Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Παρασκευή 16 Ιουνίου Ελληνική Οικονομία

Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Παρασκευή 16 Ιουνίου 217 Ελληνική Οικονομία Η συζήτηση για τη βιωσιμότητα του ελληνικού δημοσίου χρέους συχνά περιορίζεται στην προσπάθεια ελάφρυνσης της παρούσας αξίας των υποχρεώσεων του ελληνικού κράτους μέσω παρεμβάσεων στα επιτόκια και την περίοδο αποπληρωμής, ενώ υποεκτιμάται η σημασία της ενίσχυσης της δυνατότητας εξυπηρετήσεώς του μέσω της μακροχρόνιας οικονομικής μεγέθυνσης, δηλαδή μέσω της αυξήσεως του παρανομαστή του λόγου χρέους προς ΑΕΠ. Αξίζει, λοιπόν, να μελετηθεί η δυναμική των θεμελιωδών παραγόντων που προσδιορίζουν την οικονομική μεγέθυνση μακροπρόθεσμα χωρίς, ωστόσο, να παραγνωρίζεται η θετική επίδραση που θα είχαν τα μέτρα της ελάφρυνσης του χρέους στον περιορισμό των επενδυτικών αβεβαιοτήτων και κατά συνέπεια στην αναπτυξιακή διαδικασία στο μεσοπρόθεσμο ορίζοντα. Επιπλέον, μία τέτοια ανάλυση θα ήταν ιδιαιτέρως διαφωτιστική ως προς την πραγματική δυνατότητα της ελληνικής οικονομίας να παράγει πρωτογενή πλεονάσματα στο μακροχρόνιο ορίζοντα, καθώς η παράμετρος αυτή συνιστά βασικό στοιχείο της μελέτης βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους και του αξιόχρεου της χώρας. Στο παρόν δελτίο επιχειρούμε Α) να αναλύσουμε εν συντομία του παράγοντες που προσδιορίζουν μακροπρόθεσμα το ρυθμό μεγέθυνσης της ελληνικής οικονομίας και Β) να διερευνήσουμε τη δυνατότητα της ελληνικής μεταποιητικής βιομηχανίας να συμβάλλει ενεργά στην επιτάχυνση αυτής της αναπτυξιακής διαδικασίας, πλαισιώνοντας τον ελληνικό τουρισμό και τη ναυτιλία, στην προσπάθεια αναμόρφωσης του παραγωγικού μοντέλου της χώρας ενισχύοντας τον εξαγωγικό της προσανατολισμό. Α. Οι κύριοι παράγοντες που προσδιορίζουν την μεγέθυνση της οικονομίας μακροχρονίως είναι, 6% 4% 2% % -2% Γράφημα 1. Δημογραφικοί Παράγοντες και Απασχόληση: Ρυθμός Μεταβολής Παραγωγικότητας και Ενεργού Πληθυσμού Ποσοστό Ανεργίας Ατόμων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης / Ποσοστό Ανεργίας Ατόμων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης 13% 12% 11% πρώτον, η εξέλιξη του μεγέθους του εργατικού δυναμικού της χώρας, δεύτερον, η συσσώρευση κεφαλαίου και τρίτον, η πορεία της παραγωγικότητας των δύο αυτών βασικών συντελεστών παραγωγής. Σύμφωνα με τις δημογραφικές προβλέψεις (EC Ageing Report, 215), η ποσοστιαία συμμετοχή του ενεργού πληθυσμού (ηλικιακή ομάδα 15-64) στο σύνολο του πληθυσμού της Ελλάδος αναμένεται να μειωθεί κατά περίπου 1 εκατοστιαίες μονάδες έως το 26 (από 64,4% το 215 σε 54,2% το 26), κυρίως ως αποτέλεσμα της γήρανσης του πληθυσμού. Παράλληλα, το ποσοστό ανεργίας δεν αναμένεται να έχει τα επόμενα χρόνια μία θεαματική κάμψη καθώς εκτιμάται ότι θα προσεγγίσει το επίπεδο του 1% το 235. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, η συμβολή του παραγωγικού συντελεστή της εργασίας (το γινόμενο της αύξησης της απασχόλησης επί το μερίδιο της αμοιβής εργασίας στο συνολικό εισόδημα) στη μακροχρόνια μεγέθυνση της οικονομίας αναμένεται να διαμορφωθεί περί το -,3%. Παράλληλα, στην περίοδο της οικονομικής ύφεσης σημαντικό μέρος του πλέον καταρτισμένου ανθρωπίνου κεφαλαίου της χώρας έχει αναζητήσει εργασία στο εξωτερικό (brain drain). Όπως παρατηρείται στο Γράφημα 1, ο λόγος του ποσοστού ανεργίας των αποφοίτων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης προς το ποσοστό ανεργίας των αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης αυξήθηκε σημαντικά από το 28 και μετά, γεγονός που αντανακλά, μεταξύ άλλων, την εκροή των επιστημόνων σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Υποδηλώνει, επίσης και τις δυσχέρειες που ενδεχομένως θα αντιμετωπίσουν οι ελληνικές επιχειρήσεις στη νέα αναπτυξιακή φάση της ελληνικής οικονομίας για την εύρεση ανθρώπινων πόρων υψηλής ειδίκευσης. Από την άλλη πλευρά, η επιστροφή, έστω και μέρους, αυτού του ανθρώπινου κεφαλαίου αναμένεται να δώσει τεράστια ώθηση στην 16% 11% 6% 1% -4% -9% -14% Γράφημα 2. Εξέλιξη Επενδύσεων και Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών 3% 25% 2% 15% 1% 5% -4% -6% 1% 22 24 26 28 21 212 214 216 218π Συνολική Παραγωγικότητα (TFP), αρ.αξονας Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Ameco Ενεργός Πληθυσμός (ηλικιακή ομάδα 15-64), αρ.αξονας -19% 2 22 24 26 28 21 212 214 216 Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών % ΑΕΠ, αρ.άξονας Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Επενδύσεις % ΑΕΠ, δεξ.άξονας %

παραγωγικότητα, η οποία μειώνονταν στην περίοδο 27-213, ενώ την τελευταία διετία εμφανίζει στασιμότητα (Γράφημα 1). Η αύξηση της παραγωγικότητας, ωστόσο, μακροπρόθεσμα θα προσδιοριστεί από την επίδραση των διαρθρωτικών αλλαγών στις αγορές εργασίας και προϊόντων που έχουν ήδη ολοκληρωθεί σε μεγάλο βαθμό. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, η Ελλάδα αναμένεται να επιτύχει υψηλότερο ρυθμό αυξήσεως της συνολικής παραγωγικότητας των συντελεστών κεφαλαίου και εργασίας (total factor productivity) σε σχέση με το μέσο όρο της Ζώνης του Ευρώ. Τέλος, η συσσώρευση του κεφαλαίου αναμένεται να επιταχυνθεί. Όπως παρατηρείται στο Γράφημα 2, το μερίδιο των επενδύσεων στο ΑΕΠ μειώθηκε σημαντικά την τελευταία δεκαετία φθάνοντας το επίπεδο του 11,4% το 216. Μεσοπρόθεσμα αναμένεται ισχυρή άνοδός του ως ανάγκη αντικατάστασης του υφιστάμενου μηχανολογικού εξοπλισμού και των αποθεμάτων. Η επιστροφή στα επίπεδα πριν από την κρίση απαιτεί την προσέλκυση κεφαλαίων από το εξωτερικό, την επάνοδο της μέσης ροπής προς αποταμίευση στο μακροχρόνιο μέσο όρο και την επιστροφή σημαντικού μέρους των αποταμιευτικών πόρων που διοχετεύθηκαν τα τελευταία χρόνια στο εξωτερικό. Συμπερασματικά, ο μακροχρόνιος ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης αναμένεται να προσδιορισθεί από (α) την περιορισμένη, ενδεχομένως και αρνητική συμβολή, του οικονομικά ενεργού πληθυσμού, εξαιτίας της δημογραφικής γήρανσης του πληθυσμού και τη βραδεία αποκλιμάκωση του ποσοστού ανεργίας (β) την άνοδο της παραγωγικότητας που δύναται να στηριχθεί στο υψηλής ποιότητας και εκπαίδευσης ανθρώπινο δυναμικό της χώρας και την εμβάθυνση των διαρθρωτικών αλλαγών και (γ) την ισχυρή θετική επίπτωση της συσσώρευσης κεφαλαίου, η οποία θα υποστηριχθεί από την ανάγκη ανανέωσης του εξοπλισμού, την προσέλκυση κεφαλαίων από το εξωτερικό, τη βελτίωση των συνθηκών ρευστότητας μέσω της σταδιακής επιστροφής των καταθέσεων και από την τόνωση της μέσης ροπής προς αποταμίευση Β. Η ελληνική βιομηχανία, και ειδικότερα η μεταποίηση επέδειξε αντοχές κατά το 216 και τους πρώτους μήνες του 217 και συνέβαλε θετικά στην οικονομία. Συνολικά, το πρώτο τετράμηνο του 217, ο γενικός δείκτης της βιομηχανικής παραγωγής αυξήθηκε κατά 7,2%, έναντι οριακής αύξησης κατά,2% την ίδια περίοδο του 216. Στην παραπάνω αύξηση συνέβαλε σημαντικά η μεταποίηση που ενισχύθηκε κατά 4,4%, σε ετήσια βάση, και η παραγωγή ηλεκτρισμού κατά 18,4%. Η θετική αυτή επίδοση της βιομηχανίας συνδέεται με το γεγονός ότι οι μεγάλες βιομηχανικές επιχειρήσεις, παρά την επιβολή των κεφαλαιακών ελέγχων και τις φορολογικές επιβαρύνσεις επέτυχαν να αντιμετωπίσουν τις δυσχέρειες και να συνεχίσουν δραστηριότητά τους, στην εγχώρια και κυρίως στη διεθνή αγορά. Η ανθεκτικότητα της ελληνικής βιομηχανίας παρά τις αντίξοες συνθήκες έχει ενισχύσει το μερίδιο του τομέα στην ελληνική οικονομία τόσο σε όρους προστιθέμενης αξίας όσο και σε όρους απασχόλησης, ενώ παράλληλα ο τομέας δαπανά και τα συγκριτικώς περισσότερα κεφάλαια για καινοτόμες επενδύσεις. Ειδικότερα: Όπως προκύπτει από το Γράφημα 3, η συμβολή της βιομηχανίας στην προστιθέμενη αξία της ελληνικής οικονομίας βαίνει αύξουσα το 216 και το πρώτο τρίμηνο του 217, έναντι μηδενικής συμβολής το 215. Ειδικότερα, στο πρώτο τρίμηνο του 217, η βιομηχανία συνέβαλε κατά,9 εκατοστιαίες μονάδες στην ακαθάριστη προστιθέμενη αξία. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του ΙΟΒΕ 1, η αύξηση της προστιθέμενης αξίας του κλάδου της μεταποίησης κατά 1, προσαυξάνει τη συνολική προστιθέμενη αξία της οικονομίας κατά περίπου 2 επιπλέον, μέσω (α) των αμοιβών εξαρτώμενης εργασίας στον κλάδο και (β) της προκαλούμενης τόνωσης της οικονομικής δραστηριότητας άλλων κλάδων. 2,% 1,5% 1,%,5%,% -,5% -1,% -1,5% Γράφημα 3. Συμβολή των Κλάδων στη Μεταβολή της Ακαθάριστης Προστιθεμένης Αξίας 215 216 Πρώτο Τρίμηνο 217 Γεωργία Κατασκευές Λοιπές Υπηρεσίες Βιομηχανία πλην Κατασκευών Εμπόριο, Μεταφορές, Τουρισμός Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Η ανθεκτικότητα του τομέα της βιομηχανίας αποτυπώνεται επίσης στην ενίσχυση της απασχόλησης το 216, κατά 4,7%, όταν η συνολική απασχόληση αυξήθηκε κατά μόλις 2,%. (Σημειώνεται ότι ο τομέας της βιομηχανίας απασχολούσε το 11,2% του συνόλου των απασχολουμένων το 216, ήτοι 413 χιλ. εργαζόμενους). Η προσπάθεια ενίσχυσης του εξαγωγικού χαρακτήρα της ελληνικής βιομηχανίας απαιτεί την αύξηση των δαπανών για Έρευνα & Ανάπτυξη (Ε&Α), προκειμένου η παραγωγική διαδικασία να ενσωματώσει υψηλά ποιοτικά χαρακτηριστικά. Σε σύγκριση με τους λοιπούς τομείς της ελληνικής οικονομίας, η βιομηχανία δαπανά τα περισσότερα 1 Ο Τομέας της Μεταποίησης στην Ελλάδα _Μάιος 217 2

κεφάλαια για Έρευνα και Ανάπτυξη και καταλαμβάνει την πρώτη θέση όσον αφορά στο ύψος των δαπανών αυτών ανά απασχολούμενο. Όπως παρατηρείται στο Γράφημα 4, η δαπάνη για έρευνα και ανάπτυξη ανά απασχολούμενο στην βιομηχανία διαμορφώθηκε σε 1.357 το 215, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 82% σε σχέση με το 28, ενώ στο σύνολο της οικονομίας σε 466 (αύξηση 34%). 2 14 12 1 8 6 4 2 Γράφημα 4. Δαπάνες για Έρευνα & Ανάπτυξη ανα Απασχολούμενο (σε ) 28 29 21 211 212 213 214 215 Δαπάνες Ε&Α ανα Απασχολούμενο στη Βιομηχανία Δαπάνες Ε&Α ανα Απασχολούμενο στο Σύνολο της Οικονομίας Πηγή: ΟΟΣΑ, Υπολογισμοί Alpha Bank Τέλος, λόγω της σπουδαιότητας της ελληνικής βιομηχανίας στην ανασύσταση της ελληνικής οικονομίας αλλά και της κρισιμότητας του ρόλου της για την μεταστροφή του παραγωγικού προτύπου της οικονομίας κρίνεται σκόπιμη η αντιμετώπιση σειράς ζητημάτων που εξουδετερώνουν μερικώς τα οφέλη από την βελτίωση της ανταγωνιστικότητας που συντελέστηκε στην περίοδο των πρώτων προγραμμάτων προσαρμογής μέσω της μείωσης του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος (πολιτική εσωτερικής υποτίμησης). Τα κυριότερα ζητήματα είναι: 1.357 α) Η υψηλή φορολογία επί των κερδών των επιχειρήσεων σε σύγκριση με άλλες χώρες (Ελλάδα 29%, Κύπρος και Ιρλανδία 12,5%, Βουλγαρία 1%) αλλά και η έλλειψη ισχυρών φορολογικών κινήτρων για επενδύσεις στην μεταποίηση ή για έρευνα και ανάπτυξη σε μεταποιητικές επιχειρήσεις εξαγωγικού χαρακτήρα, πλήττουν την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής βιομηχανίας. Κρίνεται αναγκαία η ύπαρξη ενός σταθερού φορολογικού πλαισίου που να παρέχει στοχευμένες φορολογικές απαλλαγές σε βιομηχανίες με εξαγωγικό χαρακτήρα ή εκείνες που πραγματοποιούν δαπάνες για σχηματισμό παγίου κεφαλαίου ή που συμβάλλουν σημαντικά στην αύξηση της απασχόλησης. β) Το ύψος των ασφαλιστικών εισφορών των εργοδοτών, το οποίο είναι στην Ελλάδα συγκριτικά υψηλότερο επιβαρύνει σημαντικά την ανταγωνιστικότητα σε όρους τελικών τιμών (216, Ελλάδα: 19,9% του συνολικού κόστους εργασίας, μέσος όρος ΟΟΣΑ: 14,4%). 2 Το 215, οι συνολικές δαπάνες για Ε&Α στην Ελλάδα ανήλθαν σε 1,7 δισ., από 851 εκατ. το 21. Ωστόσο, το επίπεδο των δαπανών αυτών ως ποσοστό του ΑΕΠ στην χώρα μας, παρότι έχει σχεδόν διπλασιαστεί την τελευταία δεκαετία, κυμαίνεται ακόμη σε χαμηλό επίπεδο σε σύγκριση με τις χώρες της Βόρειας Ευρώπης αλλά και σε σύγκριση με τις λοιπές χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου. Το 215, το ανωτέρω ποσοστό για την Ελλάδα διαμορφώθηκε σε,96% του ΑΕΠ, έναντι 3,1% στην Αυστρία, 2,9% στη Γερμανία, 2,2% στην Γαλλία και 1,3% στην Ιταλία και Πορτογαλία. 466 γ) Το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας δυσχεραίνει την απρόσκοπτη ανάπτυξη της μεταποιητικής δραστηριότητας λόγω των χρονοβόρων διαδικασιών είτε για την εξασφάλιση αδειών λειτουργίας είτε για την εκδίκαση υποθέσεων ενώπιον της δικαιοσύνης. Η γραφειοκρατία στις συναλλαγές με το Δημόσιο και οι πολύπλοκες διαδικασίες επίσης θα μπορούσαν να περιορισθούν με την ενίσχυση των διαδικασιών τύπου fast-track. Τέλος, το ασαφές και ατελές χωροταξικό σχέδιο επιβαρύνει την αδειοδοτική διαδικασία καθώς δεν αποσαφηνίζονται σε πολλές περιπτώσεις οι χρήσεις γης με αποτέλεσμα η δημιουργία (ή η ταχεία) μετεγκατάσταση των μεταποιητικών μονάδων να παρακωλύεται σημαντικά. Η Αγορά Εργασίας: Συνεχίζεται η μείωση του ποσοστού ανεργίας που διαμορφώθηκε στο 22,5% τον Μάρτιο του 217, από 22,9% τον Φεβρουάριο του 217 και 23,8% τον Μάρτιο του 216. 4% 2% % -2% -4% -6% Γράφημα 5. Ετήσιες Μεταβολές Αριθμού Ανέργων και Αριθμού Απασχολουμένων και Ποσοστό Ανεργίας -8% Μάρτιος 217: 22,5% -1% Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ 214 215 216 217 % ετήσια μεταβολή αριθμού ανέργων, αριστερός άξονας % ετήσια μεταβολή αριθμού απασχολουμένων, αριστερός άξονας Ποσοστό Ανεργίας, δεξιός άξονας 28% 27% 26% 25% 24% 23% 22% 21% 2% Η εξέλιξη αυτή οφείλεται στην αύξηση του αριθμού των απασχολουμένων (,9% σε ετήσια βάση) και την επιταχυνόμενη πτώση του αριθμού των ανέργων (-6,5% σε ετήσια βάση), όπως φαίνεται στο Γράφημα 5. Όσον αφορά στην διάρθρωση του ποσοστού ανεργίας ανά ηλικιακή ομάδα αναφέρεται ότι όλες οι ομάδες ηλικιών σημείωσαν πτώση του ποσοστού τον Μάρτιο του 217 και ιδιαίτερα η ομάδα 15-24 (Πίνακας 1). Πίνακας 1. Ποσοστό Ανεργίας ανά Ηλικιακή Ομάδα, Μάρτιος 213 214 215 216 217 15-24 6, 56,3 52,1 5, 46,6 25-34 35, 35,1 33, 3,3 29,5 35-44 23,9 23,6 23,1 2,8 19,6 45-54 2,9 2,6 2,3 19,8 18,2 55-64 16,7 17,5 18,9 19,2 19, Σύνολο 27,1 26,9 25,7 23,8 22,5 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Με βάση τις Εαρινές Προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το ποσοστό ανεργίας θα υποχωρήσει 3

στο 22,8% το 217, από 23,6% το 216. Ο αριθμός των απασχολουμένων θα αυξηθεί κατά 1,4% το 217, έναντι αύξησης 2% το 216, ενώ ο αριθμός των ανέργων θα μειωθεί κατά 2,8% (216: 5,7%). Βιομηχανική Παραγωγή: Τον Απρίλιο του 217, ο Γενικός Δείκτης της Βιομηχανίας αυξήθηκε κατά 1,%, σε ετήσια βάση (Απρίλιος 216: +3,7%), έναντι ωστόσο μεγαλύτερης αύξησης τον Μάρτιο και τον Φεβρουάριο του 217 κατά 1,1% και 11,% αντίστοιχα. Η αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής τον Απρίλιο του 217 σε ετήσια βάση οφείλεται στην αύξηση της παραγωγής στους τομείς ορυχείαλατομία (+13,2%), μεταποίηση (+,1%) και ηλεκτρισμός (+3,7%) ενώ ο δείκτης παραγωγής στην παροχή νερού μειώθηκε (-3,9%). Γράφημα 6. Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στη Βιομηχανία και Βιομηχανική Παραγωγή 1 9 8 7 6 Ιαν-15 Απρ-15 Ιουλ-15 Οκτ-15 Ιαν-16 Απρ-16 Ιουλ-16 Οκτ-16 Ιαν-17 Απρ-17 Δείκτης επιχειρηματιών προσδοκιών στην Βιομηχανία, αριστ.άξονας Βιομηχανική Παραγωγή (% ετήσια βάση, κινητός μέσος 3 μηνών), δεξ. άξονας Πηγή: ΙΟΒΕ, ΕΛΣΤΑΤ -1% Επιπλέον, επισημαίνεται ότι, με βάση τα στοιχεία του ΙΟΒΕ, ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στη βιομηχανία, επιδεινώθηκε περαιτέρω τον Μάιο στις 88, μονάδες από 93,3 τον Απρίλιο του 217 και 9,1 τον Μάιο του 216 (Γράφημα 6). Από τους επιμέρους τομείς της βιομηχανίας, η μεταποιητική βιομηχανία επηρεάζει περισσότερο την εξέλιξη του γενικού δείκτη καθώς έχει συντελεστή στάθμισης 69,53%. Ειδικότερα, από τους 24 κλάδους της μεταποίησης, οι 9 παρουσίασαν θετικό ετήσιο ρυθμό μεταβολής στον δείκτη παραγωγής τον Απρίλιο, εκ των οποίων οι πιο σημαντικοί είναι ο κλάδος των τροφίμων (+,4%), των παραγώγων πετρελαίου και άνθρακα (+7,1%), των βασικών μετάλλων (+15,4%) και των φαρμάκων (+5,7%) (Γράφημα 7). Συνολικά, το πρώτο τετράμηνο του 217, ο γενικός δείκτης της βιομηχανίας αυξήθηκε κατά 7,2%, έναντι οριακής αύξησης κατά,2% την ίδια περίοδο του 216. Στην παραπάνω αύξηση συνέβαλε σημαντικά η μεταποίηση που ενισχύθηκε κατά 4,4%, σε ετήσια βάση, και η παραγωγή ηλεκτρισμού με ετήσια αύξηση κατά 18,4% αντίστοιχα. 1% 8% 6% 4% 2% % -2% -4% -6% -8% Γράφημα 7. Επιλεγμένες Μεταποιητικές Βιομηχανίες, Απρίλιος 217, (% ετήσια μεταβολή) Ηλ/κός Εξοπλισμός Βασικά Μέταλα Η/Υ Βιομ. Καυσίμων Φαρμακοβιομηχανία Τρόφιμα Χημικά Ένδυση Τσιμεντοβιομηχανία Ποτοποιϊα Καπνός-38,1% -14,6% -2,6% -2,7% -4,7% 7,3% 7,1% 5,7%,4% 18,7% 15,4% Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Εθνικός Γενικός και Δομικός Δείκτης Τιμών Καταναλωτή: O εθνικός δείκτης τιμών καταναλωτή σημείωσε αύξηση κατά 1,2% τον Μάιο του 217, από 1,6% τον Απρίλιο του 217 και έναντι μείωσης,9% τον Μάιο του 216. Θετική επίδραση στον πληθωρισμό του Μαΐου, όπως και τους προηγούμενους μήνες του 217, είχαν κυρίως οι αυξημένες τιμές της ενέργειας που επηρεάζει τις κατηγορίες «στέγαση» και «μεταφορές», η αύξηση των τιμών σε εστιατόρια και ξενοδοχεία και οι αυξήσεις στις τιμές των αλκοολούχων ποτών και του καπνού. Ειδικότερα, όπως φαίνεται στο Γράφημα 8 τις μεγαλύτερες αυξήσεις στον πληθωρισμό του Μαΐου είχαν οι κατηγορίες: (α) «αλκοολούχα ποτά και καπνός», (β) «στέγαση» λόγω της αύξησης των τιμών σε πετρέλαιο θέρμανσης και φυσικό αέριο (και παρά τις μειώσεις στα ενοίκια κατοικιών και στον ηλεκτρισμό), και (γ) οι «μεταφορές», λόγω κυρίως των αυξήσεων σε καύσιμα και λιπαντικά και αεροπορικά εισιτήρια. Τέλος, αύξηση, αν και μικρότερη, παρουσίασε και η κατηγορία «ξενοδοχείακαφέ-εστιατόρια». Ωστόσο η υψηλή στάθμιση που έχει αυτή η κατηγορία στον δείκτη τιμών καταναλωτή οδήγησε σε σημαντική θετική επίπτωση στον πληθωρισμό (,22 εκατοστιαίες μονάδες). Επίσης, επισημαίνεται η ισχυρή επίπτωση της αύξησης του ενεργειακού κόστους στον δείκτη τιμών του καταναλωτή κατά 1,72 εκατοστιαίες μονάδες τον Μάιο του 217, αν και βαίνει μειούμενη (Απρίλιος 217: 2, εκατοστιαίες μονάδες), καθώς οι τιμές του πετρελαίου αυξάνονται σε ετήσια βάση με επιβραδυνόμενο ρυθμό (Απρίλιος 217: 24,2%, Μάιος 217: 8,2%). Ο δομικός πληθωρισμός, δηλαδή ο πληθωρισμός εξαιρουμένων των καυσίμων και των μη επεξεργασμένων φρούτων και λαχανικών παρέμεινε χαμηλός, στο,2% και τον Μάιο 217. Συνεπώς, η ενίσχυση του πληθωρισμού αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στις αυξημένες τιμές της ενέργειας, ενώ εξαιρουμένης αυτής της επίπτωσης, ο πληθωρισμός παραμένει χαμηλά, λόγω της υποτονικής ζήτησης. 4

Γράφημα 8. Ετήσιες Μεταβολές Ομάδων Αγαθών και Υπηρεσιών στον Εθνικό ΔΤΚ Ένδυση και υπόδηση Αλκοολούχα ποτά και καπνός Διατροφή και μη αλκοολούχα -5% -3% -1% 1% 3% 5% 7% * συμπ. πετρελαίου κίνησης και βενζίνης ** συμπ. πετρελαίου θέρμανσης και φυσικό αέριο Μάιος 216 Μάιος 217 Η Ιδιωτική Οικοδομική Δραστηριότητα: Το πρώτο τρίμηνο του 217, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, η ιδιωτική οικοδομική δραστηριότητα (σε επιφάνεια χιλ. m 2 ), αυξήθηκε κατά 24,6%, σε ετήσια βάση. Επιπλέον, με βάση τον όγκο (χιλ. m 3 ) αυξήθηκε κατά 16,7% (Γράφημα 9), ενώ αυξήθηκε και ο αριθμός των οικοδομικών αδειών κατά 11,5%, σε ετήσια βάση. Γράφημα 9. Όγκος Ιδιωτικής Οικοδομικής Δραστηριότητας 1% 8% 6% 4% 2% % -2% -4% -6% -8% -1% Ξενοδοχεία-εστίαση Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Εκπαίδευση Αναψυχή Επικοινωνίες Μεταφορές* Υγεία Διαρκή αγαθά Στέγαση** χιλ. m3 2. Όγκος (σε χιλ. κυβ.μέτρα), δεξ. άξονας % ετήσια μεταβολή, αριστ. άξονας 6 per. Mov. Avg. (% ετήσια μεταβολή, αριστ. άξονας) 1.5 1. Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ -1. -1.5-2. Συνολικά το πρώτο τρίμηνο του 217 εκδόθηκαν συνολικά 3.6 άδειες, εκ των οποίων το 21% στον Νομό Αττικής με ετήσια αύξηση της τάξεως του 17,3%. Στο Νότιο Αιγαίο και την Κρήτη εκδόθηκε συνολικά το 19% των αδειών με ρυθμούς αύξησης 19% και 2% αντίστοιχα. Αντίθετα η Κεντρική Μακεδονία (που περιλαμβάνει το νομό Θεσσαλονίκης) και αφορά στο 12% το εκδοθέντων αδειών, παρουσίασε μείωση κατά 8,1%. Αξιοσημείωτη αύξηση, σε ετήσια βάση, παρατηρήθηκε κατά τον μήνα Μάρτιο στην ιδιωτική οικοδομική δραστηριότητα, όπου με βάση τον όγκο (χιλ. m 3 ) ενισχύθηκε κατά 71%, ενώ παράλληλα αυξήθηκε και ο αριθμός των οικοδομικών αδειών κατά 25,1%. Ωστόσο, σύμφωνα με το ΙΟΒΕ υποχώρησαν αισθητά οι επιχειρηματικές προσδοκίες στις ιδιωτικές κατασκευές. Ειδικότερα ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών υπέστη τον Μάιο περαιτέρω πτώση 5-5 στις 35,6 μονάδες, από 52,4 μονάδες τον Απρίλιο του 217, και διαμορφώθηκε σε αισθητά χαμηλότερο επίπεδο έναντι του Μαΐου 216 (96,7 μονάδες). Μελετώντας τα πρακτικά των συνεδριάσεων των Επιτροπών Νομισματικής Πολιτικής των Κεντρικών Τραπεζών των χωρών της ομάδας G-3 (ΗΠΑ, Ευρωζώνη, Ιαπωνία) διαπιστώνεται ότι η εποχή της διευκολυντικής νομισματικής πολιτικής πλησιάζει σταδιακά προς το τέλος της. Η νομισματική πολιτική έχει διατηρήσει το διευκολυντικό της χαρακτήρα για περισσότερο χρονικό διάστημα από ότι εκτιμούσαν οι φορείς χάραξης της πολιτικής, προκειμένου να αποφευχθεί μια διεθνής χρηματοπιστωτική αστάθεια. Ωστόσο, το δίλημμα των Κεντρικών Τραπεζών σχετίζεται με τον χρόνο απόσυρσης αυτής της νομισματικής πολιτικής, λαμβάνοντας υπόψη την πολιτική αβεβαιότητα και το πληθωριστικό περιβάλλον. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) η οποία προσδοκά υψηλότερους αναπτυξιακούς ρυθμούς στο προσεχές μέλλον, διατηρεί μια επιφυλακτική προσέγγιση όσον αφορά στον πληθωρισμό. Συνεχίζει, συνεπώς, το πρόγραμμα της ποσοτικής χαλάρωσης, παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει η διάθεση για περαιτέρω υποχώρηση των επιτοκίων. Η διφυής αυτή πολιτική έχει επενεργήσει στην ενίσχυση του ευρώ και στην υποχώρηση των ομολογιακών αποδόσεων. Ωστόσο, η ισχυροποίηση του ευρώ αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα στον πληθωριστικό στόχο του 2% που έχει θέσει η ΕΚΤ. Στην Ιαπωνία, η Κεντρική Τράπεζα (BoJ) έχει αρχίσει να περιορίζει τις αγορές στοιχείων ενεργητικού, με μοναδική εξαίρεση τις τοποθετήσεις στους 1ετείς ομολογιακούς τίτλους. Η συγκεκριμένη πολιτική της BoJ έχει συνδέσει την πορεία του γεν με την εξέλιξη της επιτοκιακής διαφοράς των 1ετών ομολόγων Ιαπωνίας-ΗΠΑ. Ενδεχομένως, η Κεντρική Τράπεζα της Ιαπωνίας να προσαρμόσει την πολιτική της, όσον αφορά τις αγορές στοιχείων ενεργητικού, προκειμένου να εμποδίσει τυχόν υπερβολική ενίσχυση του γεν και μη επίτευξη του πληθωριστικού της στόχου. Προβλέψεις ΟΟΣΑ Ο ΟΟΣΑ στην πρόσφατη έκθεσή του για την παγκόσμια οικονομία και τις προοπτικές της (Economic Outlook, 7.6.217), προβλέπει αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ κατά 3,5% το 217 και 3,6% το 218, έναντι 3,% το 216. Η ενίσχυση των επιχειρηματικών και καταναλωτικών προσδοκιών, η αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής και η βελτίωση των συνθηκών στην αγορά εργασίας, θα 5

Μαρ-16 Απρ-16 Μάι-16 Ιούν-16 Ιούλ-16 Αυγ-16 Σεπ-16 Οκτ-16 Νοέ-16 Δεκ-16 Ιαν.-17 Φεβ.-17 Μαρ-17 Απρ-17 Απρ-14 Ιουν-14 Αυγ-14 Οκτ-14 Δεκ-14 Φεβ-15 Απρ-15 Ιουν-15 Αυγ-15 Οκτ-15 Δεκ-15 Φεβ-16 Απρ-16 Ιουν-16 Αυγ-16 Οκτ-16 Δεκ-16 Φεβ-17 Απρ-17 Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων συνεισφέρουν στην ανοδική τάση της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας το 217 και 218. Ωστόσο, ο ρυθμός αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ της παγκόσμιας οικονομίας θα εξακολουθήσει να παραμένει αισθητά χαμηλότερος του μέσου όρου των προηγούμενων ετών (βλ. Γράφημα 1). Σημειώνεται ότι, στα επόμενα δύο έτη, η παγκόσμια ανάκαμψη θα έχει ευρεία βάση αλλά θα στηριχθεί κυρίως στις χώρες που παράγουν βασικά εμπορεύματα, όπως φαίνεται στο Γράφημα 11. Επιπροσθέτως, εκτιμάται ότι: α) η αύξηση της παραγωγικότητας και των μισθών παραμένει υποτονική, β) η επενδυτική δραστηριότητα ανακάμπτει αλλά ο κεφαλαιουχικός εξοπλισμός παραμένει απαρχαιωμένος, γ) οι παρατηρούμενες μεταβολές στην τεχνολογία, τις καταναλωτικές προτιμήσεις και το εμπόριο, έχουν οδηγήσει σε απώλεια θέσεων εργασίας, ειδικά στον μεταποιητικό κλάδο. Γράφημα 1. Ρυθμός αύξησης πραγματικού ΑΕΠ (% ετήσια μεταβολή) 6 5 4 3 2 1 3, Χώρες-μέλη ΟΟΣΑ Παγκόσμια οικονομία Mέσος όρος 22-27 Mέσος όρος 22-27 5,4 2, 4,1 3,3 3,3 3,4 1,3 1,5 2, Επιπλέον, η δραστηριότητα του μεταποιητικού κλάδου χαρακτηρίζεται από έντονη γεωγραφική συγκέντρωση. Συνεπώς, η αύξηση της αλληλεξάρτησης των οικονομιών μέσω της παγκόσμιας αλυσίδας (global value chain), έχει αυξήσει την παραγωγικότητα και το βιοτικό επίπεδο αλλά απετέλεσε και την αιτία απώλειας θέσεων εργασίας, εξέλιξη που απαιτεί στοχευμένες δράσεις από την πλευρά των κρατών. 2,3 3,2 3, 1,8 3,5 3,6 2,1 2,1 21 211 212 213 214 215 216 217 218 Πηγή: ΟΟΣΑ 4,6 2,6 ΗΠΑ Αγορά κατοικίας Οι πωλήσεις υφιστάμενων (μη νεόδμητων) κατοικιών, οι οποίες συνιστούν το 9% των πωλήσεων κατοικιών, μειώθηκαν κατά 2,3% τον Απρίλιο σε μηναία βάση. Η ανωτέρω μείωση ήταν εν μέρει αναμενόμενη, καθώς τον προηγούμενο μήνα είχε καταγραφεί σημαντική αύξηση (4,2%). Σε ετήσια βάση, οι πωλήσεις υφιστάμενων κατοικιών έχουν αυξηθεί κατά 1,6%, διαμορφούμενες στις 5,6 εκατ. κατοικίες σε ετησιοποιημένη βάση (βλ. Γράφημα 12). 5,7 5,5 5,3 5,1 4,9 4,7 Γράφημα 12. Πωλήσεις υφιστάμενων κατοικιών (εκατ.) Παράλληλα, τον Απρίλιο, οι προς πώληση υφιστάμενες κατοικίες αυξήθηκαν για τέταρτο συνεχή μήνα, έχοντας διαγράψει μία έντονα καθοδική πορεία από τον Απρίλιο έως τον Δεκέμβριο του 216 (Γράφημα 13). 2,2 2,1 2, 1,9 1,8 1,7 1,6 Πηγή: Bloomberg Γράφημα 13. Μη νεόδμητες κατοικίες προς πώληση (εκατ.) 5,6 1,93 Πηγή: National Association of Relators Γράφημα 11. Ρυθμός αύξησης πραγματικού ΑΕΠ (% ετήσια μεταβολή) Ινδία Κίνα Ινδονησία ΗΠΑ ΖτΕ Ιαπωνία Ρωσία Βραζιλία,7 1, 1,4 1,8 1,8 1,6 1,4 1,6 2,4 2,1 5,2 5,1 6,4 6,6 218 217 7,7 7,3, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, Πηγή: ΟΟΣΑ, "Economic Outlook", Ιούνιος 217 Ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ των χωρών του ΟΟΣΑ, για το 217 και 218: 2,1% Παρά την αύξηση του αποθέματος των υφιστάμενων κατοικιών προς πώληση, η μέση τιμή πώλησης των υφιστάμενων κατοικιών (μη εποχικά διορθωμένα στοιχεία) αυξήθηκε σε μηνιαία και ετήσια βάση, κατά 3,2%, και 5,1% αντίστοιχα. Σημειώνεται ότι, η άνοδος των τιμών των κατοικιών, σε ετήσια βάση, υπερβαίνει αισθητά την άνοδο του διαθεσίμου εισοδήματος σε ονομαστικούς όρους (πρώτο τρίμηνο 217: 4,2%, σε ετήσια βάση) και του πληθωρισμού (Απρίλιος: 2,2% σε ετήσια βάση). Η ζήτηση στην αγορά κατοικιών στηρίζεται σε σημαντικό βαθμό στις βελτιωμένες συνθήκες στην αγορά εργασίας, όπως αυτές αντανακλώνται στο χαμηλό επίπεδο ανεργίας (Απρίλιος: 4,4%) και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Είναι ενδεικτικό ότι, τον Μάϊο, οι αιτήσεις για ενυπόθηκα δάνεια αυξήθηκαν για τρίτο συνεχή μήνα, καθώς τα στεγαστικά επιτόκια παραμένουν σε σχετικά χαμηλά επίπεδα, παρά την αύξηση των βασικών επιτοκίων της Fed τον Δεκέμβριο του 216. 6

Απρ-15 Ιουλ-15 Οκτ-15 Ιαν-16 Απρ-16 Ιουλ-16 Οκτ-16 Ιαν-17 Απρ-17 Σεπ-8 Mάρ-29 Σεπ-9 Mάρ-21 Σεπ-1 Mάρ-211 Σεπ-11 Mάρ-212 Σεπ-12 Mάρ-213 Σεπ-13 Mάρ-214 Σεπ-14 Mάρ-215 Σεπ-15 Μαρ-16 Σεπ-16 Μαρ-17 Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Γράφημα 14. Δείκτης S&P/Case-Shiller Composite για τις τιμές μη νεόδμητων κατοικιών 15 1 5-5 -1-15 Πηγή: S&P Global % μεταβολή σε ετήσια βάση Δείκτης ---> Οι πωλήσεις νέων κατοικιών, οι οποίες συνιστούν το 1% των πωλήσεων κατοικιών, μειώθηκαν τον Απρίλιο κατά 11,4% σε μηνιαία βάση αλλά έχουν αυξηθεί κατά,5% σε ετήσια (Γράφημα 15). Γράφημα 15. Πωλήσεις νέων κατοικιών (ποσοστιαία μεταβολή) 3 25 2 15 1 5-5 -1-15 σε μηνιαία βάση σε ετήσια βάση,5-11,4 19 18 17 16 15 14 13 β) Η πρόσφατη μεταβλητότητα του πληθωρισμού οφείλεται κυρίως στις τιμές της ενέργειας και σε πρόσκαιρες αυξήσεις των τιμών των υπηρεσιών κατά την περίοδο του Πάσχα. Εκτιμάται ότι, στους επόμενους μήνες, ο πληθωρισμός είναι πιθανόν να εξακολουθήσει να κυμαίνεται περί τα σημερινά επίπεδα, ενώ ο δομικός πληθωρισμός αναμένεται να σημειώσει σταδιακή άνοδο μεσοπρόθεσμα. Όπως φαίνεται στον Πίνακα 2, οι εκτιμήσεις για τον πληθωρισμό αναθεωρήθηκαν όλες προς τα κάτω για την περίοδο 217-219, αντανακλώντας κυρίως τις χαμηλότερες τιμές του πετρελαίου. Η ΕΚΤ σημειώνει ότι, τα μη συμβατικά μέτρα νομισματικής πολιτικής, θα συνεχισθούν μέσω της διενέργειας καθαρών αγορών στοιχείων ενεργητικού, εφόσον χρειασθεί, και πάντως έως ότου διαπιστωθεί ότι υπάρχει διαρκής προσαρμογή της πορείας του πληθωρισμού, συμβατή με τον μεσοπρόθεσμο στόχο της ΕΚΤ. Πίνακας 2. Προβλέψεις εμπειρογνωμόνων ΕΚΤ για την ΖτΕ (ετήσια ποσοστιαία μεταβολή) έτος αναφοράς 216 217 218 219 ημ/νία έκδοσης Ιούν. Ιούν. Μάρτ. διαφορά 217 217 φορά 217 217 φορά Ιούν. Μάρτ. δια- Ιούν. Μάρτ. δια- 217 217 217 ΑΕΠ 1,7 1,9 1,8,1 1,8 1,7,1 1,7 1,6,1 Πληθωρισμός,2 1,5 1,7 -,2 1,3 1,6 -,3 1,6 1,7 -,1 Ανεργία 1, 9,4 9,4, 8,8 8,9 -,1 8,3 8,4 -,1 Σημ.: Με πράσινο/κόκκινο σημειώνονται οι αναθεωρήσεις προς τα πάνω/κάτω. Πηγή: ΕΚΤ, 8.6.217 Πηγή: Bloomberg Ζώνη του Ευρώ (ΖτΕ) ΕΚΤ Η ΕΚΤ, στη συνεδρίαση της 8 ης Ιουνίου, διατήρησε αμετάβλητα τα βασικά της επιτόκια, με το επιτόκιο πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης να διαμορφώνεται στο,%, το επιτόκιο διευκόλυνσης οριακής χρηματοδότησης στο,25% και το επιτόκιο διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων στο -,4%. Επιπλέον, δεν ανακοινώθηκε καμμία αλλαγή αναφορικά με το μέγεθος, τον χρονικό ορίζοντα και τα κριτήρια αποδοχής τίτλων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσε (QE). Στο Δελτίο Τύπου της συνεδρίασης, σημειώθηκε ότι: α) Ο ρυθμός αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ επιταχύνθηκε στο πρώτο τρίμηνο του 217, στο,6% σε τριμηνιαία βάση, έναντι,5% στο τέταρτο τρίμηνο του 216. Επιπλέον, τα στοιχεία - και κυρίως τα στοιχεία των ερευνών - προοιωνίζονται «ισχυρή, ευρείας βάσης ανάπτυξη, κατά την προσεχή περίοδο». Επισημαίνεται ότι, η οικονομία της ΖτΕ παρουσιάζει ισχυρότερη δυναμική σε σχέση με τις εκτιμήσεις τα τέλη Απριλίου (οπότε είχε πραγματοποιηθεί η προηγούμενη συνεδρίαση της ΕΚΤ) και αναμένεται να διευρυνθεί με κάπως ταχύτερο ρυθμό, όπως αποτυπώνεται και στις προβλέψεις των εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ (βλ. Πίνακα 2). Δείκτης PMI Markit Ο ενοποιημένος δείκτης PMI Markit παρέμεινε αμετάβλητος, τον Μάϊο, στις 56,8 μονάδες (βλ. Πίνακα 3), διαμορφούμενος σε υψηλό δεκαετίας.. Το επίπεδο του ενοποιημένου δείκτη PMI Markit προοιωνίζεται αύξηση του ΑΕΠ περί το,7% στο δεύτερο τρίμηνο του 217, έναντι,5% το πρώτο τρίμηνο (σε τριμηνιαία βάση). Είναι σημαντικό ότι, η ώθηση της οικονομικής δραστηριότητας στη ΖτΕ έχει ευρεία βάση, προερχόμενη από όλες τις μεγάλες οικονομίες, καθώς ο δείκτης PMI Markit για τις οικονομίες της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας κυμαίνεται μεταξύ 55,2 και 57,4 μονάδων, προοιωνίζοντας αύξηση του ΑΕΠ στο δεύτερο τρίμηνο κατά 1,%,,9%,,5% και,5%, αντίστοιχα (σε τριμηνιαία βάση). Ειδκότερα για τη Γερμανίατο επίπεδο του ενοποιημένου δείκτη PMI Markit, τον Μάϊο, διαμορφώνεται σε υψηλό 73 μηνών (57,4 μονάδες), με τον επιμέρους δείκτη για τον κλάδο της μεταποίησης να ανέρχεται στις 59,5 μονάδες. Πίνακας 3. Δείκτης PMI Markit, Απρίλιος ZτΕ Γερμανία Γαλλία Ενοποιημένος 56,8 57,4 56,9 Μεταποίηση 57, 59,5 53,8 Υπηρεσίες 56,3 55,4 57,2 Λιαν. Πωλήσεις 52, 55, 53,3 Σημ.: Με πράσινο/κόκκινο σημειώνονται τα επίπεδα του δείκτη άνω/κάτω των 5 μονάδων, επίπεδο το οποίο σηματοδοτεί ανάκαμψη/συρρίκνωση της οικονομίας ή του εν λόγω κλάδου. Πηγή: Markit 7

Αριθμός συμβολαίων Μαϊ-14 Αυγ-14 Νοε-14 Φεβ-15 Μαϊ-15 Αυγ-15 Νοε-15 Φεβ-16 Μαϊ-16 Αυγ-16 Νοε-16 Φεβ-17 Μαϊ-17 Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Ο δείκτης PMI Markit για τις λιανικές πωλήσεις στη ΖτΕ μειώθηκε, τον Μάϊο, στις 52, μονάδες, έναντι 52,7 μονάδων τον Απρίλιο (βλ. Γράφημα 16). Τα στοιχεία της έρευνας αντανακλούν σημαντικές αποκλίσεις για την πορεία του κλάδου ανάμεσα στα κράτη-μέλη. Είναι χαρακτηριστικό ότι, ο δείκτης PMI Markit για τις λιανικές πωλήσεις τον Μάϊο στη Γαλλία αυξήθηκε κατά 1,5 μονάδες, ενώ στη Γερμανία μειώθηκε κατά 1,2 μονάδες. ημέρες, στο πλαίσιο σχετικής συμφωνίας των προέδρων των δύο χωρών τον Απρίλιο. Αναλυτικότερα, το εμπορικό πλεόνασμα διαμορφώθηκε στα 4,8 δισ. δολ. ΗΠΑ τον Μάιο και ήταν υψηλότερο έναντι 38, δισ. δολ. ΗΠΑ τον Απρίλιο, αλλά χαμηλότερο έναντι 44,8 δισ. δολ. ΗΠΑ τον Μάιο του 216 (Γράφημα 17). 56 54 Γράφημα 16. Δείκτης PMI Markit για τις λιανικές πωλήσεις 6, 5, 4, Γράφημα 17. Εμπορικό ισοζύγιο (δισ.δολ.ηπα) 48,5 5,1 48,5 51,3 44,8 45,6 44,2 4,9 4,8 38, 4,8 52 5 3, 2, 23,9 48 1, 46 44, -1, -2, -9,1 Μαϊ-16 Ιουλ-16 Σεπ-16 Νοε-16 Ιαν-17 Μαρ-17 Μαϊ-17 Πηγή: Τελωνειακή Αρχή Κίνας Πηγή: PMI Markit ΙΑΠΩΝΙΑ Ρυθμός ανάπτυξης Η αύξηση του ΑΕΠ στο πρώτο τρίμηνο του 217 αναθεωρήθηκε προς τα κάτω στην τελική μέτρηση, αντίθετα από αυτό που αναμενόταν. Συγκεκριμένα, αυξήθηκε κατά 1,%, σε ετήσια βάση, έναντι 2,2% της αρχικής μέτρησης. Ωστόσο, η οικονομία της Ιαπωνίας διατηρεί τη δυναμική της, καθώς το ΑΕΠ έχει αυξηθεί για πέντε συνεχή τρίμηνα. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο ΟΟΣΑ αναθεώρησε προς τα πάνω την πρόβλεψη για το ρυθμό ανάπτυξης το 217 στο 1,4% από 1,2% που ήταν η προηγούμενη πρόβλεψη και 1,% το 216, λόγω της θετικής επίδρασης από την ενίσχυση των εξαγωγών και από τα μέτρα δημοσιονομικής πολιτικής. ΚΙΝΑ Εμπορικό ισοζύγιο Θετική ένδειξη για την πορεία της κινεζικής οικονομίας στο δεύτερο τρίμηνο του έτους αποτελεί η μεγαλύτερη από την αναμενόμενη αύξηση των εξαγωγών τον Μάιο. Αυτό ήταν αποτέλεσμα της εντονότερης ζήτησης για κινεζικά προϊόντα, λόγω της παγκόσμιας ανάκαμψης. Περαιτέρω ενίσχυση των εξαγωγών αναμένεται από τη διεύρυνση του εμπορίου στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας Belt and Road ( Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος ) την οποία υλοποιεί η Κίνα και η οποία αποσκοπεί στην εμπορική διασύνδεση της Ασίας με την Ευρώπη και την Αφρική. Παράλληλα, αναμένονται τα αποτελέσματα των συζητήσεων σχετικά με τις εμπορικές σχέσεις μεταξύ της Κίνας και των ΗΠΑ που έχουν ήδη ξεκινήσει και θα διαρκέσουν 1 Ισοτιμίες Σύμφωνα με τα στοιχεία του Χρηματιστηρίου του Σικάγου, οι συνολικές καθαρές τοποθετήσεις (αγορές μείον πωλήσεις) για μη εμπορικές συναλλαγές (specs) στο ευρώ (Γράφημα 18) την εβδομάδα που Γράφημα 18. Specs θέσεις εναντίον (short) του ευρώ 1 8 6 4 2-2 -4-6 -8-1 -12-14 -16-18 -2-22 -24-26 Πηγή: CFTC,IMM, Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Alpha Bank 74.9 έληξε στις 6 Ιουνίου αυξήθηκαν κατά 1.14 συμβόλαια, με αποτέλεσμα οι συνολικές καθαρές θέσεις να διαμορφωθούν στα 74.9 συμβόλαια από 72.869 που ήταν την προηγούμενη εβδομάδα και ταυτόχρονα αποτελούν το υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων τριών ετών. Σημειώνεται ότι πρόκειται για την έβδομη κατά σειρά εβδομαδιαία αύξηση από τις 25 Απριλίου 217. Ευρώ: Το ευρώ εμφανίζεται εξασθενημένο σε εβδομαδιαία βάση έναντι του δολαρίου-ηπα, κινούμενο υψηλότερα κατά 8,2% από το χαμηλό των 8

τελευταίων 14 ετών ($1,342) που κατέγραψε στις 3 Ιανουαρίου. Η ισοτιμία ευρώ-δολαρίου το πρωί της 13ης Ιουνίου στην Ευρώπη διαμορφωνόταν περί τα 1,1195 USD/EUR από 1,125 USD/EUR που ήταν στις 6 Ιουνίου, με αποτέλεσμα το ευρώ να σημειώνει από την αρχή του έτους κέρδη 6,5% έναντι του δολαρίου. Το επενδυτικό ενδιαφέρον ήταν στραμμένο όπως αναμενόταν στην συνεδρίαση της FOMC. Η Επιτροπή Νομισματικής Πολιτικής της Fed στις 14 Ιουνίου, όπως ευρέως αναμενόταν, αποφάσισε την αύξηση των επιτοκίων κατά,25% στο εύρος 1,%-1,25%. Σημειώνεται ότι τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης επιτοκίων FedWatch του CME Group (Chicago Mercantile Exchange & Chicago Board of Trade) στις 13 Ιουνίου προέβλεπαν την πιθανότητα αύξησης των επιτοκίων στο 95,8% από 92,3% που ήταν στις 2 Ιουνίου. Ωστόσο, το ενδιαφέρον επικεντρώθηκε στα σχόλια που αφορούν τον ρυθμό ανόδου των επιτοκίων στους προσεχείς μήνες, στην εκτίμηση της πορείας της οικονομίας και στις προοπτικές του πληθωρισμού. Συγκεκριμένα, η Fed διατήρησε την εκτίμηση για ακόμη μια επιτοκιακή αύξηση το 217, ενώ επεσήμανε ότι ο πληθωρισμός βραχυπρόθεσμα θα παραμείνει οριακά κάτω από το 2%, παρά το γεγονός, ότι τα νοικοκυριά έχουν αυξήσει τις καταναλωτικές τους δαπάνες το τελευταίο διάστημα. Ελβετικό Φράγκο: Το ευρώ, εμφανίζει τάση σταθεροποίησης έναντι του φράγκου στην αρχή της εβδομάδας, κινούμενο στην περιοχή των 1,85 φράγκων. Σημειώνεται ότι το ευρώ ενισχύεται έναντι του φράγκου από την αρχή του έτους κατά 1,2%. Βάσει των δημοσιευθέντων νομισματικών στοιχείων της ΤτΕλβετίας (SNB), την προηγούμενη εβδομάδα, εκτιμάται ότι δεν υπήρξε παρέμβασή της στην αγορά συναλλάγματος για αποτροπή ενίσχυσης του φράγκου, καθώς το ποσό των μετρητών που οι εμπορικές τράπεζες της Ελβετίας είχαν καταθέσει στην SNB, ανήλθε οριακά στα 576,4 δισ. φράγκα για την εβδομάδα που έληξε στις 9 Ιουνίου, έναντι 576,6 δισ. φράγκα που ήταν την εβδομάδα μέχρι και 2 Ιουνίου. Στερλίνα: Αρνητική η εικόνα της στερλίνας σε εβδομαδιαία βάση, καθώς στις 13 Ιουνίου κατέγραφε απώλειες τόσο έναντι του δολαρίου-ηπα (1,2683 USD/GBP), όσο και έναντι του ευρώ (,8825 GBP/EUR). Σωρευτικά η στερλίνα καταγράφει απώλειες 3,6% έναντι του ευρώ από την αρχή του έτους και κέρδη 2,8% σε σχέση με το δολάριο. Σημειώνεται ότι από την ημέρα διεξαγωγής του δημοψηφίσματος της 23 ης Ιουνίου 216 η στερλίνα έχει διολισθήσει κατά 14,4% έναντι του δολαρίου και κατά 15,1% έναντι του ευρώ. Η στερλίνα δεν κατόρθωσε να επωφεληθεί από την ανακοίνωση ότι ο πληθωρισμός τον Μάιο διαμορφώθηκε στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων τεσσάρων ετών. Ειδικότερα, ο πληθωρισμός ανήλθε τον Μάιο στο 2,9% από 2,7% που ήταν τον Απρίλιο. Η αρνητική εικόνα της στερλίνας αποδίδεται στην ανησυχία των επενδυτών ότι το εκλογικό αποτέλεσμα των εθνικών εκλογών, ενδεχομένως να προκαλέσει πολιτική αναταραχή η οποία θα επηρεάσει αρνητικά την οικονομική δραστηριότητα. Η συμπεριφορά των επενδυτών αποτυπώνεται στο ασφάλιστρο κινδύνου (CDS-credit default swaps) πενταετούς διάρκειας το οποίο στις 12 Ιουνίου διαμορφωνόταν στα 25,7 bps από 27,5 bps που ήταν στις 6 Ιουνίου. Αγορές ομολόγων Η πορεία του προγράμματος QE της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τραπέζης (ΕΚΤ) Οι αγορές κρατικών ομολόγων από την ΕΚΤ (Γράφημα 19) την εβδομάδα μέχρι τις 9 Ιουνίου στο πλαίσιο εφαρμογής του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης (QE), ανήλθαν στα 1.579,95 δισ. με αποτέλεσμα ο μέσος εβδομαδιαίος όρος από την έναρξη του προγράμματος να υπολογίζεται στα 13,4 δισ. Παράλληλα, στην ίδια περίοδο, η ΕΚΤ προχώρησε σε αγορές καλυμμένων ομολόγων, αξίας 1,2 δισ. και σε αγορές Asset-backed securities αξίας 36 εκατ. Επίσης, την περασμένη εβδομάδα η ΕΚΤ πραγματοποίησε αγορές εταιρικών και ασφαλιστικών ομολογιακών τίτλων αξίας 1,4 δισ. ενώ από τις 8 Ιουνίου 216 έχει συνολικά αγοράσει 92,1 δισ. Γράφημα 19. Πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων ΕΚΤ δισ. 8 7 6 5 4 3 2 1 Εφαρμογή προγράμματος: 118 εβδομάδες Πηγή: Ευρωπαική Κεντρική Τράπεζα, Διεύθυνση Oικονομικών Μελετών-Alpha Bank Στην Ελληνική αγορά ομολόγων, το εύρος τιμών (αγορά) του 1ετούς ομολόγου λήξης 24 Φεβρ. 227 διαμορφωνόταν το πρωί της 13ης Ιουνίου μεταξύ 84,6-84,92 ήτοι απόδοση 5,87%-5,92%. Υπενθυμίζεται ότι στις 1.6.214 το 1ετές ομόλογο είχε καταγράψει χαμηλό αποδόσεως 5,475% και στις 8.7.215 υψηλό αποδόσεως 19,27%. 9

Γράφημα 2. Αποδόσεις 1ετών ομολόγων Γερμανία Ολλανδία Γαλλία Πορτογαλία Ιταλία Ισπανία Ελλάδα,27,26,49,48,69,61 3,5 3, 2,25 2,3 1,53 1,46 6,5 5,88 2 4 6 8 Πηγή: Reuters, Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Alpha Bank 6-Ιουν-17 13-Ιουν-17 Η διαφορά απόδοσης μεταξύ του Ελληνικού 1ετούς και Γερμανικού ομολόγου (spread) υποχώρησε στις 563 μονάδες βάσης. Παράλληλα, η απόδοση του 1ετούς Γερμανικού ομολόγου, ως σημείο αναφοράς του κόστους δανεισμού της Ζώνης του Ευρώ, υποχώρησε στο,26% (Γράφημα 2). Το 1ετές ομόλογο της Πορτογαλίας στις 13 Ιουνίου κατέγραφε απόδοση 3,%, της Ισπανίας 1,46% και της Ιταλίας 2,3%. Η διαφορά απόδοσης του 1ετούς Πορτογαλικού ομολόγου σε σχέση με την αντίστοιχη του Γερμανικού, υποχώρησε σε εβδομαδιαία βάση στις 275 μ.β. ενώ του 1ετούς Ιταλικού ομολόγου στις 177 μ.β. (Πίνακας 3). Στις ΗΠΑ, η απόδοση του 1-ετούς ομολόγου διαμορφωνόταν στο 2,23% στις 13 Ιουνίου 217. Πίνακας 4. Διαφορά αποδόσεων 1ετών ομολόγων της ΖτΕ με το αντίστοιχο 1ετές της Γερμανίας 13-Ιουν-17 6-Ιουν-17 Διαφορά μβ* Ελλάδα 563 579-16 Ισπανία 12 127-7 Ιταλία 177 198-21 Πορτογαλία 275 279-4 Γαλλία 35 43-7 Ολλανδία 22 22 Πηγή: Reuters *μβ=μονάδες βάσης Ρουμανία Πληθωρισμός Ο πληθωρισμός παρέμεινε αμετάβλητος στο,6% τον Μάιο, στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων δύο ετών (Γράφημα 21). Ο πληθωρισμός διαμορφώθηκε σε θετικό επίπεδο, για πέμπτο στη σειρά μήνα, καθώς έχει εξαλειφθεί η επίδραση της μείωσης του βασικού συντελεστή ΦΠΑ στο 2% από 24% τον Ιανουάριο του 216. Στο πρώτο πεντάμηνο του έτους, ο πληθωρισμός, σε μέσο επίπεδο, ήταν,3%. Ωστόσο, ο πληθωρισμός παρέμεινε πολύ χαμηλότερα από τον στόχο της ΤτΡουμανίας (1,5%- 3,5%) και εκτιμάται ότι θα ανέλθει σταδιακά και θα διαμορφωθεί πάνω από το κατώτατο επίπεδο του στόχου στο τέλος του 217. 1,%,% -1,% -2,% -3,% -4,% Γράφημα 21. Πληθωρισμός Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αυξήθηκε κατά 56,3%, σε ετήσια βάση, στο πρώτο τετράμηνο του 217 και ανήλθε στα 1,4 δισ., έναντι 96 εκατ. στο πρώτο τετράμηνο του 216 (Γράφημα 22). Η αύξηση αυτή ήταν αποτέλεσμα του υψηλότερου εμπορικού ελλείμματος και του χαμηλότερου πλεονάσματος του ισοζυγίου τρεχουσών μεταβιβάσεων, παρά τη μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου εισοδημάτων.,6% Μαϊ-16 Ιουλ-16 Σεπ-16 Νοε-16 Ιαν-17 Μαρ-17 Μαϊ-17 Πηγή: Στατιστική Αρχή Ρουμανίας Γράφημα 22. Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (εκατ.ευρώ) 5 416 24-5 -1. -96-69 -1.5-1.416-2. -2.5-2.157-2.11-3. -2.6-2.57-2.661-2.919-3.5-3.441-4. -4.5-4.118 Ιαν.-Απρ.16 Ιαν.-Ιούλ.16 Ιαν.-Οκτ.16 Ιαν.17 Ιαν.-Απρ.17 Πηγή: National Bank of Romania 1

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ (ετήσιες εκατοστιαίες μεταβολές) Ετήσια στοιχεία 21 211 212 213 214 215 216 ΑΕΠ (σε σταθερές τιμές) -5,5-9,1-7,3-3,2,4 -,2, Ιδιωτική Κατανάλωση -6,5-9,9-7,9-2,6,4 -,2 1,4 Δημόσια Κατανάλωση -4,2-7, -7,2-6,4-1,4, -2,1 Ακαθάριστες Επενδύσεις Παγίου Κεφαλαίου -19,3-2,7-23,4-8,4-4,6 -,2,1 Εξαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών 4,4,8 1,1 1,5 7,8 3,4-2, Εισαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών -3,4-8,2-9,4-2,4 7,6,3 -,4 Γενικός Δκτ Τιμών Καταναλωτή 4,7 3,3 1,5 -,9-1,3-1,7 -,8 Ανεργία (%) 12,7 17,9 24,4 27,5 26,5 25,1 23,6 Χρηματοδότηση Ιδιωτικού Τομέα, -3,1-4, -3,9-3,1-2, -1,5 Πρωτογενές Ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) (1) -5,7-3,3-1, 1,7,2,5 3,9 Χρέος Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) 146,2 172,1 159,6 177,4 179,7 177,4 179, Ισοζύγιο Τρεχ. Συναλλαγών (% ΑΕΠ) -11,4-1, -3,8-2, -1,6,1 -,6 (1) Με βάση τον ορισμό του οικονομικού προγράμματος προσαρμογής της Ελλάδας 215 216 216 217 Δείκτες Οικονομικής Συγκυρίας Τελευταία διαθέσιμη έτος έτος Q1 Q2 Q3 Q4 περίοδος Οικονομική Δραστηριότητα Όγκος Λιανικού Εμπορίου (εκτός καυσίμων και λιπαντικών) -,5,4-2, -2,4 3,7 2,3 2,4 (Ιαν. Μαρ.) Νέες εγγραφές Επιβατηγών Αυτοκινήτων 13,8 1,7 -,3 19,5 16,8 4, 21,7 (Ιαν.- Απρ.) Ιδιωτική Οικοδομική Δραστηριότητα (όγκος σε χιλ. μ 3 ) -,2-6,9-11,9-3,9 38,4-9,5 16,7 (Ιαν.-Μαρ.) Βιομηχανική Παραγωγή: Μεταποίηση 1,8 4, 1,1 7,3 5,1 2,3 4,4 (Ιαν.-Απρ.) Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών ΡΜΙ στη μεταποίηση 45,4 49,2 49,1 49,5 49,4 48,7 48,2 (Απρ.) Δείκτης Οικονομικού Κλίματος 89,7 91,8 9,6 9,3 92,1 94,1 93,2 (Mάιος) Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στη Βιομηχανία 81,9 91,2 9,7 91,9 91,1 91,2 88, (Μάιος) Δείκτης Εμπιστοσύνης Καταναλωτών -51, -68, -68, -71, -68, -65, -69,7 (Μάιος) Πιστωτική Επέκταση (τέλος περιόδου) Ιδιωτικός Τομέας -2, -1,4-2,1-2, -1,6-1,5 -,9 (Απρ.) Επιχειρήσεις -,9,1-1,4-1, -,5,1 -,7 (Απρ.) - Βιομηχανία 2,4-1,5 -,3,2 -,7-1,5-2,4 (Απρ.) - Κατασκευές -,9 -,7 1,,8 -,5 -,7-3,1 (Απρ.) - Τουρισμός,6 2,3,9,4,3 2,3 2,3 (Απρ.) Νοικοκυριά -3,1-2,8-3, -3, -2,8-2,8-2,5 (Απρ.) - Καταναλωτικά Δάνεια -2,3 -,8-1,7-1,5 -,7 -,8 -,7 (Απρ.) - Στεγαστικά Δάνεια -3,5-3,5-3,4-3,4-3,4-3,5-3,2 (Απρ.) Τιμές Δείκτης Τιμών Καταναλωτή -1,7 -,8 -,9 -,9-1, -,4 1,2 (Μάιος) Δομικός Πληθωρισμός -,5 -,1,,3 -,3 -,7,2 (Μάιος) Δείκτης Τιμών Διαμερισμάτων -5,1-2,4-4,4-2,5-1,5-1, -1,8 (Α τρίμηνο) ΑΕΠ σε σταθερές τιμές -,2, -,8 -,4 2,1-1,,4 (Α' τρίμηνο) Ιδιωτική Κατανάλωση -,2 1,4 -,7 -,7 6,1 1,1 1,7 (Α' τρίμηνο) Δημόσια Κατανάλωση, -2,1-3,5-1,5-1,3-2, 1, (Α' τρίμηνο) Επενδύσεις -,2,1-1,1 17,8 12,6-13,8 11,2 (Α' τρίμηνο) Εξαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών 3,4-2, -1,4-9,9 1,8 4,9 4,8 (Α' τρίμηνο) Εισαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών,3 -,4-1,1-2,1 13,8 3,3 1,9 (Α' τρίμηνο) Ισοζύγιο Πληρωμών (σε δις ) Εξαγωγές Αγαθών 24,8 24,5 5,5 6,1 6,3 6,6 6,7 (Ιαν.-Μαρ.) Εισαγωγές Αγαθών 42, 41,1 9,7 1,2 1,1 11,1 11,8 (Ιαν.-Μαρ.) Εμπορικό Ισοζύγιο -17,2-16,6-4,2-4,1-3,8-4,5-5,1 (Ιαν.-Μαρ.) Ισοζύγιο Τρεχ/σών Συναλλαγών,2-1,1-2,4 -,4 4, -2,3-2,5 (Ιαν.-Μαρ.) Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος, ΕΛΣΤΑΤ, ΙΟΒΕ Το παρόν δελτίο έχει αποκλειστικά ενημερωτικό χαρακτήρα. Οι πληροφορίες που περιέχει προέρχονται από πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες αλλά δεν έχουν επαληθευτεί από την Alpha Bank. Το παρόν δεν αποτελεί συμβουλή ή σύσταση ούτε προτροπή για την διενέργεια οποιασδήποτε συναλλαγής. Επίσης δεν συνιστά έρευνα στον τομέα των επενδύσεων κατά την έννοια της ισχύουσας νομοθεσίας και ως εκ τούτου δεν έχει συνταχθεί σύμφωνα με τις απαιτήσεις του νόμου για τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας της έρευνας στον τομέα των επενδύσεων. Η Alpha Bank δεν υποχρεούται να επικαιροποιεί ή να αναθεωρεί το δελτίο αυτό ούτε να προβαίνει σε ανακοινώσεις ή ειδοποιήσεις σε περίπτωση που οποιοδήποτε στοιχείο, γνώμη, πρόβλεψη ή εκτίμηση που περιέχεται σε αυτό μεταβληθεί ή διαπιστωθεί εκ των υστέρων ως ανακριβής. Η Alpha Bank και οι θυγατρικές της, καθώς επίσης τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, τα στελέχη και οι υπάλληλοι αυτών δεν παρέχουν καμία διαβεβαίωση ούτε εγγυώνται την ακρίβεια, την πληρότητα και την ορθότητα των πληροφοριών που περιέχονται και των απόψεων που διατυπώνονται στο παρόν ή την καταλληλότητά τους για συγκεκριμένη χρήση και δεν φέρουν καμία ευθύνη για οποιανδήποτε άμεση ή έμμεση ζημία θα μπορούσε τυχόν να προκύψει σε σχέση με οποιανδήποτε χρήση του παρόντος και των πληροφοριών που περιέχει εν όλω ή εν μέρει. Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή αναδημοσίευση αυτού του δελτίου ή τμήματος του πρέπει υποχρεωτικά να αναφέρει την Alpha Bank ως πηγή προελεύσεώς του.