1. Πείραμα σύγκρισης ενεργειακών καλλιεργειών (ΔΡΑΣΗ 2)

ΕΚΘΕΣΗ ΠΡΟΟΔΟΥ Β ΕΞΑΜΗΝΟΥ 1. Πείραμα σύγκρισης ενεργειακών καλλιεργειών (ΔΡΑΣΗ 2) Το πείραμα περιλαμβάνει την σύγκριση 12 ενεργειακών καλλιεργειών (6 αρδευόμενων και 6 ξηρικών) σε συνδυασμό με δύο διαφορετικά συστήματα κατεργασίας (συμβατική και ακαλλιέργεια). Στο 1 ο εξάμηνο μελετήθηκαν οι εαρινές καλλιέργειες και στο 2 ο οι ξηρικές (χειμερινές). Για τις ξηρικές καλλιέργειες ενοικιάστηκε ένας αγρός 15 στρεμμάτων πλησίον του Αγροκτήματος του Πανεπιστημίου. 1.1. Εαρινές καλλιέργειες 2012 Τα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν στην έκθεση του Α εξαμήνου. 1.2 Ξηρικές καλλιέργειες 2012-13 Το πείραμα των ξηρικών καλλιεργειών εγκαταστάθηκε τον Νοέμβριο του 2012. Περιλαμβάνει τις εξής καλλιέργειες: Τριτικάλε (Triticale), βρώμη (Avena sativa), μείγμα τριτικάλε-κτηνοτροφικό μπιζέλι (Pisum sativum), μείγμα βρώμηκτηνοτροφικό μπιζέλι, λόλιουμ (Lolium multiflorum) και μείγμα βρώμη-βίκος (Vicia sativa). Κάθε καλλιέργεια συνδυάστηκε με δύο συστήματα κατεργασίας του εδάφους (συμβατική και ακαλλιέργεια). Το πειραματικό σχέδιο ήταν πλήρως τυχαιοποιημένες ομάδες με υπο-ομάδες σε τέσσερις επαναλήψεις. Τις κύριες ομάδες κατέλαβαν οι καλλιέργειες και τις υπο-ομάδες οι κατεργασίες. Τα πειραματικά τεμάχια είχαν διαστάσεις 3Χ12m. Στη συμβατική κατεργασία έγινε όργωμα, στις 9/11/12 σε βάθος 25cm και ένα πέρασμα με μέσο καλλιεργητή. Στις 12/11/12 έγιναν ακόμη δύο περάσματα με δισκοσβάρνα. Στην ακαλλιέργεια δεν έγινε καμία επέμβαση και τα ζιζάνια καταστράφηκαν με εφαρμογή 250 g/στρ του σκευάσματος REGLONE (diquat) αμέσως μετά τη σπορά. Η βασική λίπανση για όλες τις καλλιέργειες έγινε παράλληλα με τη σπορά των καλλιεργειών. Σε όλες τις καλλιέργειες έγινε προσθήκη 3,1 μονάδων αζώτου στο στρέμμα και 4,2 μονάδων φωσφόρου και καλίου. Η σπορά όλων των καλλιεργειών έγινε στις 26/11/12 με μια σπαρτική μηχανή σιτηρών και μικρών σπόρων με δίσκους. Για το τριτικάλε χρησιμοποιήθηκε η ποικιλία ΒΡΟΝΤΗ σε ποσότητα 21 kg σπόρου ανά στρέμμα. Για τη βρώμη η ποικιλία ΠΑΛΗΝΗ σε ποσότητα 18kg/στρ. Στο μείγμα τριτικάλε-κτηνοτροφικό μπιζέλι σπάρθηκαν 9 kg/στρ τριτικάλε από την ποικιλία ΒΡΟΝΤΗ και 14 kg/στρ μπιζέλι από την ποικιλία ΔΩΔΩΝΗ. Στο μείγμα βρώμη-κτηνοτροφικό μπιζέλι σπάρθηκαν 9 kg/στρ βρώμη από την ποικιλία ΠΑΛΗΝΗ και 14 kg/στρ μπιζέλι από την ποικιλία ΔΩΔΩΝΗ. Για το λόλιο χρησιμοποιήθηκε η ποικιλία NIVAL σε ποσότητα 5 kg/στρ. Τέλος, για το μείγμα βρώμη-βίκος σπάρθηκαν 9 kg/στρ βρώμη από την ποικιλία 1

ΠΑΛΗΝΗ και 14 kg/στρ βίκος από την ποικιλία ΠΗΓΑΣΟΣ. Η σπορά της κάθε καλλιέργειας στα μείγματα έγινε ξεχωριστά (δυο περάσματα). Οι μετρήσεις ξεκίνησαν με παρακολούθηση του φυτρώματος. Στην πορεία της ανάπτυξης μετρήθηκε ο δείκτης NDVI. Η συγκομιδή όλων των καλλιεργειών έγινε στις 29/5//13. Πραγματοποιήθηκε κοπή και ζύγιση ολόκληρης της υγρής βιομάζας σε τμήματα διαστάσεων 1,5Χ10m από κάθε τεμάχιο. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιήθηκε η θεριζοαλωνιστική μηχανή πειραματικών καλλιεργειών του Αγροκτήματος η οποία τροποποιήθηκε για το σκοπό αυτό. Συγκεκριμένα, προστέθηκε πίσω από το σύστημα αλωνισμού ένα μεταλλικό καλάθι διαστάσεων 1x2x1m το οποίο ήταν αναρτημένο από έναν ζυγό. Η βιομάζα από το σύστημα αλωνισμού συγκεντρώνονταν σε αυτό το καλάθι και γινόταν ζύγιση σε κάθε τεμάχιο. Στη συνέχεια λαμβάνονταν δείγματα για προσδιορισμό της υγρασίας με ξήρανση (σε φούρνο στους 74 Ο C για 48 ώρες) και το υπόλοιπο υλικό εγκαταλείπονταν στην άκρη του τεμαχίου. Σχήμα 1. Θεριζοαλωνιστική πειραματικών τεμαχίων πλάτους 1,5m (HEGE 125c). Η βιομάζα συλλέγεται στο αναρτώμενο καλάθι πίσω, όπου ζυγίζεται το χλωρό βάρος.. 2

1.2.1. ΦΥΤΡΩΜΑ 1.2.1.1 Λόλιο (μονοκαλλιέργεια) Η πρώτη ανάγνωση των αποτελεσμάτων μας φανερώνει την υψηλή πυκνότητα σε φυτά που παρουσιάζει η καλλιέργεια του λόλιο σε σχέση με τις άλλες καλλιέργειες έρευνας. Όσον αφορά τις μεταχειρίσεις των κατεργασιών η περίπτωση της συμβατικής κατεργασίας παρουσιάζει ιδιαίτερα υψηλότερη παρουσία φυτών. Πίνακας 1. Αποτελέσματα στατιστικής ανάλυσης του φυτρώματος του Λόλιου Κατεργασία Χιλιάδες φυτά ανά στρέμμα Τυπική απόκλιση CV Άροτρο 834,85 64,21 0,08 Ακαλλιέργεια 598,48 42,39 0,07 Συνολική Παραλλακτικότητα (Cv): 0,06 Η τυπική απόκλιση του δείγματος αλλά και εντός των μεταχειρίσεων δεν είναι ιδιαίτερα υψηλή. Μάλιστα οι δύο κατεργασίες έχουν παρόμοιο CV και αυτό μπορεί να παίξει ρόλο στην σημαντικότητα των κατεργασιών αν συνυπολογίσουμε τα συγκριτικά μεγαλύτερα αποτελέσματα του αρότρου. Η επίδραση της κατεργασίας του εδάφους όντως είναι στατιστικά σημαντική (0,005). Ακόμα το σχόλιο που έγινε προηγουμένως αποτυπώνεται και στο παρακάτω boxplot όπου βλέπουμε την μεγάλη διαφορά στο φύτρωμα των δύο κατεργασιών χωρίς καν να παρουσιάζουν κοινό εύρος ενδείξεων καθώς οι παραλλακτικότητες είναι μικρές και όμοιες στις δύο μεθόδους. Σχήμα 1. Γραφική απεικόνιση των μέσων όρων του τελικού φυτρώματος του Λόλιου. (δεξιά Ακαλλιέργεια, αριστερά Συμβατική κατεργασία). 3

1.2.1.2 Συγκαλλιέργεια μπιζελιού - βρώμης Α. Αποτελέσματα φυτρώματος μπιζελιού Για άλλη μια φορά παρατηρούμε ότι η περίπτωση της ακαλλιέργειας υπολείπεται σε μεγάλο βαθμό από την αντίστοιχη συμβατική όσον αφορά την παρουσία φυτρώματος του μπιζελιού. Πίνακας 2. Αποτελέσματα στατιστικής ανάλυσης του φυτρώματος του μπιζελιού Κατεργασία Χιλιάδες φυτά ανά στρέμμα Τυπική απόκλιση CV Άροτρο 113,64 22,34 0,20 Ακαλλιέργεια 86,36 27,72 0,32 Συνολική Παραλλακτικότητα (Cv): 0,13 Γενικότερα η παραλλακτικότητα του δείγματος είναι χαμηλή ενώ εσωτερικά των κατεργασιών η ακαλλιέργεια παρουσιάζει σχετικά υψηλή παραλλακτικότητα. Αυτές οι παραλλακτικότητες μπορεί να αντισταθμίσουν την διαφορά των μέσων όρων και να μην προκύψουν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο μεθόδων. Όντως παρόλο που υπάρχει διαφορά αρκετή μεταξύ των δύο μεθόδων στο φύτρωμα δεν παρουσιάζεται ως στατιστικά σημαντική (0,058) καθώς το σφάλμα δείγματος είναι υψηλό λόγω της παραλλακτικότητας εντός των κατεργασιών κυρίως. Παρατηρείται και γραφικά η έντονη διακύμανση των τιμών στην περίπτωση της ακαλλιέργειας καθώς και ένα κοινό εύρος τιμών από 100-110 χιλ. φυτά. Σχήμα 2. Γραφική απεικόνιση των μέσων όρων του τελικού φυτρώματος του μπιζελιού. (δεξιά Ακαλλιέργεια, αριστερά Συμβατική κατεργασία). 4

Β. Αποτελέσματα φυτρώματος βρώμης Η παρουσία φυτών βρώμης είναι πιο έντονη στην περίπτωση της συμβατικής κατεργασίας σε σχέση με την ακαλλιέργεια 25% παραπάνω περίπου. Ακόμα. η βρώμη σε σχέση με το μπιζέλι και στην δυο κατεργασίες παρουσίασε περισσότερη συμβολή φυτών στην συγκαλλιέργεια. Πίνακας 3. Αποτελέσματα στατιστικής ανάλυσης του φυτρώματος της βρώμης Κατεργασία Χιλιάδες φυτά ανά στρέμμα Τυπική απόκλιση CV Άροτρο 204,55 34,42 0,17 Ακαλλιέργεια 156,06 44,91 0,29 Συνολική Παραλλακτικότητα (Cv): 0,16 Γενικότερα η διακύμανση των τιμών στο σύνολο του δείγματος δεν είναι ιδιαίτερα υψηλή. Η παραλλακτικότητα που παρουσιάζει η ακαλλιέργεια για άλλη μια φορά είναι αρκετή σε σχέση με την περίπτωση κατεργασίας με άροτρο. Αυτό μπορεί να καθορίσει την σημαντικότητα όπως στην περίπτωση του μπιζελιού αλλά αποδεικνύει την αστάθεια που ίσως που παρουσιάζει το σύστημα της ακαλλιέργειας καθώς επηρεάζεται από την παρουσία ζιζανίων χωρικά στον αγρό. Η επίδραση της κατεργασίας στην πυκνότητα φυτών βρώμης που φύτρωσαν δεν είναι στατιστικά σημαντική (0,098). Και σε αυτή την περίπτωση είναι εμφανής και γραφικά η έντονη παραλλακτικότητα στην ακαλλιέργεια που ορίζει έχει ως αποτέλεσμα να καθορίζεται η διαφορά μεταξύ των δύο μεθόδων μη σημαντική. Πιθανό κοινό εύρος ενδείξεων στα 190-200 χιλ. φυτά ανά στρέμμα. Σχήμα 3. Γραφική απεικόνιση των μέσων όρων του τελικού φυτρώματος της βρώμης. (δεξιά Ακαλλιέργεια, αριστερά Συμβατική κατεργασία). 5

1.2.1.3 Συγκαλλιέργεια μπιζελιού με τριτικαλε. Α. Αποτελέσματα φυτρώματος μπιζελιού Η παρουσία του μπιζελιού στην συγκαλλιέργεια με τριτικάλε παρουσιάζει περίπου και στα δύο συστήματα κατεργασίας ίδιους πληθυσμούς με την αντίστοιχη συγκαλλιέργεια με βρώμη. Έτσι και σε αυτή την περίπτωση η εφαρμογή του αρότρου παρουσιάζει 46.000 χιλιάδες περισσότερα φυτά ανά στρέμμα. Πίνακας 4. Αποτελέσματα στατιστικής ανάλυσης του φυτρώματος του μπιζελιού Κατεργασία Χιλιάδες φυτά ανά στρέμμα Τυπική απόκλιση CV Άροτρο 127,27 23,73 0,19 Ακαλλιέργεια 81,82 18,84 0,23 Συνολική Παραλλακτικότητα (Cv): 0,04 Η παραλλακτικότητα του συνολικού δείγματος μετρήσεων είναι χαμηλή. Όπως και στα αποτελέσματα φυτρώματος έτσι και εδώ η παραλλακτικότητα των μετρήσεων μπιζελιού εντός του τριτικάλε είναι παρόμοια με την περίπτωση συγκαλλιέργειας με βρώμη. Ωστόσο, αυτή την φορά η ακαλλιέργεια δεν παρουσιάζει πολύ μεγαλύτερη παραλλακτικότητα δείγματος σε σχέση με την περίπτωση του αρότρου. Αυτή την φορά σε αντίθεση με την περίπτωση συγκαλλιέργειας μπιζελιού με βρώμη το φύτρωμα του μπιζελιού επηρεάστηκε στατιστικά σημαντικά από το σύστημα κατεργασίας. Η ξεκάθαρη διαφορά μεταξύ των δύο κατεργασιών χωρίς πιθανή συμφωνία ενδείξεων αποτυπώνεται ιδανικά στο παρακάτω boxplot. Σχήμα 4. Γραφική απεικόνιση των μέσων όρων του τελικού φυτρώματος του μπιζελιού. (δεξιά Ακαλλιέργεια, αριστερά Συμβατική κατεργασία). 6

Β. Αποτελέσματα Φυτρώματος Τριτικάλε Η παρουσία του αγρωστώδες Τριτικάλε στην συγκαλλιέργεια με μπιζέλι δεν είναι τόσο έντονη όσο η παρουσία του αγρωστώδες Βρώμη στην συγκαλλιέργεια με μπιζέλι. Έτσι, η βρώμη προφανώς έχει μεγαλύτερη ικανότητα φυτρώματος σε σχέση με τις εδαφοκλιματικές συνθήκες που επέδρασαν. Τέλος, για άλλη μια φορά το συμβατικό σύστημα παρουσίασε πολύ πιο έντονη παρουσία τριτικάλε. Πίνακας 5. Αποτελέσματα στατιστικής ανάλυσης του φυτρώματος του τριτικάλε Κατεργασία Χιλιάδες φυτά ανά στρέμμα Τυπική απόκλιση CV Άροτρο 168,18 15,15 0,09 Ακαλλιέργεια 95,45 13,44 0,14 Συνολική Παραλλακτικότητα (Cv): 0,10 Στην περίπτωση μετρήσεων του τριτικάλε παρουσιάστηκαν εντός των κατεργασιών αλλά και στο σύνολο του δείγματος χαμηλή παραλλακτικότητα. Έτσι, η αρκετά μεγάλη διαφορά στο φύτρωμα μεταξύ αρότρου και ακαλλιέργειας ενδέχεται να κριθεί σημαντική αφού παρουσιάζονται όμοιες χαμηλές παραλλακτικότητες. Όντως λόγω των παρατηρήσεων που αναφέρθηκαν η διαφορά μεταξύ των κατεργασιών στην παράμετρο φύτρωμα τριτικάλε ήταν στατιστικά σημαντική (0,004). Η διαφορά είναι οφθαλμοφανή μέσω του boxplot. Σχήμα 5. Γραφική απεικόνιση των μέσων όρων του τελικού φυτρώματος του τριτικάλε. (δεξιά Ακαλλιέργεια, αριστερά Συμβατική κατεργασία). 7

1.2.1.4 Τριτικάλε (μονοκαλλιέργεια) Αποτελέσματα φυτρώματος Η παρουσία των φυτών τριτικάλε στην περίπτωση της συμβατικής κατεργασίας είναι αρκετά εντονότερη σε σχέση με την εφαρμογή ακαλλιέργειας. Ακόμα, γενικότερα τα φυτά παρουσίας στο στρέμμα σαν ενδείξεις στην περίπτωση του αρότρου έχουν παρουσιάσει ιδιαίτερη υψηλή τιμή στο σύνολο των πειραμάτων. Πίνακας 6. Αποτελέσματα στατιστικής ανάλυσης του φυτρώματος του τριτικάλε Κατεργασία Χιλιάδες φυτά ανά στρέμμα Τυπική απόκλιση CV Άροτρο 445,45 157,54 0,35 Ακαλλιέργεια 284,85 42,28 0,15 Συνολική Παραλλακτικότητα (Cv): 0,31 Στην εφαρμογή αυτή η παραλλακτικότητα στο σύνολο του δείγματος δεν ήταν η ιδανική καθώς παρουσίασε υψηλή τιμή (0,31). Η παραλλακτικότητα στην περίπτωση του αρότρου είναι αρκετά υψηλότερη σε σχέση με την εφαρμογή της ακαλλιέργειας. Μάλιστα ενδεικτικό της μεγάλης αστάθειας- παραλλακτικότητας που παρουσίασε η εφαρμογή του αρότρου οι διαφορές παρόλο που ήταν ιδιαίτερα υψηλές δεν προέκυψαν στατιστικά σημαντικές (0,143). Είναι και γραφικά φανερή έντονη διακύμανση των τιμών. Σχήμα 6. Γραφική απεικόνιση των μέσων όρων του τελικού φυτρώματος του τριτικάλε. (δεξιά Ακαλλιέργεια, αριστερά Συμβατική κατεργασία). 8

1.2.1.5 Βρώμη (μονοκαλλιέργεια) Αποτελέσματα φυτρώματος Στην περίπτωση της βρώμης οι διαφορές στην παρουσία φυτρωμένων φυτών ανά στρέμμα δεν διαφέρει πολύ μεταξύ των δύο κατεργασιών. Αν μάλιστα οι παραλλακτικότητες παρουσιάζουν εύρη τιμών που ταυτίζονται στις δύο κατεργασίες τότε οι διαφορές δεν θα κριθούν καν σημαντικές. Πίνακας 7. Αποτελέσματα στατιστικής ανάλυσης του φυτρώματος της βρώμης Κατεργασία Χιλιάδες φυτά ανά στρέμμα Τυπική απόκλιση CV Άροτρο 478,79 63,76 0,13 Ακαλλιέργεια 410,61 41,51 0,10 Συνολική Παραλλακτικότητα (Cv): 0,12 Η παραλλακτικότητα στο σύνολο του δείγματος αλλά και εντός των κατεργασιών κρίνεται χαμηλή ενώ αυτή η μικρή διαφορά που παρουσιάζεται στην παραλλακτικότητα των δύο μεθόδων είναι ικανή από μόνη της να καταστήσει την διαφορά των κατεργασιών στο φύτρωμα μη σημαντική. Οι διαφορές στο φύτρωμα της βρώμης ανάλογα με την μέθοδο κατεργασίας δεν κατέστησαν στατιστικά σημαντικές (0,177). Μάλιστα είναι φανερό το πιθανό κοινό εύρος ενδείξεων από 440 ως 450 χιλιάδες φυτά ανά στρέμμα. Σχήμα 7. Γραφική απεικόνιση των μέσων όρων του τελικού φυτρώματος της βρώμης. (δεξιά Ακαλλιέργεια, αριστερά Συμβατική κατεργασία). 9

1.2.1.6 Συγκαλλιέργεια βίκου - βρώμης Α. Αποτελέσματα φυτρώματος βίκου Και στην περίπτωση του βίκου το άροτρο παρουσιάζει τον μεγαλύτερο πληθυσμό φυτών ανά στρέμμα αλλά και πάλι οι διαφορές με το σύστημα της ακαλλιέργειας δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλες αν κρίνουμε από τις διαφορές που παρατηρήθηκαν στις προηγούμενες περιπτώσεις μετρήσεων Πίνακας 8. Αποτελέσματα στατιστικής ανάλυσης του φυτρώματος του βίκου Κατεργασία Χιλιάδες φυτά ανά στρέμμα Τυπική απόκλιση CV Άροτρο 206,06 63,56 0,31 Ακαλλιέργεια 183,33 59,05 0,32 Συνολική Παραλλακτικότητα (Cv): 0,09 Γενικότερα η παραλλακτικότητα στο σύνολο του δείγματος μετρήσεων δεν είναι υψηλή ωστόσο εντός των κατεργασιών οι παραλλακτικότητες είναι ιδιαίτερα υψηλές. Λόγω της έντονης διακύμανσης των τιμών ενδέχεται να μην προκύψει ασφαλής στατιστικά σημαντική διαφορά. Η έντονη παρουσία την παραλλακτικότητας εντός των κατεργασιών κατέστησε τις διαφορές μη στατιστικά σημαντικές (0,147). Η μέσοι όροι μπορεί να διαφέρουν αλλά υπάρχει πολύ μεγάλο πιθανό εύρος τιμών που να ταυτίζονται και να μην διαφέρουν. Σχήμα 8. Γραφική απεικόνιση των μέσων όρων του τελικού φυτρώματος του βίκου. (δεξιά Ακαλλιέργεια, αριστερά Συμβατική κατεργασία). 10

Β. Αποτελέσματα φυτρώματος βρώμης Αυτή την φορά η συμβατική κατεργασία παρουσίασε αρκετά υψηλότερη παρουσία φυτών βρώμης σε σχέση με την ακαλλιέργεια. Ωστόσο η βρώμη παρουσίασε χαμηλότερες πληθυσμούς σε σχέση με την συγκαλλιέργεια με μπιζέλι. Πίνακας 9. Αποτελέσματα στατιστικής ανάλυσης του φυτρώματος της βρώμης Κατεργασία Χιλιάδες φυτά ανά στρέμμα Τυπική απόκλιση CV Άροτρο 177,27 27,72 0,16 Ακαλλιέργεια 121,21 26,18 0,22 Συνολική Παραλλακτικότητα (Cv): 0,09 Η παραλλακτικότητα στο δείγμα αλλά και εντός των κατεργασιών είναι σχετικά χαμηλή ενώ η ακαλλιέργεια παρουσιάζει ελαφρώς μεγαλύτερη διακύμανση μετρήσεων σε σχέση με την συμβατική μέθοδο. Η επίδραση της κατεργασίας του εδάφους επιδρά στατιστικά συμαντικά στο φύτρωμα της βρώμης με την διαφορά να παρουσιάζεται ευδιάκριτα γραφικά στο παρακάτω boxplot. Σχήμα 9. Γραφική απεικόνιση των μέσων όρων του τελικού φυτρώματος της βρώμης. (δεξιά Ακαλλιέργεια, αριστερά Συμβατική κατεργασία). 11

1.2.2. ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ NVDI 1.2.2.1 Λόλιο Πίνακας 10: Δείκτης NDVI και στατιστική ανάλυση λόλιο στο πείραμα βιομάζας. Κατεργασία NDVI Τυπική απόκλιση Cv Σ 0,4023 0,05806 0,14 Α 0,4779 0,09858 0,21 Συνολική 0,14 παραλλακτικότητα(cv) Στην περίπτωση αυτή και πάλι η ακαλλιέργεια λόγω συνδυασμένης βλάστησης ζιζανίων και καλλιεργούμενων φυτών παρουσίασε μεγαλύτερή ένταση βλάστησης από την εφαρμογή αρότρου (έχει και πρόβλημα ανάκλασης σβόλων) καθώς οι μετρήσεις δεν συμβαδίζουν και τόσο με τις μετρήσεις του φυτρώματος. Όπως και να χει οι διαφορές δεν κρίθηκαν στατιστικά σημαντικές λόγω κυρίως της όχι και τόσο μικρής παραλλακτικότητας εντός των κατεργασιών και στο σύνολο των ενδείξεων (Sig. 0,190). Αντίστοιχα διακρίνουμε το πιθανό εύρος κοινών ενδείξεων στο παρακάτω boxplot. Σχήμα 10: Διακύμανση NDVI λόλιο στις κατεργασίες στο πείραμα βιομάζας. 1.2.2.2 Συγκαλλιέργεια μπιζελιού βρώμης Πίνακας 11: Δείκτης NDVI και στατιστική ανάλυση συγκαλλιέργειας μπιζελιού με βρώμη στο πείραμα βιομάζας. Κατεργασία NDVI Τυπική απόκλιση Cv Σ 0,5218 0,09407 0,18 Α 0,5053 0,10215 0,20 Συνολική 0,22 παραλλακτικότητα(cv) 12

Στην περίπτωση αυτή το σύστημα του αρότρου κατάφερε να παρουσιάσει μεγαλύτερη ένταση βλαστικότητας έναντι της ακαλλιέργειας. Ωστόσο και πάλι οι ενδείξεις της ακαλλιέργειας ενδέχεται να επηρεάζονται από την παρουσία ζιζανίων. Για άλλη μια φορά η παραλλακτικότητα του δείγματος και εντός των κατεργασιών είναι υψηλή, αυτό οφείλεται πιθανόν στην όχι τόσο πυκνή κάλυψη διότι ανταλλάζονται τιμές βλάστησης και εδάφους. Και πάλι οι διαφορές δεν κρίθηκαν σημαντικές καθώς λόγω διακυμάνσεων και πάλι παρουσιάζουν πιθανό κοινό μέρος μετρήσεων (Sig. 0,849). Σχήμα 11: Διακύμανση NDVI στην συγκαλλιέργεια μπιζελιού με βρώμη στις κατεργασίες στο πείραμα βιομάζας. 1.2.2.3 Συγκαλλιέργεια μπιζέλι τριτικάλε Πίνακας 12: Δείκτης NDVI και στατιστική ανάλυση συγκαλλιέργειας μπιζέλι με τριτικάλε στο πείραμα βιομάζας. Κατεργασία NDVI Τυπική απόκλιση Cv Σ 0,4876 0,15739 0,32 Α 0,4513 0,12845 0,28 Συνολική 0,07 παραλλακτικότητα(cv) Και πάλι η συμβατική κατεργασία κατάφερε να παρουσιάσει έστω και λίγο μεγαλύτερες ενδείξεις NDVI από τις αντίστοιχες της ακαλλιέργειας. Ωστόσο οι ήδη μικρές διαφορές συνδυάστηκαν με πολύ μεγάλες παραλλακτικότητες εντός των κατεργασιών (σε αντίθεση με χαμηλή παραλλακτικότητα δείγματος) και έτσι δεν κρίθηκαν λογικά στατιστικά σημαντικές λόγω πιθανού κοινού εύρους μετρήσεων (Sig. 0,125). 13

Σχήμα 12: Διακύμανση NDVI συγκαλλιέργειας τριτικάλε και μπιζελιού στις κατεργασίες στο πείραμα βιομάζας. 1.2.2.4 Τριτικάλε Πίνακας 13: Δείκτης NDVI και στατιστική ανάλυση τριτικάλε στο πείραμα βιομάζας. Κατεργασία NDVI Τυπική απόκλιση Cv Σ 0,5205 0,07475 0,14 Α 0,4660 0,08694 0,19 Συνολική 0,14 παραλλακτικότητα(cv) Το φύτρωμα του τριτικάλε ήταν τόσο έντονο που κατάφερε να ξεπεράσει σε δείκτη NDVI τις ενδείξεις της ακαλλιέργειας που περιλαμβάνουν οποιαδήποτε φύση βλάστησης καλλιεργούμενων και μη φυτών. Ωστόσο και πάλι οι διαφορές δεν ήταν στατιστικά σημαντικές λόγω των παραλλακτικοτήτων και την ιδιαίτερα έντονη διακύμανση παρατηρήσεων που παρουσιάζει η ακαλλιέργεια (Sig. 0,355). Σχήμα 13: Διακύμανση NDVI τριτικάλε στις κατεργασίες στο πείραμα βιομάζας. 14

1.2.2.5 Βρώμη Πίνακας 14. Δείκτης NDVI και στατιστική ανάλυση βρώμης στο πείραμα βιομάζας. Κατεργασία NDVI Τυπική απόκλιση Cv Σ 0,4477 0,04635 0,16 Α 0,4654 0,05597 0,10 Συνολική 0,14 παραλλακτικότητα(cv) Στην περίπτωση της βρώμης η ακαλλιέργεια σε σχέση με το άροτρο έδειξε μεγαλύτερο δείκτη NDVI και αυτό έρχεται σε αντίθεση με το έντονο φύτρωμα που έδειξε η συμβατική κατεργασία. Ωστόσο η σύγκριση είναι άνιση διότι το Crop Cirle δεν έχει την δυνατότητα να διαχωρίσει τα ζιζάνια από καλλιεργούμενα φυτά και τα λαμβάνει όλα τα φυτά καλλιεργούμενα και μη σαν βλάστηση. Όπως και να έχει οι διαφορές κρίθηκαν μη σημαντικές (Sig. 0,726) διότι οι διαφορές από μόνες του δεν ήταν μεγάλες ενώ η παραλλακτικότητα των κατεργασιών είχε ως αποτέλεσμα πιθανά κοινά εύρη ενδείξεων. Σχήμα 14. Διακύμανση NDVI στην βρώμη στις κατεργασίες στο πείραμα βιομάζας. 1.2.2.6 Συγκαλλιέργεια βρώμης βίκου Πίνακας 15: Δείκτης NDVI και στατιστική ανάλυση συγκαλλιέργειας βίκου με βρώμη στο πείραμα βιομάζας. Κατεργασία NDVI Τυπική απόκλιση Cv Σ 0,5509 0,08117 0,15 Α 0,4688 0,07255 0,15 Συνολική 0,09 παραλλακτικότητα(cv) 15

Και σε αυτή την περίπτωση το άροτρο παρουσίασε μεγαλύτερους δείκτες NDVI και μάλιστα με μεγάλη διαφορά έναντι της ακαλλιέργειας. Προφανώς η επίδραση των ζιζανίων δεν ήταν τόσο μεγάλη αυτή την φορά αλλά σίγουρα δεν ήταν αμελητέα. Οι παραλλακτικότητες τόσο εντός όσο και στο σύνολο των κατεργασιών δεν ήταν οι ιδανικές και μάλλον λόγω του γεγονότος αυτού οι διαφορές δεν κρίθηκαν στατιστικά σημαντικές (Sig. 0,078). Ίσως τα αποτελέσματα σημαντικότητας ήταν διαφορετικά αν δεν είχαμε την παρεμβολή της αυτοφυούς βλάστησης. Σχήμα 15: Διακύμανση NDVI στην συγκαλλιέργεια βίκου με βρώμη στις κατεργασίες στο πείραμα βιομάζας. 1.2.2.7. Συμπεριφορά ζιζανίων στην ακαλλιέργεια στα τρία πειράματα διαφορετικής τοποθεσίας και καλλιέργειας Όπως προαναφέραμε ο δείκτης NDVI στην ακαλλιέργεια στο σύνολο των πειραμάτων και τον μετρήσεων σε αυτό το στάδιο ανάπτυξης ανταποκρίνεται περισσότερο στο σύνολο της αυτοφυούς βλάστησης (ζιζάνια) παρά στην βλάστηση των καλλιεργούμενων φυτών. Έτσι επιχειρήσαμε να κάνουμε μια διερεύνηση των πληθυσμού των ζιζανίων στα επιμέρους πειράματα. Η παρουσία των ζιζανίων επηρεάζεται από την τοποθεσία του πειράματος (έδαφος, αμειψισπορά, ιστορικό) και από το ανταγωνισμό της εκάστοτε καλλιέργειας (πχ ριζικό σύστημα, σκίαση, αλληλοπάθεια). Στο σύνολο των πειραμάτων υπήρχαν τρεις διαφορετικές τοποθεσίες και εφτά δυνατοί συνδυασμοί καλλιεργειών. Έτσι εκτελέσαμε παραγοντικό έλεγχο επίδρασης καλλιεργειών και τοποθεσίας στον αντίστοιχο πληθυσμό ζιζανίων. Πίνακας 16: Δείκτης NDVI και παραλλακτικότητα στις τρεις τοποθεσίες πειραμάτων. Τοποθεσία NDVI Τυπική απόκλιση Cv 1 0,6011 0,08439 0,14 2 0,4757 0,04068 0,09 3 0,4657 0,08247 0,18 16

Όσον αφορά τις τοποθεσίες, η τοποθεσία 1 (εντός αγροκτήματος) παρουσιάζει τον μεγαλύτερο δείκτη NDVI άρα και πιθανών το μεγαλύτερο πρόβλημα ζιζανίων. Ακολουθούν με μικρή διαφορά μεταξύ τους η τοποθεσία 2 (πειράματα αμειψισποράς εκτός αγροκτήματος) και τέλος τοποθεσία 3 (πιλοτικό πείραμα). Η παραλλακτικότητα ωστόσο δεν είναι η ιδανική. Πίνακας 18: Δείκτης NDVI και παραλλακτικότητα στις επτά περιπτώσεις καλλιεργειών. Καλλιέργεια NDVI Τυπική Απόκλιση Cv ΒΡΩΜΗ 0,4654 0,05597 0,12 ΒΡΩΜΗ 0,5053 0,10215 ΜΠΙΖΕΛΙ 0,20 ΒΡΩΜΗ-ΒΙΚΟΣ 0,5723 0,12139 0,21 ΕΛΑΙΟΚΡΑΜΒΗ 0,4435 0,02265 0,05 ΛΟΛΙΟ 0,4779 0,09858 0,21 ΜΠΙΖΕΛΙ- 0,4777 0,07887 ΤΡΙΤΙΚΑΛΕ 0,17 ΤΡΙΤΙΚΑΛΕ 0,4660 0,08694 0,19 Όσον αφορά τις καλλιέργειες την μεγαλύτερη ανταγωνιστικότητα από ζιζάνια την δέχονται τα συστήματα συγκαλλιέργειας. Αντίστοιχα αν εξαιρέσουμε την ελαιοκράμβη οι παραλλακτικότητες είναι υψηλές. Τα αποτελέσματα της στατιστικής ανάλυσης έδειξαν ότι η τοποθεσία επιδρά σημαντικά στην παρουσία ζιζανίων με την τοποθεσία εντός αγροκτήματος να παρουσιάζει το μεγαλύτερο πληθυσμό (Sig. <0,001). Σχήμα 15: Διακύμανση NDVI στις τρεις τοποθεσίες πειραμάτων. Από την άλλη οι καλλιέργειες δεν δείχνουν να επηρεάζουν στατιστικα σημαντικά την παρουσία των ζιζανίων στον αγρό κυρίως λόγω της μεγάλης παραλλακτικότητας και του κοινού εύρους μετρήσεων. 17

Σχήμα 16: Διακύμανση NDVI στις επτά περιπτώσεις καλλιεργειών. Τέλος να αναφέρουμε ότι η αλληλεπίδραση μεταξύ των δύο παραγόντων (καλλιέργειας και τοποθεσίας) δεν κρίνεται σημαντική (Sig. 0,090) και έτσι ο απόλυτος παράγοντας που διαμορφώνει την παρουσία των ζιζανίων στον αγρό είναι η τοποθεσία του στα πειράματα που εφαρμόστηκαν. 1.2.3. ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ 1.2.3.1 Λόλιο (μονοκαλλιέργεια) ΛΟΛΙΟ 2013 - ΑΠΟΔΟΣΗ 600 500 400 kg/στρ 300 200 Σ Α 100 0 482,8 495,0 Σημαντικότητα: ns CV%= 16,65 Σχήμα 17: Απόδόσεις του λόλιο για τις δύο κατεργασίες του εδάφους (Σ= συμβατική, Α = Ακαλλιέργεια) Οι δύο μεταχειρίσεις δεν εμφάνισαν στατιστικώς σημαντικές διαφορές. 18

1.2.3.2 Συγκαλλιέργεια μπιζελιού βρώμης ΣΥΓΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΒΡΩΜΗ - ΜΠΙΖΕΛΙ 2013 - ΑΠΟΔΟΣΗ 800 700 600 500 kg/στρ 400 300 Σ Α 200 100 0 641,3 471,6 Σημαντικότητα: 0,05 CV%= 9,44 Σχήμα 18: Αποδόσεις του μείγματος Βρώμη-μπιζέλι για τις δύο κατεργασίες του εδάφους (Σ= συμβατική, Α = Ακαλλιέργεια). Στο μείγμα αυτό η συμβατική κατεργασία έδωσε στατιστικώς καλύτερη παραγωγή (με πιθανότητα 95%). 1.2.3.3 Συγκαλλιέργεια μπιζελιού με τριτικαλε. ΣΥΓΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΡΙΤΙΚΑΛΕ - ΜΠΙΖΕΛΙ 2013 - ΑΠΟΔΟΣΗ 450 400 350 300 kg/στρ 250 200 150 Σ Α 100 50 0 427,1 331,7 Σημαντικότητα: ns CV%= 15,29 Σχήμα 19: Αποδόσεις του μείγματος Τριτικάλε-μπιζέλι για τις δύο κατεργασίες του εδάφους (Σ= συμβατική, Α = Ακαλλιέργεια) Η συμβατική κατεργασία φαίνεται να δίνει καλύτερη παραγωγή παρότι η διαφορά δεν είναι στατιστικώς σημαντική. Αιτία για αυτό είναι η υψηλή παραλλακτικότητα των μετρήσεων (CV=15,3%) 19

1.2.3.4 Τριτικάλε (μονοκαλλιέργεια) ΤΡΙΤΙΚΑΛΕ 2013 - ΑΠΟΔΟΣΗ 800 700 600 500 kg/στρ 400 300 Σ Α 200 100 0 606,4 395,3 Σημαντικότητα: 0,05 CV%= 18,55 Σχήμα 20: Αποδόσεις Τριτικάλε για τις δύο κατεργασίες του εδάφους (Σ= συμβατική, Α = Ακαλλιέργεια) Η συμβατική κατεργασία έδωσε σημαντικά υψηλότερη παραγωγή. Τα αποτελέσματα ήταν στατιστικώς σημαντικά για πιθανότητα 95% παρά το υψηλό CV. 1.2.3.5 Βρώμη (μονοκαλλιέργεια) ΒΡΩΜΗ 2013 - ΑΠΟΔΟΣΗ 700 600 500 kg/στρ 400 300 200 Σ Α 100 0 550,1 574,7 Σημαντικότητα: ns CV%= 10,31 Σχήμα 21: Αποδόσεις Βρώμης για τις δύο κατεργασίες του εδάφους (Σ= συμβατική, Α = Ακαλλιέργεια) Για αυτή την καλλιέργεια η μέθοδος της ακαλλιέργειας έδωσε ελαφρώς καλύτερα αποτελέσματα δίχως ωστόσο να διακρίνεται στατιστικώς σημαντική διαφορά. 20

1.2.3.6 Συγκαλλιέργεια βίκου - βρώμης ΣΥΓΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΒΡΩΜΗ - ΒΙΚΟΣ 2013 - ΑΠΟΔΟΣΗ 500 450 400 350 kg/στρ 300 250 200 150 100 50 0 440,3 414,4 Σ Α Σημαντικότητα: ns CV%= 22,47 Σχήμα 22: Αποδόσεις του μείγματος Βρώμη - Βίκος για τις δύο κατεργασίες του εδάφους (Σ= συμβατική, Α = Ακαλλιέργεια) Οι διαφορές και πάλι δεν είναι στατιστικώς σημαντικές. Διακρίνεται μια ελαφρά υπεροχή της συμβατικής μεθόδου. Το CV των μετρήσεων ωστόσο ήταν αρκετά υψηλό. 1.2.3.6 Συγκριτική αντιπαράθεση των έξι καλλιεργειών Σχήμα 23: Αποδόσεις των έξι καλλιεργειών για τις δύο κατεργασίες του εδάφους (Σ= συμβατική, Α = Ακαλλιέργεια) Όπως προκύπτει από την Σχήμα, την υψηλότερη παραγωγή σε βιομάζα πέτυχε η συγκαλλιέργεια μπιζελιού βρώμης στην συμβατική κατεργασία. Ακολουθεί η μονοκαλλιέργεια τριτικάλε πάλι όμως με την συμβατική μέθοδο. Ικανοποιητικά 21

αποτελέσματα έδωσε και η μονοκαλλιέργεια βρώμης μάλιστα και με τις δύο μεθόδους κατεργασίας. Η μέθοδος της ακαλλιέργειας έδωσε τα καλύτερα αποτελέσματα στην μονοκαλλιέργεια βρώμης και λόλιου και τα χειρότερα στην μονοκαλλιέργεια του τριτικάλε. Στην περίπτωση αυτή η μειωμένη παραγωγή οφείλονταν στο μειωμένο φύτρωμα του σπόρου. Από τα παραπάνω στοιχεία προκύπτει ότι τα ψυχανθή ευνοούνται από την βαθειά κατεργασία του εδάφους ενώ τα σιτηρά τα καταφέρνουν και στην ακαλλιέργεια. 1.3 Εαρινές καλλιέργειες 2013 Τον Απρίλιο-Μάιο έγινε εγκατάσταση των έξι καλλιεργειών που δοκιμάστηκαν τη προηγούμενη χρονιά συν μια επιπλέον (γλυκό σόργο). Τα λεπτομερή στοιχεία θα παρουσιαστούν μαζί με τα αποτελέσματα στην έκθεση του 3 ου εξαμήνου. 22

2. Πείραμα σύγκρισης κατεργασιών εδάφους και αμειψισπορών (ΔΡΑΣΗ 3) Το πείραμα αυτό περιλαμβάνει τη σύγκριση πέντε μεθόδων κατεργασίας του εδάφους σε τέσσερα διαφορετικά συστήματα αμειψισποράς. Εγκαταστάθηκε σε δυο πειραματικούς αγρούς του αγροκτήματος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στο Βελεστίνο έκτασης 5 στρεμμάτων έκαστος. Ο ένας είναι αρδευόμενος και ο άλλος ξηρικός. Οι μέθοδοι κατεργασίας είναι: 1.Συμβατική κατεργασία: περιλαμβάνει όργωμα σε βάθος 25-30 cm και προετοιμασία της σποροκλίνης με δισκοσβάρνα ή καλλιεργητή. 2. Μειωμένη κατεργασία Ι με χρήση βαρύ καλλιεργητή (ΒΚ): Πρωτογενής κατεργασία με ένα πέρασμα με έναν βαρύ καλλιεργητή σε βάθος 20-25 cm. Η προετοιμασία της σποροκλίνης ολοκληρώνεται με δισκοσβάρνα ή ελαφρύ καλλιεργητή σύμφωνα με τις ανάγκες. 3. Μειωμένη κατεργασία ΙΙ με χρήση περιστροφικού καλλιεργητή (ΠΚ): Συνήθως γίνεται ένα μόνο πέρασμα με περιστροφικό καλλιεργητή σε βάθος 12-15 cm. Αν μεσολαβεί μεγάλο διάστημα μέχρι τη σπορά, δύναται να χρησιμοποιηθεί και δισκοβάρνα για καταστροφή των ζιζανίων. 4. Μειωμένη κατεργασία ΙΙΙ - κατεργασία σε λωρίδες. Στη μέθοδο αυτή εφαρμόστηκε είτε μειωμένη κατεργασία σε όλη την επιφάνεια (χειμερινές καλλιέργειες) είτε μειωμένη κατεργασίας σε λωρίδες (εαρινές). Η κατεργασία σε λωρίδες έγινε με χρήση ενός σύνθετου μηχανήματος που σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε στο Εργαστήριο Γεωργικής Μηχανολογίας του Π.Θ. Το μηχάνημα αυτό κατεργάζεται λωρίδες εδάφους πλάτους 30 cm και σε βάθος 25 cm με αξιοποιώντας ένα συνδυασμό αβαθών και βαθέων υνιών ακολουθούμενων από στελέχη φρέζας για ταυτόχρονη προετοιμασία της σποροκλίνης. Καθότι το μηχάνημα είναι σχεδιασμένο για σκαλιστικές καλλιέργειες, όταν στην αμειψισπορά προβλέπεται η σπορά χειμερινής (μη γραμμικής) καλλιέργειας, η προετοιμασία της σποροκλίνης γίνεται με αβαθή κατεργασία σε όλη την επιφάνεια με χρήση μόνο δισκοσβάρνας. 5. Ακαλλιέργεια (Α). Απ ευθείας σπορά στην ακατέργαστη επιφάνεια με ειδικές σπαρτικές μηχανές (θα εισαχθούν για τις ανάγκες του προγράμματος). Στις αμειψισπορές περιλαμβάνεται η χρήση ξηρικών και ποτιστικών καλλιεργειών στο ένα τεμάχιο και μόνο ξηρικών καλλιεργειών στο άλλο. Οι αμειψισπορές φαίνονται στον ακόλουθο πίνακα 2.1. Πίνακας 19. Περιγραφή των αμειψισπορών που περιλαμβάνονται στη δράση 3. Ποτιστικές - ξηρικές Ξηρικές Αμειψισπορά Α Αμειψισπορά Β Αμειψισπορά Γ Αμειψισπορά Δ Εαρ. 12 Ηλίανθος Σόγια Χειμ. 12-13 Βρώμη & βίκος Τριτικάλε & μπιζέλι Τριτικάλε & μπιζέλι Ελαιοκράμβη Εαρ. 13 Σόργο Ηλίανθος Χειμ. 13-14 Τριτικάλε & μπιζέλι Ελαιοκράμβη Κτην. μπιζέλι Κτην. μπιζέλι Εαρ. 14 Σόγια Σόργο Χειμ. 14-15 Ελαιοκράμβη Βρώμη & βίκος Ελαιοκράμβη Τριτικάλε 23

Τα πειράματα περιλαμβάνουν τέσσερις πλήρεις επαναλήψεις. Όλα τα πειραματικά τεμάχια έχουν πλάτος 6Χ20 μέτρα. 2.1 Αμειψισπορά Α 2.1.1 Περίοδος εαρινή 2012 Τα στοιχεία παρουσιάστηκαν στην έκθεση προόδου του Α εξαμήνου 2.1.2 Περίοδος χειμερινή 2012-13 Για τη χειμερινή περίοδο 2012-13 στην αμειψισπορά Α καλλιεργήθηκε μείγμα βρώμη βίκου. Οι κατεργασίες του εδάφους έγιναν στο διάστημα 9-12/11/2012. Στη συμβατική κατεργασία έγινε όργωμα σε βάθος 25cm, δύο περάσματα με μέσο καλλιεργητή και δύο περάσματα με δισκοσβάρνα. Στη μειωμένη κατεργασία Ι έγινε ένα πέρασμα με βαρύ καλλιεργητή σε βάθος 18 cm και ένα πέρασμα με δισκοσβάρνα. Στη μειωμένη κατεργασία ΙΙ έγινε πέρασμα με περιστροφικό καλλιεργητή στα 15 cm. Στη μειωμένη κατεργασία ΙΙΙ έγιναν τρία περάσματα με δισκοσβάρνα σε βάθος 8cm. Τέλος, στην ακαλλιέργεια δεν έγινε καμία επέμβαση και τα ζιζάνια καταστράφηκαν με εφαρμογή 250 g/στρ του σκευάσματος REGLONE (diquat) αμέσως μετά τη σπορά. Για τη λίπανση έγινε μαζί με τη σπορά προσθήκη 3,1 μονάδων αζώτου στο στρέμμα και 4,2 μονάδων φωσφόρου και καλίου. Η σπορά του μείγματος έγινε στις 15/11/12 με μια σπαρτική μηχανή σιτηρών και μικρών σπόρων με δίσκους. Η κάθε καλλιέργεια σπάρθηκε ξεχωριστά, έγιναν δηλαδή δύο περάσματα στο χωράφι. Για το βίκο χρησιμοποιήθηκε η ποικιλία ΠΗΓΑΣΟΣ σε ποσότητα 14 kg σπόρου ανά στρέμμα. Για τη βρώμη η ποικιλία ΠΑΛΗΝΗ σε ποσότητα 9 kg/στρ. Οι μετρήσεις ξεκίνησαν με παρακολούθηση του φυτρώματος των δύο καλλιεργειών. Κατά την διάρκεια ανάπτυξης της καλλιέργειας έγιναν μετρήσεις του δείκτη NDVI, της αντίστασης του εδάφους στη διείσδυση και της ηλεκτρικής αγωγιμότητας. Από τον Μάιο μήνα και κάθε εβδομάδα έγιναν κοπές βιομάζας για εύρεση του κατάλληλου χρόνου συγκομιδής (του χρόνου που γίνεται η μεγιστοποίηση της χλωράς μάζας). Η συγκομιδή πραγματοποιήθηκε στις 17/5/13 όπως και στο πείραμα των καλλιεργειών. Από κάθε πειραματικό τεμάχιο συλλέχθηκε μια έκταση 1,5x20m. Χρησιμοποιήθηκε και πάλι η θεριζοαλωνιστική μηχανή πειραματικών καλλιεργειών του Αγροκτήματος όπως τροποποιήθηκε για το πείραμα των καλλιεργειών. Προστέθηκε δηλαδή πίσω από το σύστημα αλωνισμού ένα μεταλλικό καλάθι διαστάσεων 1x2x1m το οποίο ήταν αναρτημένο από έναν ζυγό. Η βιομάζα από το σύστημα αλωνισμού συγκεντρώνονταν σε αυτό το καλάθι και γινόταν ζύγιση σε κάθε τεμάχιο. Στη συνέχεια λαμβάνονταν δείγματα για προσδιορισμό της υγρασίας με ξήρανση (σε φούρνο στους 74 Ο C για 48 ώρες) και το υπόλοιπο υλικό εγκαταλείπονταν στην άκρη του τεμαχίου. Όλη η υπόλοιπη βιομάζα κόπηκε με περιστροφικό χορτοκοπτικό και απομακρύνθηκε από το χωράφι έτσι ώστε να ξεκινήσει η εαρινή καλλιέργεια. 24

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 2.1.2.1 Φύτρωμα Α. Βρώμη σε συγκαλλιέργεια με Βίκο Όσον αφορά την βρώμη παρατηρούμε ότι το σύστημα του αρότρου παρουσιάζει αρκετά μεγαλύτερες τιμές φυτρώματος σε σχέση με τα υπόλοιπα συστήματα κατεργασίας ενώ για άλλη μα φορά το σύστημα της ακαλλιέργειας έρχεται τελευταίο. Οι τιμές των ενδιάμεσων κατεργασιών είναι στο ίδιο μήκος κύματος. Πίνακας 20. Αποτελέσματα στατιστικής ανάλυσης του φυτρώματος της βρώμης Μέθοδος κατεργασίας Αριθμός χιλιάδων φυτρωμένων φυτών ανά στρέμμα (μέσος όρος) Τυπική απόκλιση Ακαλλιέργεια 171,2121 7,62610 0,04 Βαρύς καλλιεργητής 192,4242 20,02447 0,10 Δισκοσβάρνα 200,0000 16,41220 0,08 Περιστροφικός καλλιεργητής 206,0606 22,13020 0,11 Άροτρο 245,4545 10,49728 0,04 Συνολική παραλλακτικότητα (Cv) 0,08 Στις παρατηρήσεις φυτρώματος στο σύνολο τους όσο και εντός των μεθόδων κατεργασιών δεν παρατηρήθηκε υψηλή παραλλακτικότητα. Ωστόσο, παρατηρούμε ότι το σύστημα της ακαλλιέργειας ενώ σε μέσους όρους υπολείπεται παρουσιάζει το μικρότερο συντελεστή παραλλακτικότητας μαζί με το άροτρο σε σχέση με τα άλλα συστήματα. Αυτή η σχέση διαφοράς παραλλακτικότητας είναι ικανή να καθορίσει την σημαντικότητα με μεταξύ των κατεργασιών. Τα αποτελέσματα που προέκυψαν δείχνουν ότι υπάρχουν στατιστικά σημαντικές διαφορές στο φύτρωμα ανάλογα με την μέθοδο κατεργασίας που θα εφαρμοστεί με Sig. 0,01<0,05. Για να προσδιορίσουμε ακριβώς κατά πόσο οι κατεργασίας ανά ζεύγη διαφέρουν μεταξύ τους εκτελούμε Post Hoc έλεγχο (Tuckey). H συντριπτική παρουσία φυτών σε συνδυασμό με το μικρό συντελεστή παραλλακτικότητας στο σύστημα άροτρου επιβεβαιώνεται με στατιστικά σημαντικές διαφορές με όλα τα συστήματα, έτσι είναι το πιο αποτελεσματικό μέσο για το φύτρωμα των σπόρων βρώμης. Στατιστικές σημαντικές διαφορές μεταξύ των άλλων συστημάτων δεν παρατηρούνται καθώς η μικρή παραλλακτικότητα στο φύτρωμα της ακαλλιέργεια σε σχέση με τις υψηλότερες παραλλακτικότητες στην περίπτωση των τριών άλλων συστημάτων έκανε τις διαφορές να μην κριθούν στατιστικά σημαντικές. Μάλιστα σε γράφημα boxplot αποτυπώνεται και παρατηρείται εύκολα η ταύτιση στα εύρη των τιμών μεταξύ τεσσάρων κατεργασιών ενώ η πέμπτη της συμβατικής δείχνει να μην προσεγγίζεται. CV 25

Σχήμα 24. Γραφική απεικόνιση των μέσων όρων του τελικού φυτρώματος της βρώμης. Β. Βίκος σε συγκαλλιέργεια με Βρώμη Στην περίπτωση του βίκου οι παρατηρήσεις φυτρώματος είναι κοντά μεταξύ τους μεταξύ των κατεργασιών αν εξαιρέσουμε το σύστημα της ακαλλιέργειας που για άλλη μια φορά ήρθε τελευταίο. Άρα προφανώς οι διαφορές θα κριθούν κατά κύριο λόγο από την παρουσία της παραλλακτικότητας. Πίνακας 21. Αποτελέσματα στατιστικής ανάλυσης του φυτρώματος του βίκου Μέθοδο κατεργασίας Αριθμός χιλιάδων φυτρωμένων φυτών ανά στρέμμα (μέσος όρος) Τυπική απόκλιση Ακαλλιέργεια 125,7576 14,32065 0,11 Βαρύς καλλιεργητής 145,4545 17,84194 0,12 Δισκοσβάρνα 151,5152 25,71297 0,17 Περιστροφικός καλλιεργητής 142,4242 15,25219 0,11 Άροτρο 154,5455 15,25219 0,10 Συνολική παραλλακτικότητα (Cv) 0,12 Παρατηρώντας τις τιμές του συντελεστή παραλλακτικότητας μπορούμε να πούμε ότι δεν παρατηρείται στο σύνολο των παρατηρήσεων μεγάλη παραλλακτικότητα. Ωστόσο, βλέπουμε ότι το σύστημα του αρότρου εκτός ότι παρουσιάζει τον μεγαλύτερο αριθμό φυτών παρουσιάζει και τον μικρότερο συντελεστή παραλλακτικότητας και έτσι ίσως έχει ένα πλεονέκτημα έναντι των άλλων συστημάτων. CV 26

Η επίδραση των κατεργασιών δεν ήταν στατιστικά σημαντική στον φύτρωμα του βίκου καθώς παρουσιάστηκε Sig 0,242>0,05. Η μικρές διαφορές δεν κρίθηκαν σημαντικές καθώς αν δούμε τα εύρη των τιμών πολλές φορές ταυτίζονται Σχήμα 25. Γραφική απεικόνιση των μέσων όρων του τελικού φυτρώματος του βίκου. 2.1.2.2 Μετρήσεις NDVI Πίνακας 22: Δείκτης NDVI και στατιστική ανάλυση συγκαλλιέργειας βίκου με βρώμη στο πείραμα αμειψισπορών. Κατεργασία NDVI Τυπική απόκλιση Cv Σ 0,5224 0,02515 0,05 ΒΚ 0,599 0,01086 0,02 ΠΚ 0,592 0,02584 0,04 Δ 0,5669 0,03482 0,06 Α 0,6757 0,02423 0,04 Συνολική 0,05 παραλλακτικότητα(cv) Στην περίπτωση του βίκου μεγαλύτερο δείκτη NDVI άρα και βλάστησης παρουσιάζει η ακαλλιέργεια όχι λόγω του μεγάλου αριθμού φυτρώματος των φυτών αλλά λόγω κυρίως του έντονου πληθυσμού ζιζανίων που έχει, έτσι δεν συνεχίζεται η περαιτέρω ανάλυση της αλλά έστω αναφέρουμε ότι και έτσι εκφράζεται ένας δείκτης έντονης βλάστησης από την ανταγωνιστικότητα των ζιζανίων στην περίπτωση της ακαλλιέργειας έναντι των άλλων κατεργασιών. Συνεχίζοντας την ανάλυση για τις άλλες κατεργασίες παρατηρούμε ότι ο βαρύς και περιστροφικός καλλιεργητής παρουσιάζουν την μεγαλύτερη βλάστηση ενώ ακολουθεί η δισκοσβάρνα και τέλος το άροτρο. Η δισκοσβάρνα είναι μια μέθοδος μειωμένης κατεργασίας και έτσι προφανώς δεν δημιουργήθηκε η κατάλληλη σποροκλίνη για να φυτρώσουν φυτά. Εντύπωση παρουσιάζει η τελευταία θέση κατάταξης του συμβατικού συστήματος. Μια ερμηνεία είναι ότι η χαμηλή ένδειξη 27

NDVI προέρχεται και από τους έντονους σβόλους που αφήνει το έδαφος το σύστημα του αρότρου, έτσι το Crop Circle δεν λαμβάνει μόνο ανάκλαση από τα φυτά αλλά και έντονη ανάκλαση από την ανομοιομορφία του εδάφους. Από άποψη παραλλακτικότητας εντός των συστημάτων κατεργασίας όσο και στο σύνολο των μετρήσεων είναι ιδιαίτερα χαμηλή. Οι μικρές παραλλακτικότητες ίσως καθορίσουν στατιστικά σημαντικές διαφορές. Τέλος τα αποτελέσματα εκτέλεσης ANOVA έδειξαν ότι η επίδραση της κατεργασίας του εδάφους είναι στατιστικά σημαντική στην ένταση βλαστικότητας του αγρού (δείκτη NDVI) (sig. <0.001). Για να προσδιοριστούν οι συγκεκριμένες διαφορές κατεργασιών έγινε Post hoc έλεγχος και προέκυψαν διαφορές καταρχάς μεταξύ της ακαλλιέργειας και των άλλων κατεργασιών. Ωστόσο αυτές οι διαφορές δεν είναι ουσιαστικές καθώς συγκρίνουν άλλα είδη βλάστησης και όχι μόνο των καλλιεργούμενων φυτών. Περαιτέρω, στατιστικά σημαντικά διαφορές βρέθηκαν μεταξύ όλων των συστημάτων κατεργασίας έναντι της συμβατικής μεθόδου. Ωστόσο, αυτό από μόνο του δεν είναι ασφαλές συμπέρασμα γιατί στα αποτελέσματα φυτρώματος το συμβατικό σύστημα κατεργασίας ήταν με διαφορά το πρώτο (σφάλμα μετρήσεων λόγω σβόλων ίσως). Σίγουρα όμως κρατάμε ότι στο Post hoc έλεγχο οι μέθοδοι κατεργασίας ΠΚ, Δ, ΒΚ δεν διαφέρουν σημαντικά. Σχήμα 26: Διακύμανση NDVI στην συγκαλιέργεια βρώμης και βίκους στις πέντε κατεργασίες 2.1.2.3 Απόδοση Την υψηλότερη παραγωγή (788 Kg/στρ) έδωσε η μέθοδος της δισκοσβάρνας. Ακολουθεί η συμβατική κατεργασία με 712 kg/στρ και έπονται οι μέθοδοι του βαρύ καλλιεργητή και της ακαλλιέργειας με 661 και 645 kg/στρ αντίστοιχα. Η μικρότερη απόδοση επιτεύχθηκε με τον περιστροφικό καλλιεργητή (574kg/στρ). Αντιπαραθέτοντας τα στοιχεία του φυτρώματος διαπιστώνεται ότι οι δύο μέθοδοι που έδωσαν τα καλύτερα αποτελέσματα ήταν αυτές που ο βίκος παρουσίαζε το καλύτερο φύτρωμα. 28

ΞΗΡΑ ΒΙΟΜΑΖΑ ΒΡΩΜΗ - ΒΙΚΟΣ 900 800 700 600 Kg/στρ 500 400 300 200 100 0 712 661 574 788 645 Σ ΒΚ ΠΚ Δ Α Σημαντικότητα: 0,01 CV% = 9,8 Σχήμα 27. Παραγωγή ξηράς βιομάζας του μείγματος βρώμης βίκου για τις πέντε μεθόδους κατεργασίας του εδάφους. (Σ= συμβατική κατεργασία, ΒΚ = κατεργασία με βαρύ καλλιεργητή, ΠΚ = κατεργασία με περιστροφικό καλλιεργητή, Δ = Δισκοσβάρνα, Α = Ακαλλιέργεια). 2.1.3 Περίοδος εαρινή 2013 Αμέσως μετά τη συγκομιδή έγινε κατεργασία του εδάφους και εγκατάσταση της εαρινής καλλιέργειας (ινώδες σόργο). Αναλυτικά στοιχεία θα παρουσιαστούν μαζί με τα αποτελέσματα στην έκθεση του 3 ου εξαμήνου. 2.2 Αμειψισπορά Β 2.2.1. Περίοδος εαρινή 2012 Τα στοιχεία παρουσιάστηκαν στην έκθεση προόδου του Α εξαμήνου 2.2.2 Περίοδος χειμερινή 2012-13 Για τη χειμερινή περίοδο 2012-13 στην αμειψισπορά Β καλλιεργήθηκε μείγμα μπιζέλι τριτικάλε.. Η προετοιμασία του εδάφους έγινε στο διάστημα 9-12/11/2012. Στη συμβατική κατεργασία έγινε όργωμα σε βάθος 25cm, δύο περάσματα με μέσο καλλιεργητή και δύο περάσματα με δισκοσβάρνα. Στη μειωμένη κατεργασία Ι έγινε ένα πέρασμα με βαρύ καλλιεργητή σε βάθος 18 cm και ένα πέρασμα με δισκοσβάρνα. Στη μειωμένη κατεργασία ΙΙ έγινε πέρασμα με περιστροφικό 29

καλλιεργητή στα 15 cm. Στη μειωμένη κατεργασία ΙΙΙ έγιναν τρία περάσματα με δισκοσβάρνα σε βάθος 8cm. Τέλος, στην ακαλλιέργεια δεν έγινε καμία επέμβαση και τα ζιζάνια καταστράφηκαν με εφαρμογή 250 g/στρ του σκευάσματος REGLONE (diquat) αμέσως μετά τη σπορά. Για τη λίπανση έγινε μαζί με τη σπορά προσθήκη 3,1 μονάδων αζώτου στο στρέμμα και 4,2 μονάδων φωσφόρου και καλίου. Η σπορά του μείγματος έγινε στις 26/11/12 με τη σπαρτική μηχανή σιτηρών και μικρών σπόρων με δίσκους. Οι καλλιέργειες σπάρθηκαν ξεχωριστά, και για το μπιζέλι χρησιμοποιήθηκε η ποικιλία ΔΩΔΩΝΗ σε ποσότητα 14 kg σπόρου ανά στρέμμα ενώ για το τριτικάλε η ποικιλία ΒΡΟΝΤΗ σε ποσότητα 9 kg/στρ. Οι μετρήσεις ξεκίνησαν με παρακολούθηση του φυτρώματος των δύο καλλιεργειών. Κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης μετρήθηκε ο δείκτης NDVI καθώς και ιδιότητες του εδάφους (αντίσταση στη διείσδυση, ηλεκτρική αγωγιμότητα) Η συγκομιδή πραγματοποιήθηκε στις 17/5/13. Από κάθε πειραματικό τεμάχιο συλλέχθηκε μια έκταση 1,5x20m με τη θεριζοαλωνιστική μηχανή πειραματικών καλλιεργειών του Αγροκτήματος. Στο στάδιο αυτό έγινε προσδιορισμός της χλωράς βιομάζας στο χωράφι. Στη συνέχεια λαμβάνονταν δείγματα για προσδιορισμό της υγρασίας με ξήρανση (σε φούρνο στους 74 Ο C για 48 ώρες). Η υπόλοιπη βιομάζα κόπηκε με περιστροφικό χορτοκοπτικό και απομακρύνθηκε από το χωράφι έτσι ώστε να ξεκινήσει η εαρινή καλλιέργεια. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 2.2.2.1 Φύτρωμα Α. Τριτικάλε σε συγκαλλιέργεια με Μπιζέλι Σαν πρώτο σχόλιο που μπορούμε να κάνουμε είναι ότι το άροτρο παρουσιάζει συγκριτικά μεγαλύτερο αριθμό φυτρώματος σε σχέση με την άλλες μεθόδους κατεργασίας και διπλάσιο αριθμό από την περίπτωση της ακαλλιέργειας. Ωστόσο, αν είναι στατιστικά σημαντικές οι διαφορές κρίνεται και από την παραλλακτικότητα που παρουσιάζουν οι μετρήσεις μας. Πίνακας 23. Αποτελέσματα στατιστικής ανάλυσης του φυτρώματος του τριτικάλε Μέθοδο κατεργασίας Αριθμός χιλιάδων φυτρωμένων Τυπική CV φυτών ανά στρέμμα (μέσος όρος) απόκλιση Ακαλλιέργεια 130,3182 19,12270 0,15 Βαρύς καλλιεργητής 203,0000 12,49000 0,06 Δισκοσβάρνα 218,2500 24,98500 0,11 Περιστροφικός καλλιεργητής 212,0000 12,96148 0,06 Αροτρο 263,5000 33,23151 0,13 Συνολική παραλλακτικότητα (Cv) 0,12 30

Η παραλλακτικότητα του μετρήσεων εντός των κατεργασιών όσο και στο σύνολο τους δεν είναι ιδιαίτερα υψηλή καθώς προέκυψε ένας συντελεστής παραλλακτικότητας 0,12 ενώ μέσα στα δείγματα κατεργασιών τον υψηλότερο συντελεστή τον παρουσίασε το σύστημα της ακαλλιέργειας 0,15. Η σημαντικότητα που προέκυψε ήταν Sig. 0,001<0,05 άρα οι διαφορές κρίνονται στατιστικά σημαντικές μεταξύ των κατεργασιών στο παράγοντα φύτρωμα. Ωστόσο, μια απλή ANOVA δεν μας καθορίζει που παρατηρούνται στατιστικά σημαντικές διαφορές (μεταξύ ποιών κατεργασιών στην περίπτωση μας) και έτσι εκτελέστηκε και Post- hoc έλεγχος σύμφωνα με την μεθοδολογία Tuckey. Από τα αποτελέσματα προέκυψε ότι συγκεκριμένη στατιστικά σημαντική διαφορά παρουσιάζει η ακαλλιέργεια σε σχέση με όλα τα σύστηματα κατεργασίας αποδεικνύοντας ότι υπολείπεται (sig. ως το πολύ 0,02). Ακόμα, το άροτρο παρουσιάζει στατιστικά σημαντικές διαφορές με τον βαρύ καλλιεργητή. Στο παρακάτω σχήμα διακρίνουμε την καθαρή υπεροχή στο φύτρωμα του αρότρου σε σχέση με τα άλλα συστήματα κατεργασίας, έπειτα ακολουθούν στο ίδιο μήκος ενδείξεων, περιστροφικός καλλιεργητής, βαρύς καλλιεργητής και δισκοσβάρνα, ενώ τελευταία με φανερά χαμηλότερες ενδείξεις είναι η ακαλλιέργεια. Σχήμα 28. Γραφική απεικόνιση των μέσων όρων του τελικού φυτρώματος του τριτικάλε. Β. Μπιζέλι σε συγκαλλιέργεια με Τριτικάλε Όμοια με την περίπτωση του τριτικάλε υπολογίζουμε την αναλογία φυτρωμένων φυτών στο στρέμμα και προκύπτουν: Σαν πρώτη παρατήρηση διακρίνουμε και πάλι συντριπτικό αριθμό περισσότερων φυτών στην περίπτωση του αρότρου σε σχέση με την ακαλλιέργεια ενώ το ίδιο δεν συμβαίνει με τα άλλα συστήματα και ιδιαίτερα με την περίπτωση του βαρύ καλλιεργητής που είναι σε παρόμοιες τιμές παρατήρησης με τις αντίστοιχες του αρότρου. 31

Πίνακας 24. Αποτελέσματα στατιστικής ανάλυσης του φυτρώματος του μπιζελιού Μέθοδο κατεργασίας Αριθμός χιλιάδων φυτρωμένων φυτών ανά στρέμμα (μέσος όρος) Τυπική απόκλιση Ακαλλιέργεια 63,6364 3,49909 0,05 Βαρύς καλλιεργητής 98,4848 12,49426 0,13 Δισκοσβάρνα 87,8788 3,49909 0,04 Περιστροφικός καλλιεργητής 87,8788 3,49909 0,04 Άροτρο 100,0000 23,47263 0,23 Συνολική παραλλακτικότητα (Cv) 0,14 Και πάλι όπως στην περίπτωση του τριτικάλε παρατηρούμε ότι η παραλλακτικότητα στο δείγμα παρατηρήσεων είναι σχετικά χαμηλή και ίση με 0,14. Ωστόσο παρόλο που δεν είναι υψηλή η παραλλακτικότητα την υψηλότερη σε σχέση με τα άλλα συστήματα κατεργασίας την παρουσιάζει το σύστημα του αρότρου που παρουσιάζει τις υψηλότερες ενδείξεις φυτρώματος. Υψηλή παραλλακτικότητα στην περίπτωση μας σημαίνει υψηλός βαθμός αστάθειας στο αριθμό φυτών που φυτρώνουν στο έδαφος. Στην περίπτωση του μπιζελιού προέκυψαν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των μεθόδων κατεργασιών καθώς προέκυψε Sig. 0,01<0,05. Έπειτα από την εκτέλεση Post Hoc οι κύριες διαφορές που κρίνονται σημαντικές είναι του βαρύ καλλιεργητή και του αρότρου σε σχέση με την ακαλλιέργεια. Ενδεικτικά, όπως αποτυπώνεται και στο παρακάτω σχήμα τα τέσσερα συστήματα κατεργασίας διαφέρουν αρκετά από την εφαρμογή της ακαλλιέργειας όσον αφορά την πυκνότητα φυτών ενώ μεταξύ τους παρουσιάζουν κοινό εύρος ενδείξεων γι αυτό δεν παρουσιάζουν διαφορές. Ωστόσο, είναι ευδιάκριτη και η υψηλή παραλλακτικότητα ενδείξεων που παρουσιάζει το άροτρο και ο βαρύς καλλιεργητής απόρροιας της χωρικής τους αστάθειας στο φύτρωμα. CV Σχήμα 29. Γραφική απεικόνιση των μέσων όρων του τελικού φυτρώματος του μπιζελιού. 32

2.2.2.2 NDVI Πίνακας 25: Δείκτης NDVI και στατιστική ανάλυση συγκαλλιέργειας μπιζελιού και τριτικάλε στο πείραμα αμειψισπορών. Κατεργασία NDVI Τυπική απόκλιση Cv Σ 0,2641 0,00564 0,02 ΒΚ 0,2950 0,00761 0,03 ΠΚ 0,3151 0,02324 0,07 Δ 0,3002 0,02604 0,09 Α 0,5265 0,03452 0,07 Συνολική <0,09 παραλλακτικότητα(cv) Για τους λόγους που αναφέραμε και παραπάνω η ακαλλιέργεια έχει τον μεγαλύτερο δείκτη NDVI και χρησιμεύει αποκλειστικά και μόνο για εκτίμηση της προσβολής από ζιζάνια. Για άλλη μια φορά το συμβατικό σύστημα κατεργασίας ήρθε τελευταίο για τους λόγους που αναλύθηκαν και στην περίπτωση της βρώμης και του βίκου. Ωστόσο, στην περίπτωση αυτή η κατεργασία με περιστροφικό καλλιεργητή παρουσιάζει υψηλότερη ένδειξη μεταξύ των τεσσάρων κατεργασιών. Ένα στοιχείο που παρατηρούμε στην προκειμένη περίπτωση είναι ότι οι τιμές έντασης βλαστικότητας (NDVI) είναι πολύ χαμηλότερες έναντι της περίπτωσης βίκου και βρώμης. Αυτό οφείλεται στην μεγαλύτερη ανάπτυξη φυτών στο τεμάχιο βίκου βρώμης λόγω της νωρίτερης σποράς. Έτσι λόγω των μικρών τιμών NDVI κάποιες ακραίες ενδείξεις λόγω κάποιου ζιζανίου είτε λόγω εδάφους ίσως επηρεάζουν αρκετά το τελικό μέσο όρο. Γενικότερα η παραλλακτικότητα στο σύνολο των μετρήσεων αλλά και εντός των κατεργασιών χαρακτηρίζεται χαμηλή. Ωστόσο παρατηρούμε ότι την μεγαλύτερη παραλλακτικότητα την παρουσιάζουν τα συστήματα που προηγούνται (ίσως οφείλονται στις έντονες τυπικές αποκλίσεις λόγω ακραίων ενδείξεων αυτοφυούς βλάστησης). Στο σημείο αυτό να αναφέρουμε ότι το Cv πειράματος αναφέρεται ως <0,09 καθώς το μέσο σφάλμα των ενδείξεων ήταν τόσο μικρό όπου το SPSS το παρουσίαζε ως 0,000. Ωστόσο, επειδή η τυπική απόκλιση και κατ επέκταση το μέσο σφάλμα δεν είναι ποτέ μηδέν αλλά έστω <0,001 θεωρήθηκε τιμή προσέγγιση μέσου σφάλματος το 0,001. Η επίδραση των κατεργασιών στον δείκτη NDVI είναι στατιστικά σημαντικές στην συγκαλλιέργεια μπιζελιού και τριτικάλε (sig. <0,001). Από το Post hoc έλεγχο προέκυψε ότι ουσιαστικά σημαντική διαφορά ( πέρα από αυτές της ακαλλιέργειας με όλα τα συστήματα) είναι μεταξύ του περιστροφικού καλλιεργητή και του αρότρου. Ωστόσο, η μόνη σημασία που έχει η σημαντικότητα της ακαλλιέργειας έναντι των άλλων συστημάτων είναι μπορούμε να πούμε ότι παρουσιάζει στατιστικά σημαντικά μεγαλύτερο πληθυσμό ζιζανίων έναντι των άλλων συστημάτων. Παρατηρούμε στο παρακάτω boxplot και τα πιθανά εύρη κοινών ενδείξεων μεταξύ BK, Δ και ΠΚ. 33

Σχήμα 30: Διακύμανση NDVI στην συγκαλιέργεια μπιζέλι και τριτικάλε στις πέντε κατεργασίες 2.2.2.2 Απόδοση ΞΗΡΑ ΒΙΟΜΑΖΑ ΤΡΙΤΙΚΑΛΕ - ΜΠΙΖΕΛΙ 900 800 700 600 Kg/στρ 500 400 300 200 100 0 782 748 782 795 731 Σ ΒΚ ΠΚ Δ Α Σημαντικότητα: ns CV% = 9,4 Σχήμα 31. Παραγωγή ξηράς βιομάζας του μείγματος τριτικάλε μπιζέλι για τις πέντε μεθόδους κατεργασίας του εδάφους. (Σ= συμβατική κατεργασία, ΒΚ = κατεργασία με βαρύ καλλιεργητή, ΠΚ = κατεργασία με περιστροφικό καλλιεργητή, Δ = Δισκοσβάρνα, Α = Ακαλλιέργεια). Στο μείγμα τριτικάλε μπιζέλι δεν διαπιστώθηκαν στατιστικώς σημαντικές διαφορές μεταξύ των διαφορετικών μεθόδων κατεργασίας του εδάφους. Όπως και στο μείγμα βίκου βρώμης που υπήρχε στην αμειψισπορά Α, διακρίνεται και εδώ μια τάση για υψηλότερη παραγωγή στην δισκοσβάρνα δίχως ωστόσο οι διαφορές να είναι 34

στατιστικώς σημαντικές. Αντίθετα ο περιστροφικός καλλιεργητής έδωσε αποδόσεις εφάμιλλες με τις υπόλοιπες μεθόδους κατεργασίας. 3.1.3 Περίοδος εαρινή 2013 Αμέσως μετά τη συγκομιδή έγινε κατεργασία του εδάφους και εγκατάσταση της εαρινής καλλιέργειας (ηλίανθος). Αναλυτικά στοιχεία θα παρουσιαστούν μαζί με τα αποτελέσματα στην έκθεση του 3 ου εξαμήνου. 2.3. Αμειψισπορά Γ 2.3.1 Περίοδος χειμερινή 2012-13 Η αμειψισπορά αυτή περιλαμβάνει μόνο χειμερινές καλλιέργειες καθότι εφαρμόζεται σε μη αρδευόμενο αγρό. Η έναρξη έγινε τον Νοέμβριο του 2012 με καλλιέργεια μείγματος τριτικάλε (Triticale) και μπιζέλι (Pisum sativum). Η προηγούμενη καλλιέργεια ήταν σιτάρι. Η κατεργασία του εδάφους έγινε το διάστημα από 9-12/11/2012. Στη συμβατική κατεργασία πραγματοποιήθηκε όργωμα σε βάθος 25cm, δύο περάσματα με μέσο καλλιεργητή και δύο περάσματα με δισκοσβάρνα. Στη μειωμένη κατεργασία Ι έγιναν δύο περάσματα με βαρύ καλλιεργητή σε βάθος 20 cm και ένα πέρασμα με δισκοσβάρνα. Στη μειωμένη κατεργασία ΙΙ έγινε ένα πέρασμα με περιστροφικό καλλιεργητή σε βάθος 15 cm. Η τέταρτη μέθοδος δεν περιλάμβανε κατεργασία σε λωρίδες καθότι στην εν λόγω αμειψισπορά προβλέπονται μόνο χειμερινές, μη γραμμικές καλλιέργειες. Η κατεργασία του εδάφους στη μέθοδο αυτή έγινε με 3 περάσματα με δισκοσβάρνα σε βάθος περίπου 8 cm. Τέλος, στην μέθοδο της ακαλλιέργειας δεν έγινε καμία επέμβαση. Τα ζιζάνια που υπήρχαν καταστράφηκαν με εφαρμογή του σκευάσματος REGLONE (diquat) δύο ημέρες μετά τη σπορά. Για την λίπανση έγινε προσθήκη 3,1 μονάδων αζώτου και 4,2 μονάδων φωσφόρου και καλίου με το σκεύασμα 11-15-15. Η σπορά του μείγματος έγινε στις 20/11/12 με σπαρτική μηχανή σιτηρών και μικρών σπόρων μηχανικού τύπου με δίσκους. Πρώτα σπάρθηκε το τριτικάλε σε ποσότητα 9 kg/στρ και στη συνέχεια το μπιζέλι σε ποσότητα 14 kg/στρ. Για το τριτικάλε χρησιμοποιήθηκε η ποικιλία ΒΡΟΝΤΗ και για το μπιζέλι η ποικιλία ΔΩΔΩΝΗ. Οι μετρήσεις στην καλλιέργεια ξεκίνησαν με παρακολούθηση του φυτρώματος. Μετρήθηκε επίσης ο δείκτης NDVI. Συγκομιδή της καλλιέργειας δεν πραγματοποιήθηκε διότι όπως εξηγείται πιο κάτω υπήρχε μεγάλος αριθμός ζιζανίων και τα αποτελέσματα δεν θα ήταν αντιπροσωπευτικά. 35

2.3.1.1 Φύτρωμα Α. Τριτικάλε σε συγκαλλιέργεια με Μπιζέλι Στην περίπτωση του φυτρώματος του τριτικάλε εκτός αγροκτήματος τα αποτελέσματα φυτρώματος ήταν χαμηλότερα σχέση με τα αντίστοιχα εντός αγροκτήματος. Μάλιστα αυτή την φορά το σύστημα της κατεργασίας με δισκοσβάρνα παρουσίασε το μεγαλύτερο αριθμό φυτρώματος φυτών και μετά ακολούθησε η συμβατική κατεργασία. Τα συστήματα του βαρύ καλλιεργητή και του περιστροφικού έχουν παρόμοια ποσοστά φυτρώματος ενώ η ακαλλιέργεια έχει με διαφορά την μικρότερη παρουσία φυτών. Ακόμα στην περίπτωση συγκαλλιέργεια του τριτικάλε με το μπιζέλι εσωτερικά του αγροκτήματος παρουσιάστηκαν περισσότερα φυτά ανά στρέμμα. Πίνακας 26. Αποτελέσματα στατιστικής ανάλυσης του φυτρώματος του τριτικάλε Μέθοδο κατεργασίας Αριθμός χιλιάδων φυτρωμένων Τυπική CV φυτών ανά στρέμμα (μέσος όρος) απόκλιση Ακαλλιέργεια 66,72 8,46623 0,13 Βαρύς καλλιεργητής 157,5758 13,99637 0,09 Δισκοσβάρνα 192,4242 25,41363 0,13 Περιστροφικός καλλιεργητής 159,0909 27,27273 0,17 Άροτρο 180,303 33,69864 0,19 Συνολική παραλλακτικότητα (Cv) 0,16 Η παραλλακτικότητα στο σύνολο του δείγματος όσο και εσωτερικά των κατεργασιών χαρακτηρίζεται σχετικά χαμηλή και είναι παρόμοια μεταξύ των κατεργασιών. Η επίδραση της κατεργασίας στο φύτρωμα του τριτικάλε ήταν στατιστικά σημαντική (Sig. <0,001). Ωστόσο, έπειτα από εφαρμογή Post hoc προέκυψε ότι η σημαντικότητα προκύπτει από την παρουσία της ακαλλιέργειας καθώς όλες οι μέθοδοι κατεργασίας παρουσίαζαν στατιστικά υψηλότερους πληθυσμούς φυτρωμένων φυτών. Μεταξύ των άλλων κατεργασιών δεν εκτιμήθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές. Επιπλέον ο σχολιασμός που μόλις κάναμε αποτυπώνεται στο παρακάτω σχήμα όπου διακρίνονται κατεργασίας με παρόμοιες ενδείξεις και η ακαλλιέργεια που υπολείπεται. 36

Σχήμα 32. Γραφική απεικόνιση των μέσων όρων του τελικού φυτρώματος του τριτικάλε. Β. Μπιζέλι σε συγκαλλιέργεια με Τριτικάλε Όσον αφορά την πορεία φυτρώματος του μπιζελιού το άροτρο είναι το σύστημα κατεργασίας που παρουσίασε την μεγαλύτερη παρουσία φυτρωμένων μπιζελιών, ακλουθούν χωρίς μεγάλες διαφορές περιστροφικός καλλιεργητής, δισκοσβάρνα και βαρύς καλλιεργητής ενώ τελευταίο για άλλη μια φορά έρχεται το σύστημα της ακαλλιέργειας. Ακόμα, το μπιζέλι παρουσίασε σχετικά χαμηλότερες τιμές από τις αντίστοιχες ενδείξεις εσωτερικά του αγροκτήματος σε συγκαλλιέργεια με τριτικάλε. Πίνακας 27. Αποτελέσματα στατιστικής ανάλυσης του φυτρώματος του μπιζελιού Μέθοδο κατεργασίας Αριθμός χιλιάδων φυτρωμένων Τυπική CV φυτών ανά στρέμμα (μέσος όρος) απόκλιση Ακαλλιέργεια 63,6364 10,49728 0,05 Βαρύς καλλιεργητής 75,7576 10,49728 0,14 Δισκοσβάρνα 80,3030 10,35046 0,13 Περιστροφικός καλλιεργητής 80,3030 3,03030 0,04 Άροτρο 86,3636 5,80259 0,07 Συνολική παραλλακτικότητα (Cv) 0,09 Η παραλλακτικότητα του δείγματος στην περίπτωση του μπιζελιού εκτός αγροκτήματος δεν κρίνεται ιδιαίτερα υψηλή. Ωστόσο το ότι το σύστημα της ακαλλιέργειας έχει τόσο χαμηλές ενδείξεις φυτ ων σε σχέση με τα άλλα συστήματα κατεργασίας και ότι παρουσιάζει πολύ μικρή παραλλακτικότητα (δείχνει ότι οι τιμές δεν μπορούν να απομακρυνθούν από το μέσο όρο), αυτό από μόνο του μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο για την ύπαρξη της σημαντικότητας. 37

Προέκυψε Sig. 0.001<0,05 άρα οι διαφορές μεταξύ των κατεργασιών όσον αφορά το φύτρωμα του μπιζελιού είναι στατιστικά σημαντικές. Για να προσδιοριστούν οι στατιστικά σημαντικές διαφορές εκτελείται Post Ηοc έλεγχος. Όντως η εφαρμογή που διαμόρφωσε την σημαντικότητα είναι η ακαλλιέργεια καθώς για άλλη μια φορά υπολείπεται σημαντικά σε σχέση με τα άλλα συστήματα στο φύτρωμα μπιζελιού. Αντίθετα τα άλλα τέσσερα συστήματα κατεργασίας παρουσιάζουν παρόμοιες μη σημαντικές διαφορές. Σχήμα 32. Γραφική απεικόνιση των μέσων όρων του τελικού φυτρώματος του μπιζελιού. 2.3.1.2 NDVI Πίνακας 28: Δείκτης NDVI και στατιστική ανάλυση συγκαλλιέργειας μπιζελιού και τριτικάλε στο πείραμα αμειψισπορών. Κατεργασία NDVI Τυπική απόκλιση Cv Σ 0,4508 0,07618 0,17 ΒΚ 0,4895 0,08825 0,18 ΠΚ 0,5319 0,07010 0,13 Δ 0,5256 0,05694 0,11 Α 0,5080 0,02399 0,05 Συνολική 0,14 παραλλακτικότητα(cv) Στην περίπτωση της συγκαλλιέργειας μπιζελιού με τριτικάλε εκτός αγροκτήματος παρατηρούμε ότι το σύστημα της ακαλλιέργειας δεν φέρει το μεγαλύτερο δείκτη NDVI. Αυτό από μόνο του αποδεικνύει ότι ο ανταγωνισμός των ζιζανίων στο αγρόκτημα αυτό δεν ήταν τόσο έντονος κάτι το οποίο επιβεβαιώνεται 38

και από την παρατήρηση του αγρού κατά την διάρκεια των μετρήσεων. Ωστόσο, και πάλι η μέτρηση στην ακαλλιέργεια δεν προτείνεται για ασφαλής σύγκριση με τις άλλες μεθόδους κατεργασίας λόγω του υψηλού σφάλματος λόγω παρουσίας ζιζανίων. Όσον αφορά τα υπόλοιπα συστήματα κατεργασίας το σύστημα της συμβατικής κατεργασίας έρχεται πάλι τελευταίο ενώ προηγούνται το σύστημα του περιστροφικού καλλιεργητή και της δισκοσβάρνας. Η παραλλακτικότητα στο σύνολο των μετρήσεων αλλά και εντός των κατεργασιών θεωρείται σχετικά υψηλή σε σχέση με τις άλλες εφαρμογές καλλιεργειών. Αυτές οι έντονες παραλλακτικότητες σημαίνουν έντονες διακυμάνσεις άρα μπορεί να καταστήσουν τις μικρές διαφορές μη σημαντικές. Στην στατιστική ανάλυση όντως προέκυψε ότι η επίδραση της κατεργασίας δεν είναι σημαντική στην ένταση βλαστικότητα των καλλιεργειών τριτικάλε και μπιζελιού (Sig. 0,510). Μεγάλη παραλλακτικότητα και κοινά εύρη ενδείξεων παρατηρούμε στο παρακάτω boxplot. Σχήμα 33: Διακύμανση NDVI στην συγκαλιέργεια μπιζέλι και τριτικάλε στις πέντε κατεργασίες 2.3.1.3 Απόδοση Δεν πραγματοποιήθηκε συγκομιδή της καλλιέργειας διότι μέχρι το τέλος υπήρξε πολύ σοβαρή προσβολή από ζιζάνια., Ο πειραματικός αγρός στην αμειψισπορά Γ, καθότι ήτο ξηρικός, καλλιεργούνταν κάθε χρόνο με χειμερινές καλλιέργειες. Το γεγονός της έλλειψης αμειψισποράς χειμερινών εαρινών σε συνδυασμό την εφαρμογή συστημάτων μειωμένης κατεργασίας του εδάφους οδήγησε σε μια σταδιακή όξυνση του προβλήματος με τα ζιζάνια. Τα ζιζάνια αυτά ήταν αδύνατο να καταπολεμηθούν καθώς η καλλιέργεια είναι μη σκαλιστική και επιπλέον η χρήση μείγματος αγρωστώδους (τριτικάλε) και πλατύφυλλης (μπιζέλι) καλλιέργειας αποκλείει όλο το φάσμα των διαθέσιμων ζιζανιοκτόνων από την δυνατότητα εφαρμογής. Αντίθετα στο πειραματικό αγρό που χρησιμοποιήθηκε στην αμειψισπορά Β, υπήρχε εναλλαγή χειμερινών και εαρινών καλλιεργειών και αυτό βοήθησε στον αποτελεσματικότερο έλεγχο των ζιζανίων. 39

2.4. Αμειψισπορά Δ 2.4.1 Περίοδος χειμερινή 2012-13 Η αμειψισπορά αυτή επίσης εγκαταστάθηκε σε μη αρδευόμενο αγρό και γι αυτό περιλαμβάνει μόνο χειμερινές καλλιέργειες. Η έναρξη έγινε τον Νοέμβριο του 2012 με καλλιέργεια ελαιοκράμβης (Brassica napus). Η προηγούμενη καλλιέργεια ήταν σιτάρι. Η κατεργασία του εδάφους έγινε και πάλι στο διάστημα από 9-12/11/2012. Η κατεργασίες του εδάφους ήταν όμοιες με την αμειψισπορά Γ. Στη συμβατική κατεργασία πραγματοποιήθηκε όργωμα σε βάθος 25cm, δύο περάσματα με μέσο καλλιεργητή και δύο περάσματα με δισκοσβάρνα. Στη μειωμένη κατεργασία Ι έγιναν δύο περάσματα με βαρύ καλλιεργητή σε βάθος 20 cm και ένα πέρασμα με δισκοσβάρνα. Στη μειωμένη κατεργασία ΙΙ έγινε ένα πέρασμα με περιστροφικό καλλιεργητή σε βάθος 15 cm. Η τέταρτη μέθοδος ήταν μειωμένη κατεργασία με 3 περάσματα με δισκοσβάρνα (βάθος περίπου 8 cm). Τέλος, στην ακαλλιέργεια δεν έγινε κάποια επέμβαση και τα ζιζάνια καταστράφηκαν με εφαρμογή του σκευάσματος REGLONE (diquat) αμέσως μετά τη σπορά. Για την λίπανση έγινε προσθήκη 3,3 μονάδων αζώτου και 4,5 μονάδων φωσφόρου και καλίου με το σκεύασμα 11-15-15. Η σπορά της ελαιοκράμβης έγινε στις 29/11/12 με σπαρτική μηχανή σιτηρών και μικρών σπόρων μηχανικού τύπου με δίσκους. Σπάρθηκαν περίπου 70.000 σπόροι/στρ από την ποικιλία PR44W29. Οι μετρήσεις στην καλλιέργεια ξεκίνησαν με παρακολούθηση του φυτρώματος. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 2.4.1.1 Φύτρωμα Στην καλλιέργεια της ελαιοκράμβης λόγω της γραμμικής της σποράς υπολογίστηκαν τα φυτά επάνω στην γραμμή και έπειτα έγινε αναγωγή στο στρέμμα. Οι αριθμοί φυτρώματος παρουσιάζουν το σύστημα του αρότρου ως το πιο αποτελεσματικό αλλά με πολύ μικρές διαφορές σχέση με τα άλλα συστήματα κατεργασίας. Εξαίρεση για άλλη μία φορά αποτελεί η ακαλλιέργεια που παρουσίασε αρκετά χαμηλότερες ενδείξεις σε σχέση με τα άλλα συστήματα εφαρμογών. Πίνακας 29. Αποτελέσματα στατιστικής ανάλυσης του φυτρώματος ελαιοκράμβης Μέθοδο κατεργασίας Αριθμός χιλιάδων φυτρωμένων Τυπική CV φυτών ανά στρέμμα (μέσος όρος) απόκλιση Ακαλλιέργεια 19,5575 2,99124 0,15 Βαρύς καλλιεργητής 24,8875 4,04160 0,16 Δισκοσβάρνα 26,4425 3,58316 0,14 Περιστροφικός καλλιεργητής 24,8875 2,99124 0,12 Άροτρο 27,7800 4,25585 0,15 Συνολική παραλλακτικότητα (Cv) 0,14 40

Η παραλλακτικότητα στο σύνολο των παρατηρήσεων όσο και εντός των εφαρμογών δεν είναι αρκετά υψηλή και μπορούμε να πούμε ότι σχεδόν όλα τα συστήματα παρουσιάζουν τις ίδιες τιμές (με μικρές αποκλίσεις) παραλλακτικότητας. Παρόλο που οι τιμές των παραλλακτικοτήτων είναι παρόμοιες όσο και ότι το σύστημα της ακαλλιέργειας παρουσιάζει αρκετά χαμηλότερες ενδείξεις δεν καταγράφτηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές (για λίγο Sig. 0,057>0,05). Για την μη ύπαρξη στατιστικών διαφορών μεταξύ των τεσσάρων πρώτων κατεργασιών μπορεί να δοθεί ερμηνεία καθώς ούτε οι τιμές φυτρώματος διέφεραν πολύ αλλά υπάρχει λόγω παραλλακτικοτήτων και κοινό εύρος τιμών άμα παρατηρήσουμε το παρακάτω Boxplot. Σχήμα 34. Γραφική απεικόνιση των μέσων όρων του τελικού φυτρώματος της ελαιοκράμβης. 2.4.1.2 NDVI Πίνακας 30: Δείκτης NDVI και στατιστική ανάλυση ελαιοκράμβης στο πείραμα αμειψισπορών. Κατεργασία NDVI Τυπική απόκλιση Cv Σ 0,5808 0,05981 0,10 ΒΚ 0,6368 0,08797 0,14 ΠΚ 0,5319 0,10020 0,19 Δ 0,5951 0,07762 0,13 Α 0,4435 0,02265 0,05 Συνολική 0,13 παραλλακτικότητα(cv) Στην περίπτωση της ακαλλιέργειας αυτή την φορά βλέπουμε με διαφορά την χαμηλότερη τιμή έντασης βλάστησης. Αυτό σε πρώτη εκτίμησ ίσως έρχεται σε αντίθεση με έντονη παρουσία ζιζανίων αλλά ισχύει το αντίθετο στην 41

πραγματικότητα. Και πάλι ο πειραματικός αγρός είχε έντονη προσβολή ζιζανίων μόνο που αυτή την φορά το μεγαλύτερο μέρος αυτών ήταν πολυκόμπι (Polygonum aviculare) όπου ήταν αποξηραμένο σε μεγάλο βαθμό και δεν είχε έντονο πράσινο χρώμα για να έχει υψηλή ένδειξη NDVI. Η έντονη παρουσία πολυκόμπι σε ένα αγρό δυσκολεύει και την χρήση των σπαρτικών μηχανών καθώς βουλώνουν. Όσον αφορά της υπόλοιπες κατεργασίες καταρχάς παρατηρούμε υψηλό δείκτη NDVI άνω του 0,50 για όλες τις περιπτώσεις. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με την το ποσοστό φυτρώματος καθώς δεν ήταν ιδιαίτερα υψηλό λόγω της επίδρασης χαμηλών θερμοκρασιών. Ωστόσο για ασφαλής μετρήσεις δίχως την επίδραση υψηλού σφάλματος (λόγω ζιζανίων ή εδάφους) οι μετρήσεις έγιναν προσαρμοσμένες σε γραμμές φυτρωμένης ελαιοκράμβης. Το σύστημα του βαρύ καλλιεργητή έρχεται πρώτο με διαφορά και με πολύ υψηλή ένδειξη ενώ για πρώτη φορά το σύστημα του αρότρου δεν είναι ιδιαίτερα χαμηλό από πλευρά ενδείξεων. Το σύστημα του περιστροφικού καλλιεργητή δεν απέδωσε ικανοποιητικά από πλευρά έντασης βλαστικότητας. Όσον αφορά την παραλλακτικότητα του δείγματος αλλά και εντός των κατεργασιών η παραλλακτικότητα είναι αρκετή αν εξαιρέσουμε το σύστημα της ακαλλιέργειας και έτσι ενδέχεται να καθιστούν μη σημαντικές οι διαφορές μεταξύ των κατεργασιών. Τέλος, η κατεργασία επηρεάζει μεν στατιστικά σημαντικά τις ενδείξεις NDVI (sig. 0,02) σε καλλιέργεια ελαιοκράμβης αλλά έπειτα από Post hoc έλεγχο οι διαφορές προσδιορίζονται σημαντικές μεταξύ βαρύ καλλιεργητή, αρότρου και δισκοσβάρνας σε σχέση με την ακαλλιέργεια και όχι μεταξύ των υπολοίπων τεσσάρων κατεργασιών μεταξύ τους. Η έλλειψη σημαντικότητας επιβεβαιώθηκε και με εκτέλεση ANOVΑ μεταξύ των τεσσάρων κατεργασιών χωρίς την παρουσία της ακαλλιέργειας. Επιβεβαίωση κοινών πιθανών ενδείξεων από το αντίστοιχο boxplot με έντονη διακύμανση των παρατηρήσεων. Σχήμα 35: Διακύμανση NDVI στην ελαιοκράμβη στις πέντε κατεργασίες 42

2.4.1.3 Απόδοση ΑΠΟΔΟΣΗ ΕΛΑΙΟΚΡΑΜΒΗΣ 2013 450 400 350 300 kg/στρ 250 200 Σπόρος Στελέχη 150 100 50 0 110 371 93 355 90 332 82 277 78 268 Σ ΒΚ ΠΚ Δ Α Σπόρος CV% = 5,4 Στελέχη CV% = 7,14 Σχήμα 36. Απόδοση της ελαιακράμβης σε σπόρο και ξηρά ουσία στελεχών για τις πέντε μεθόδους κατεργασίας του εδάφους. (Σ= συμβατική κατεργασία, ΒΚ = κατεργασία με βαρύ καλλιεργητή, ΠΚ = κατεργασία με περιστροφικό καλλιεργητή, Δ = Δισκοσβάρνα, Α = Ακαλλιέργεια). Η μέση παραγωγή της ελαιακράμβης σε σπόρο χαρακτηρίζεται γενικά χαμηλή. Το γεγονός αυτό οφείλεται στην έντονη προσβολή που σημειώθηκε κατά το στάδιο της ωρίμανσης του σπόρου από έντομα της οικογένειας Pentatomidae και τα οποία απομύζησαν τον σπόρο. Συγκρίνοντας τις μεθόδους κατεργασίας διαπιστώνεται ότι η καλύτερη παραγωγή τόσο σε σπόρο όσο και σε ξηρά ουσία στελεχών επιτεύχθηκε στην συμβατική κατεργασία. Ακολούθησε η μέθοδος του βαρύ καλλιεργητή χωρίς στατιστικώς σημαντική διαφορά και έπεται η μέθοδος του περιστροφικού. Σημαντικά χαμηλότερη παραγωγή σημείωσαν οι μέθοδοι της δισκοσβάρνας και της ακαλλιέργειας. 3. Πιλοτικοί αγροί (ΔΡΑΣΗ 4) Το πρόγραμμα περιλαμβάνει την εγκατάσταση δυο πιλοτικών αγρών, έναν στο αγρόκτημα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και έναν στο ΤΕΙ Λάρισας. Στους πιλοτικούς αγρούς γίνεται αξιολόγηση τριών από τα συστήματα κατεργασίας που δοκιμάζονται συστηματικά στη Δράση 3 (Συμβατική, Μειωμένη κατεργασία Ι και Ακαλλιέργεια) σε μεγάλη κλίμακα. Επιπλέον, τα συστήματα αυτά συνδυάζονται με τρία διαφορετικά επίπεδα λίπανσης. Το πρώτο επίπεδο περιλαμβάνει την ενδεδειγμένη δοσολογία θρεπτικών στοιχείων για την κάθε καλλιέργεια, το δεύτερο 43

περιλαμβάνει μειωμένη δοσολογία κατά 20% και το τρίτο, αυξημένη δοσολογία κατά 20%. Στους αγρούς προβλέπεται η συνεχής εναλλαγή χειμερινών και εαρινών καλλιεργειών με την εξής σειρά: Μείγμα Τριτικάλε (triticale) -μπιζέλι (Pisum sativum), ηλίανθος (Helianthus annuus), ελαικράμβη (Brassica napus) και σόργο (Sorgum bicolor). Το πειραματικό σχέδιο είναι πλήρως τυχαιοποιημένες ομάδες με υπο-ομάδες και περιλαμβάνει τέσσερις επαναλήψεις. Τα δεδομένα από τους πιλοτικούς αγρούς θα χρησιμοποιηθούν για τη μελέτη του οικονομικού και ενεργειακού ισοζυγίου, του ισοζυγίου CO 2 και ανάλυση του κύκλου ζωής. 3.1. Περίοδος χειμερινή 2012-13 Στο Βελεστίνο το πείραμα ξεκίνησε το φθινόπωρο του 2012 με καλλιέργεια μείγματος τριτικάλε - μπιζέλι. Η κατεργασία του εδάφους έγινε το διάστημα από 9-12/11/2012. Στη συμβατική κατεργασία πραγματοποιήθηκε όργωμα σε βάθος 25cm, ένα πέρασμα με μέσο καλλιεργητή και δύο περάσματα με δισκοσβάρνα. Στη μειωμένη κατεργασία Ι έγιναν ένα πέρασμα με βαρύ καλλιεργητή σε βάθος 20 cm και ένα πέρασμα με δισκοσβάρνα. Στην ακαλλιέργεια δεν έγινε κατεργασία του εδάφους ενώ τα ζιζάνια που υπήρχαν καταστράφηκαν με εφαρμογή του σκευάσματος REGLONE (diquat) δύο ημέρες μετά τη σπορά. Για την λίπανση έγινε προσθήκη 3,1 μονάδων αζώτου και 4,2 μονάδων φωσφόρου και καλίου με το σκεύασμα 11-15-15. Η σπορά του μείγματος έγινε στις 26/11/12 με σπαρτική μηχανή σιτηρών και μικρών σπόρων μηχανικού τύπου με δίσκους. Πρώτα σπάρθηκε το τριτικάλε σε ποσότητα 9 kg/στρ και στη συνέχεια το μπιζέλι σε ποσότητα 14 kg/στρ. Για το τριτικάλε χρησιμοποιήθηκε η ποικιλία ΒΡΟΝΤΗ και για το μπιζέλι η ποικιλία ΔΩΔΩΝΗ. Οι μετρήσεις στην καλλιέργεια ξεκίνησαν με παρακολούθηση του φυτρώματος. Μετρήθηκε επίσης ο δείκτης NDVI ενώ η συγκομιδή έγινε στις 22/5/13. Χρησιμοποιήθηκε όπως και στα άλλα πειράματα, η τροποποιημένη θεριζοαλωνιστική του Αγροκτήματος. 3.1.1 Φύτρωμα Α. Τριτικάλε Τα αποτελέσματα φυτρώματος στο τριτικάλε ήταν συγκριτικά μεγαλύτερα στην περίπτωση κατεργασίας του αρότρου. Ιδιαίτερα η περίπτωση της ακαλλιέργειας δείχνει να υπολείπεται πολύ σε σχέση με της άλλες κατεργασίες στην περίπτωση του φυτρώματος. Γενικότερα στο σύνολο του δείγματος δεν παρατηρείται σχετικά υψηλή παραλλακτικότητα. Ωστόσο υψηλή παραλλακτικότητα σχετικά παρουσιάζει η ακαλλιέργεια λόγω της ανομοιόμορφης παρουσίας των ζιζανίων στα τεμάχια όπου επηρεάζουν το φύτρωμα. Τα άλλα δύο συστήματα κατεργασίας που απομένουν δεν παρουσιάζουν τόσο μεγάλη παραλλακτικότητα μετρήσεων όσο η ακαλλιέργεια και στο σύνολο το δείγμα. 44

Πίνακας 31. Αποτελέσματα στατιστικής ανάλυσης του φυτρώματος του τριτικάλε ΚΑΤΕΡΓΑΣΊΑ ΧΙΛΙΑΔΕΣ Τυπική απόκλιση CV ΦΥΤΑ ΑΝΑ ΣΤΡΕΜΜΑ Ακαλλιέργεια 140,9091 34,77154 0,25 Βαρύς Καλλιεργητής 195,4545 33,69864 0,17 Συμβατική 228,7879 43,80858 0,19 Συνολική παραλλακτικότητα (Cv) 0,11 Η κατεργασία του εδάφους επηρεάζει στατιστικά σημαντικά το φύτρωμα σε καλλιέργεια Τριτικάλε (Sig. 0,03). Επιπλέον εφαρμόστηκε Post Ηοc (Tuckey) προκειμένου να καθοριστούν οι μεταξύ ποιων εφαρμογών υπάρχουν στατιστικά σημαντικές διαφορές. Οι ακαλλιέργεια βρέθηκε ότι παρουσιάζει στατιστικά σημαντικές διαφορές και με τα δύο άλλα συστήματα κατεργασιών ενώ ο βαρύς καλλιέργητής και η συμβατική κατεργασία δεν διαφέρουν σημαντικά όσον αφορά την επίδραση τους στο φύτρωμα τριτικάλε. Άλλωστε όπως αποτυπώνεται και στο σχήμα, οι ενδείξεις της ακαλιέργειας παρόλο την υψηλή διακύμανση που παρουσιάζουν δεν κατάφεραν να προσεγγίσουν ενδείξεις φυτρώματος των άλλων δύο κατεργασιών. Αντίθετα, οι κατεργασίες βαρύς καλλιέργητής και συμβατική κατεργασία βλέπουμε ότι έχουν κοινό εύρος παρατηρήσεων. Σχήμα 37. Γραφική απεικόνιση των μέσων όρων του τελικού φυτρώματος του τριτικάλε. Β. Μπιζέλι Στην περίπτωση του μπιζελιού για άλλη μια φορά το άροτρο παρουσίασε την μεγαλύτερη παρουσία φυτών ωστόσο δεν απέχει πολύ από τις άλλες δύο εφαρμογές. Ενδιαφέρον αποκτά η σχετικά ανταγωνιστική ένδειξη για την ακαλλιέργεια παρόλο που σαν εφαρμογή έρχεται τελευταία. 45