ΘΑΡΑΠΡΟΝΦΔΠ ΘΑΗ ΞΔΟΗΒΑΙΙΝΛ: ΠΓΘΙΗΠΔΗΠ ΘΑΗ ΠΡΔΓΑΛΑ ΡΥΛ ΞΔΓΗΥΛ ΔΟΔΛΑΠ ΘΑΗ ΞΝΙΗΡΗΘΖΠ ΠΡΖΛ ΞΝΟΔΗΑ ΞΟΝΠ ΔΛΑ ΑΒΔΒΑΗΝ ΚΔΙΙΝΛ Γακδμοθάηδ Κ. Δπξσπατθή Δπηηξνπή, Θνηλφ Θέληξν Δξεπλψλ (Ίζπξα, Ηηαιία), Ηλζηηηνχην γηα ηελ Ξξνζηαζία θαη ηελ Αζθάιεηα ηνπ Ξνιίηε, Κνλάδα «Δθηίκεζε ηξσηφηεηαο θαη αληρλεπζηκφηεηα» Ξεξίιεςε Ρμ πεδίμ ηςκ θοζζηχκ ηαηαζηνμθχκ έπεζ ελεθζπηεί ζδιακηζηά ηζξ ηεθεοηαίεξ δεηαεηίεξ. Ανπζηά δ ζογήηδζδ είπε ςξ επίηεκηνμ ημ θοζζηυ θαζκυιεκμ πμο εκ δοκάιεζ απμηεθεί ηίκδοκμ, ηαεχξ ηαζ ηζξ δζαδζηαζίεξ πνμζανιμβήξ αηυιςκ ηαζ ημζκςκζχκ ζε αοηυ. Νζ ακηίζημζπεξ πμθζηζηέξ απμζημπμφζακ ζηδκ πανμπή αμήεεζαξ ζημοξ πθδβέκηεξ ηαζ ζε δμιζηά ιέηνα πνυθδρδξ. Πε ιζα επυιεκδ θάζδ δ ζογήηδζδ εζηζάγεηαζ ζηδκ έκκμζα ηδξ ηνςηυηδηαξ ηαζ ακαδεζηκφεζ ηζξ ημζκςκζημμζημκμιζηέξ δζαδζηαζίεξ πμο αολάκμοκ ηδκ ηνςηυηδηα. Νζ πμθζηζηέξ ιείςζδξ ηςκ ηαηαζηνμθχκ ζηνέθμκηαζ πνμξ ηδκ ηαηαπμθέιδζδ ηδξ θηχπζαξ ηαζ ηδκ ακάπηολδ. Ρεθεοηαία έπμοκ βίκεζ θακενά ηα ζδιάδζα ιζαξ ζηαδζαηήξ πνμζέββζζδξ ημο πεδίμο ηδξ ιείςζδξ ηςκ ηαηαζηνμθχκ ιε ηδ εειαηζηή ημο πενζαάθθμκημξ ηαζ εζδζηυηενα ιε ημ πεδίμ ηδξ ηθζιαηζηήξ αθθαβήξ. Δπακένπεηαζ ζημ πνμζηήκζμ δ ζογήηδζδ ζπεηζηά ιε ηζξ θοζζηέξ δζαδζηαζίεξ πμο πνμηαθμφκ ηαηαζηνμθέξ ηαζ ημ εκδζαθένμκ ζοβηεκηνχκεηαζ ζηδκ έκκμζα ηδξ ζηακυηδηαξ ακάηαιρδξ (resilience). Θεςνμφιε πςξ δ δοκαιζηή πμο δδιζμονβείηαζ ηαθεί βζα ιζα ζζμννμπδιέκδ επακαημπμεέηδζδ ημο πεδίμο ηςκ ηαηαζηνμθχκ ςξ πνμξ ηζξ εονφηενεξ εειαηζηέξ ηδξ ακάπηολδξ, ημο πενζαάθθμκημξ ηαζ ηδξ αζθάθεζαξ, θαιαάκμκηαξ ιάθζζηα οπυρδ ημ ζφβπνμκμ ααέααζμ ηαζ αζηαεέξ δζεεκέξ πθαίζζμ. DISASTERS AND THE ENVIRONMENT: CONVERGE AND SEGREGATION OF RESEARCH AND POLICY DOMAINS TOWARDS AN UNCERTAIN FUTURE Abstract Dandoulaki M. European Commission, Joint Research Centre-Ispra, Institute of the Protection and Security of the Citizen, Vulnerability Assessment and Traceability Unit The research and policy field of the so called natural disasters has evolved during the last decades. Initially the discussion was focused on natural phenomena as hazards and on human adjustments to them. Policies guided towards post-disaster aid and structural prevention measures. In the next phase the socioeconomic processes generating vulnerability and risk were highlighted bringing social vulnerability on the spotlight. Disaster reduction policies directed towards development and the elimination of poverty. Recently the field of disasters has approached the broader thematic area of the environment with resilience becoming a common focus, and hazards regain in interest. We argue that present dynamics and today s uncertain international context call for an insightful and balanced reposition of disaster research and policies with respect to the broader domains of development, environment and security. Ιέμεηο θιεηδηά: ηαηαζηνμθέξ, πενζαάθθμκ, ακάπηολδ. Key words: disasters, environment, development. 534
Ξεξηβάιινλ 1. Δηζαγσγή Ρμ βκςζηζηυ πεδίμ ηςκ θοζζηχκ ηαηαζηνμθχκ ζοβηνμηείηαζ εεςνδηζηά απυ απμζπάζιαηα εεςνζχκ ηαζ ιμκηέθα απυ δζάθμνεξ επζζηδιμκζηέξ πενζμπέξ (White et al. 2001:87) ηαζ έπεζ επίζδξ ζζπονή αάζδ ζηδκ ειπεζνία. Κάθζζηα έβηνζημζ ενεοκδηέξ ηαθμφκ ηδκ επζζηδιμκζηή ημζκυηδηα κα ακαπνμζακαημθζζηεί απυ ηδ εεςνδηζηή ηαζ εκκμζμθμβζηή ακαγήηδζδ πνμξ ηδκ εθανιμβή ηδξ βκχζδξ βζα ηδκ επίθοζδ πναβιαηζηχκ πνμαθδιάηςκ (Britton 2005; Cutter, 2005). Γεκ είκαζ θμζπυκ αλζμπενίενβμ πμο δ ζογήηδζδ ζημ πεδίμ ένεοκαξ ηαζ ηςκ πμθζηζηχκ βζα ηδ ιείςζδ ηςκ ηαηαζηνμθχκ επδνεάγεηαζ απυ γδηήιαηα πμο έπμοκ ακαδεζπηεί ζήιενα ςξ ζδιακηζηά, υπςξ δ αζχζζιδ ακάπηολδ ηαζ δ ηθζιαηζηή αθθαβή. Δλ άθθμο ιεηά ηα ζοιαάκηα ηδξ 11δξ Πεπηειανίμο 2001 ζηζξ ΖΞΑ έπεζ ακαγςπονςεεί δ εεςνδηζηή ζογήηδζδ ηαζ ακαπηφζζμκηαζ πμθζηζηέξ ζπεηζηά ιε ηα γδηήιαηα ηδξ αζθάθεζαξ (security) ηαζ ηδξ δζαπείνζζδξ ηνίζεςκ. Πε ζπέζδ ιε αοηά ημ πεδίμ ηδξ ιείςζδξ ηςκ ηαηαζηνμθχκ ηαθείηαζ κα επακαημπμεεηδεεί (Alexander, 2006; Brauch, 2005; Confort, 2005). Νζ ελεθίλεζξ ζημ πεδίμ ηδξ ιείςζδξ ηςκ ηαηαζηνμθχκ πνέπεζ κα εεςνδεμφκ ζημ πθαίζζμ ηδξ φζηενδξ κεςηενζηυηδηαξ πμο ημ νίζημ ζοκζζηά εββεκέξ ζημζπείμ ηδξ γςήξ αηυιςκ ηαζ ημζκςκζχκ. Πημζπεία πμο αλίγεζ κα ελεηαζημφκ απμηεθμφκ επίζδξ δ ααεααζυηδηα ζπεηζηά ιε ημοξ ζφβπνμκμοξ ηζκδφκμοξ ηαζ μ νυθμξ ηςκ ιέζςκ ιαγζηήξ επζημζκςκίαξ ζηδ δζαιεζμθάαδζδ ηαηαζηνμθχκ ηαζ δζαηζκδφκεοζδξ (Lagadec, 2005; Alexander, 2006). 2. Θαηαζηξνθέο θαη πεξηβάιινλ Ζ ζφκδεζδ ηςκ θοζζηχκ ηαηαζηνμθχκ ιε ημ πενζαάθθμκ απαζπυθδζε ημοξ βεςβνάθμοξ ήδδ απυ ηδκ δεηαεηία ημο 70. Κάθζζηα είκαζ ηεκηνζηή ζηδ ζπμθή ηδξ ακενχπζκδξ μζημθμβίαξ -ιε ηονίανπδ ιμνθή ημκ Gilbert White- πμο εζηζάγεηαζ ζηα θοζζηά θαζκυιεκα ςξ ηζκδφκμοξ ηαζ ζηζξ πνμζανιμβέξ / νοειίζεζξ αηυιςκ ηαζ ημζκμηήηςκ ζε αοημφξ. Ζ ζπμθή αοηή δίκεζ έιθαζδ ηονίςξ ζηδκ επζηζκδοκυηδηα ηαζ ηδκ έηεεζδ, δδθαδή εεςνεί υηζ «πζμ ηνςημί είκαζ μζ πθδεοζιμί πμο είκαζ εηηεεεζιέκμζ ζηα πζμ επζηίκδοκα πενζαάθθμκηα» (Liverman, 2001). Δίκαζ παναηηδνζζηζηυ υηζ μ υνμξ «ηνςηυηδηα» δεκ ακαθένεηαζ ηακ ζημ ηθαζζζηυ πθέμκ αζαθίμ ηςκ Burton, Kates ηαζ White «The environment as hazard» (Burton et al., 1978). Θεκηνζηέξ ζηδ ζπμθή αοηή είκαζ εεςνίεξ απμθάζεςκ ζε αημιζηυ ηαζ ζοθθμβζηυ επίπεδμ ζπεηζηά ιε ηζξ πνμζανιμβέξ /νοειίζεζξ ζημοξ ηζκδφκμοξ, ηαζ μζ έκκμζεξ ηδξ ακηίθδρδξ ηαζ απμδμπήξ ηδξ δζαηζκδφκεοζδξ. Απυ ηα ιέζα ηδξ δεηαεηίαξ ημο 80 ανπίγεζ κα ηονζανπεί δ ζπμθή ηδξ πμθζηζηήξ μζημκμιίαξ πμο εέηεζ ηδκ ημζκςκζηή ηνςηυηδηα ςξ ηεκηνζηυ ζημζπείμ ηδξ πνμαθδιαηζηήξ ηδξ ηαζ οπμζηδνίγεζ υηζ μζ άκενςπμζ ηαζ μζ ημζκυηδηεξ έπμοκ δζαθμνεηζηή ηνςηυηδηα ζε δζαθμνεηζημφξ ηζκδφκμοξ. Νζ ηαηαζηνμθέξ, δεκ είκαζ αζθκίδζεξ ηαζ ιμκαδζηέξ ηαηαζηάζεζξ πμο ζοιααίκμοκ έλς ηαζ πένα απυ ηδκ ακάπηολδ, αθθά ιένμξ ηδξ ζοκεπμφξ αθθδθεπίδναζδξ θφζδξ ηαζ ημζκςκίαξ (Hewitt 1983). Ζ ηνςηυηδηα είκαζ πνμσυκ ιαηνμπνυκζςκ δζαδζηαζζχκ πμο έπμοκ κα ηάκμοκ ιε ημ πμθζηζηυ, μζημκμιζηυ ηαζ ημζκςκζηυ πθαίζζμ ηαζ είκαζ ακελάνηδηδ ηδξ επζηζκδοκυηδηαξ (Blaikie et al., 1994; Bankoff, 2004). Ζ ζπμθή αοηή δίκεζ έιθαζδ ζε δζαδζηαζίεξ πμο θαιαάκμοκ πχνα ζημ ιαηνμ-επίπεδμ (Pelling, 2003: 52; Alexander, 2006) ηαζ είκαζ πνμζακαημθζζιέκδ πνμξ ηδκ ζοβηνυηδζδ πμθζηζηχκ βζα ηδ ιείςζδ ηςκ ηαηαζηνμθχκ ζδζαίηενα ζημκ ιδ ακαπηοβιέκμ ηυζιμ, πμο απμζημπμφκ ζηδκ ιεηααμθή ααζζηχκ βεκεζζμονβχκ αζηζχκ ηνςηυηδηαξ. Πηζξ ιένεξ ιαξ ηα πεδία ηςκ θοζζηχκ ηζκδφκςκ ηαζ ημο πενζαάθθμκημξ πθδζζάγμοκ ημ έκα ημ άθθμ ηαζ πάθζ. Αοηυ ηαηαδεζηκφεζ ηαηανπήκ δ επζζήιακζδ ζε δδιμζζεφζεζξ ζπεηζηά ιε ημ πενζαάθθμκ ηαζ εζδζηυηενα ηδκ ηθζιαηζηή αθθαβή, εκυξ αολακυιεκμο ανζειμφ ακαθμνχκ ζε ημζκέξ ααζζηέξ έκκμζεξ -υπςξ «ζηακυηδηα ακάηαιρδξ», «ηνςηυηδηα», «πνμζανιμβή»- ηαζ ζε ηθαζζζηά αζαθία ηςκ θοζζηχκ ηαηαζηνμθχκ (Janssen et al., 2005). Διθακίγμκηαζ επίζδξ ημζκμί ζηυπμζ ζηζξ ζηναηδβζηέξ πμο ακαθένμκηαζ ζηδ ιείςζδ ηςκ ηαηαζηνμθχκ ηαζ ζημ 535
πενζαάθθμκ ηαζ ζδίςξ ηδκ ηθζιαηζηή αθθαβή. Δκδεζηηζηυ είκαζ υηζ μ ζηυπμξ «βζα ιείςζδ ηδξ ηνςηυηδηαξ ηαζ δζαπείνζζδ ηςκ ηαηαζηνμθχκ» ηίεεηαζ απυ ηδκ Ξαβηυζιζα Πφκμδμ ημο Γζμπάκεζιπμονβη βζα ηδ Βζχζζιδ Ακάπηολδ ημ 2002. Ακηίζημζπα μ ζηυπμξ «αζςζζιυηδηα» οζμεεηείηαζ ζημ Ξνυβναιια Γνάζδξ βζα ηδ Κείςζδ ηςκ Θαηαζηνμθχκ ημο Σζυβημ-Θυιπε, υπςξ πνμέηορε ημ 2005 απυ ημ Ξαβηυζιζμ Ποκέδνζμ βζα ηδ Κείςζδ Θαηαζηνμθχκ, πμο ελάθθμο ακαθένεζ ημκ υνμ «ηθζιαηζηή αθθαβή». Σαναηηδνζζηζηυ είκαζ επίζδξ υηζ δ Δονςπασηή Δπζηνμπή ζημ 7μ Ξνυβναιια Ξθαίζζμ βζα ηδκ Ένεοκα εκηάζζεζ ημ γήηδια ηςκ θοζζηχκ ηζκδφκςκ ζηδ εειαηζηή εκυηδηα ημο πενζαάθθμκημξ ηαζ ηδξ ηθζιαηζηήξ αθθαβήξ (EC/DG Research, 2006; Vangelsten, 2007). Ξανυηζ δ δζαπείνζζδ ηδξ δζαηζκδφκεοζδξ απμηεθεί ημζκυ ηυπμ ηςκ δφμ πεδίςκ, αοηά έπμοκ ανηεηέξ δζαθμνέξ (Thomalla et al.2006). Νζ πνμζεββίζεζξ βζα ηδκ πνμζανιμβή ζηδκ ηθζιαηζηή αθθαβή έπμοκ ιζα ζζπονή αάζδ ζηζξ εεηζηέξ επζζηήιεξ, δζαηδνμφκ ιζα μπηζηή πενζααθθμκηζηχκ επζζηδιχκ ηαζ ιζα πμθοεπζζηδιμκζηή πνμζέββζζδ, έπμοκ παβηυζιζα ηθίιαηα ακαθμνάξ ηαζ ιαηνμπνυεεζιδ πνμμπηζηή, ακαπηφζζμκηαζ «απυ επάκς πνμξ ηα ηάης». Νζ πνμζεββίζεζξ βζα ηδ ιείςζδ ηδξ δζαηζκδφκεοζδξ ηαηαζηνμθήξ ααζίγμκηαζ παναδμζζαηά ζηδ ιδπακζηή ηαζ ηζξ θοζζηέξ επζζηήιεξ, έπμοκ ιάθθμκ αναποπνυεεζιμ μνίγμκηα -πανυηζ ηείκεζ κα βίκεζ πζμ ιαηνμπνυεεζιμξ-, ακαπηφζζμκηαζ ζοπκά «απυ ηάης πνμξ ηα πάκς», έπμοκ ζηναθεί πνμξ ηδκ πνυθδρδ ηαζ ηδκ εημζιυηδηα απυ ηδκ πανμπή αμήεεζαξ ηαζ ηδκ απμηαηάζηαζδ. Γζαηδνμφκ επίζδξ ιζα έιθαζδ ζε πνςηανπζηέξ ημζκςκζημμζημκμιζηέξ δζαδζηαζίεξ πμο πνμηαθμφκ ηνςηυηδηα ηαζ ελεθίζζμκηαζ ζημ ιαηνμ-επίπεδμ. Νζ αηαδδιασηέξ ηαζ επζζηδιμκζηέξ ημζκυηδηεξ ηςκ πεδίςκ ηςκ ηαηαζηνμθχκ ηαζ ημο πενζαάθθμκημξ ελαημθμοεμφκ κα είκαζ δζαπςνζζιέκεξ, υπςξ δζαθμνεηζηά ελαημθμοεμφκ κα είκαζ ηα εεζιζηά υνβακα, μζ ιδπακζζιμί πνδιαημδυηδζδξ, ηα υνβακα οθμπμίδζδξ, ηα ιέζα επζζηδιμκζημφ δζαθυβμο (ζοκέδνζα, επζζηδιμκζηά πενζμδζηά ηθπ.). Υζηυζμ ηα ζδιάδζα πνμζέββζζδξ είκαζ ειθακή, ηαεχξ βκχζδ ηαζ ζοκεζδδημπμίδζδ απυ ημ πεδίμ ηςκ ηαηαζηνμθχκ δζεζζδφεζ ζημ εειαηζηυ πεδίμ ηςκ ηθζιαηζηχκ αθθαβχκ ηαζ μζ ηαηαζηνμθέξ βίκμκηαζ γήηδια ζογήηδζδξ ζημ πεδίμ ηδξ ηθζιαηζηήξ αθθαβήξ (Schipper and Pelling, 2006). Πε έκα ααειυ αοηυ είκαζ απμηέθεζια ιζαξ ηαθφηενδξ ηεηιδνίςζδξ ηδξ ζπέζδξ ηςκ ηθζιαηζηχκ αθθαβχκ ιε ηζξ ηαηαζηνμθέξ πμο ζοκδέμκηαζ ιε αοηέξ. Ξανυηζ ηα πεδία ημο πενζαάθθμκημξ ηαζ ηδξ ιείςζδξ ηςκ ηαηαζηνμθχκ εειαηζηά ηέικμκηαζ -ημοθάπζζημκ ζε υηζ αθμνά ζηζξ ηαηαζηνμθέξ ιε έκαοζια θαζκυιεκα πμο ζοκδέμκηαζ ιε ηθζιαηζηέξ αθθαβέξ- δ πνμζέββζζή ημοξ ηυζμ ζε επζζηδιμκζηυ επίπεδμ υζμ ηαζ ζε επίπεδμ πμθζηζηχκ ηαζ εθανιμβήξ, είκαζ ανβή ηαζ δφζημθδ. Δλάθθμο δ πμθοεπζζηδιμκζηή ηαζ πμθοημιεαηή ζοβηνυηδζδ ημοξ ηαηαθφηδξ ηαζ πνμσυκ ηδξ αθθδθεπίδναζήξ- δεκ είκαζ ακελάνηδηδ ηδξ εκκμζμθμβζηήξ ζφβποζδξ πμο επζηναηεί, ηαεχξ μζ έκκμζεξ έπμοκ δζαθμνεηζηυ κυδια ζε δζαθμνεηζηέξ επζζηδιμκζηέξ πεζεανπίεξ ηαζ ενιδκεοηζηά πθαίζζα, ηαζ μζ ζπέζεζξ ιεηαλφ ηςκ εκκμζχκ παναιέκμοκ αζαθείξ (Klein et al., 2003). Ζ ακάδεζλδ ηδξ ζδιαζίαξ ηςκ πνςηανπζηχκ δζαδζηαζζχκ βέκεζδξ ηνςηυηδηαξ ζε ηαηαζηνμθέξ απυ ηδκ ημζκυηδηα ηδξ ιείςζδξ ηςκ ηαηαζηνμθχκ, άκμζλε ημ δνυιμ ηδξ ζοκδζαθθαβήξ ιε ηδκ ημζκυηδηα ηςκ ηθζιαηζηχκ αθθαβχκ (Helmer and Hilhorst, 2006). Ανηεί δ ηεθεοηαία κα απειπθαηεί απυ ηδκ εζηίαζή ηδξ ζημ νυθμ ημο ιειμκςιέκμο θμνέα ηαζ αηυιμο ηαζ κα πνμζακαημθζζηεί πνμξ ηζξ δμιζηέξ ζοκεήηεξ πμο πνμζδζμνίγμοκ ηδκ ηνςηυηδηα (Thomalla, 2006:43). Ζ ακάβηδ βζα πνμζέββζζδ ηςκ πεδίςκ ηςκ ηαηαζηνμθχκ ηαζ ημο πενζαάθθμκημξ ηαζ ζδίςξ ηδξ ηθζιαηζηήξ αθθαβήξ θαίκεηαζ θμζπυκ υηζ έπεζ πθέμκ ζοκεζδδημπμζδεεί ηαζ εηηζιάηαζ υηζ ιπμνεί κα απμαεί αιμζααία επςθεθήξ ηάης απυ αοημφξ ημοξ υνμοξ. 3. Δλ θαηαθιείδη Πημ ζφβπνμκμ δζεεκέξ πθαίζζμ πμο παναηηδνίγεηαζ απυ ααεααζυηδηα ηαζ υπμο δ αζθάθεζα (security) ηίεεηαζ ςξ πνμηεναζυηδηα, ημ πεδίμ ηςκ ηαηαζηνμθχκ ράπκεζ κα μνζμεεηδεεί ζε 536
Ξεξηβάιινλ επίπεδμ εκκμζχκ, επζζηδιμκζηχκ ημζκμηήηςκ, πμθζηζηχκ ηαζ πναηηζηχκ. Ζ δζάποζδ ηαζ αθθδθεπίδναζδ ημο ιε άθθεξ εειαηζηέξ ηαζ ζδίςξ ιε αοηέξ ημο πενζαάθθμκημξ, ηδξ ακάπηολδξ ηαζ ηδξ αζθάθεζαξ - είκαζ ειθακήξ ζε υθα αοηά ηα επίπεδα. Θεςνμφιε υηζ δ επζαίςζή ημο ζηδνίγεηαζ ζημ κα επζηφπεζ κα αθθδθεπζδνάζεζ ηαζ κα αλζμπμζήζεζ υθεξ αοηέξ ηζξ εειαηζηέξ δζαηδνχκηαξ ηδκ αοημηέθεζά ημο. Ζ έκηαλή ημο ζηδ εειαηζηή ημο πενζαάθθμκημξ, ηαζ εζδζηυηενα ζημ πεδίμ ηδξ ηθζιαηζηήξ αθθαβήξ, εκέπεζ ημκ ηίκδοκμ κα μδδβήζεζ εκ ηέθεζ ζε πενζμνζζιυ ηδξ δφζημθα ηαηαηηδιέκδξ εονφηδηαξ ημο πμο πθέμκ επζηνέπεζ ζοκδοαζιέκδ εεχνδζδ πενζααθθμκηζηχκ, ηεπκμθμβζηχκ, πμθζηζζιζηχκ ηαζ ημζκςκζημμζημκμιζηχκ δζαζηάζεςκ. Βηβιηνγξαθία Alexander, D., 2006: Globalisation of disasters: Trends, problems and dilemmas. Journal of International Affairs. Vol.59(2), 1-22. Bankoff, G., Frenks, G., Hilhorst, D. 2004: Mapping vulnerability: Disasters, development and people. Earthscan, London-Sterling. Beck, U., 1992: Risk Society: Towards a new modernity. London, Sage. Blaikie, P., Cannon, T., Davis, I., Wisner, B., 1994: At risk: natural hazards, people s vulnerability and disasters. London-NY:Routledge. Brauch, H,,G., 2005: Threats, challenges, vulnerabilities and risks in environmental and human security. SOURCE, Publication Series UNU-EHS, No.1/2005. Britton, N.R., 2005: What s a word? Opening up the debate. In: Perry, R.W. and Quarantelli, E.L., (eds), 2005: New answers to old question. Xlibris, USA, 60:78. Burton, I., Kates, R.W., White, G.F., 1993: The environment as hazard. The Quilford Press, NY-London (2 nd edition) Comfort K.L., 2005: Risk, security, and disaster management. Annual Review of Political Science. Vol. 8, 335-356. Cutter, S.L., 2005: Are we ask the same question?. In: Perry, R.W. and Quarantelli, E.L. (eds), 2005: What is a disaster? New answers to old question. Xlibris, USA, 35-48. European Commission/DG Research/ Directorate Environment, 2006. European research on natural hazards: Catalogue of selected FP5 and FP6 projects. Vol. 1. EUR21936: Climate Change and Natural Hazard Research Series 2. Office for Official Publications of the European Communities: Luxembourg. Helmer, M. and Hilhorst, D., 2006: Natural disasters and climate change. Disasters. 30(1),1-4. Hewitt, K. (ed), 1983: Interpretations of calamity: from the viewpoint of human ecology. Allen and Unwin, London. Janssen, M.A., Schoon, M.L., Ke, W., Borner, K., 2006: Scholarly networks on resilience, vulnerability and adaptation within the human dimensions of global environmental change. Global Environmental Change. 16(3), 240-252. Klein, R.J.T., Nicholls, R.J., Thomalla, F., 2003: Resilience: How useful is the concept? Environmental Hazards. 5(2003), 35-45. Lagadec, P., 2005: Crisis management in the 21st century: Unthinkable events in inconceivable contexts. Cahier No 2005-003, Ecole Polytechnique- Centre National de la 537
Recherche Scientifique. http://www.patricklagadec.net/fr/pdf/pl_unthinkable.pdf (9/8/2005) Liverman, D.M., 2001: Vulnerability to global environmental change. In: Karperson, J.X. and Karperson, R.E. (eds), 2001. Global environmental risk. United Nations University Press, Tokyo- NY-Paris, 201-216. Schipper, L., Pelling, Κ., 2006: Disaster risk, climate change and international development: Scope for, and challenges to, integration. Disasters. 30, 19-38. Smith, K., 1991, Environmental hazards: Assessing risk and reducing disaster. Routledge, London and NY, 3 rd edition. Thomalla, F., Downing, T., Spanger-Siefried, E., Han, G., Rockstrom, J., 2006: Reducing hazard vulnerability: towards a common approach between disaster risk reduction and climate adaptation. Disasters. 2006, 30(1), 39-48. Vangelsten, B.V., 2007: Natural hazards research in the 7 th Framework Programme. Presentation in LessLoss Final Workshop, Belgirate (Italy), 19-20 July 2007. http://elsa.jrc.it/displaypdf.php?doc=/lessloss/sessions/2021.pdf (ζηζξ 7/8/2007) White, G.F., Kates, R.W., Burton, I., 2001: Knowing better and losing even more: the use of knowledge in hazards management. Environmental Hazards. 3 (2001), 81-92. 538