ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΦΗΒΟΥ

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΦΗΒΟΥ

1 ος χρόνος : 25εκ 2 ος χρόνος : 12 εκ 3 ος χρόνος : 8 εκ Αύξηση Παιδική ηλικία, έως έναρξη της ήβης : 5 7 εκ Αυξητική αιχμή της εφηβείας : 36 μήνες κορίτσια : 25 εκ αγόρια : 28 εκ

Η αύξηση εξαρτάται : Βρεφική ηλικία : διατροφή και IGF-I, IGF-ΙΙ, ινσουλίνη Παιδική ηλικία : GH και θυροξίνη Εφηβεία : GH και ορμόνες φύλου

Μετρήσεις κατά τον 2 ο, 4 ο, 6 ο, 9 ο, 12 ο, 18 ο και 24 ο μήνα και στη συνέχεια τουλάχιστο μία φορά το χρόνο. Μέχρι την ηλικία των 2 ετών, μέτρηση σε ύπτια θέση

ΡΥΘΜΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (growth velocity) Δύο μετρήσεις του παιδιού με διαφορά τουλάχιστον έξι μηνών 50 η θέση

Πρωτοπαθές χαμηλό ανάστημα Σκελετική δυσπλασία (π.χ. αχονδροπλασία) Ενδομήτρια καθυστέρηση της αύξησης (small for date) Γενετικά σύνδρομα (Turner ή άλλα δυσμορφικά)

Δευτεροπαθές κοντό ανάστημα Ενδοκρινοπάθειες (ανεπάρκεια GH) Χρόνια νοσήματα Ψυχοκοινωνικός νανισμός

ΙΔΙΟΠΑΘΗ ΑΙΤΙΑ Οικογενές χαμηλό ανάστημα Ιδιοσυστασιακή καθυστέρηση Α. Παπαδημητρίου, Διαταραχές του ύψους στο παιδί και τον έφηβο, 1 ο Ετήσιο Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο Παιδιατρικής 2005

Ύψος-στόχος Ύψος πατέρα + ύψος μητέρας : 2 + 6.5 για τα αγόρια + 4.5 Ύψος πατέρα + ύψος μητέρας : 2-6.5 γιατακορίτσια+ 4.5

ΑΜΕΣΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Πολύ κοντό (< 3 η ΕΘ) ΕΡΑ <3 η ΕΘ ή ΡΑ < 25 η για περισσότερο από δύο χρόνια Ευρήματα που δηλώνουν έλλειψη GH

ΕΛΕΓΧΟΣ Γενική αίματος, ΤΚΕ Νεφρική λειτουργία, ηπατική λειτουργία, μεταβολισμός ασβεστίου Σωματομεδίνες-καμπύλη αυξητικής Θυρεοειδική λειτουργία Έλεγχος γοναδοτροπινών-ορμονών του φύλου Αντιγλοιανδινικά abs, και έναντι ενδομυσίου (ΕΜΑ) Οστική ηλικία (αριστερού άκρου χεριού)

ΕΦΗΒΕΙΑ (Β) Έφηβος : «υποψήφιος ενήλικας» Η εφηβεία είναι μια συναρπαστική περίοδος σωματικών και ψυχικών μεταβολών με τελικό στόχο τη μετάβαση από την παιδική ηλικία στην ενηλικίωση

ΣΤΑΘΜΟΙ ΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Το παιδικό σώμα παρουσιάζει ραγδαία αύξηση και αναπτύσσονται τα δευτερεύοντα χαρακτηριστικά του φύλου Το άτομο αποκτά την ικανότητα αναπαραγωγής

ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΑΥΞΗΣΗ Οι μεταβολές αφορούν κυρίως : - το μυοσκελετικό σύστημα - το γεννητικό σύστημα ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΣΩΜΑΤΙΚΩΝ ΜΕΤΑΒΟΛΩΝ ΤΗΣ ΕΦΗΒΕΙΑΣ : - Το παιδικό σώμα μεταμορφώνεται σε σώμα ενηλίκου μετά από μία περίοδο αυξητικής αιχμής (growth spurt) 12εκ ανά έτος - Το άτομο αποκτά την ικανότητα αναπαραγωγής

ΟΡΜΟΝΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΤΗΣ ΕΦΗΒΕΙΑΣ Αύξηση των γοναδοτροπινών (FSH, LH) Αύξηση των ορμονών του φύλου (οιστρογόνα, τεστοστερόνη) Αύξηση της αυξητικής ορμόνης και των σωματομεδινών Αύξηση των ορμονών του φύλου που παράγονται από τα επινεφρίδια Οι θυρεοειδικές ορμόνες παραμένουν σταθερές

Η εφηβεία φυσιολογικά ξεκινά : - κορίτσια* : 8-14 ετών - αγόρια : 9 14.5 ετών *(γενικά τα κορίτσια προηγούνται κατά δύο περίπου έτη) Η διαδικασία των μεταβολών της εφηβείας διαρκεί συνολικά : 4 7 έτη Η αυξητική αιχμή της εφηβείας διαρκεί κατά μέσο όρο : 24-36 μήνες

ΩΡΙΜΑΝΣΗ ΓΕΝΝΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ( ΕΥΤΕΡΕΥΟΝΤΩΝ ΧΑΡ/ΚΩΝ ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ) ΣΤΑ ΙΑ ΕΦΗΒΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (ΣΕΑ)-Tanner stages ΑΓΟΡΙΑ Στάδιο Τρίχωση εφηβαίου Πέος Όρχεις 1 Πλήρης απουσία Προεφηβική εμφάνιση Προεφηβική εμφάνιση 2 Αραιές,μακριές,ανοικτόχρωμες Μικρή αύξηση Αύξηση του τρίχες μεγέθους μεγέθους του οσχέου ερυθρό δέρμα, όχι λείο 3 Λίγες,σκούρες,βοστρυχωτές Αύξηση μήκους Αύξηση μεγέθους τρίχες 4 Πολλές,σκούρες,βοστρυχωτές Αύξηση διαμέτρου Αύξηση μεγέθους τρίχες επέκταση στην ηβική σύμφυση Σκοτεινόχροο όσχεο 5 Πολλές,σκούρες,βοστρυχωτές Μέγεθος ενηλίκου Μέγεθος ενηλίκου τρίχες επέκταση στους μηρούς

ΩΡΙΜΑΝΣΗ ΓΕΝΝΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ- ΕΥΤΕΡΕΥΟΝΤΩΝ ΧΑΡ/ΚΩΝ ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ ΣΤΑ ΙΑ ΕΦΗΒΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (ΣΕΑ)-Tanner stages ΚΟΡΙΤΣΙΑ Στάδιο Τρίχωση εφηβαίου Μαστοί 1 Πλήρης απουσία Προεφηβική εμφάνιση 2 Αραιές,μακριές,ανοικτόχρωμες Μικρό έπαρμα τρίχες κατά μήκος των μεγάλων χειλέων 3 Λίγες,σκούρες,βοστρυχωτές Αύξηση του μεγέθους των μαστών τρίχες και της θηλαίας άλω χωρίς διαχωρισμό τους 4 Πολλές,σκούρες,βοστρυχωτές Η άλως και η θηλή προβάλλουν τρίχες επέκταση στην ηβική σύμφυση με σαφή διάκριση από τον υπόλοιπο μαστό 5 Πολλές,σκούρες,βοστρυχωτές Πλήρης ανάπτυξη. Ηθηλήπροέχεικαι τρίχες επέκταση στους μηρούς η άλως έρχεται στο ύψος της περιφέρειας του μαστού

Pubertal Stage (PS)) 1 PS 2 PS 3 PS 4 PS 5

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Σεξουαλική ανάπτυξη-ηλικιακή αντιστοιχία Marshall and Tanner 1969, 192 Αγγλίδες μαθήτριες 1. Η αυξητική αιχμή λαμβάνει χώρα πριν την εμμηνορρυσία (εφηβικό στάδιο 2-3) 2. Εμμηναρχή : μέση ηλικία 12.8 έτη, ~ 2 έτη μετά τη θηλαρχή (ανάπτυξη των μαστών) 3. Μετά την εμμηνορρυσία, ένα κορίτσι αναμένεται να ψηλώσει 4-8 cm

ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΩΝ ΣΕΑ ΜΕ ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΤΗΣ ΕΦΗΒΕΙΑΣ Έμμηνος ρύση : στάδιο Tanner 3-4 Αυξητική αιχμή - κορίτσια : στάδιο Tanner 2-3 - αγόρια : στάδιο Tanner 3-4

Πότε θα γίνει έλεγχος ; Παρακολούθηση του ρυθμού ανάπτυξης Παρακολούθηση της εφηβικής ανάπτυξης (Τanner) Έλεγχος : 1. Σε κορίτσια με παιδισμό 14 ετών ή με φυσιολογική εφηβικήανάπτυξηκαιαμηνόρροια16 ετών 2. Σε αγόρια με κοντό ανάστημα και καθυστέρηση της σεξουαλικής ανάπτυξης μετά τα 14 3. Εάν υπάρχουν μορφολογικά στίγματα συνδρόμων

Οικογενειακό ιστορικό Ατομικό αναμνηστικό Αντικειμενική εξέταση και επισκόπηση γεννητικών οργάνων, άνοιγμα κόλπου, υμένα

Υπάρχει στήθος ;; (παράγονται οιστρογόνα ;;) Εάν ναι, πότε αναπτύχθηκε ; Εξέταση κόλπου-υμένα

Έλλειψη οιστρογόνων (Α) A. Πολύ υψηλές FSH, LH Ωοθηκική ανεπάρκεια Χρωμοσωμιακός έλεγχος-καρυοτυποσ 1. Σύνδρομο Turner (χαμηλό ανάστημα, πτερύγιο αυχένα, δυσπλασίες του καρδιαγγειακού και ουροποιητικού συστήματος) 2. ΧΥ Γοναδική δυσγενεσία (Swyer s syndrome)

Έλλειψη οιστρογόνων (Β) B. Χαμηλές ή φυσιολογικές FSH,LH Αιτία από τον υποθαλαμο-υποφυσιακό άξονα 1. PRL και TSH επίπεδα (προλακτίνωμα, υποθυρεοειδισμός) 2. MRI απεικόνιση(υποφυσιακοί όγκοι: π.χ. προλακτίνωμα) 3. Διατροφικές διαταραχές, πρωταθλητισμός, stress 4. Σύνδρομο Kallman-σπάνιο (ανοσμία και υποθαλαμική αμηνόρροια)

Σύνδρομο Turner- καρυότυπος Σύνδρομο Rokitansky ή δυσπλασία τραχήλου ή κόλπου, άτρητος παρθενικός υμένας Διατροφική διαταραχή ή υπερβολική φυσική δραστηριότητα ή stress PRL, TSH

Θέματα ανάπτυξης (ύψους), κυρίως στα αγόρια

ΕΛΕΓΧΟΣ Γενική αίματος, ΤΚΕ Νεφρική λειτουργία, μεταβολισμός ασβεστίου Σωματομεδίνες-καμπύλη αυξητικής Θυρεοειδική λειτουργία Έλεγχος γοναδοτροπινών-ορμονών του φύλου Αbs έναντι κοιλιοκάκης Οστική ηλικία

ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΦΗΒΕΙΑ : Μεταβατική αναπτυξιακή περίοδος που θα οδηγήσει στην ενηλικίωση Εξαναγκασμός εγκατάλειψης της εξιδανίκευσης που συνόδευε την παιδική ηλικία και αποδοχής της πραγματικότητας Σκληρή διαδικασία άγχους

ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Μεγάλη τεχνολογική ανάπτυξη ΜΜΕ καταιγισμός πληροφοριών ΒΙΑ Φάσμα ανεργίας Μεγάλη κινητικότητα πληθυσμού / μετανάστευση Επιδημία AIDS Κρίση αξιών - οικογένειας

Ψυχοκοινωνικοί στόχοι 1. Ανεξαρτησία 2. Θετική εικόνα εαυτού 3. Ταυτότητα (προσωπική συνέχεια επιλογών) 4. Ικανότητα δημιουργίας λειτουργικών σχέσεων (κοινωνικών και σεξουαλικών) 5. Ρεαλιστικός επαγγελματικός στόχος

Αναπτυξιακές περίοδοι (πρώϊμη) ΠΡΩΙΜΗ (10-13 έτη) Γνωσιακά Συγκεκριμένη σκέψη Αδυναμία υποθετικής σκέψης Προσήλωση στον παρόντα χρόνο Αδυναμία συνειδητοποίησης τυχόν επιπτώσεων στο μέλλον Ψυχολογικά Εγωκεντρική περίοδος, προβληματισμός για τις σωματικές αλλαγές Κοινωνικά Σχέσεις με συνομηλίκους του ιδίου φίλου, πλατωνικό ερωτικό ενδιαφέρον, γονεϊκή επήρεια Έναρξη συμπεριφορών πειραματισμού

Αναπτυξιακές περίοδοι (μέση) Μέση (14-17 έτη) Γνωσιακά Αρχίζει η αφηρημένη σκέψη Αρχίζει να συνειδητοποιεί συνέπειες πράξεων Ψυχολογικά Εξερευνά όρια, αναζήτηση ταυτότητας επιδίωξη αυτονομίας Πολύ σημαντικοί οι συνομήλικοι Αντίδραση στην γονεϊκή εξουσία Κοινωνικά Ερωτικό ενδιαφέρον και ενδεχομένως έναρξη σεξουαλικής δραστηριότητας Προσωπικός μύθος, πίεση από τους συνομηλίκους, συμπεριφορές υψηλού κινδύνου

Αναπτυξιακές περίοδοι (όψιμη) ΟΨΙΜΗ ( > 17 έτη) Γνωσιακά Αφηρημένη σκέψη Ικανότητα συνειδητοποίησης των επιπτώσεων στο μέλλον Ψυχολογικά Αυτονομία Συμφιλίωση με τους γονείς Κοινωνικά Ώριμες ρομαντικές και κοινωνικές σχέσεις Περιορισμός συμπεριφορών υψηλού κινδύνου