ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ (Σ.Δ.Η.) ΑΝΑΣΟΛΗΚΖ ΜΑΚΔΓΟΝΗΑ ΘΡΑΚΖ ΥΟΛΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΚΑΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΣΜΖΜΑ ΛΟΓΗΣΗΚΖ

ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ (Σ.Δ.Η.) ΑΝΑΣΟΛΗΚΖ ΜΑΚΔΓΟΝΗΑ ΘΡΑΚΖ ΥΟΛΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΚΑΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΣΜΖΜΑ ΛΟΓΗΣΗΚΖ Πηςσιακή Δπγαζία Δπιβλέπυν καθηγηηήρ: Νικολαΐδηρ Μισαήλ Δαπινό Δξάμηνο Ακαδημαφκού Έηοςρ 2014-2015 ΘΔΜΑ ΔΡΓΑΗΑ: Ζ ΔΞΔΛΗΞΖ ΣΟΤ ΠΡΟΨΟΝΣΟ ΥΡΤΟΤ ΚΑΗ ΟΗ ΠΡΟΟΠΣΗΚΔ ΓΖΜΗΟΤΡΓΗΑ ΜΟΝΑΓΧΝ ΔΞΟΡΤΞΖ ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΥΡΤΟΤ ΣΖ ΥΧΡΑ ΜΑ. Αηαλιώηη Βαζιλική Ζμεπομηνία παπάδοζηρ Γιαννάκαπος Γέζποινα 1-5-2015

ΠΗΝΑΚΑ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΧΝ ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΠΗΝΑΚΧΝ ΚΑΗ ΥΖΜΑΣΧΝ... v ΔΤΥΑΡΗΣΗΔ... vi ΠΔΡΗΛΖΦΖ... vii ABSTRACT... 8 ΔΗΑΓΧΓΖ... 9 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 ν : Ο ΥΡΤΟ ΚΑΗ Ζ ΗΣΟΡΗΑ ΣΟΤ... 11 1.1 Γεληθή πεξηγξαθή ηνπ ρξπζνχ θαη ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ... 11 1.2 Ηζηνξηθή αλαδξνκή ρξπζνχ... 12 1.3 Μέζνδνη εμφξπμεο θαη επεμεξγαζίαο ηνπ... 13 14 Δμφξπμε ρξπζνχ ζην εμσηεξηθφ... 14 1.4.1 Σν παξάδεηγκα ηεο Φηιαλδίαο... 14 1.4.2 Σν παξάδεηγκα ηεο Αξγεληηλήο... 14 1.5 Γηακφξθσζε θαη δηαθπκάλζεηο ηεο ηηκήο... 15 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 ν : ΤΦΗΣΑΜΔΝΖ ΚΑΣΑΣΑΖ ΠΑΓΚΟΜΗΧ... 19 2.1 Ο ρξπζφο παγθνζκίσο... 19 2.2 Ο ρξπζφο ζηελ Δ.Δ.... 24 2.2.1 Μεηαιιεπηηθή πνιηηηθή ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο... 26 2.3 Ο ρξπζφο ζηελ Διιάδα... 27 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3 ν : ΠΛΔΟΝΔΚΣΖΜΑΣΑ ΔΞΟΡΤΞΖ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ... 33 3.1. Πνζφηεηεο θνηηαζκάησλ Πεξηνρέο... 33 3.2. Τθηζηάκελν λνκηθφ πιαίζην... 34 3.3. Αληαγσληζηηθφ θφζηνο εξγαζίαο.... 36 3.4. πκβνιή ζηελ εζληθή νηθνλνκία... 37 3.5. Κνηλσληθέο αληηδξάζεηο ππέξ ηεο εμφξπμεο... 39 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4 ν : ΜΔΗΟΝΔΚΣΖΜΑΣΑ ΔΞΟΡΤΞΖ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ... 41 4.1. Φνξνινγία θεξδψλ θαη κεξηζκάησλ.... 41 ii

4.2. Αδεηνδνηήζεηο Δγθξίζεηο... 43 4.3. Ύςνο επέλδπζεο θαη θφζηνο δαλεηνδφηεζεο.... 44 4.4. Κνηλσληθέο αληηδξάζεηο θαηά ηεο εμφξπμεο.... 45 4.5. Πεξηβαιινληηθέο θαη θνηλσληθέο επηπηψζεηο... 46 4.5. Πεξηβαιινληηθέο θαη θνηλσληθέο επηπηψζεηο... 48 4.5.1 Όμηλε Απνξξνή Μεηαιιείσλ» (ΟΑΜ)... 48 4.5.2 Ληζνγφκσζε... 49 4.5.3 Δπηπηψζεηο ζηνπο πδαηηθνχο πφξνπο... 50 4.5.3.1 Δπηπηψζεηο ζηνπο ππφγεηνπο πδαηηθνχο πφξνπο... 50 4.5.3.2 Δπηπηψζεηο ζηνπο επηθαλεηαθνχο πδαηηθνχο πφξνπο... 53 4.5.4 Αέξηα ξχπαλζε... 55 4.5.4.1 Αησξνχκελα ζσκαηίδηα θαη ηνμηθά κέηαιια... 55 4.5.5 Απφβιεηα... 56 4.5.5.1 Απφζεζε Αξζεληθνχ κε άιια ηεξεά Απφβιεηα θαη ε Τπφζεζε ηεο ηαζεξφηεηαο ηνπ θνξνδίηε... 56 4.5.6 Δπίδξαζε αθξαίσλ θπζηθψλ θαηλνκέλσλ αζηνρίεο... 58 4.5.6.1 Πιεκκχξεο- Αληηπιεκκπξηθή πξνζηαζία... 58 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 5 νο : ΠΡΟΟΠΣΗΚΔ ΓΖΜΗΟΤΡΓΗΑ ΜΟΝΑΓΧΝ ΔΞΟΡΤΞΖ ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΥΡΤΟΤ ΣΖ ΥΧΡΑ ΜΑ... 60 5.1 Δζηίαζε ζηελ αζθαιή παξαγσγή κε ρξήζε ησλ Βέιηηζησλ Γηαζέζηκσλ Σερληθψλ (ΒΑΣ)... 60 5.2 Παξαγσγή ρξπζνχ ζε αζθαιείο ζπλζήθεο... 61 5.3 Έμππλε αλάπηπμε... 64 5.4 Μέηξα πξνζηαζίαο... 66 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 6 ν : ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ... 68 6.1 Γεληθέο δηαπηζηψζεηο... 68 6.2 Παζνγέλεηεο, επθαηξίεο θαη θίλεηξα θιάδνπ... 69

6.3 Πξνηάζεηο πξνο πινπνίεζε... 69 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΚΔ ΑΝΑΦΟΡΔ... 71

ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΠΗΝΑΚΧΝ ΚΑΗ ΥΖΜΑΣΧΝ Πίλαθαο 1 - Οη δέθα ρψξεο κε ηηο κεγαιχηεξεο επίζεκεο ζέζεηο ζε απνζεκαηηθά ρξπζνχ... 20 Πίλαθαο 2 - Δπηδξάζεηο επέλδπζεο.... 39 Πίλαθαο 3 - πληειεζηέο θνξνινγίαο ζηηο ρψξεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο.... 41 Πίλαθαο 4 - πληειεζηέο ηέινπο γηα εμφξπμε ρξπζνχ.... 42 ρήκα 1 - Ζ πνξεία ηεο ηηκήο ηνπ ρξπζνχ ηα ηειεπηαία 50 ρξφληα... 16 ρήκα 2 - Ζ πνξεία ηεο ζρέζεο πεηξειαίνπ εθθξαζκέλε ζε γξακκάξηα ρξπζνχ.... 17 ρήκα 3: Παγθφζκηνο Υάξηεο Γηαζέζηκσλ Φπζηθψλ Οξπθηψλ... 20 ρήκα 4 : Παγθφζκηα θαηάηαμε εηήζηαο παξαγσγήο ρξπζνχ (ζηνηρεία 2012)... 22 ρήκα 5 -Παγθφζκηνο Υάξηεο Παξαγσγήο Υξπζνχ.... 22 ρήκα 6 - Παγθφζκηνο Υάξηεο Γξαζηεξηνηήησλ Eldorado Gold... 23 ρήκα 7 - Παγθφζκηνο Υάξηεο Γξαζηεξηνηήησλ Barrick Gold... 23 ρήκα 8 - ηαηηζηηθά ζηνηρεία παξαγσγήο ρξπζνχ ζηελ Δπξψπε.... 25 ρήκα 9 - Παγθφζκηνο Υάξηεο Γηαζέζηκσλ Απνζεκάησλ Υξπζνχ.... 27 ρήκα 10 - Μεηαιιεπηηθφο Υάξηεο ηεο Διιάδνο... 28 ρήκα 11 -Μνξθέο ησλ θχξησλ θνηηαζκάησλ ησλ θπζηθψλ νξπθηψλ κεηάιισλ ζηελ Διιάδα... 29 ρήκα 12 -Γεσινγηθφ ππφβαζξν θαη κεηαιιηθέο νξπθηέο πξψηεο χιεο ζηελ Βφξεηα Διιάδα... 31 ρήκα 13 - Εψλεο δπλακηθνχ ελδηαθέξνληνο γηα ηνλ εληνπηζκφ θνηηαζκαηνινγηθψλ απνζεκάησλ ρξπζνχ ζηελ Βφξεηα Διιάδα... 32 ρήκα 14 - Μεληαίν θαηψηαην θφζηνο εξγαζίαο ζηελ Δπξψπε.... 37

ΔΤΥΑΡΗΣΗΔ Ζ παξνχζα πηπρηαθή «Η εμέιημε ηνπ πξντφληνο ρξπζνχ θαη νη πξννπηηθέο δεκηνπξγίαο κνλάδσλ εμφξπμεο παξάγσγεο ρξπζνχ ζηε ρψξα καο» νινθιεξψζεθε ζηα πιαίζηα ησλ ζπνπδψλ καο, ζην ΑΣΔΗ Αλαηνιηθήο Μαθεδνλίαο θαη Θξάθεο, ηεο ζρνιήο Γηνίθεζεο θαη Οηθνλνκίαο θαη εηδηθφηεξα ηνπ Σκήκαηνο Λνγηζηηθήο. ην ζεκείν απηφ επηζπκνχκε λα επραξηζηήζνπκε ζεξκά ηνλ ππεχζπλν θαζεγεηή γηα ηελ επίβιεςε ηεο πξνζπάζεηαο απηήο θ. Νηθνιαΐδε Μηραήι. Δπίζεο ζα επηζπκνχζακε λα επραξηζηήζνπκε φινπο ηνπο θαζεγεηέο ηνπ ΑΣΔΗ Αλαηνιηθήο Μαθεδνλίαο θαη Θξάθεο, ηεο ζρνιήο Γηνίθεζεο θαη Οηθνλνκίαο θαη εηδηθφηεξα ηνπ Σκήκαηνο Λνγηζηηθήο, νη νπνίνη ζπκκεηείραλ ζηε δηαδηθαζία ηεο παξνπζίαζεο θαη αμηνιφγεζεο ηεο πηπρηαθήο εξγαζίαο. vi

ΠΔΡΗΛΖΦΖ Οη αιιαγέο πνπ έρνπλ ιάβεη ρψξα πξφζθαηα ζηελ Διιάδα, ζε φηη αθνξά ζην λνκηθφ πιαίζην πνπ δηέπεη ηελ δεκηνπξγία επηρεηξεκαηηθψλ κνλάδσλ εμφξπμεο, επεμεξγαζίαο θαη εκπνξίαο ρξπζνχ, νη νπνίεο έγηλαλ ζηα πιαίζηα κηαο ζεηξάο ελεξγεηψλ πνπ απνθαζίζζεθαλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ νηθνλνκηθψλ ζπλεπεηψλ ηηο νπνίεο έρεη ππνζηεί ε ρψξα καο απφ ηελ γεληθφηεξε παγθφζκηα νηθνλνκηθή θξίζε, απνηεινχλ ηελ πξφθιεζή γηα ηελ ζχληαμε απηήο ηεο εξγαζίαο καο, πνπ ζηφρν έρεη λα εμεηάζεη ηηο πξννπηηθέο πνπ έρνπλ απηέο νη κνλάδεο λα είλαη βηψζηκεο θαη αληαγσληζηηθέο, λα ζπκβάιινπλ ζηελ αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο θαη γεληθφηεξα ζηελ βειηίσζε ηεο εζληθήο νηθνλνκίαο ηεο ρψξαο καο. ην πιαίζην ηεο εξγαζίαο απηήο, θαηαξράο ζα αλαιχζνπκε ηηο ηδηφηεηεο θαη ηνπο παξάγνληεο πνπ θαζηζηνχλ ην κέηαιιν απηφ σο ην πην πνιχηηκν θαη ζπάλην ζηνλ πιαλήηε, θαζψο θαη ηνπο ηνκείο ζηνπο νπνίνπο ρξεζηκνπνηείηαη απφ ηφηε πνπ εκθαλίζηεθε κέρξη ζήκεξα. Αθνινχζσο, ζα θάλνπκε κηα ζχληνκε αλαθνξά ζηηο κεζφδνπο εμφξπμήο ηνπ θαη εζηηάδνληαο ζηελ θπξηφηεξε απ απηέο ζα αλαθέξνπκε ηηο επηπηψζεηο ηεο θαη ηηο αληηδξάζεηο πνπ πξνθαινχλ απηέο ζε δηάθνξεο θνηλσληθέο νκάδεο. Σειεηψλνληαο, ζα αλαιχζνπκε ηηο ηδηαηηεξφηεηεο πνπ παξνπζηάδεη ε παξαγσγή ηνπ ζηελ ρψξα καο, ηελ επίδξαζε πνπ ζα έρεη ζην πεξηβάιινλ θαη ζηελ θαζεκεξηλφηεηα θάπνησλ ζπλαλζξψπσλ καο, ζα πξνζπαζήζνπκε λα εθηηκήζνπκε ην χςνο ησλ απαηηνχκελσλ επελδχζεσλ γηα ηελ εμφξπμή ηνπ, ηα θφζηε ηεο παξαγσγήο θαη επεμεξγαζίαο ηνπ, κέρξη λα ιάβεη ηελ κνξθή πνπ απαηηείηαη γηα ηελ εκπνξία ηνπ θαη ζα νδεγεζνχκε ζε εθηηκήζεηο γηα ην αλ φια ηα παξαπάλσ ζηνηρεία ζα επηηξέςνπλ ζηηο εηαηξείεο πνπ ζα δξαζηεξηνπνηεζνχλ ζηελ Διιάδα κε απηφ ην αληηθείκελν, λα είλαη βηψζηκεο. Λέξειρ κλειδιά: παξαγσγή ρξπζνχ, κεηαιιεία, εηαηξεία ρξπζνχ, εμφξπμε ρξπζνχ, επηπηψζεηο κεηαιινπξγηθψλ εξγαζηψλ. vii

ABSTRACT The changes that have recently taken place in Greece, in terms of the legal framework governing the creation of business units mining, processing and marketing of gold, which were part of a series of actions decided to address the economic consequences of which has been the our country from the general world economic crisis, are the challenge for issuing this our work, which aims to examine the prospects which these units are viable and competitive, to help increase employment and generally in improving national economy of our country. As part of this work, I would first analyze the properties and the factors that make this metal as the most valuable and rare in the world, and the areas in which it is used since the emergence date. Next, we will make a brief reference to the mining methods and focusing on the main of them will mention the effects and reactions that cause them to different social groups. Finally, we will analyze the peculiarities presented by the production of our country, the impact it will have on the environment and daily lives of some of our fellow citizens, we will try to estimate the amount of investment needed for mining, costs of production and processing until you take the format required for marketing and will lead to considerations about whether all these elements will allow companies to be active in Greece with this object, to be sustainable. Keywords: gold production, mining, gold company gold mining, metallurgical effects work. 8

ΔΗΑΓΧΓΖ Σα θνηηάζκαηα ρξπζνχ απνηεινχλ έλαλ απφ ηνπο πιένλ παξαγσγηθφηεξνπο ηξφπνπο ελίζρπζεο ηεο Δζληθήο Οηθνλνκίαο. Σφζν κε άκεζα φζν θαη κε έκκεζα νθέιε ε εμφξπμε ρξπζνχ ζπλεπάγεηαη ηελ αλαβάζκηζε ηεο ρψξαο πνπ έρεη αλάγθε ηδηαίηεξα ζηελ ηξέρνπζα ρξνληθή πεξίνδν. Ζ αμηνπνίεζε ηνπ νξπθηνχ πινχηνπ κπνξεί λα ζπκβάιιεη ζεκαληηθά ζηελ εζληθή νηθνλνκία, δεδνκέλνπ φηη νη επελδχζεηο απνηεινχλ, θαηά γεληθή νκνινγία, έλα αδχλακν ζεκείν, ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο. Κάζε επέλδπζε πνπ δελ νινθιεξψλεηαη, αθελφο ζπληζηά κηα αθφκε ρακέλε επθαηξία γηα πεξαηηέξσ αλάπηπμε θαη ελίζρπζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηεο ρψξαο θαη αθεηέξνπ δεκηνπξγεί αξλεηηθφ πξνεγνχκελν, πιήηηνληαο νπζηαζηηθά ην πξνθίι ηεο Διιάδνο ζην δηεζλέο επηρεηξεκαηηθφ πεξηβάιινλ. Ζ χπαξμε θαη ε εμφξπμε ηνπ νξπθηνχ πινχηνπ απνηειεί ηζρπξφ αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα γηα ηελ Διιάδα θαη ζα πξέπεη ππνζηεξίδνληαη αλάινγεο επελδχζεηο. Χζηφζν δελ ζα πξέπεη λα παξαβιέπνληαη νη επηπηψζεηο εθδήισζεο ησλ κεηαιινπξγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ. θνπφο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη ε κειέηε ηνπ θιάδνπ κεηαιινπξγίαο θαη εηδηθφηεξα ηεο εμφξπμεο ρξπζνχ. Δηδηθφηεξα ζθνπφο ηεο εξγαζίαο είλαη ε κειέηε ηεο εμέιημεο ηνπ πξντφληνο ρξπζνχ θαη ησλ πξννπηηθψλ δεκηνπξγίαο κνλάδσλ εμφξπμεο ή/θαη παξάγσγεο ρξπζνχ ζηε ρψξα καο. Ζ εθπιήξσζε ηνπ ζηφρνπ ηεο εξγαζίαο πξφθεηηαη λα γίλεη κε ηελ αλαζθφπεζε ηεο βηβιηνγξαθίαο ηφζν σο πξνο ηελ πξνζθνξά ηνπ θιάδνπ φζν θαη σο πξνο ηηο ζπλέπεηεο πνπ απνξξένπλ απφ ηε δξαζηεξηφηεηα ησλ εηαηξεηψλ εμφξπμεο ρξπζνχ. Ζ παξνχζα πηπρηαθή εξγαζία απνηειείηαη απφ έμη (6) θεθάιαηα. Πην αλαιπηηθά ε εξγαζία μεθηλά κε ηνλ πίλαθα πεξηερφκελσλ, ηνλ θαηάινγν πηλάθσλ θαη ζρεκάησλ, ηηο επραξηζηίεο, ηελ πεξίιεςε ζηα ειιεληθά θαη ηα αγγιηθά θαη ηελ εηζαγσγή. Σν πξψην θεθάιαην ηεο πηπρηαθήο εξγαζίαο «Ο σπςζόρ και η ιζηοπία ηος» πξαγκαηνπνηεί κηα γεληθή πεξηγξαθή ηνπ ρξπζνχ θαη ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ ρξπζνχ, ηελ ηζηνξηθή αλαδξνκή ρξπζνχ, παξνπζηάδεη κεζφδνπο εμφξπμεο θαη επεμεξγαζίαο ηνπ, αλαθέξεηαη ζηελ εμφξπμε ρξπζνχ ζην εμσηεξηθφ παξαζέηνληαο ην παξάδεηγκα ηεο Φηιαλδίαο θαη ηεο Αξγεληηλήο ελψ πξαγκαηνπνηεί αλαθνξά γηα ηε δηακφξθσζε θαη δηαθπκάλζεηο ηεο ηηκήο. Δλ ζπλερεία ζην δεχηεξν θεθάιαην «Υθιζηάμενη καηάζηαζη παγκοζμίωρ» κειεηάηαη ν ρξπζφο παγθνζκίσο, ν ρξπζφο 9

ζηελ Δ.Δ θαη ε κεηαιιεπηηθή πνιηηηθή ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Δπίζεο κειεηάηαη ν ρξπζφο ζηελ Διιάδα. ην ηξίην θεθάιαην «Πλεονεκηήμαηα εξόπςξηρ ζηην Ελλάδα» γίλεηαη ιφγνο γηα ηηο Πνζφηεηεο θνηηαζκάησλ πεξηνρέο, ην πθηζηάκελν λνκηθφ πιαίζην, ην αληαγσληζηηθφ θφζηνο εξγαζίαο, ηε ζπκβνιή ζηελ εζληθή νηθνλνκία θαη ηηο θνηλσληθέο αληηδξάζεηο ππέξ ηεο εμφξπμεο. ην ηέηαξην θεθάιαην «Μειονεκηήμαηα εξόπςξηρ ζηην Ελλάδα» γίλεηαη αλαθνξά ζηε θνξνινγία θεξδψλ θαη κεξηζκάησλ, ζηηο αδεηνδνηήζεηο θαη ηηο εγθξίζεηο, ζην χςνο ηεο επέλδπζεο θαη θφζηνο δαλεηνδφηεζεο, ζηηο θνηλσληθέο αληηδξάζεηο θαηά ηεο εμφξπμεο, ζηηο πεξηβαιινληηθέο θαη θνηλσληθέο επηπηψζεηο, ζηελ φμηλε απνξξνή κεηαιιείσλ» (νακ), ζηε ιηζνγφκσζε, ζηηο επηπηψζεηο ζηνπο πδαηηθνχο πφξνπο, ζηελ απνζηξάγγηζε νξεηλψλ φγθσλ, ζηηο επηπηψζεηο ζηνπο ππφγεηνπο πδαηηθνχο πφξνπο θαη ζηνπο επηθαλεηαθνχο πδαηηθνχο πφξνπο, ζηελ αέξηα ξχπαλζε, ζηα αησξνχκελα ζσκαηίδηα θαη ηνμηθά κέηαιια, ζηα απφβιεηα, ζηελ απφζεζε αξζεληθνχ κε άιια ζηεξεά απφβιεηα θαη ε ππφζεζε ηεο ζηαζεξφηεηαο ηνπ ζθνξνδίηε, ζηελ επίδξαζε αθξαίσλ θπζηθψλ θαηλνκέλσλ αζηνρίεο θαη ζηηο πιεκκχξεο- αληηπιεκκπξηθή πξνζηαζία. Σν πέκπην θεθάιαην αλαθέξεηαη ζηηο «Πξννπηηθέο δεκηνπξγίαο κνλάδσλ εμφξπμεο παξάγσγεο ρξπζνχ ζηε ρψξα καο» θαη εηδηθφηεξα θάλεη ιφγν γηα ηελ εζηίαζε ζηελ αζθαιή παξαγσγή κε ρξήζε ησλ Βέιηηζησλ Γηαζέζηκσλ Σερληθψλ (ΒΑΣ), ηελ παξαγσγή ρξπζνχ ζε αζθαιείο ζπλζήθεο, ηελ έμππλε αλάπηπμε θαη ηα κέηξα πξνζηαζίαο πνπ ζα πξέπεη λα ιακβάλνληαη γηα κηα πην πγηή ζπκβίσζε κε ην πεξηβάιινλ θαη ηνλ αλζξψπηλν παξάγνληα. Σέινο ην έθην θεθάιαην «πκπεξάζκαηα» μεθηλά κε θάπνηεο γεληθέο δηαπηζηψζεηο, επηζεκαίλεη ηηο παζνγέλεηεο θιάδνπ θαη ηνλίδεη ηηο πθηζηάκελεο επθαηξίεο θαη θίλεηξα. ε εξγαζία νινθιεξψλεηαη κε ηελ παξάζεζε ησλ βηβιηνγξαθηθψλ αλαθνξψλ. 10

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 ο : Ο ΥΡΤΟ ΚΑΗ Ζ ΗΣΟΡΗΑ ΣΟΤ 1.1 Γενική πεπιγπαθή ηος σπςζού και ηυν σαπακηηπιζηικών Ο ρξπζφο είλαη έλα πνιχηηκν κέηαιιν κε εμαηξεηηθά ραξαθηεξηζηηθά. Μπνξεί λα εληνπηζηεί ζηε θχζε είηε απηνθπήο, ζε πεηξψκαηα θαη πνηακνχο, είηε κε κνξθή ελψζεσλ. Όηαλ ν ρξπζφο είλαη απηνθπήο, κπνξεί λα πεξηέρεη πεξηεθηηθφηεηα ζε άξγπξν ή θαη ζε ραιθφ. Όηαλ ε πεξηεθηηθφηεηα ηνπ ζε αξγπξφ είλαη πάλσ απφ 25 % νλνκάδεηαη ήιεθηξν, ελψ φηαλ ε πεξηεθηηθφηεηα ηνπ ζε ραιθφ είλαη πάλσ απφ 20 % νλνκάδεηαη ραιθνχρνο ρξπζφο. ηελ Διιάδα, ν ρξπζφο εληνπίδεηαη απηνθπήο θαη ζπάληα ππφ κνξθή ελψζεσλ. Σν γεγνλφο φηη ν ρξπζφο κέζα ζηα πνηάκηα κεηαθέξεηαη, έρεη σο απνηέιεζκα έλαλ θπζηθφ εκπινπηηζκφ ησλ θφθθσλ ζε ρξπζφ θαη ηελ θπζηθή απνκάθξπλζε ηνπ αξγχξνπ ηνπο κε απνηέιεζκα ηα πξνζρσκαηηθά θνηηάζκαηα λα έρνπλ ρακειφηεξεο πεξηεθηηθφηεηεο ζε άξγπξν (Ναβειίδεο Μ.,2012) / (Παλαγησηφπνπινο Γ.,2004). Ο ρξπζφο είλαη φιθηκνο (ηξαβηέηαη ζε ζχξκα) πνιχ ιεπηφ θαη είλαη ειαηφο (γίλεηαη πιάθα) πνιχ ιεπηή επίζεο. Γηαηεξείηαη άθζαξηνο, ρσξίο λα ζακπψλεη ή λα μεζσξηάδεη θαη δελ πξνζβάιιεηαη απφ ηε ζεξκφηεηα, ηελ πγξαζία, ηνλ αέξα θαη ηνπο πεξηζζφηεξνπο δηαιχηεο. Δπίζεο, είλαη εχθνινο ζηε θαηεξγαζία ηνπ γηα ηελ δεκηνπξγία λέσλ πξντφλησλ, φπσο θνζκεκάησλ. Υξεζηκνπνηείηαη απηνχζηνο είηε αλακεηγκέλνο κε άιια κέηαιια (Jewelpedia, 2012 - ΑlphaBank, 2003). Ζ ζθιεξφηεηα ηνπ είλαη 2,5-3 (απφ ηα καιαθφηεξα κέηαιια) θαη απνηειεί θαιφ αγσγφ ηνπ ειεθηξηζκνχ θαη ηεο ζεξκφηεηαο (Παλαγησηφπνπινο Γ.,2004). Γελ έρεη ηνμηθφηεηα, δελ ζθνπξηάδεη πνηέ επεηδή είλαη αδξαλέο κέηαιιν θαη δελ πξνθαιεί αιιεξγίεο ζην δέξκα. (αλ θάπνην θφζκεκα πξνθαιέζεη εξεζηζκφ, ζεκαίλεη φηη είλαη αλακεηγκέλν κε άιιν κέηαιιν) (Tony Anthony, 2012). Ο ρξπζφο ιηψλεη ζηνπο 1064,43 νc, βξάδεη ζηνπο 2808 νc θαη έρεη ππθλφηεηα 19,3 θαη αηνκηθφ βάξνο 196,97. (Παλαγησηφπνπινο Γ.,2004 - Tony Anthony, 2012). Σέινο, ραξαθηεξίδεηαη κνλαδηθφο δηφηη παξάγεηαη κε ζθνπφ ηελ ζπζζψξεπζε ζε αληίζεζε κε ηα άιια εκπνξεχκαηα ηα νπνία παξάγνληαη γηα θαηαλάισζε (Chrysotheras, 2008). Όια ηα παξαπάλσ ραξαθηεξηζηηθά θάλνπλ ην ρξπζφ λα είλαη πεξηδήηεηνο απφ ηελ Νενιηζηθή Δπνρή. ήκεξα, ε ζπλνιηθή πνζφηεηα ρξπζνχ πνπ 11

ππάξρεη επάλσ ζηε γε, αλέξρεηαη ζε 156.000 ηφλνπο πεξίπνπ. Χζηφζν, θάζε ρξφλν γίλεηαη εμφξπμε παγθνζκίσο 2.500 ηφλσλ απφ ηνπο νπνίνπο νη 2.000 ηφλνη απνξξνθνχληαη απφ ηελ θνζκεκαηνπνητα, ελψ νη ππφινηπνη 500 ηφλνη ρξεζηκνπνηνχληαη σο επελδπηηθφο ρξπζφο (Γ. Πξσηνλάξηνο, 2011). Όπσο έρεη ππνινγηζηεί, ν ζπλνιηθφο φγθνο ρξπζνχ πνπ έρεη παξαρζεί θαη ρξεζηκνπνηεζεί θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ηζηνξίαο, είλαη πεξίπνπ 155.000 ηφλνη. χκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηνπ Παγθφζκηνπ πκβνπιίνπ ρξπζνχ (WGC), απφ απηή ηελ πνζφηεηα νη 55.000 ηφλνη είραλ εμνξπρζεί κέρξη ην 1950, θαη νη ππφινηπνη 100.000 ηφλνη, απφ ην 1950 κέρξη ζήκεξα (Jewelpedia, 2012). Οη κνλαδηθέο ηδηφηεηεο ηνπ ρξπζνχ θαη ε ζπαληφηεηά ηνπ, είλαη ε αηηία πνπ νη άλζξσπνη ηνλ ιάηξεςαλ απφ ηνπο παλάξραηνπο πνιηηηζκνχο κέρξη ζήκεξα. Γηαηί φκσο είλαη δηαρξνληθά ην πην πνιχηηκν κέηαιιν ζηελ αληίιεςε ησλ αλζξψπσλ; Πνηά απφ ηηο ηδηφηεηέο ηνπ ηνλ θάλεη λα μερσξίδεη; Ο ρξπζφο έρεη ζηνλ ππξήλα ηνπ 79 πξσηφληα, πξάγκα πνπ ηνλ θαζηζηά, έλα απφ ηα ζπαληφηεξα ζηνηρεία ζηε θχζε. ηε θάζε ηεο δεκηνπξγίαο ησλ πιηθψλ ζην ζχκπαλ, έλα άηνκν ρξπζνχ αλαινγεί ζε έλα εθαηνκκχξην άηνκα ζηδήξνπ (Jewelpedia, 2012). ε αληίζεζε κε ηα άιια κέηαιια πνπ ελψλνληαη ακέζσο κε ην νμπγφλν, ην ριψξην, ην ζείν, ηνλ άλζξαθα θ.α., ν ρξπζφο είλαη κνλαρηθφ κέηαιιν, δειαδή απξφζπκν λα ζρεκαηίζεη ρεκηθέο ελψζεηο κε άιια ζηνηρεία. Απηή είλαη ινηπφλ ε βαζηθφηεξε ηδηφηεηά ηνπ, πνπ ηνλ έρεη θάλεη πνιχηηκν αλά ηνπο αηψλεο (Σδηαλνπδάθεο, 2010). 1.2 Ηζηοπική αναδπομή σπςζού Ο ρξπζφο εκθαλίδεηαη απφ ην 3000 π.ρ. ζηελ πεξηνρή ησλ νπκέξησλ. Οη άλζξσπνη μεθίλεζαλ λα επεμεξγάδνληαη ην ρξπζφ θαη λα θηηάρλνπλ δηάθνξα δεκηνπξγήκαηα θπξίσο θνζκήκαηα. Δπίζεο απφ ην 1500 π.ρ. μεθίλεζε λα ρξεζηκνπνηείηαη θαη σο κέζν πιεξσκψλ ζε δηάθνξεο εκπνξηθέο ζπλαιιαγέο (Δθεκεξίδα Καζεκεξηλή, 2012). Τπάξρνπλ αλαθνξέο πνπ ππνζηεξίδνπλ φηη ν ρξπζφο πξνέξρνληαλ απφ ηελ αλαηνιηθή πιεπξά ηεο Θάζνπ απφ ην 2300 π.ρ. Σα κεγαιχηεξα κεηαιιεπηηθά θέληξα εμφξπμεο ιεηηνπξγνχλ ζηε Θάζν αιιά φρη κφλν. Τπήξραλ ηα κεηαιιεπηηθά θέληξα ηνπ Παγγαίνπ, ηεο Υαιθηδηθήο, ηνπ Δρεδψξνπ, ζηα νπνία παξάγνληαλ κεγάιεο πνζφηεηεο ρξπζνχ θαη πξφζθεξαλ πινχην θαη αλάπηπμε. Σα κεηαιιεία φκσο, άξρηζαλ λα θιείλνπλ ζηαδηαθά φηαλ ν πινχηνο ηεο γεο ζε ρξπζφ άξρηζε λα εμαληιείηαη. Παξφια 12

απηά, ην κεηαιιείν ζηελ Υαιθηδηθή ιεηηνπξγεί σο θαη ζήκεξα δηαζέηνληαο κεγάια απνζέκαηα ρξπζνχ (ΑlphaBank, 2003) 1.3 Μέθοδοι εξόπςξηρ και επεξεπγαζίαρ ηος Οη κέζνδνη κε ηηο νπνίεο κπνξεί λα γίλεη ε εμφξπμε ηνπ ρξπζνχ, είλαη νη παξαθάησ: ΑΜΑΛΓΑΝΧΖ: κε ηε κέζνδν απηή, γίλεηαη θαηεξγαζία ησλ πεηξσκάησλ κε ηε βνήζεηα ηνπ πδξαξγχξνπ. Ο ρξπζφο αλακεηγλχεηαη κε ηνλ πδξάξγπξν θαη ηέινο, γίλεηαη απφζηαμε ηνπ πδξαξγχξνπ θαη παξακέλεη ν θαζαξφο ρξπζφο. ΚΤΑΝΧΖ: κε ηε κέζνδν απηή, αλακεηγλχνληαη ηα πεηξψκαηα κε θπαληνχρν λάηξην θαη φπνπ ππάξρεη ρξπζφο δεκηνπξγείηαη δηάιπκα θπαλνρξπζηθνχ λαηξίνπ. ηε ζπλέρεηα, πξνζηίζεηαη ζην δηάιπκα απηφ ςεπδάξγπξνο θη έηζη απνβάιιεηαη ν ρξπζφο θαη ηνλ ιακβάλνπκε θαζαξφ. Ζ κέζνδνο εμφξπμεο ρξπζνχ κε θπάλσζε πεηξσκάησλ, εθαξκφδεηαη απφ ηα ηέιε ηνπ 19νπ αηψλα θαη ζήκεξα απνηειεί ηελ θπξίαξρε κέζνδν παξαγσγήο θαη επεμεξγαζίαο ηνπ ρξπζνχ θαη άιισλ κεηαιιεπκάησλ (πηπρηαθή εξγαζία, 2003). Αλαιπηηθφηεξα, ε κέζνδνο απηή πξνβιέπεη ηηο εμήο δηαδηθαζίεο: 1. Αξρηθά, ηελ άιεζε ηνπ πεηξψκαηνο ελ πγξψ. 2. Ζ πνχδξα πνπ πξνθχπηεη, αλακηγλχεηαη κε πδαηηθφ δηάιπκα θπαληνχρνπ λαηξίνπ ζε ph πεξίπνπ 9-10 γηα πεξίπνπ 24 ψξεο κε πξνζζήθε αζβέζηνπ. 3. Ο ρξπζφο δηαιχεηαη απφ ην θπάλην θαη είλαη πηα ζε πγξή κνξθή. 4. Με εθιεθηηθή θαηαβχζηζε, απνκαθξχλεηαη απφ ην δηάιπκα ην πνιχηηκν κέηαιιν. 5. Αθνινπζεί νμείδσζε ησλ θπαληφλησλ πξνο θπαληθά θαη ην πιηθφ απηφ πεξλάεη ζηνλ ιεγφκελν ρψξν ηέικαηνο (*). 6. (*) Ζ κέζνδνο απηή εθαξκφδεηαη ζπλήζσο ζηα επθαηέξγαζηα θνηηάζκαηα ρξπζνχ, φπσο είλαη απηά ζην Πέξακα 'Δβξνπ. Όζνλ αθνξά ηα δπζθαηέξγαζηα θνηηάζκαηα ρξπζνχ, φπσο είλαη απηά ηεο Οιπκπηάδαο Υαιθηδηθήο θαη ηεο Ορηάο απψλ Ρνδφπεο, αξρηθά εθαξκφδνληαη δηεξγαζίεο νμείδσζεο ηνπ πεηξψκαηνο θαη κεηά αθνινπζεί ε κέζνδνο ηεο θπάλσζεο. Ζ δηαδηθαζία απηή φκσο, 13

ραξαθηεξίδεηαη ηδηαίηεξα επηζεηηθή πεξηβαιινληηθά, αθνχ φια απηά ηα ρξφληα πξνθαιεί ζχλζεηα θαη άιπηα πξνβιήκαηα ηνμηθφηεηαο ( Σξηαληαθπιιίδεο Κ., 2003). Με ηνλ νηθνινγηθφ ηξφπν εμφξπμεο παξάγεηαη ρξπζφο κε θνζθίληζκα ηνπ ρψκαηνο (παξαδνζηαθφο ηξφπνο) θαη κε ηε ρξήζε πεγψλ ελέξγεηαο νη νπνίεο είλαη θηιηθέο ζην πεξηβάιινλ. Ο θνηλσθειήο νξγαληζκφο Eco Andina κε έδξα ηελ Αξγεληηλή, εληζρχεη ηηο θνηλφηεηεο ησλ ηζαγελψλ ζηηο Άλδεηο, πξνθεηκέλνπ λα παξάγνπλ ρξπζφ κε απηή ηε κέζνδν. Τπάξρνπλ εξγαζηήξηα ζηε Γεξκαλία θαη ζηελ Αγγιία θπξίσο, πνπ ζηεξίδνπλ απηή ηελ πξνζπάζεηα θαη πξνκεζεχνληαη απφ ηνλ νξγαληζκφ απηφλ, ηνλ ρξπζφ γηα ηα θνζκήκαηα πνπ παξάγνπλ (Jewelpedia, 2012). 14 Εξόρυξη χρυςού ςτο εξωτερικό 1.4.1 Σο παράδειγμα τησ Υιλανδίασ Σν κεηαιιείν ρξπζνχ ηνπ Pahtavaara ηεο Φηιαλδηθήο εηαηξίαο Lappland Goldminers βξίζθεηαη ζηα θεληξηθά Lapplands κέζα ζε δάζνο θσλνθφξσλ θαη κφιηο 30 km ΒΑ απφ ην ρσξηφ ηνπ Ατ Βαζίιε πνπ παξνπζηάδεη ηε κεγαιχηεξε ηνπξηζηηθή θίλεζε ηεο ρψξαο. Σα βεβαησκέλα θαη πηζαλά απνζέκαηα ρξπζνχ είλαη 2.372 kg θαη ηα κεηξεκέλα θαη ελδεηθηηθά 2.633 kg. Ζ παξαγσγή ρξπζνχ ήηαλ 680 kg κε αθαζάξηζηε αμία 25,2 ην 2009, 740 kg κε αθαζάξηζηε αμία 27,4 ην 2010, 621 kg κε αθαζάξηζηε αμία 23 ην 2011 θαη 575 kg κε αθαζάξηζηε αμία 21,3 ην 2012. Ζ κέζε ζχζηαζε ηνπ θνηηάζκαηνο ζε ρξπζφ ήηαλ 1,7 g/t. Σν κέζν πνζνζηφ απφιεςεο ρξπζνχ γηα ηα ηέζζεξα ρξφληα ήηαλ 87% (lapplandgoldminers.com). 1.4.2 Σο παράδειγμα τησ Αργεντινήσ Ζ Αξγεληηλή θαηάθεξε κέζα απφ ηελ αμηνπνίεζε ηνπ νξπθηνχ πινχηνπ λα μεπεξάζεη ηα νηθνλνκηθά αδηέμνδά ηεο. Μέζα ζε πέληε ρξφληα (2003-08) ηα ελεξγά νξπρεία ηεο απφ 40 έθηαζαλ ηα 403, θαηαγξάθνληαο αχμεζε κεγαιχηεξε απφ 1000%. Οη άκεζα εξγαδφκελνη ζηνλ ηνκέα ηνπ νξπθηνχ πινχηνπ ππνινγίδνληαη ζε πάλσ απφ 250 ρηιηάδεο, αξηζκφο πνπ ηξηπιαζηάζηεθε ηελ ηειεπηαία δεθαεηία. Σo 2008 νη επελδχζεηο ζηνλ ηνκέα μεπέξαζαλ ηα 2 δηζεθ. $ ζεκεηψλνληαο αχμεζε 31% θαη 14

θαηαγξάθνληαο ηζηνξηθφ ξεθφξ. Μφλν ε παξαγσγή ραιθνχ, ρξπζνχ θαη αξγχξνπ αληηπξνζσπεχεη ην 3,5% ηνπ ΑΔΠ ηεο ρψξαο απηήο. Με ηέηνηεο επηδφζεηο, εθηηκάηαη φηη κέρξη ην 2015 ε Αξγεληηλή ζα νινθιεξψζεη επελδχζεηο ζπλνιηθνχ χςνπο 10 δηζεθ. $ θαη ηφηε ζα θαηαηάζζεηαη κεηαμχ ησλ ηξηψλ κεγαιχηεξσλ κεηαιιεπηηθψλ ρσξψλ παγθνζκίσο, απαζρνιψληαο πεξηζζφηεξνπο απφ 400 ρηι. εξγαδφκελνπο ζηνλ ηνκέα (Έγγξαθν Διιεληθήο Πξεζβείαο ζηελ Αξγεληηλή πξνο ην ΤΠΔΞ: ΑΠ. 2215/267/23-9-2009). 1.5 Γιαμόπθυζη και διακςμάνζειρ ηηρ ηιμήρ Ζ ηηκή ηνπ ρξπζνχ θαζνξίδεηαη απφ ηελ ζπλάξηεζε ηεο δήηεζεο θαη ηεο πξνζθνξάο. Όηαλ αλαθέξνπκε ηελ ιέμε πξνζθνξά ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε, ελλννχκε ην ζχλνιν ησλ ππέξγεησλ απνζεκάησλ. Τπάξρεη ε ιαλζαζκέλε εληχπσζε, φηη ε ηηκή ρξπζνχ θαζνξίδεηαη απφ ηελ δήηεζε ησλ θνζκεκάησλ είηε απφ αηζζεηηθνχο ιφγνπο. ηελ πξαγκαηηθφηεηα φκσο, ε ηηκή ηνπ ρξπζνχ εμαξηάηαη απφ ηελ λνκηζκαηηθή ηνπ αμία. Ζ αχμεζε ηεο πξνζθνξάο, πξνθχπηεη κε ηελ πψιεζε απνζεκάησλ ησλ Κεληξηθψλ Σξαπεδψλ ή άιισλ θαηφρσλ ρξπζνχ, είηε κε ηελ εμφξπμε ρξπζνχ. Ζ αμία ηνπ ρξπζνχ, θαζνξίδεηαη απφ ηελ αγνξά θαη φρη απφ ηηο Σξάπεδεο, φπσο ππνζηεξίδνπλ, ψζηε λα απμήζνπλ ηελ δήηεζε ηνπ δνιαξίνπ. Παξφια απηά, νη Σξάπεδεο γηα ηελ θαιχηεξε δηαρείξηζε ησλ ραξηνθπιαθίσλ ηνπο, πσινχζαλ ρξπζφ απφ ηα δηαζέζηκά ηνπο, ρσξίο λα επεξεάζνπλ ηελ ηηκή ηνπ ρξπζνχ. ηηο αξρέο ηνπ 2000, δέθα πέληε Κεληξηθέο Σξάπεδεο Δπξσπατθψλ ρσξψλ θαη ρσξψλ ηεο Ακεξηθαληθήο Ζπείξνπ, φξηζαλ ηελ ζπκθσλία ηεο Οπάζηγθηνλ γηα ην ρξπζφ, ε νπνία επηδίσθε ηνλ πεξηνξηζκφ θαη ηνλ έιεγρν ησλ πνζνηήησλ ρξπζνχ απφ ηα δηαζέζηκά ηνπο. Οη ηξάπεδεο απηέο, απνθάζηζαλ λα κελ εθηειέζνπλ πσιήζεηο απφ ηα δηαζέζηκα ηνπο γηα 5 έηε, παξά κφλν γηα ηηο πσιήζεηο πνπ έρνπλ ήδε εμαγγειζεί. Όκσο απηέο δελ ζα έπξεπε λα ππεξβαίλνπλ ηνπο 400 ηφλνπο εηεζίσο θαη ηνπο 2000 ηφλνπο γηα ηελ πεξίνδν ηεο ζπκθσλίαο. Ζ ζπκθσλία απηή, έθεξε άλνδν ζηελ ηηκή ηνπ ρξπζνχ απφ ηα 275$ αλά νπγθηά ην 2000, ζηα 400$ αλά νπγθηά ζηα ηέιε ηνπ 2003 (ΑlphaBank, 2003). 15

σήμα 1 - Ζ ποπεία ηηρ ηιμήρ ηος σπςζού ηα ηελεςηαία 50 σπόνια. Πεγή: Measuring Worth Οη θχξηεο αηηίεο ηεο ζεκαληηθήο αλνδηθήο πνξείαο ηεο ηηκήο ηνπ ρξπζνχ ηα ηειεπηαία δέθα ρξφληα: 1. Ζ ππεξρξέσζε ηνπ Γεκφζηνπ ηνκέα πνιιψλ θξαηψλ. 2. Ζ έθδνζε λένπ ρξήκαηνο απφ ηηο ΖΠΑ. 3. Ζ ζπκκεηνρή ηνπ ρξπζνχ ζε πνιιά επελδπηηθά ραξηνθπιάθηα σο ζηνηρείν δηαζπνξάο θηλδχλνπ ζε πεξίνδν νηθνλνκηθήο θξίζεο. 4. Ζ πηψζε ηεο ηζνηηκίαο ηνπ δνιαξίνπ. 5. Ζ αχμεζε ηεο δήηεζεο γηα θνζκήκαηα θαη ρξπζφ απφ ηελ Κίλα θαη ηελ Ηλδία. 6. Ζ πεξηνξηζκέλε πξνζθνξά θαη ε αλειαζηηθφηεηα ησλ ηηκψλ (Γ. Πξσηνλνηάξηνο, 2011) 16

Πνιιέο δπλάκεηο πξνζπαζνχλ λα απμήζνπλ ηε δήηεζε ηνπ δνιαξίνπ. Ζ αληαγσληζηηθφηεηα αλάκεζα ζην δνιάξην θαη ζηνλ ρξπζφ έρεη θνξπθσζεί,αθνχ ν κφλνο κεγάινο αληαγσληζηήο ηνπ είλαη ν ρξπζφο. Σν παξαθάησ γξάθεκα, καο δείρλεη ηελ πνξεία ηεο ζρέζεο πεηξειαίνπ εθθξαζκέλν ζε δνιάξηα θαη ηαπηφρξνλα ζε γξακκάξηα ρξπζνχ. σήμα 2 - Ζ ποπεία ηηρ ζσέζηρ πεηπελαίος εκθπαζμένη ζε γπαμμάπια σπςζού. Τπάξρνπλ δχν θακπχιεο: 1. Ζ πξψηε (πάλσ), απεηθνλίδεη ηελ πνξεία ηεο ηηκήο ηνπ αξγνχ ζε ζρέζε κε ην δνιάξην, ε νπνία απμήζεθε θαηά 64 θνξέο. 2. Ζ δεχηεξε (θάησ), απεηθνλίδεη ηελ πνξεία ηεο ηηκήο ηνπ αξγνχ ζε ζρέζε κε ηνλ ρξπζφ, ε νπνία δηαηεξείηαη ζρεδφλ ζηαζεξή πλεπψο, κπνξνχκε λα ζπκπεξάλνπκε απφ ην γξάθεκα φηη: 1. Ο ρξπζφο είλαη ην πην ζηαζεξφ κέηξν απνηίκεζεο ηεο αμίαο εκπνξεπκάησλ. 2. Γηαηεξεί ηελ αγνξαζηηθή ηνπ ηζρχ. 3. Ζ αμία ηνπ δνιαξίνπ πέθηεη, ζε ζχγθξηζε κε ηελ αμία ηνπ ρξπζνχ. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο ηζηνξίαο ησλ αγνξψλ, φιεο νη γξήγνξεο απμήζεηο ησλ ηηκψλ ησλ εκπνξεπκάησλ νδήγεζαλ ηειηθά ζε αηθληδηαζηηθή θαηάξξεπζε ηνπο. Γέθα ρξφληα αλφδνπ, είλαη ήδε κηα κεγάιε πεξίνδνο θαη πνιινί αλαδεηνχλ ελαγσλίσο ηα ζεκάδηα 17

εθείλα πνπ ζα ηνπο δείμνπλ φηη ε «θνχζθα» πξφθεηηαη λα ζθάζεη. ε έλα νξηζκέλν βαζκφ, ε «κφδα» πνπ έρεη δεκηνπξγεζεί γχξσ απφ ηηο επελδχζεηο ζε ρξπζφ είλαη ππεχζπλε γηα ηελ έληνλε αχμεζε ηεο ηηκήο ηνπ. Έηζη, φηαλ ε «κφδα» απηή μεπεξαζηεί, νη ηηκέο επίζεο ζα ππνρσξήζνπλ. Ο ξφινο ηνπ ρξπζνχ σο «αζθαιέο θαηαθχγην» έρεη επίζεο απνδπλακσζεί απφ ηε ζρεηηθή αδπλακία πνπ επέδεημε θαηά ηηο πξφζθαηεο θνηλσληθνπνιηηηθέο ηαξαρέο (Marketbet, 2012). 18

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 ο : ΤΦΗΣΑΜΔΝΖ ΚΑΣΑΣΑΖ ΠΑΓΚΟΜΗΧ 2.1 Ο σπςζόρ παγκοζμίυρ Γηαρξνληθά, ν ρξπζφο απνηειεί ζηαζεξή νηθνλνκηθή αμία θαη ζηελ ζχγρξνλε επνρή αζθαιέο επελδπηηθφ θαηαθχγην. Σα θνηηάζκαηα ρξπζνχ ζπληζηνχλ νπζηαζηηθή πινπηνπαξαγσγηθή πεγή ζηελ δηεζλή νηθνλνκία θαη πξνζδίδνπλ, εθηφο απφ νηθνλνκηθή επξσζηία, θαη γεσζηξαηεγηθή ζεκαζία γηα ηηο ρψξεο παξαγσγνχο. ήκεξα ιεηηνπξγνχλ ζε φιν ηνλ θφζκν 980 κεηαιιεία ρξπζνχ θπξηφηεξα ησλ νπνίσλ βξίζθνληαη ζε ρψξεο ηεο Αθξηθήο (π.ρ. Ν. Αθξηθή, Γθάλα), ζηηο ΖΠΑ, ζηνλ Καλαδά, ζηε Ρσζία, ζηελ Απζηξαιία, ζην Πεξνχ, ζηελ Ηλδνλεζία θαη ηδηαίηεξα ζηελ Κίλα ε νπνία εκθαλίδεη ζεκαληηθά αλαπηπγκέλε παξαγσγή ηα ηειεπηαία ρξφληα, ζην Οπδκπεθηζηάλ θαη ζηε Βξαδηιία. Γεπηεξεχνπζαο ζεκαζίαο κε βάζε ηελ παγθφζκηα θαηάηαμε είλαη ε επξσπατθή παξαγσγή φπνπ μερσξίδνπλ ε νπεδία, ε Φηλιαλδία θαη ε Σνπξθία θαη έπνληαη ε Ηζπαλία θαη ε Πνξηνγαιία ζηηο εθηεηακέλεο δψλεο κεηθηψλ ζεηνχρσλ πνπ δηαζέηνπλ, φπσο θαη ε Ηξιαλδία. Καηά ηελ εθηίκεζε ηνπ ΗΓΜΔΜ ηα παγθφζκηα απνζέκαηα ρξπζνχ (ζεκεξηλά δεδνκέλα) ππεξβαίλνπλ ηνπο 100.000 ηνλ. ελψ ε εηήζηα παγθφζκηα παξαγσγή ρξπζνχ ηα ηειεπηαία ρξφληα θπκαίλεηαη κεηαμχ 2.500 θαη 2.700 ηνλ. Ζ θαηαλάισζε ηνπ εμνξπζζφκελνπ παγθφζκηα ρξπζνχ ρξεζηκνπνηείηαη θαηά 45% ζε θνζκήκαηα, θαηά 40% ζε επελδπηηθά απνζέκαηα θαη θαηά 15% ζε βηνκεραληθέο εθαξκνγέο. Ζ ιίζηα πνπ αθνινπζεί, έρεη ζπληαρζεί ζε έθζεζε ηνπ Παγθφζκηνπ πκβνπιίνπ Υξπζνχ (WGC) θαη πεξηιακβάλεη, εθηφο απφ ηηο πνζφηεηεο ρξπζνχ ηεο θάζε ρψξαο ζε ηφλνπο, ηα πνζνζηά ζπλαιιαγκαηηθψλ δηαζεζίκσλ ηεο θάζε κίαο ζε ρξπζφ. 19

Πίνακαρ 1 - Οι δέκα σώπερ με ηιρ μεγαλύηεπερ επίζημερ θέζειρ ζε αποθεμαηικά σπςζού ΥΧΡΑ ΑΠΟΘΔΜΑΣΗΚΑ ΥΡΤΟΤ ΤΝΑΛΛΑΓΜΑΣΗΚΑ ΓΗΑΘΔΗΜΑ Ηλδία 557,7 ηφλνη 9,2% Οιιαλδία 612,5 ηφλνη 59,8% Ηαπσλία 765,2 ηφλνη 2,9% Ρσζία 883,3 ηφλνη 9,1% Διβεηία 1040,1 ηφλνη 16,3% Κίλα 1054,1 ηφλνη 1,6% Γαιιία 2435,4 ηφλνη 71,1% Ηηαιία 2451,8 ηφλνη 71,0% Γεξκαλία 3396,3 ηφλνη 71,4% Ζ.Π.Α. 8133,5 ηφλνη 74,5% Πεγή: World Gold Council σήμα 3: Παγκόζμιορ Υάπηηρ Γιαθέζιμυν Φςζικών Οπςκηών (Αξακπαηδή, 2014) 20

Ο επξσπατθφο ρξπζφο είλαη θξίζηκεο ζεκαζίαο γηα ηε βηνκεραληθή παξαγσγή ηεο Δ.Δ. θαη ηδηαίηεξα γηα ηελ παξαγσγή πξντφλησλ πςειήο ηερλνινγίαο. Ζ αλάπηπμε ηεο επξσπατθήο παξαγσγήο ρξπζνχ ζα κεηψζεη ηηο εμαξηήζεηο απφ εηζαγσγέο πνιχ κεγάιεο νηθνλνκηθήο αμίαο θαη ζα πεξηνξίζεη ην ξίζθν ζηελ νκαιή ηξνθνδνζία ηεο επξσπατθήο αγνξάο. ε επίπεδν Δ.Δ. φπσο αλαθέξζεθε ε κεγαιχηεξε παξαγσγή ρξπζνχ πξαγκαηνπνηείηαη ζηε νπεδία θαη ηε Φηλιαλδία κε 10 κεηαιιεία ρξπζνχ ζε ιεηηνπξγία. Σν κεγαιχηεξν επξσπατθφ κεηαιιείν ρξπζνχ βξίζθεηαη ζηελ Κίηηια ηεο Φηιαλδηθήο Λαπσλίαο κε εθηηκψκελα απνζέκαηα πνπ μεπεξλνχλ ηα 3 εθαη. νπγθηέο ρξπζνχ (πεξηεθηηθφηεηα 5gr/ηνλ. κεηαιιεχκαηνο) θαη εηήζηα παξαγσγή 150.000 νπγθηέο. Ζ αλάθηεζε ηνπ ρξπζνχ γίλεηαη ζε ζπλδπαζκφ εθρχιηζεο θαη θπάλσζεο ηνπ εθρπιίζκαηνο. Πνιχ ζεκαληηθφ κεηαιιεπηηθφ θέληξν απνηειεί θαη ην κεηαιιείν ρξπζνθφξνπ ραιθνππξίηε ζην Aitik ηεο Boliden, ζηε Β. νπεδία. Δθεί δηελεξγείηαη ε κεγαιχηεξε παξαγσγή ραιθνχ ζηελ Δπξψπε κε κεγάιε παξάιιειε παξαγσγή ρξπζνχ θαη αξγχξνπ. Παξάγνληαη εηήζηα 240.000 ηνλ. ρξπζνθφξνπ ζπκππθλψκαηνο ραιθνχ-αξγχξνπ. Ηδηαίηεξεο θνηηαζκαηνινγηθέο ζπλζήθεο γέλεζεο κηθηψλ ζεηνχρσλ θαη πνξθπξεηηθψλ πνιπκεηαιιηθψλ θνηηαζκάησλ έρεη δψζεη κεγάιεο νηθνλνκηθήο ζεκαζίαο θνηηάζκαηα ρξπζνχ ζηε Ννηηναλαηνιηθή Δπξψπε (Ρνπκαλία, Βνπιγαξία, Διιάδα, Σνπξθία) φπσο θαη ζηελ Ηζπαλία, Πνξηνγαιία. Ζ πιένλ αλαπηπγκέλε παξαγσγή δηελεξγείηαη ζηελ Σνπξθία θαη θαηά δεχηεξνλ ζηελ Ηζπαλία, Πνξηνγαιία. ε παγθφζκηα θαηάηαμε εηήζηαο παξαγσγή ρξπζνχ πξψηε ρψξα έξρεηαη ε Κίλα, 2ε ε Απζηξαιία, 3ε ε ΖΠΑ, 4ε ε Ρσζία, 5ε ε Ν. Αθξηθή, 6ε ην Πεξνχ θαη 7ε ν Καλαδάο. Όιεο νη ππφινηπεο ρψξεο παξάγνπλ πεξί ηνπο 950 ηνλ. ρξπζνχ (ζηνηρεία 2012) εηήζηα κε ηδηαίηεξε ζπκκεηνρή ηνπ Μεμηθνχ, ηεο Νέαο Γνπηλέαο θαη ηεο Βξαδηιίαο. 21

σήμα 4 : Παγκόζμια καηάηαξη εηήζιαρ παπαγυγήρ σπςζού (ζηοισεία 2012) (Αξακπαηδή, 2014) σήμα 5 -Παγκόζμιορ Υάπηηρ Παπαγυγήρ Υπςζού. (Αξακπαηδή, 2014) 22

Ζ Eldorado Gold θαη ε Barrick Gold είλαη νη θνξπθαίεο δηεζλείο παξαγσγνί ρξπζνχ, ρακεινχ θφζηνπο, κε ελεξγά κεηαιιεία, κεηαιιεία ππφ θαηαζθεπή, αλαπηπμηαθά έξγα θαη εθηελέο εξεπλεηηθφ πξφγξακκα. Ζ δξαζηεξηφηεηα ησλ εηαηξεηψλ απηψλ νπζηαζηηθά αληηπξνζσπεχεη ηελ γεληθή εηθφλα ηεο εμφξπμεο ρξπζνχ ζε παγθφζκην επίπεδν θαη εηθνλίδεηαη παξαθάησ: σήμα 6 - Παγκόζμιορ Υάπηηρ Γπαζηηπιοηήηυν Eldorado Gold σήμα 7 - Παγκόζμιορ Υάπηηρ Γπαζηηπιοηήηυν Barrick Gold (Αξακπαηδή, 2014) 23

2.2 Ο σπςζόρ ζηην Δ.Δ. ηελ Δπξψπε ππάξρνπλ πνιιά κεηαιιεία ρξπζνχ θαη ζε ρψξεο κάιηζηα ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο φπσο ε νπεδία (8 κεηαιιεία ηεο Boliden, ην Blaiken mine, ην Svartliden mine θαη ην Faboliden mine) θαη ε Φηλιαλδία (Pahtavaara mine, Kittila mine, Orivesi mine), απνηειψληαο αδηακθηζβήηεηε απφδεημε γηα ηελ εθηθηφηεηα θαη ζπκβαηφηεηα ησλ έξγσλ απηψλ κε ηηο πιένλ πςειέο, παγθνζκίσο, πεξηβαιινληηθέο πξνδηαγξαθέο (standards) πνπ βαζίδνληαη ζηελ Δπξσπατθή λνκνζεζία, θαη κάιηζηα ζε δχν ρψξεο κε καθξνρξφληα θαη ηδηαίηεξα αλαπηπγκέλε πεξηβαιινληηθή θαη νηθνινγηθή ζπλείδεζε. Γηα παξάδεηγκα, ην κεηαιιείν ηνπ ρξπζνθφξνπ ραιθνππξίηε ζην Aitik ηεο Boliden, πνπ βξίζθεηαη ζηε βφξεηα νπεδία (Gallivare) είλαη έλαο απφ ηνπο κεγαιχηεξνπο παξαγσγνχο ραιθνχ ηεο Δπξψπεο. Σν θνίηαζκα πεξηέρεη ραιθφ θαη επίζεο ρξπζφ θαη άξγπξν. Ζ παξαγσγή ηνπ είλαη 240000 t/y ρξπζνθφξνπ ζπκππθλψκαηνο ραιθνχ ην νπνίν κάιηζηα κεηαθέξεηαη ζηδεξνδξνκηθψο γηα επεμεξγαζία ζην εξγνζηάζην Ronnskar (Skelleftehamn). Δπίζεο, ζηελ Φηιαλδία, ζηελ πεξηνρή Κηηηίια ηεο Λαπσλίαο, ήδε μεθίλεζε, δέθα ρξφληα κεηά ηελ αξρηθή αλαθάιπςε ηνπ θνηηάζκαηνο ην 1998, ε παξαγσγή ρξπζνχ απφ ηελ θαλαδηθή εηαηξεία Agnico-Eagle. Σα εθηηκψκελα απνζέκαηα μεπεξλνχλ ηα 3 εθαη. νπγθηέο ρξπζνχ (πεξηεθηηθφηεηα 5g/t) θαη ζχκθσλα κε φιεο ηηο εθηηκήζεηο πξφθεηηαη γηα ην κεγαιχηεξν ρξπζσξπρείν ζηελ Δπξψπε, ην νπνίν κε βάζεη ηα παξαπάλσ ζα ιεηηνπξγήζεη γηα 13 ηνπιάρηζηνλ ρξφληα κε εηήζηα παξαγσγή 150 ρηιηάδεο νπγθηέο ην ρξφλν. Ζ αλάθηεζε ρξπζνχ ζα γίλεηαη απφ κνλάδα ζηελ ίδηα πεξηνρή θαη κε ζπλδπαζκφ εθρχιηζεο ππφ πίεζε θαη θπάλσζε ηνπ εθρπιίζκαηνο. 24

σήμα 8 - ηαηιζηικά ζηοισεία παπαγυγήρ σπςζού ζηην Δςπώπη. (πεγή:barrick.com) 25

ηελ Ηζπαλία (2 κεηαιιεία ηεο Rio Narcea), ζηε Γξνηιαλδία (κεηαιιείν Nalunaq), ζηελ Ηξιαλδία (κεηαιιείν Omagh), ζηε Πνξηνγαιία κε κεγάια κεηαιιεπηηθά έξγα θαη ζεκαληηθά έξγα έξεπλαο γηα ρξπζφ. Δπίζεο ππάξρνπλ έξγα έξεπλαο ρξπζνχ θαη ζε άιιεο ρψξεο φπσο ε Ηηαιία θαη ε ινβαθία. ηε Ννηηναλαηνιηθή Δπξψπε, είλαη γλσζηφ ην Βαιθαληθφ γεσινγηθφ ηφμν πνπ εθηείλεηαη απφ ηελ Ρνπκαλία κέρξη θαη ηελ Σνπξθία, κε κεγάια θαη πινχζηα ρξπζνθφξα θνηηάζκαηα, πνπ ήδε βξίζθνληαη ζε εθκεηάιιεπζε ζε φκνξεο ρψξεο. ηε Βνπιγαξία ιεηηνπξγεί ην Chelopech, αδεηνδνηήζεθε ην Kardzhali θαη αδεηνδνηείηαη ην Krumovgrand, ζηελ Ρνπκαλία αλακέλεηαη ε αδεηνδφηεζε ηνπ κεηαιιείνπ ρξπζνχ ηεο Rosia Montana, ζηε εξβία αλαθνηλψζεθε ε παξαρψξεζε ηξηψλ Γεκφζησλ Μεηαιιείσλ ζε κεγάιε εηαηξεία ρξπζνχ γηα ηελ ζπλέρηζε ησλ εξεπλψλ. Σν ίδην έγηλε πξφζθαηα θαη ζην Κφζνβν. ηελ γεηηνληθή Σνπξθία ιεηηνπξγνχλ ηα κεηαιιεία ρξπζνχ ηνπ Cayeli ηνπ Mastra θαη ηνπ Kisladag, ππφ θαηαζθεπή δπν αθφκα κεηαιιεία ρξπζνχ ην Efemcukuru θαη ην Copler. ηελ Σνπξθία βξίζθνληαη ζε εμέιημε πεξίπνπ 70 έξγα έξεπλαο ρξπζνχ. Σέινο, ζχκθσλα κε κειέηε ηνπ Ηλζηηηνχηνπ Γεσινγηθψλ θαη Μεηαιιεπηηθψλ Δξεπλψλ (ΗΓΜΔ), ζηελ Βφξεην Διιάδα ππάξρνπλ βεβαησκέλα απνζέκαηα ρξπζνχ ηνπιάρηζηνλ 450 ηφλνη. Με ηηο ζεκεξηλέο ηηκέο ηνπ κεηάιινπ, ε αμία ησλ θνηηαζκάησλ απηψλ μεπεξλά ην πνζφ ησλ 18 δηο. Δπξψ (www.tgm.gr). 2.2.1 Μεηαλλεςηική πολιηική ηηρ Δςπυπαφκήρ Ένυζηρ 1. Ζ Δ.Δ. είλαη πξψηε παγθνζκίσο ζε θαηαλάισζε νξπθηψλ, αιιά παξακέλεη εμαξηεκέλε απφ ηηο εηζαγσγέο πξψησλ πιψλ. Πάλσ απφ ην 60% ησλ κεηαιιηθψλ θαη βηνκεραληθψλ νξπθηψλ ηεο Δ.Δ. εηζάγνληαη απφ ηξίηεο ρψξεο. 2. Ζ Δπξψπε έρεη κεγάιν δπλακηθφ κεηαιιεπηηθψλ απνζεκάησλ πνπ ζα κπνξνχζαλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ηελ κείσζε ησλ εηζαγσγψλ ηεο απφ άιιεο ρψξεο. 3. Ζ κεηαιιεπηηθή βηνκεραλία ζπκβάιιεη ζηελ αλάπηπμε θαη ηελ δεκηνπξγία ζέζεσλ εξγαζίαο ζε πεξηνρέο πνπ ζε άιιε πεξίπησζε ζα είραλ πεξηνξηζκέλεο δπλαηφηεηεο αλάπηπμεο. 4. Ζ παξάπιεπξε αλάπηπμε απηψλ ησλ πεξηνρψλ γχξσ απφ κεηαιιεία θαη ιαηνκεία ζπκβάιιεη ζηελ βηψζηκε αλάπηπμή ηνπο. 5. Πξσηνβνπιία γηα ηηο νξπθηέο πξψηεο χιεο (Row Materials initiatives) παιηά Πξσηνβνπιία VERHEUGEN γηα ηελ βηψζηκε αμηνπνίεζε ησλ νξπθηψλ πφξσλ ηεο Επξσπατθήο Έλσζεο. 6. Ειιεληθή Εζληθή πνιηηηθή γηα ηε αμηνπνίεζε ησλ νξπθηψλ πφξσλ. 26

σήμα 9 - Παγκόζμιορ Υάπηηρ Γιαθέζιμυν Αποθεμάηυν Υπςζού. 2.3 Ο σπςζόρ ζηην Δλλάδα (πεγή: eldoradogold.com) Ζ Διιάδα είλαη κία απφ ηηο ρψξεο ηεο Δ.Δ. πνπ δηαζέηεη ζεκαληηθφ νξπθηφ πινχην, ηφζν ζε πνηφηεηα, φζν θαη ζε πνζφηεηα θαη πνηθηιία νξπθηψλ θαη κεηαιιεπκάησλ, κε κεγάιν βηνκεραληθφ ελδηαθέξνλ θαη πνηθηιία εθαξκνγψλ. Σν γεγνλφο απηφ ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο αλάγθεο ζε Οξπθηέο Πξψηεο Ύιεο ηεο επξσπατθήο, αιιά θαη ηεο δηεζλνχο θνηλφηεηαο, πξνζθέξεη ζπγθξηηηθά πιενλεθηήκαηα γηα ηελ νηθνλνκία ηεο ρψξαο. Ο ειιεληθφο εμνξπθηηθφο θιάδνο απνηειεί ζεκαληηθφ ηνκέα ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο ηεο ρψξαο καο (ζπκκεηνρή 3-5% ζην ΑΔΠ αλ ζπκπεξηιεθζεί θαη ν ζπζρεηηδφκελνο κεηαπνηεηηθφο ηνκέαο) ν νπνίνο ηξνθνδνηεί κε πξψηεο χιεο κηα ζεηξά άιισλ επίζεο ζεκαληηθψλ θιάδσλ φπσο ε παξαγσγή ελέξγεηαο, ε ηζηκεληνβηνκεραλία, ε νηθνδνκηθή/θαηαζθεπαζηηθή βηνκεραλία, ε βηνκεραλία κε ζηδεξνχρσλ κεηάιισλ (αινπκηλίνπ, ληθειίνπ, θ.ιπ.), ε βηνκεραλία αλνμείδσηνπ ράιπβα θ.ά. Πξέπεη λα ηνληζηεί φηη ε ρψξα καο είλαη ζεκαληηθή παξαγσγφο βαζηθψλ κεηάιισλ, αιιά θαη βηνκεραληθψλ νξπθηψλ θαη καξκάξσλ πνιιά απφ ηα νπνία ζε κέγεζνο απνζεκάησλ, παξαγσγψλ, πνηφηεηαο, φπσο θαη ζε επξχηεηα ρξήζεο θαηέρνπλ πςειφηαηε ζέζε 27

ζηελ παγθφζκηα θαηάηαμε θαη ζηηο δηεζλείο αγνξέο. Δπίζεο, ε ρψξα καο δηαζέηεη κεγάιεο νηθνλνκηθήο ζεκαζίαο θνηηάζκαηα κεηθηψλ ζεηνχρσλ (κνιχβδνπ, ςεπδαξγχξνπ, ραιθνχ θ.ά. πνπ παξάγνπλ άξγπξν θαη ρξπζφ) αιιά θαη θνηηάζκαηα πνξθπξεηηθνχ ηχπνπ κε επηζεξκηθφ ρξπζφ, ζε πνιιέο πεξηνρέο ηεο Β. Διιάδνο (Υαιθηδηθή, Έβξν, Ρνδφπε, Κηιθίο) πνπ απνηεινχλ νπζηαζηηθή πξννπηηθή γηα ην κεηαιιεπηηθφ θιάδν. σήμα 10 - Μεηαλλεςηικόρ Υάπηηρ ηηρ Δλλάδορ (πεγή: oryktosploutos.net) 28

σήμα 11 -Μοπθέρ ηυν κύπιυν κοιηαζμάηυν ηυν θςζικών οπςκηών μεηάλλυν ζηην Δλλάδα (πεγή: oryktosploutos.net) 29

Ζ αμία ησλ πεξηερνκέλσλ κεηάιισλ ζηα βεβαησκέλα πνιπκεηαιιηθά απνζέκαηα φπσο θαη ηνπ ρξπζνχ θαη αξγχξνπ ζηε Β. Διιάδα ππεξβαίλεη ηα 20 δηζ. επξψ. Οη εθηηκψκελεο πνζφηεηεο ρξπζνχ αλέξρνληαη ζε 8,5 εθ. νπγγηέο θαη νη αληίζηνηρεο αξγχξνπ ζε 65 εθ. νπγγηέο. Ζ εθκεηάιιεπζε κφλν ησλ βέβαησλ απνζεκάησλ ρξπζνχαξγχξνπ ηεο Β. Διιάδαο κπνξεί λα θαηαζηήζεη ηε ρψξα καο πξψηε παξαγσγφ ρψξα ζηελ Δ.Δ. ζε πνιχηηκα κέηαιια. πγθεθξηκέλα έρνπκε: Α. Μεηαλλεςηικό Κένηπο Καζζάνδπαρ 1. Πνξθπξεηηθφ θνίηαζκα Χαιθνχ-Χξπζνχ ζηηο θνπξηέο: Σν θνίηαζκα πεξηέρεη 3.590.000 νπγγηέο ρξπζνχ, 378.000 ηνλ. ραιθνχ. Με αλάθηεζε 85% θαη κε ηξέρνπζεο ηηκέο κεηάιισλ ε ζπλνιηθή παξαγφκελε αμία ζα αλέιζεη ζην ζχλνιν δηάξθεηαο ηνπ έξγνπ, ζε 8 δηζ. επξψ. 2. Πνιπκεηαιιηθφ θνίηαζκα κηθηψλ ζεηνχρσλ Οιπκπηάδνο: Τπάξρνπλ αλεθκεηάιιεπηα απνιήςηκα αλαθηήζηκα απνζέκαηα πνπ αλέξρνληαη ζε 3,8 εθ. νπγγηέο ρξπζνχ, 57,7 εθ. νπγγηέο αξγχξνπ, 600.000 ηνλ. κνιχβδνπ, 800.000 ηνλ. ςεπδαξγχξνπ. Αθφκε ζηηο παιηέο απνζέζεηο απφ παιαηφηεξεο εθκεηαιιεχζεηο ππάξρνπλ 270.000 νπγγηέο ρξπζνχ θαη 1,1 εθ. νπγγηέο αξγχξνπ. Ζ ζπλνιηθή εθηηκψκελε αμία παξαγφκελσλ κεηάιισλ (κε βάζε ζεκεξηλέο ηηκέο) αλέξρεηαη ζε 8,2 δηζ. επξψ. 3. Πνιπκεηαιιηθφ θνίηαζκα κηθηψλ ζεηνχρσλ Μαχξσλ Πεηξψλ ηξαηψλη: Τπάξρνπλ αλεθκεηάιιεπηα απνιήςηκα αλαθηήζηκα απνζέκαηα πνπ αλέξρνληαη ζε 10 εθ. νπγγηέο αξγχξνπ, 110.000 ηνλ. κνιχβδνπ θαη 151.000 ηνλ. ςεπδαξγχξνπ ζπλνιηθήο εθηηκψκελεο αμίαο 2,1 δηζ. επξψ. ην ζχλνιν ησλ κεηαιιείσλ Καζζάλδξαο Υαιθηδηθήο ζα παξαρζνχλ αμίεο 18,3 δηζ. επξψ. ε πιήξε αλάπηπμε ζα απαζρνινχληαη άκεζα 1.200 εξγαδφκελνη θαη έκκεζα άιινη 5.000. Οη ζπλνιηθέο επελδχζεηο ζα ππεξβνχλ ην 1 δηζ. επξψ. 30

σήμα 12 -Γευλογικό ςπόβαθπο και μεηαλλικέρ οπςκηέρ ππώηερ ύλερ ζηην Βόπεια Δλλάδα (πεγή: oryktosploutos.net) Β. Δκμεηάλλεςζη ποπθςπηηικού κοιηάζμαηορ Πεπάμαηορ Θπάκηρ Σν θνίηαζκα έρεη κεηαιιεπηηθά απνζέκαηα 9.318.000 ηνλ. Απφ απηά ζα απνιεθζνχλ 966.000 νπγγηέο ρξπζνχ θαη 3 εθ. νπγγηέο αξγχξνπ ζπλνιηθήο αμίαο 660 εθ. επξψ. Θα απαηηεζνχλ επελδχζεηο ζε βάζνο 10εηίαο πνπ ζα ππεξβαίλνπλ ηα 300 εθ. επξψ. Θα αλαπηπρζνχλ 200 άκεζεο ζέζεηο εξγαζίαο θαη 800 έκκεζεο. Σν έξγν είλαη ζε θάζε αδεηνδφηεζεο. Γ. Δκμεηάλλεςζη κοιηάζμαηορ απών Ροδόπηρ ην θνίηαζκα απηφ ζα παξαρζνχλ ζπλνιηθά κε ηε κνξθή ζπκππθλσκάησλ 510.000 νπγγηέο ρξπζνχ, 250.000 νπγγηέο αξγχξνπ θαη 3.000 ηνλ. ραιθνχ ζπλνιηθήο αμίαο 350 εθ. επξψ. Θα αλαπηπρζνχλ 50 άκεζεο ζέζεηο εξγαζίαο θαη 200 έκκεζεο. Σν έξγν είλαη ζε θάζε αδεηνδφηεζεο. Όια φζα πξναλαθέξζεθαλ βαζίδνληαη ζε βεβαησκέλα απνζέκαηα ρσξίο λα ζπλππνινγηζηνχλ εθηηκήζεηο πηζαλψλ απνζεκάησλ απφ λέα 31

γεσηξεηηθή έξεπλα θαη απφ πηζαλέο επεθηάζεηο ησλ ήδε ππαξρφλησλ θνηηαζκάησλ. Δπίζεο δελ ζπλππνινγίδνληαη ηα βέβαηα θαη πηζαλά απνζέκαηα ηνπ θνηηάζκαηνο ζην Κηιθίο ην νπνίν ρξήδεη πεξαηηέξσ έξεπλαο. Σν ζχλνιν ηεο εθκεηάιιεπζεο ησλ πνιπκεηαιιηθψλ θνηηαζκάησλ πνπ πξναλαθέξζεθαλ κπνξεί λα παξάμεη αμία, φπσο εηπψζεθε πνπ ζα ππεξβαίλεη ηα 20 δηζ. ζε βάζνο 30εηίαο. Απφ απηά ην 40% (8 δηζ. επξψ) ζα επηζηξέςεη ζηελ ειιεληθή θνηλσλία κε ηε κνξθή θφξσλ, ηειψλ, κηζζψλ απαζρνινχκελσλ, ακνηβψλ εξγνιάβσλ-πξνκεζεπηψλεμσηεξηθψλ ζπλεξγαηψλ, θφξσλ κηζζσηψλ, αζθαιηζηηθψλ εηζθνξψλ, θφξσλ παξνρήο ππεξεζηψλ, θφξσλ έκκεζνπ επαγγεικαηηζκνχ ππνζηήξημεο ησλ έξγσλ θαη ησλ απαζρνινχκελσλ θ.ιπ. ηα πξναλαθεξφκελα νθέιε πξέπεη λα ζπλππνινγηζηεί φηη ζα δεκηνπξγεζεί αχμεζε εμαγσγψλ ηεο ρψξαο θαηά 1 δηζ. δνιάξηα αλά έηνο θαη ζα ππάξμεη αχμεζε ξεπζηφηεηαο ζηε Β. Διιάδα θαηά 800.000 επξψ αλά εκέξα. Δπίζεο απμάλεη, εθηφο ησλ άιισλ ε γεσπνιηηηθή ζεκαζία ηεο ρψξαο φηαλ ζε πιήξε αλάπηπμε ζα κπνξεί λα παξάγεη 500.000 νπγγηέο ρξπζνχ ηνλ ρξφλν φηαλ ζήκεξα ε Φηλιαλδία παξάγεη 220.000 νπγγηέο. σήμα 13 - Εώνερ δςναμικού ενδιαθέπονηορ για ηον ενηοπιζμό κοιηαζμαηολογικών αποθεμάηυν σπςζού ζηην Βόπεια Δλλάδα (πεγή: oryktosploutos.net) 32

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3 ο : ΠΛΔΟΝΔΚΣΖΜΑΣΑ ΔΞΟΡΤΞΖ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ 3.1. Ποζόηηηερ κοιηαζμάηυν Πεπιοσέρ χκθσλα κε έξεπλεο ηνπ ΗΓΜΔ (Ηλζηηηνχην Γεσινγηθψλ θαη Μεηαιιεπηηθψλ Δξεπλψλ), ζην ππέδαθνο ηεο ρψξαο καο είλαη θξπκκέλνη θαη αλαμηνπνίεηνη κέρξη ζήκεξα, 450 ηφλνη ρξπζνχ. Απηνί εκθαλίδνληαη θπξίσο ζηελ Βφξεηα θαη Αλαηνιηθή Μαθεδνλία θαη Θξάθε. πγθεθξηκέλα, ζηηο πεξηνρέο Παιηάο Καβάιαο-Φηιίππσλ, ζηε Θάζν, ζηνλ Πνηακφ Νέζην, ζην φξνο Παγγαίν, ζηνλ Αγγίηε πνηακφ, ζην Μελνίθην (Αιηζηξάηε), ζηελ πεξηνρή ηξπκφλα (Νηγξίηα-Υείκαξξνο), Βξνληνχ θαη Άγθηζηξν. ηηο πεξηνρέο, Υαιθηδηθή (ηξαηψλε, Οιπκπηάδα, θνπξηέο), άπεο Κνκνηελήο θαη Πέξακα Αιεμαλδξνχπνιεο, βξίζθνληαη βεβαησκέλα θαη εξεπλεκέλα θνηηάζκαηα. Κάπνηεο απ απηέο ηηο πινχζηεο ζε ρξπζφ πεξηνρέο, εθκεηαιιεχνληαη ήδε θαη ζε άιιεο ζα μεθηλήζεη ε εμνξπθηηθή δξαζηεξηφηεηα απφ νκίινπο πνπ ελδηαθέξνληαη θαη έρνπλ επελδχζεη ζ απηέο (Κ. Παπαβαζηιείνπ, Γεληθφο Γηεπζπληήο ηνπ ΗΓΜΔ, 29/5/2012) + (www.tideon.org). ηηο παξαθάησ πεξηνρέο, ππάξρνπλ βεβαησκέλα θνηηάζκαηα ρξπζνχ, φκσο νη πεξηνρέο απηέο ζεσξνχληαη πξνζηαηεπφκελεο (Κπξηαδήο θαη Αξγπξάθεο, 2011): 1. Κνξπθέο Όξνπο Βφξα 2. Όξε Σδέλα 3. Όξνο Πάηθν 4. Λίκλε Άγξα 5. ηελά Αςάινπ - Μνγιελίηζαο 6. Λίκλε & Φξάγκα Άγξα 7. Λίκλεο Βεγνξίηηδα - Πεηξψλ 8. Λίκλε Πεηξψλ 33

3.2. Τθιζηάμενο νομικό πλαίζιο Με πξφζθαηε απφθαζε ηνπ Τθππνπξγνχ Πεξηβάιινληνο, Δλέξγεηαο θαη θιηκαηηθήο αιιαγήο, ε νπνία δεκνζηεχζεθε ζην Φχιιν ηεο Δθεκεξίδαο ηεο Κπβεξλήζεσο κε αξηζκφ 1227 ζηηο 14-6-2011, ηξνπνπνηήζεθε θαη επαλαδηαηππψζεθε ν θαλνληζκφο ιεηηνπξγίαο κεηαιιεπηηθψλ θαη ιαηνκηθψλ εξγαζηψλ. πκπιεξψζεθε έηζη, ην θελφ ηνπ πξνεγνχκελνπ λνκηθνχ πιαηζίνπ πνπ αθνξνχζε ηνλ κεηαιιεπηηθφ θψδηθα, έηζη φπσο είρε νξηζζεί κε ην ππ αξηζκφλ 210/73 λνκνζεηηθφ δηάηαγκα, ην νπνίν είρε δεκνζηεπζεί ζην Φχιιν ηεο Δθεκεξίδαο ηεο Κπβεξλήζεσο κε αξηζκφ 277/Α ζηηο 5-10-1973 θαη είρε ηξνπνπνηεζεί κε ην ππ αξηζκφλ 274/76 λνκνζεηηθφ δηάηαγκα, ην νπνίν είρε δεκνζηεπζεί ζην Φχιιν ηεο Δθεκεξίδαο ηεο Κπβεξλήζεσο κε αξηζκφ 50/Α ζηηο 6-3-1976. Δπηπξφζζεηα, νη Τπνπξγνί Οηθνλνκηθψλ θαη Πεξηβάιινληνο, Δλέξγεηαο θαη θιηκαηηθήο αιιαγήο, κε θνηλή απφθαζή ηνπο, κε αξηζκφ Γ8/Γ/Φ1/νηθ.10697/2714, πνπ δεκνζηεχζεθε ζην Φχιιν ηεο Δθεκεξίδαο ηεο Κπβεξλήζεσο κε αξηζκφ 1800 ζηηο 1-7-2014, επηηξέπνπλ πιένλ ηελ εμφξπμε ρξπζνχ θαη ινηπψλ πνιχηηκσλ κεηάιισλ ζηηο ιαηνκηθέο-κεηαιιεπηηθέο επηρεηξήζεηο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηε ρψξα καο. Δηδηθφηεξα, ε ζρεηηθή απφθαζε νξίδεη ηα εμήο: 17. Σν γεγνλφο φηη απφ ηεο δηαηάμεηο ηεο παξνχζαο δελ πξνθχπηεη δαπάλε ζε βάξνο ηνπ Κξαηηθνχ Πξνυπνινγηζκνχ, απνθαζίδνπκε: Σνλ θαζνξηζκφ ηέινπο γηα ενεπγέρ, αποθεμαηικέρ και απγούζερ παπασωπήζειρ μεηαλλείων και για άδειερ μεηαλλεςηικών επεςνών, ζχκθσλα κε ηα θαησηέξσ εηδηθφηεξα νξηδφκελα. Α. Γηα ηηο αλάγθεο ηεο παξνχζαο: α. Ωο παξαρσξήζεηο κεηαιιείσλ λννχληαη νη κεηαιιεηνθηεζίεο πνπ ζπζηάζεθαλ δπλάκεη ησλ άξζξσλ 44 60 ηνπ Μεηαιιεπηηθνχ Κψδηθα (Ν.Δ. 210/1973, ΦΕΚ Α 277), φπσο ηζρχνπλ, θαζψο θαη απηέο πνπ δηαηεξνχληαη ζεηζρχ δπλάκεη ησλ ζρεηηθψλ άξζξσλ ηνπ Ν.Δ. 210/1973. β. Σα κεηαιιεχκαηα θαη ηα πξντφληα επεμεξγαζίαο απηψλ δηαθξίλνληαη ζε ηξεηο θαηεγνξίεο: 34

i. Μεηαιιεχκαηα πνιπηίκσλ κεηάιισλ: Ωο κεηαιιεχκαηα πνιπηίκσλ κεηάιισλ λννχληαη ηα θέξνληα ηνπιάρηζηνλ έλα απφ ηα κέηαιια: σπςζό (Au), άξγπξν (Ag) θαη πιαηηλνεηδή [ιεπθφρξπζν (Pt), παιιάδην (Pd), Ιξίδην (Ir), Ρφδην (Rh), Όζκην (Os), Ρνπζήλην (Ru)]. ii. Mεηαιιεχκαηα βαζηθψλ κεηάιισλ: Ωο κεηαιιεχκαηα βαζηθψλ κεηάιισλ λννχληαη ηα θέξνληα ηνπιάρηζηνλ έλα απφ ηα κέηαιια: ληθέιην (Ni), κφιπβδν (Pb), ςεπδάξγπξν (Zn) θαη ραιθφ (Cu). iii. Λνηπά νξπθηά θαη παξαπξντφληα επεμεξγαζίαο: Ωο ινηπά νξπθηά θαη παξαπξντφληα επεμεξγαζίαο λννχληαη φζα κεηαιιεπηηθά νξπθηά ηνπ άξζξνπ 2 ηνπ Μεηαιιεπηηθνχ Κψδηθα, φπσο ηζρχεη, θαη παξαπξντφληα απηψλ δελ θαηαηάζζνληαη ζηηο αλσηέξσ (i) θαη (ii) θαηεγνξίεο, φπσο ν βσμίηεο, ν καγλεζίηεο, νη άζηξηνη, ν βαξχηεο, ν ηάιθεο, ν ρνπληίηεο, ν δνινκίηεο, ην δηνμείδην ηνπ άλζξαθα, ην ζεηηθφ νμχ. γ. Ωο ελεξγέο παξαρσξήζεηο κεηαιιείσλ λννχληαη νη ηεινχζεο ζε εθκεηάιιεπζε θαηά ηελ έλλνηα ηνπ άξζξνπ 103 ηνπ Μεηαιιεπηηθνχ Κψδηθα, φπσο ηζρχεη, θαη ζχκθσλα κε ηα δειηία θαη ηηο θαηαζηάζεηο πνπ ππνρξενχηαη λα ππνβάιιεη θαη έηνο ν εθκεηαιιεπηήο, θαη εθαξκνγή ηνπ άξζξνπ 118 ηνπ Μεηαιιεπηηθνχ Κψδηθα (Ν.Δ. 210/1973, ΦΕΚ Α 277). δ. Ωο απνζεκαηηθέο παξαρσξήζεηο κεηαιιείσλ λννχληαη απηέο πνπ πιεξνχλ ηνπο φξνπο ησλ δηαηάμεσλ ησλ άξζξσλ 107 θαη 108 ηνπ Μεηαιιεπηηθνχ Κψδηθα, φπσο ηζρχνπλ, θαη ζχκθσλα κε ηα δειηία θαη ηηο θαηαζηάζεηο πνπ ππνρξενχηαη λα ππνβάιιεη θαη έηνο ν εθκεηαιιεπηήο, θαη εθαξκνγή ηνπ άξζξνπ 118 ηνπ Μεηαιιεπηηθνχ Κψδηθα (Ν.Δ. 210/1973, ΦΕΚ Α 277). ηελ θαηεγνξία ησλ απνζεκαηηθψλ παξαρσξήζεσλ κεηαιιείσλ ππάγνληαη θαη απηέο πνπ πιεξνχλ ηνπο φξνπο ησλ δηαηάμεσλ ησλ άξζξσλ 104 θαη 112 ηνπ Μεηαιιεπηηθνχ Κψδηθα, φπσο ηζρχνπλ, θαη ζχκθσλα κε ηα δειηία θαη ηηο θαηαζηάζεηο πνπ ππνρξενχηαη λα ππνβάιιεη θαη έηνο ν εθκεηαιιεπηήο, θαη εθαξκνγή ηνπ άξζξνπ 118 ηνπ Μεηαιιεπηηθνχ Κψδηθα (Ν.Δ. 210/1973, ΦΕΚ Α 277). ε. Ωο αξγνχζεο παξαρσξήζεηο κεηαιιείσλ λννχληαη απηέο πνπ δελ πεξηιακβάλνληαη ζηηο αλσηέξσ θαηεγνξίεο γ θαη δ. 35

ζη. Ωο άδεηεο κεηαιιεπηηθψλ εξεπλψλ λννχληαη απηέο πνπ βξίζθνληαη ζε ηζρχ ηελ 1/1/2013, είηε ζηελ αξρηθή, είηε ζηελ θαηά παξάηαζε πεξίνδν ηνπο, ζχκθσλα κε ηηο δηαηάμεηο ηνπ Μεηαιιεπηηθνχ Κψδηθα (Ν.Δ. 210/1973, ΦΕΚ Α 277). 3.3. Ανηαγυνιζηικό κόζηορ επγαζίαρ. Σν ζπλνιηθφ θφζηνο εξγαζίαο ζηελ Διιάδα, πνπ απνηειείηαη απφ ην άζξνηζκα ηνπ κηζζνινγηθνχ θφζηνπο ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ηηο εξγνδνηηθέο εηζθνξέο πνπ θαηαβάιινληαη γηα ηηο ακνηβέο ηνπο, ηα ηειεπηαία ρξφληα (απφ ην 2010 θαη κεηά), βαίλεη ζπλερψο κεηνχκελν, ζαλ απνηέιεζκα ηεο γεληθφηεξεο νηθνλνκηθήο θξίζεο πνπ έπιεμε ηδηαίηεξα ηελ Διιάδα θαη επεξέαζε αηζζεηά ην βηνηηθφ επίπεδν ηνπ πιεζπζκνχ ηεο. Σν γεγνλφο απηφ, εθηηκήζεθε απφ πνιινχο ρξεκαηννηθνλνκηθνχο αλαιπηέο, φηη εθηφο απφ ηελ αξλεηηθή ηνπ δηάζηαζε θαη ηηο δπζκελείο επηπηψζεηο πνπ δεκηνχξγεζε ζηελ θαζεκεξηλφηεηα ησλ θαηνίθσλ ηεο ρψξαο καο, ελέρεη θαη ζεηηθά ζηνηρεία γηα ηελ πξννπηηθή αλάπηπμεο πνπ ππφζρεηαη ζ απηήλ θαη κπνξεί λα απνηειέζεη έλα πνιχ ηζρπξφ θίλεηξν γηα ηελ δεκηνπξγία ζηξαηεγηθψλ επελδχζεσλ απφ κεγάινπο επηρεηξεκαηηθνχο νκίινπο. Ηδίσο, ζε ηνκείο φπνπ ην εξγαηηθφ θφζηνο απνηειεί ζεκαληηθφ πνζνζηφ ηνπ ζπλνιηθνχ θφζηνπο ιεηηνπξγίαο ηνπο, δειαδή ζε επηρεηξήζεηο εληάζεσο εξγαζίαο, φπνπ απαζρνιείηαη έλαο πνιχ κεγάινο αξηζκφο εξγαδνκέλσλ, φπσο είλαη ηα ιαηνκεία, ηα νξπρεία θαη νη εγθαηαζηάζεηο ηνπο. Θα παξαζέζνπκε ζηε ζπλέρεηα, ζηνηρεία γηα ηελ εμέιημε ηνπ ζπλνιηθνχ θφζηνπο εξγαζίαο ζηε ρψξα καο θαη ηα αληίζηνηρα ζηνηρεία γηα ηελ εμέιημή ηνπ ζηελ Δπξσπατθή έλσζε, απ φπνπ θαίλεηαη ε ηεξάζηηα κείσζε πνπ έρεη επέιζεη ηα ηειεπηαία ρξφληα θαη νη πξννπηηθέο αλάπηπμεο πνπ απηή κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη (Γαβξφγινπ ηαχξνο Π., 2012). χκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηεο ΔΛ.ΣΑΣ., ζε εηήζηα βάζε, νη απνδνρέο ησλ εξγαδφκελσλ ζηε ρψξα καο κεηψζεθαλ επί 14 ζπλαπηά ηξίκελα, απφ ηελ πεξίνδν Ηνπιίνπ-επηεκβξίνπ ηνπ 2010 έσο θαη ηα ηέιε ηνπ 2013. Αληίζεηα, ζηελ Ηζπαλία νη κηζζνί απμήζεθαλ θαηά 3,7%, ζηελ Πνξηνγαιία θαηά 0,5%, ζηελ Ηξιαλδία θαηά 0,4% θαη ζηελ Ηηαιία θαηά 1,4%. ηε Γεξκαλία ππήξμαλ απμήζεηο κηζζψλ θαηά 2,2%, ζηε Γαιιία θαηά 1,7%, ζηελ Οιιαλδία θαηά 2,6% θαη ζηε Μεγάιε Βξεηαλία θαηά 0,5%. Σέινο, ζηε Βνπιγαξία νη κηζζνί απμήζεθαλ 4%, ζηελ Δζζνλία 7,7%, ζηε Λεηνλία 5,7% θαη ζηε Ληζνπαλία 5,8% (Newsdesk ΚΑΨ, 2014). Δλδηαθέξνλ παξνπζηάδεη ε απεηθφληζε ηνπ ζπλνιηθνχ 36

κηζζνινγηθνχ θφζηνπο θάζε ρψξαο ζε Δπξψ, ε νπνία θαηαδεηθλχεη ην ζπλνιηθφ πνζφ πνπ εθηακηεχεηαη σο θφζηνο εξγαζίαο. Με βάζε, ινηπφλ, ηα ζηνηρεία πνπ παξέρνληαη απφ ηελ Eurostat, θαη αθνξνχλ ζηνλ Ηνχιην ηνπ 2013, ε Διιάδα βξίζθεηαη ζηελ 11ε ζέζε ζε ζχλνιν 23 ρσξψλ γηα ηηο νπνίεο ππάξρνπλ δεδνκέλα γηα ηνλ θαηψηαην κηζζφ. Οη θαηψηαηνη κηζζνί θπκαίλνληαη κεηαμχ 159 /κήλα ζηε Βνπιγαξία έσο 1.874 /κήλα ζην Λνπμεκβνχξγν. Ζ ρψξα καο, πνπ σο γλσζηφλ ν θαηψηαηνο κηζζφο ζχκθσλα κε ηνλ λ. 4046/2012 θαη ηελ ΠΤ 2/2012 αιιά θαη ηνλ λ. 4093/2013, κεηψζεθε ζε 586,08 /κήλα, θαηαηάζζεηαη κεηαμχ ησλ ρσξψλ ηεο δεχηεξεο βαζκίδαο, φπνπ νη θαηψηαηνη κηζζνί θπκαίλνληαη κεηαμχ 500 θαη 1.000 /κήλα. ηελ ίδηα νκαδνπνίεζε κε ηε ρψξα καο πεξηιακβάλνληαη ε Πνξηνγαιία θαη ε Ηζπαλία κε θαηψηαηνπο κεληαίνπο κηζζνχο 566 θαη 753 αληίζηνηρα. Ζ θαηάηαμε ησλ ρσξψλ κε βάζε ηεο ζηνηρεία ηεο έξεπλαο, απεηθνλίδεηαη ζην παξαθάησ γξάθεκα: σήμα 14 - Μηνιαίο καηώηαηο κόζηορ επγαζίαρ ζηην Δςπώπη. Πεγή: Eurostat 2013 3.4. ςμβολή ζηην εθνική οικονομία Ζ εγθαηάζηαζε θαη ιεηηνπξγία νπνηαζδήπνηε κεγάιεο κνλάδαο ζηε ρψξα καο θαη εηδηθφηεξα ε εγθαηάζηαζε θαη ιεηηνπξγία ιαηνκηθψλ θαη κεηαιιεπηηθψλ επηρεηξήζεσλ, ζπκβάιιεη απνηειεζκαηηθά ζηελ αλάπηπμε ηεο εζληθήο νηθνλνκίαο ηεο ρψξαο καο, αθνχ επεξεάδεη ηνπο παξαθάησ παξάγνληεο: 37

1. Tελ απαζρφιεζε. 2. Σελ αλάπηπμε. 3. Σελ ηφλσζε ηεο ηνπηθήο θαη εζληθήο νηθνλνκίαο, ηεο ξεπζηφηεηαο, ηνπ ηνπξηζκνχ θαη ηνπ εκπνξίνπ. 4. Καη ηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηα δσήο ησλ αλζξψπσλ καο θαη ηεο θνηλσλίαο καο. (Ζellas Gold, ρ.ρ.) Δηδηθφηεξα, ε εγθαηάζηαζε ηέηνηνπ είδνπο κνλάδσλ πνπ γίλεηαη θαηά θχξην ιφγν ζηελ επαξρία θαη φρη ζε κεγάια αζηηθά θέληξα, φπνπ ην βηνηηθφ επίπεδν ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ην εηζφδεκά ηνπο είλαη αθφκα ρακειφηεξα απφ ηνλ κέζν φξν ηεο ρψξαο θαη ηα πνζνζηά ηεο αλεξγίαο πνιχ πςειά, ζπκβάιιεη αθφκα πεξηζζφηεξν ζηε βειηίσζε φισλ ησλ παξαπάλσ παξαγφλησλ. Δλδεηθηηθά, παξαζέηνπκε ηα θπξηφηεξα ζπκπεξάζκαηα απφ ηελ αληίζηνηρε κειέηε «ηζνδπγίνπ θφζηνο-φθεινο» γηα ηελ εζληθή νηθνλνκία, ηεο Διιεληθφο Υξπζφο Α.Δ., πνπ ζπληάρζεθε γηα ην έξγν εμφξπμεο ρξπζνχ ζηηο θνπξηέο Υαιθηδηθήο. 1. Σα ζεηηθά απνηειέζκαηα ηεο εηαηξίαο, ζα ζπκβάιινπλ ζην εζληθφ πξντφλ, κέζσ ηεο άκεζεο θνξνινγίαο ησλ θεξδψλ ηεο θαη ηεο θνξνινγίαο ησλ κεξηζκάησλ πνπ ζα δηαλείκεη ζηνπο κεηφρνπο ηεο. 2. Με ηε δεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο ζε κηα πεξηνρή κε πςειή ππναπαζρφιεζε, νπζηαζηηθά απμάλνληαη ηα εηζνδήκαηα ησλ θαηνίθσλ ηεο, γεγνλφο πνπ έρεη ζαλ απνηέιεζκα ηελ αχμεζε ηεο θνξνδνηηθήο ηθαλφηεηάο ηνπο ζπκβάιινληαο ζην εζληθφ πξντφλ. 3. Ζ παξαπάλσ αχμεζε ησλ εηζνδεκάησλ ησλ εξγαδνκέλσλ, ζα επηθέξεη έκκεζεο θαη παξαθηλνχκελεο επηπηψζεηο ζε ηνπηθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν, ζε φξνπο, πξντφληνο, εηζνδεκάησλ θαη απαζρφιεζεο, νη νπνίεο νθείινληαη ζηελ δηάζεζε ησλ επηπιένλ εηζνδεκάησλ γηα θαηαλαισηηθνχο ζθνπνχο, φπσο εκθαλίδνληαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα: 38

Πίνακαρ 2 - Δπιδπάζειρ επένδςζηρ. ΑΜΔΔ, ΔΜΜΔΔ, ΠΑΡΑΚΗΝΟΤΜΔΝΔ ΔΠΗΓΡΑΔΗ ΔΠΔΝΓΤΖ ΔΠΗΓΡΑΖ ΠΡΟΗΟΝ ΔΗΟΓΖΜΑ ΑΠΑΥΟΛΖΖ (εθ. αλά έηνο) (εθ. αλά έηνο) (ζέζεηο εξγαζίαο) ΑΜΔΖ 188,6 17,7 1.300,0 ΔΜΜΔΖ 25,1 7,5 565,0 ΠΑΡΑΚΗΝΟΤΜΔΝΖ 48,6 4,2 315,0 ΤΝΟΛΟ 262,3 29,4 2.180,0 3.5. Κοινυνικέρ ανηιδπάζειρ ςπέπ ηηρ εξόπςξηρ Θεηηθέο είλαη νη αληηδξάζεηο ησλ ππνζηεξηθηψλ ησλ εηαηξηψλ πνπ εηδηθεχνληαη ζηνλ θιάδν ηεο εμφξπμεο ρξπζνχ ζηε ρψξα καο, νη νπνίνη εθθξάδνπλ ηηο ζεηηθέο ηνπο απφςεηο ζρεηηθά κε ηα έξγα εμφξπμεο ρξπζνχ ζηηο πεξηνρέο, κέζα απφ εθδειψζεηο, ζπγθεληξψζεηο, νκηιίεο, αιιά θαη κέζσ ησλ Μ.Μ.Δ. Απηνί, είλαη θπξίσο κέιε ζπιιφγσλ ππέξ ηνπ ρξπζνχ, θάηνηθνη ησλ πεξηνρψλ ζηηο νπνίεο έρεη ήδε μεθηλήζεη ή πξνβιέπεηαη ζχληνκα λα μεθηλήζεη εμνξπθηηθή δξαζηεξηφηεηα, αιιά θαη πνιίηεο πνπ δηακέλνπλ ζε άιιεο πεξηνρέο ηεο ρψξαο θαη αζρνινχληαη κε ηελ νδήγεζε ή ηνλ ρεηξηζκφ βαξέσλ κεραλεκάησλ πνπ είλαη απαξαίηεηα γηα ηέηνηνπ είδνπο δξαζηεξηφηεηεο ή αθφκε είλαη έκπνξνη ή ηερλίηεο πνπ δηαηεξνχλ θαηαζηήκαηα ή επηρεηξήζεηο ζ απηέο ηηο πεξηνρέο θαη ζεσξνχλ φηη ε εγθαηάζηαζε θαη ιεηηνπξγία ηέηνηνπ είδνπο παξαγσγηθψλ κνλάδσλ ζηηο πεξηνρέο ηνπο, απνηειεί ζεκαληηθή επθαηξία γηα ηελ βειηίσζε ησλ εηζνδεκάησλ ηνπο θαη ηε θαιπηέξεπζε ηνπ βηνηηθνχ ηνπο επηπέδνπ θαη κάιηζηα γηα αξθεηά ρξφληα. Όζνλ αθνξά ηε δεκφζηα πγεία θαη ην πεξηβάιινλ, νη εηαηξείεο ππνζηεξίδνπλ, πσο κε ηε ιήςε φισλ ησλ απαξαίηεησλ κέηξσλ θαη ηε ζπκκφξθσζε ηνπο κε ηνπο πθηζηάκελνπο λνκνζεηεκέλνπο απζηεξνχο θαλνληζκνχο, δελ ζα ππάξμεη θακκία επηβάξπλζε ζε θαλέλαλ απφ ηνπο δχν ηνκείο. Γηα ηελ ηεθκεξίσζε απηψλ ησλ ηζρπξηζκψλ ηνπο, νη εηαηξείεο παξνπζηάδνπλ πεξηβαιινληηθέο θαη άιιεο παξεκθεξείο κειέηεο, ζηηο νπνίεο αλαιπηηθά πεξηγξάθνληαη νη παξεκβάζεηο πνπ ζα γίλνπλ ζε φινπο ηνπο ηνκείο θαη νη απαξαίηεηεο ελέξγεηεο απνθαηάζηαζεο νη νπνίεο ζα αθνινπζήζνπλ, έηζη ψζηε ηφζν ε δεκφζηα πγεία φζν θαη ην πεξηβάιινλ ζηηο πεξηνρέο πνπ ζα ιεηηνπξγήζνπλ απηέο νη κνλάδεο, λα κείλνπλ αλεπεξέαζηεο. Αιιά θαη ε ίδηα 39