Αναπτυξιακή Προσέγγιση της Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας ΘΕΩΡΙΕΣ ΜΑΘΗΣΗΣ Δρ Αννα Κ. Τουλουμάκου Εκ. Συνεργάτης, Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ, Επ. Συνεργάτης, Κέντρο SKOPE, Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης Με ευχαριστίες στη Δρ Αδαμοπούλου και τη Δρ Σμυρναίου
Ακαδημαϊκά & Διοικητικά Θέματα! E- class: Αναπτυξιακή προσέγγιση της Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας (600317)! Επικοινωνία μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου! annatouloumakos@gmail.com
Διαλέξεις (1-5) Ομάδα 1: Εκπαιδευτική Ψυχολογία και Ανάπτυξη & Θεωρίες Μάθησης! Μάθημα 1. Εισαγωγή, Εκπαιδευτική Ψυχολογία και Ανάπτυξη (Piaget, Vygotsky)! Μάθημα 2.. Εισαγωγή, Εκπαιδευτική Ψυχολογία και Ανάπτυξη (Erikson, Kohlberg, Bronfenbrenner)! Μάθημα 3. Θεωρίες μάθησης- Συμπεριφορικές θεωρίες! Μάθημα 4. Θεωρίες μάθησης- Γνωστικές θεωρίες! Μάθημα 5. Θεωρίες μάθησης- Κοινωνικές και κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες
Σύγγραμμα και Βιβλιογραφία! Slavin R. E. (2006). Εκπαιδευτική ψυχολογία. Θεωρία και πράξη. (Μφρσ: Ε. Εκκεκάκη, Επιμ.: Κ. Κόκκινος), Αθήνα: Μεταίχμιο! Ellioq, S. N., Kratochwill, T. R., Liqlefield- Cook, J., & Travers, J. F. (2008). Εκπαιδευτική ψυχολογία: Αποτελεσματική Διδασκαλία - Αποτελεσματική μάθηση. Αθήνα: Gutenberg.! Επιλεγμένα άρθρα/ και άρθρα που θα χρειαστεί να φέρνεται ή/και παρουσιάζετε εσείς
Δυο αντιπαραθέσεις! Φύση ή ανατροφή! ποιος είναι κεντρικότερος ο ρόλος της φύσης ή της ανατροφής στην ανάπτυξη! Ασυνέχεια ή συνέχεια θεωριών ανάπτυξης! Η ανάπτυξη ακολουθεί ομαλή πρόοδο ή επέρχεται μέσω αμετάβλητων αναπτυξιακών σταδίων
Θεωρίες Μάθησης! Συμπεριφοριστικές θεωρίες (behaviorism)! Γνωστικές θεωρίες! οικοδομισμός ή δομητισμός (construc vism)! θεωρία επεξεργασίας της πληροφορίας! Κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες! Κοινωνιογνωστικές θεωρίες (κοινωνική αλληλεπίδραση διερευνητική μάθηση)! Θεωρία της δραστηριότητας (ac vity theory)! Κατανεμημένη γνώση (distributed cognition)! Εγκαθυδριμένη γνώση (situated cognition)
Συµπεριφοριστικές θεωρίες Κλασική Εξαρτηµένη Μάθηση (Pavlov) Θεωρία Διασύνδεσης (Thorndike) Συντελεστική Μάθηση (Skinner) Γνωστικές θεωρίες (οικοδοµισµός) Δοµικός εποικοδοµισµός (Piaget) Εποικοδοµισµός του Papert (θεωρία Logo) Επεξεργασία της πληροφορίας (Atkinson & Shiffrin Ή Gagne, Newell, Simon) Κοινωνικοπολιτισµικές θεωρίες Κοινωνική θεωρία (Bandura)*** Κοινωνικοπολιτισµική θεωρία του Vygotsky Εγκαθιδρυµένη γνώση (situated cognition- Lave & Wenger) Πολλαπλές επιλογές (Crowder), Διδακτικός Σχεδιασµός (Gagne) Ανακαλυπτική µάθηση (Bruner)*** Κατανεµηµένη γνώση (distributed cognition- Nardi) Θεωρία της δραστηριότητας (επίγονοι της θεωρίας του Vygotsky- Engerstrom)
Πως μπορούν οι μαθητές να μάθουν χρήσιμες πληροφορίες και δεξιότητες; Ο συμπεριφορισμός απαντά με:! Εμφαση στην αναμετάδοση της πληροφορίας και στην τροποποίηση της συμπεριφοράς! «Τεχνική» προσέγγιση των αντίστοιχων εκπαιδευτικών εφαρμογών:! αυτό που προέχει είναι ο ξεκάθαρος και λειτουργικός ορισμός των παιδαγωγικών και διδακτικών στόχων που πρέπει να επιτευχθούν
Κλασική Εξαρτημένη Μάθηση (I. Pavlov) Θεωρία της Διασύνδεσης (E.L. Thorndike) Συντελεστική Εξαρτημένη Μάθηση (B.F. Skinner)
1. Ανεξάρτητο Ερέθισµα (τροφή) προκαλεί Ανεξάρτητη Αντίδραση (σίελος) 2. Ουδέτερο Ερέθισµα (µετρονόµος) δεν προκαλεί αντίδραση 3. Ουδέτερο + Ανεξάρτητο Ερέθισµα (µετρονόµος + τροφή) προκαλεί Ανεξάρτητη Αντίδραση (έκκριση σιέλου) 4. Εξαρτηµένο Ερέθισµα (µόνος του ο µετρονόµος) προκαλεί Εξαρτηµένη Αντίδραση (έκκριση σιέλου)
! Εξαρτημένο Ανακλαστικό: μία αντίδραση που έχει προκληθεί από ένα εξαρτημένο ερέθισμα, όταν το ανεξάρτητο ερέθισμα δεν είναι παρόν! Εξαρτημένο Ερέθισμα: ένα προηγουμένως ουδέτερο ερέθισμα που έχει αποκτήσει τη δύναμη να προκαλεί αντίδραση! Κλασική Εξαρτημένη Μάθηση: η εξήγηση του Pavlov για την εξαρτημένη μάθηση στην οποία ένα ουδέτερο (εξαρτημένο) ερέθισμα αποκτά, σταδιακά, την ικανότητα να προκαλεί μία αντίδραση, γιατί έχει συνδεθεί με ένα ουδέτερο (ανεξάρτητο) ερέθισμα
! Κατάλληλη εσωτερική διάθεση (πείνα στην περίπτωση του σκύλου)! Το υποκατάστατο ερέθισμα να εμφανίζεται ταυτόχρονα με την παρουσίαση του φυσικού ερεθίσματος! Ενίσχυση του υποκατάστατου ερεθίσματος με το φυσικό ερέθισμα - > διαφορετικά απόσβεση της σύνδεσης
! 1 η : Η γενίκευση του ερεθίσματος! H διαδικασία με την οποία μια εξαρτημένη αντίδραση μεταβιβάζεται και σε άλλα ερεθίσματα που μοιάζουν με το εξαρτημένο ερέθισμα*! Π.χ. ένα παιδί Α δημοτικού, τρομοκρατημένο από έναν αυστηρό εκπαιδευτικό, μπορεί να γενικεύσει αυτό το φόβο ή το άγχος σε ό,τι έχει σχέση με το σχολείο: εκπαιδευτικούς, βιβλία, το ίδιο το κτίριο και να εκδηλώσει σχολική φοβία! *Σημείωση επί της 1 ης αρχής (Hulse, Egeth, & Deese, 1980):! Οταν γίνεται εξάρτηση από οποιοδήποτε ερέθισμα, η αποτελεσματικότητά της δεν περιορίζεται μόνο στο ερέθισμα αυτό! Καθώς ένα ερέθισμα παύει να μοιάζει με το ερέθισμα που χρησιμοποιήθηκε αρχικά, η ικανότητά του να προκαλέσει μια αντίδραση μειώνεται αντιστοίχως
! 2 η : Η διάκριση! Η διάκριση είναι το ακριβώς αντίθετο της γενίκευσης: δεν απαντούμε σε παρόμοια ερεθίσματα με τον ίδιο τρόπο! Π.χ., οι μαθητές μαθαίνουν να διακρίνουν τη διαφορά μεταξύ κύκλου και καμπύλων γραμμών! 3 η : Η απόσβεση! H διαδικασία με την οποία χάνονται οι εξαρτημένες αντιδράσεις! Π.χ., μόνο ο ήχος του μετρονόμου χωρίς την παρουσία τροφής τελικά εξαφανίζει την εξαρτημένη αντίδραση (έκκριση σιέλου)! Π.χ., ένα αγόρι προειδοποιεί την αδελφή του ότι θα έχει μια αυστηρή δασκάλα, αλλά η δασκάλα μετά από μερικές εβδομάδες αποδεικνύεται ιδιαίτερα συμπαθής και το άγχος του κοριτσιού εξαφανίζεται
! Οχι άμεσες εφαρμογές στη διδασκαλία ωστόσο η συσχέτιση θετικών ή αρνητικών ερεθισμάτων με τη διδασκαλία ορισμένου μαθήματος επηρεάζει ανάλογα και τη μαθησιακή διαδικασία! Στοιχεία για το μηχανισμό που μαθαίνουμε, ερμηνεία των παραγόντων που επηρεάζουν στάσεις, συμπεριφορές, επίδοση των μαθητών
! Ο Thorndike πίστευε ότι όλη η μάθηση εξηγείται με τη διαδικασία των αλυσιδωτών συνδέσεων που σχηματίζονται μεταξύ ερεθισμάτων και αντιδράσεων μέσω δοκιμής και αποτυχίας! Τη διαδικασία αυτή ονόμασε διασύνδεση ή μάθηση με επιλογή και σύνδεση! Διατύπωσε τρεις νόμους της μάθησης: ετοιμότητα, εξάσκηση, ***αποτέλεσμα***
! Ετοιμότητα! Η ετοιμότητα είναι σημαντική συνθήκη της μάθησης, γιατί η ικανοποίηση ή η ματαίωση εξαρτώνται από την κατάσταση ετοιμότητας του ατόμου! Το σχολείο δεν μπορεί να αναγκάσει τους μαθητές να μάθουν αν δεν είναι βιολογικά και ψυχολογικά έτοιμοι! Εξάρτηση! Μια σύνδεση ενισχύεται σε συνάρτηση με το πόσες φορές συμβαίνει και σε συνάρτηση με την ισχύ και τη διάρκεια της σύνδεσης! Αναθεώρηση του αρχικού νόμου εξάσκησης το 1930: μόνη της η εξάσκηση δεν αρκεί, πρέπει να υπάρχει και μια ισχυροποίηση του δεσμού μέσω της ενίσχυσης (νόμος αποτελέσματος)
! Αποτελέσματος! Οι αντιδράσεις που συνοδεύονται από ικανοποίηση είναι δυναμώνονται και επαναλαμβάνονται. Οι αντιδράσεις που συνοδεύονται από δυσαρέσκεια έχουν τις συνδέσεις τους αποδυναμωμένες. Οσο μεγαλύτερη η ικανοποίηση ή η δυσαρέσκεια, τόσο μεγαλύτερη η ενίσχυση ή αποδυνάμωση της σχέσης! Αναθεώρηση του νόμου το 1932: οι ενισχυτικές συνέπειες της αμοιβής είναι πολύ μεγαλύτερες από τις αποδυναμωτικές συνέπειες της τιμωρίας
! Ο Thorndike θεωρούσε ότι η καλή διδασκαλία αρχίζει με το να γνωρίζεις αυτό που θέλεις να διδάξεις: το ερέθισμα Για να είναι καλή η διδασκαλία! Εξετάστε το περιβάλλον του μαθητή! Εξετάστε την αντίδραση που θέλετε να συνδέσετε με αυτό! Σχηματίστε τη σύνδεση (με ικανοποίηση)! Ο νόμος του αποτελέσματος υπήρξε πρόδρομος της διατύπωσης της θετικής ενίσχυσης, έννοιας που επεξεργάστηκε ο Skinner
! Σταδιακή διαμόρφωση της συμπεριφοράς:! Ενισχύεται σταδιακά μόνον κάθε συμπεριφορά που πλησιάζει τον επιθυμητό στόχο! Χρησιμοποιείται συνήθως για τη μάθηση πολύπλοκων συμπεριφορών! Π.χ., στα αρχικά στάδια απόκτησης μιας δεξιότητας, ο εκπαιδευτικός δίνει διαρκή ενίσχυση, σταδιακά όμως δίνει ενίσχυση μόνον σε όσες αντιδράσεις του μαθητή πλησιάζουν όλο και περισσότερο τα ανώτερα επίπεδα αυτής της δεξιότητας
! Το περιβάλλον (γονείς, εκπαιδευτικοί, συνομήλικοι) αντιδρά στη δική μας συμπεριφορά και ή την ενισχύει ή την αποδυναμώνει! Η συμπεριφορά είναι μια αιτιώδης αλυσίδα με τρεις κρίκους:! 1. μια πράξη που εκτελείται στον οργανισμό εκ των έξω (ένα παιδί πάει σχολείο χωρίς πρωινό)! 2. κάποια εσωτερική κατάσταση (αρχίζει να πεινάει) &! 3. ένα είδος συμπεριφοράς (είναι πολύ ανήσυχο μέσα στην τάξη)
ΕΡΕΘΙΣΜΑ Παρέχεται από τον Εκπαιδευτικό Η ΜΑΘΗΣΗ ΕΙΝΑΙ ΑΛΛΑΓΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ Από τον Μαθητή ΕΝΙΣΧΥΣΗ Παρέχεται από τον Εκπαιδευτικό
! Ενισχυτής: είναι ένα ερέθισμα το οποίο, αν συμβεί στη σωστή χρονική σχέση με μια αντίδραση, έχει την τάση να διατηρεί ή να αυξάνει την ισχύ της αντίδρασης, μια σύνδεση ερεθίσματος- αντίδρασης ή μια σύνδεση ερεθίσματος- ερεθίσματος! Ο όρος αρχή της ενίσχυσης αναφέρεται σε αύξηση της συχνότητας μιας αντίδρασης όταν ορισμένες συνέπειες την ακολουθούν αμέσως. Η συνέπεια που ακολουθεί τη συμπεριφορά πρέπει να είναι επακόλουθο αυτής της συμπεριφοράς.! Η ενίσχυση δεν είναι συνώνυμη με την ανταμοιβή Π.χ., οι γονείς παίρνουν στο παιδί τους ένα παγωτό, γιατί είναι «καλό παιδί» ανταμοιβή.
! Τόσο η θετική όσο και η αρνητική ενίσχυση λειτουργικά αυξάνουν τη συμπεριφορά! Η αρνητική ενίσχυση δεν πρέπει να συγχέεται με την τιμωρία, η οποία ακολουθεί την ανεπιθύμητη συμπεριφορά και έχει στόχο να μειώσει την πιθανότητα επανεμφάνισής της! Θετική ενίσχυση: παρουσιάζουμε ένα ευχάριστο ερέθισμα μετά την επιθυμητή συμπεριφορά! Π.χ., ο μαθητής κερδίζει ένα αυτοκόλλητο για τη σωστή ορθογραφία! Αρνητική ενίσχυση: απομακρύνουμε ένα δυσάρεστο ερέθισμα μετά την επιθυμητή συμπεριφορά! Π.χ., η δασκάλα σταματά να επιπλήττει τον μαθητή μόλις αυτός ζητήσει συγγνώμη για την ανεπιθύμητη συμπεριφορά του
! Πρωτογενείς: επηρεάζουν τη συμπεριφορά χωρίς να χρειάζεται μάθηση, φυσικοί ενισχυτές που ικανοποιούν βασικές ανάγκες! Δευτερογενείς: αποκτούν ενισχυτική ισχύ γιατί έχουν συνδεθεί με πρωτογενείς ενισχυτές! Γενικευμένοι: έχουν τη μορφή δευτερογενών ενισχυτών, που έχουν συνδεθεί με διάφορους πρωτογενείς ενισχυτές (π.χ., τα χρήματα)
Κατηγορία Τύπος Χρήση Πρωτογενείς Δευτερογενείς 1. Βιολογικός (φυσικός) Φαγητά, υγρά, αισθητηριακές απολαύσεις 2. Κοινωνικός α. Εκφραση προσώπου β. Εγγύτητα γ. Λέξεις δ. Προνόμια 2. Δραστηριότητα Ευχάριστη συμπεριφορά ή συμπεριφορά «υψηλής συχνότητας» 3. Γενικευμένος α. Μάρκες β. Βαθμοί γ. Οτιδήποτε μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ευχαρίστηση Καραμέλες, παγωτό, απαλή μουσική Συνοφρύωμα, χαμόγελο Αλλαγή θέσεων Επαινος Ανάθεση ηγετικού ρόλου Παίξιμο ενός παιχνιδιού μετά την ολοκλήρωση της εργασίας στην τάξη Επιτρέπετε στον μαθητή που συγκεντρώνει 25 βαθμούς να επιλέξει μια ευχάριστη δραστηριότητα, π.χ., να διαβάσει ό,τι του αρέσει, να παίξει ένα παιχνίδι, να ασχοληθεί με κάποια κατασκευή
Πρακτικοί Ενισχυτές! Αυτοενίσχυση! Επαινοι- λεκτικοί μη λεκτικοί! Προσοχή- προσεκτική ακρόαση/προσοχή προτύπου! Βαθμοί και αναγνώριση! Ενίσχυση στο σπίτι (εκπόνηση διακανονισμού μεταξύ εκπαιδευτικών- γονέων)! Πρόνομια (π.χ. ελεύθερο χρόνο)! Ενισχυτές δραστηριοτήτων (ψυχαγωγικές δραστηριότητες)! Υλικοί ενισχυτές! Τρόφιμα
! Ενίσχυση αναλογίας: η ενίσχυση δίνεται μετά από έναν αριθμό αντιδράσεων. Π.χ., επιτρέπουμε στο μαθητή να παίξει, αφού πριν λύσει τέσσερα προβλήματα μαθηματικών! Ενίσχυση ανά διαστήματα: προγραμματισμένη ενίσχυση, η οποία δίνεται σε σαφώς καθορισμένα χρονικά διαστήματα. Π.χ., επαινούμε έναν μαθητή που μιλά συνεχώς, μόνο αν δεν μιλά επί πέντε λεπτά
! Τα προγράμματα αναλογίας είναι συχνά, παράγουν υψηλά επίπεδα αντιδράσεων, αλλά αφού τελειώσουν, η συμπεριφορά του μαθητή φθίνει! Τα προγράμματα διαστημάτων παράγουν την πιο σταθερή συμπεριφορά
! Τρεις γενικές κατηγορίες τιμωρίας (Kazdin, 1989):! Τιμωρία παρουσίασης αντίξοων αποτρεπτικών επακόλουθων γεγονότων! Τιμωρία απόσυρσης θετικών συνεπειών! Συνέπειες που βασίζονται στη δραστηριότητα! ******! Περίοδος απομάκρυνσης (time-out)
! Αν το παρουσιαζόμενο γεγονός μειώνει τη συχνότητα της συμπεριφοράς, ορίζεται λειτουργικά ως τιμωρία. Π.χ., επίπληξη από τον εκπαιδευτικό.! Ωστόσο, ορισμένα αντίξοα γεγονότα (π.χ., εκρήξεις θυμού) μπορεί, στην πραγματικότητα, να αυξάνουν μια συμπεριφορά και επομένως θα οριστούν ως ενισχυτές, ακόμα κι αν η πρόθεση αυτού που φωνάζει είναι να μειώσει την ενοχλητική συμπεριφορά.
Δύο βασικές μορφές: α) Διακοπή ενίσχυσης: απομάκρυνση όλων των θετικών ενισχυτών για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Η διακοπή συχνά δεν είναι αποτελεσματική, γιατί δεν απομακρύνονται όλες οι πηγές ενίσχυσης. Π.χ., ο μαθητής στέλνεται έξω από την τάξη. β) Κόστος αντίδρασης: απώλεια ενός θετικού ενισχυτή, συνήθως ως πρόστιμο. Π.χ., μετά από κάποια αταξία, ο μαθητής παύει να είναι επιμελητής της τάξης.! Και οι δύο μορφές τιμωρίας πρέπει να χρησιμοποιούνται μαζί με θετικές διαδικασίες.
! Υπερδιόρθωση: ποινή με δύο συστατικά:! α) αποκατάσταση (το άτομο διορθώνει τις συνέπειες της αρνητικής πράξης του, π.χ., ο μαθητής αντικαθιστά το μολύβι του συμμαθητή του που έσπασε ο ίδιος) και! β) θετική εξάσκηση (συνεχής εξάσκηση μιας κατάλληλης συμπεριφοράς, π.χ., γράφοντας δείχνει τη σωστή χρήση του μολυβιού).
1. Πρόγραμμα τιμωρίας o Η τιμωρία είναι πιο αποτελεσματική όταν δίνεται κάθε φορά και όχι διακεκομμένα. o Οταν υπάρχει μείωση της ανεπιθύμητης συμπεριφοράς, πρέπει η τιμωρία από συνεχής, να γίνεται διακεκομμένη. 2. Ενταση της τιμωρίας o Να είναι ήπια 3. Πηγή της ενίσχυσης! Η τιμωρία συνήθως ενισχύεται όταν απομακρύνονται οι άλλες πηγές ενίσχυσης που διατηρούν την ανεπιθύμητη συμπεριφορά! Π.χ., όταν ο εκπαιδευτικός προσπαθεί να χρησιμοποιήσει τιμωρία μέσα στην τάξη, οι συμμαθητές δεν πρέπει να ενισχύουν την ανεπιθύμητη συμπεριφορά του μαθητή με γέλια και παλαμάκια
4. Χρονική συγκυρία της ενίσχυσης! Η τιμωρία είναι συνήθως πιο αποτελεσματική όταν δίνεται στην αρχή μιας διαδοχής συμπεριφορών που αποτελούν την ανεπιθύμητη συμπεριφορά! Π.χ., αν ένας μαθητής πετάει σαϊτες μέσα στην τάξη, η τιμωρία πρέπει να έλθει στην αρχή της ακολουθίας, όταν ακόμη το παιδί αρχίζει να σκίζει το φύλλο χαρτί, ώστε να διακόψει την αλυσίδα των προβληματικών συμπεριφορών 5. Καθυστέρηση τιμωρίας! Η τιμωρία πρέπει να ακολουθεί αμέσως μετά την ανεπιθύμητη συμπεριφορά.! Αν είναι μεγάλο το διάστημα, η ανεπιθύμητη συμπεριφορά μπορεί στο μεταξύ να ενισχυθεί από κάτι ή κάποιον στο περιβάλλον! Π.χ., μέχρι ο δάσκαλος να αποφασίσει να τιμωρήσει τον μαθητή, αυτός μπορεί να έχει γίνει το επίκεντρο της προσοχής των συμμαθητών του, που γελούν, του κλείνουν το μάτι ή εκδηλώνουν άλλες μορφές υποστήριξης
6. Κατανόηση τιμωρίας! Η τιμωρία είναι αποτελεσματική αν οι μαθητές γνωρίζουν ακριβώς το λόγο για τον οποίο τιμωρούνται, το πώς και το γιατί.! Αν δοθεί τιμωρία για μια συμπεριφορά μία φορά, πρέπει να τιμωρείται κάθε φορά που εμφανίζεται, για να μην προκαλείται σύγχυση στους μαθητές.! Η τιμωρία ολόκληρης της τάξης για κάτι που έκανε ένας ή λίγοι προκαλεί ένταση και αρνητικά συναισθήματα. 7. Παραλλαγή της τιμωρίας! Η παραλλαγή της τιμωρίας την καθιστά πιο αποτελεσματική, γιατί το παιδί μπορεί να προσαρμόζεται, δηλαδή να συνηθίζει τις επαναλαμβανόμενες επιδράσεις της ίδιας τιμωρίας.! Π.χ., το να επιπλήττει ο δάσκαλος πάντα το παιδί μπορεί να είναι λιγότερο αποτελεσματικό αν γίνεται ξανά και ξανά. Αλλά παραλλαγή δεν σημαίνει συνδυασμό διαφόρων αντίξοων γεγονότων, κάτι που είναι απαράδεκτο για δεοντολογικούς και πρακτικούς λόγους
8. Ενίσχυση εναλλακτικών συμπεριφορών o Η ήπια τιμωρία (αντίξοα γεγονότα σχετικά μικρής έντασης) αναστέλλει την ανεπιθύμητη συμπεριφορά αν παρέχεται και ενίσχυση για μια εναλλακτική επιθυμητή συμπεριφορά. Η τιμωρία εκπαιδεύει τον μαθητή στο τι δεν πρέπει να κάνει και όχι στο τι πρέπει να κάνει. Η θετική ενίσχυση της επιθυμητής συμπεριφοράς, μαζί με την τιμωρία, μειώνει τις αρνητικές παρενέργειες της χρήσης αντίξοων στρατηγικών.
! Ενίσχυση: ισχυρό εργαλείο στον έλεγχο της συμπεριφοράς! Αρχή Premack (1965): όλοι οι οργανισμοί εμπλέκονται σε ορισμένες δραστηριότητες περισσότερο από ό,τι σε άλλες. Αυτές τις εντοπίζουμε και τις χρησιμοποιούμε ως θετικούς ενισχυτές. Π.χ., αν στα αγόρια αρέσει η μπάλα, τη χρησιμοποιούμε ως ενισχυτή για το διάβασμα των μαθηματικών! Η ενίσχυση αποστροφής (τιμωρία) μπορεί να προκαλέσει περισσότερα προβλήματα από όσα λύνει
! Οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει:! να διακρίνουν πάντα την κατάλληλη χρονική στιγμή της ενίσχυσης! να ορίσουν ακριβώς τι θέλουν να μάθουν οι μαθητές τους και μετά να διευθετήσουν έτσι το υλικό, ώστε οι μαθητές να κάνουν όσο το δυνατό λιγότερα λάθη
Βιβλιογραφία! Slavin R. E. (2006). Εκπαιδευτική ψυχολογία. Θεωρία και πράξη. (Μφρσ: Ε. Εκκεκάκη, Επιμ.: Κ. Κόκκινος), Αθήνα: Μεταίχμιο! Κεφάλαιο 5 (σελ. 183-207)- Συμπεριφορικές Θεωρίες Μάθησης! Ellioq, S. N., Kratochwill, T. R., Liqlefield- Cook, J., & Travers, J. F. (2008). Εκπαιδευτική ψυχολογία: Αποτελεσματική Διδασκαλία - Αποτελεσματική μάθηση. Αθήνα: Gutenberg.! Κεφάλαιο 6 (σελ. 273-292 και 313-321)- Συμπεριφορικές Θεωρίες
Ευχαριστώ! annatouloumakos@gmail.com