ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΣΤΙΓΜΑΤΙΣΜΟΣ - ΠΡΕΣΒΥΩΠΙΑ ΤΡΙΤΗ 8 ΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2009 Ρ. ΜΙΧΑΗΛ Γ. ΑΓΓΕΛΟΥ
Αστιγµατισµός ιαθλαστική ανωµαλία του οφθαλµού, κατά την οποία οι προσπίπτουσες σε αυτόν παράλληλες ακτίνες φωτός δεν εστιάζονται σε ένα κοινό σηµείο. Έλλειψη κοινού σηµείου, α-στιγµα-τισµός
Ιστορική αναφορά Στις αρχές του 1800 ανεκαλύφθη από τον Young Η χρήση του κυλινδρικού φακού περιγράφη από τον Airy λίγο αργότερα Η µαθηµατική περιγραφή έγινε από τον Sturm κατά τα µέσα του ίδιου αιώνα Προς τα τέλη του αιώνα ο Stokes εισήγαγε τους κυλινδρικούς φακούς για την ερµηνεία και διόρθωση του αστιγµατισµού
Ιστορική αναφορά Ο Knapp βρήκε ότι στις περισσότερες περιπτώσεις ο αστιγµατισµός οφείλεται στην ασύµµετρη κυρτότητα του κερατοειδούς το1870 Το 1880 ο Placido επινόησε την χρήση του οµώνυµου δίσκου για την εκτίµηση της ανωµαλίας του κερατοειδούς Το 1894 ο Jackson κατέστησε δηµοφιλείς τις υποκειµενικές τεχνικές για την αναγραφή των υάλων, χρησιµοποιώντας τον σταυροειδή κύλινδρο
Αίτια του αστιγµατισµού ιαταραχή του σχήµατος κυρτότητας του κερατοειδούς (στις περισσότερες περιπτώσεις) ιαταραχές της κυρτότητας των επιφανειών του φακού, κλίση του φακού, έκκεντρος φακός, ανοµοιογενής διαθλαστική δύναµη
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΟΥ ΚΕΡΑΤΟΕΙ ΙΚΟΥ ΑΣΤΙΓΜΑΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ σύµφωνος µε τον κανόνα 1. Συγγενής ΟΜΑΛΟΣ παρά τον κανόνα λοξός < 1 D στρογγυλό ή ωοειδές σχήµα σε ποσοστό 64% > 1 D συµµετρική η ασύµµετρη κλεψύδρα σε ποσοστό 75%
2. Επίκτητος α) Μετεγχειρητικός Επέµβαση καταρράκτη Κερατοειδοπλαστική ΟΜΑΛΟΣ (σύµφωνα µε τον κανόνα, παρά τον κανόνα, λοξός) ΟΜΑΛΟΣ ή ΑΝΩΜΑΛΟΣ (ηµιµεσηµβρινικός. λοξός ηµιµεσηµβρινικός, λοξός διάχυτος) Επεµβάσεις διαθλαστικής χειρουργικής ΟΜΑΛΟΣ ή ΑΝΩΜΑΛΟΣ ή ΟΜΑΛΟΣ + ΑΝΩΜΑΛΟΣ Φωτοθεραπευτική κερατεκτοµή ΑΝΩΜΑΛΟΣ β) Μετατραυµατικός ΣΠΑΝΙΑ ΟΜΑΛΟΣ ΣΥΝΗΘΩΣ ΑΝΩΜΑΛΟΣ
γ) Παθήσεις κερατοειδούς Οίδηµα κερατοειδούς Κερατοειδόκωνος ΑΝΩΜΑΛΟΣ ΟΜΑΛΟΣ (σε αρχόµενο κεντρικό κώνο) ή ΣΥΝΗΘΩΣ ΑΝΩΜΑΛΟΣ (ευθεία συµµετρική ή ασύµµετρη κλεψύδρα, λοξή ασύµµετρη κλεψύδρα,κεντρικά ωοειδές σχήµα, περιφερική ωοειδής εκτασία, υφολική εκτασία) ή ΟΜΑΛΟΣ + ΑΝΩΜΑΛΟΣ Μεταφλεγµονώδης ουλή ΑΝΩΜΑΛΟΣ Έλκος Μooren Εκφύλιση Terrien Ξηροφθαλµία ΑΝΩΜΑΛΟΣ ΑΡΧΙΚΑ ΟΜΑΛΟΣ (παρά τον κανόνα) ή ΑΝΩΜΑΛΟΣ ΑΝΩΜΑΛΟΣ Πτερύγιο ΟΜΑΛΟΣ (σύµφωνα µε τον κανόνα) ή ΑΝΩΜΑΛΟΣ Ρrellucid εκφύλιση ΑΡΧΙΚΑ, ΠΑΡΑ ΤΟΝ ΚΑΝΟΝΑ, ΑΡΓΟΤΕΡΑ ΑΝΩΜΑΛΟΣ
δ) ιάφορα αίτια Όγκος βλεφάρου ΟΜΑΛΟΣ ή ΑΝΩΜΑΛΟΣ Φακοί επαφής Τρίψιµο µατιού Παροδική εικόνα κερατοειδοκώνου (περιφερική εκτασία) Παροδική µεταβολή ή διάχυτα ανώµαλος αστιγµατισµός
Οπτική ερµηνεία :Ο αστιγµατικός κερατοειδής δεν δρα σαν ένας σφαιρικός φακός αλλά σαν σφαιροκυλινδρικός Η παράλληλη δέσµη ακτίνων περνώντας µέσα από το αστιγµατικό µάτι δεν σχηµατίζει µια εστία αλλά διαµορφώνεται σε ένα κωνοειδές του Sturm.Έτσι σχηµατίζονται δύο ξεχωριστές κάθετες µεταξύ τους εστιακές γραµµές. Ανάλογα µε τη θέση αυτών σε σχέση µε τον αµφιβληστροειδή, ο οµαλός αστιγµατισµός παίρνει διάφορες µορφές. Καθένας από τους δύο µεσηµβρινούς έχει διαφορετική εστιακή απόσταση, δηλαδή ένα σηµείο δεν απεικονίζεται ως σηµείο αλλά ως γραµµή ή µε ασάφεια.
Ταξινόµηση του κερατοειδικού αστιγµατισµού Στον «οµαλό αστιγµατισµό», οι δύο µεσηµβρινοί που εµφανίζουν τη µέγιστη διαφορά διαθλαστικής δύναµης είναι κάθετοι µεταξύ τους και ονοµάζονται κύριοι άξονες του αστιγµατισµού. Στον «ανώµαλο αστιγµατισµό» οι µεσηµβρινοί µε την µέγιστη διαφορά διαθλαστικής δύναµης δεν είναι κάθετοι µεταξύ τους ( π.χ. κερατοειδόκωνος )
Ταξινόµηση του οµαλού αστιγµατισµού αναλόγως της θέσεως του µεσηµβρινού µε την µεγαλύτερη κυρτότητα Στις περισσότερες περιπτώσεις ο αστιγµατισµός οφείλεται σε διαταραχές του κερατοειδούς. Ο µεσηµβρινός µε τη µικρότερη ακτίνα καµπυλότητας είναι κυρτότερος και είναι ως εκ τούτου διαθλαστικότερος. Όταν ο διαθλαστικότερος άξονας του µατιού είναι ο κάθετος, ο αστιγµατισµός ονοµάζεται «σύµφωνος µε τον κανόνα», όταν ο διαθλαστικότερος είναι ο οριζόντιος, τότε ο αστιγµατισµός ονοµάζεται «παρά τον κανόνα» και όταν κατέχει ενδιάµεση θέση «λοξός»
Ταξινόµηση του οµαλού αστιγµατισµού, αναλόγως της θέσεως του κωνοειδούς του Sturm εν σχέσει προς τον αµφιβληστροειδή Απλός µυωπικός αστιγµατισµός: Ένας άξονας είναι εµµετρωπικός και ο κάθετος σε αυτόν µυωπικός.
Ταξινόµηση του οµαλού αστιγµατισµού, αναλόγως της θέσεως του κωνοειδούς του Sturm εν σχέσει προς τον αµφιβληστροειδή Απλός υπερµετρωπικός αστιγµατισµός: Ένας άξονας είναι εµµετρωπικός και ο κάθετος σε αυτόν υπερµετρωπικός
συνέχεια Σύνθετος µυωπικός αστιγµατισµός: Και οι δύο άξονες είναι µυωπικοί αλλά διαφορετικής διαθλαστικής ισχύος
συνέχεια Σύνθετος υπερµετρωπικός αστιγµατισµός: Και οι δύο άξονες είναι υπερµετρωπικοί, αλλά διαφορετικής διαθλαστικής ισχύος.
συνέχεια Μικτός αστιγµατισµός: Ένας άξονας είναι µυωπικός και ο κάθετος σε αυτόν υπερµετρωπικός.
Συµπτώµατα και σηµεία αστιγµατισµού Θολή όραση Ασθενωπία Κεφαλαλγία Κλίση της κεφαλής, ιδίως επί λοξού αστιγµατισµού Κλείσιµο βλεφάρων σε όλες τις αποστάσεις
Προσδιορισµός και µέτρηση του αστιγµατισµού Αντικειµενικά : 1.Κερατοειδοµετρία 2. σκιασκοπία 3. κερατοειδοσκοπία 4. αυτόµατη διαθλασιµετρία 5. βιντεοκερατοειδογραφία - τοπογραφία
κερατοµετρία
σκιασκοπία
σκιασκοπία
Οµαλός αστιγµατισµός σύµφωνος µε τον κανόνα
Οµαλός σύµφωνος µε τον κανόνα αστιγµατισµός, µε µορφή ασσύµετρης αστιγµατικής κλεψύδρας
Οµαλός λοξός αστιγµατισµός
Οµαλός παρά τον κανόνα αστιγµατισµός
Ανώµαλος αστιγµατισµός ασύµµετρη κλεψύδρα στα όρια της κόρης
Ανώµαλος ηµιµεσηµβρινικός αστιγµατισµός σε κερατοειδόκωνο
Ανώµαλος ηµιµεσηµβρινικός αστιγµατισµός σε κερατοειδόκωνο
Λοξός ανώµαλος αστιγµατισµός, η πιο συχνή τοπογραφική µορφή κερατοειδοκώνου
Υποκειµενικά α. Μέθοδος οµίχλης- αστεροειδής κύκλος β. Σταυροειδής κύλινδρος γ. Περιστροφή δοκιµαστικού κυλίνδρου δ. Μέθοδος στενωπικής σχισµής
ιόρθωση αστιγµατισµού Γυαλιά Σφαιροκυλινδρικοί φακοί επαφής ιαθλαστικές επεµβάσεις Επεµβάσεις ένθεσης τορικών ενδοφακών
ιόρθωση αστιγµατισµού Γίνεται µε κυλινδρικό φακό που διαθλά µόνο σε µια διεύθυνση. Σαν άξονας του κυλινδρικού φακού χαρακτηρίζεται η διεύθυνση που δεν διαθλά.
Με σφαιροκυλινδρικό φακό ιόρθωση αστιγµατισµού
Επεµβάσεις ένθεσης τορικών ενδοφακών ιόρθωση του αστιγµατισµού
Εξέλιξη του αστιγµατισµού Μικρές µεταβολές σε όλη την διάρκεια της ζωής Μέχρι την ηλικία των σαράντα ετών υπάρχουν µικρές µεταβολές. Μετά τα σαράντα έτη λόγω σκληρύνσεως του φακού, µπορεί να µεταβληθεί ο φακικός αστιγµατισµός, ο οποίος µπορεί να προστεθεί ή να αφαιρεθεί από τον κερατοειδικό
πρεσβυωπία
Αν το µάτι ήταν οπτικό όργανο στατικής λειτουργίας θα έβλεπε καθαρά µόνο τα µακρινά αντικείµενα, αφού πρακτικά παράλληλες θεωρούνται µόνο οι ακτίνες που προέρχονται από µεγάλη απόσταση > 6µ Αντικείµενο κοντά στο µάτι, στέλνει σε αυτό αποκλίνουσα δέσµη ακτίνων. Για να εστιαστεί η δέσµη αυτή πάνω στον αµφιβληστροειδή, απαιτείται πρόσθετη θετική διαθλαστική δύναµη, την οποία εξασφαλίζει στο µάτι η προσαρµογή
α) στο εµµετρωπικό µάτι η παράλληλη δέσµη εστιάζεται στον αµφιβληστροειδή β) από κοντινό σηµείο, η δέσµη είναι αποκλίνουσα και αν η διαθλαστική δύναµη του µατιού έµενε σταθερή, η εστία θα σχηµατιζόταν πίσω από τον αµφιβληστροειδή γ) η σύσπαση του ακτινωτού µυός αυξάνει τη θετική δύναµη του φακού, αντιρροπώντας την αποκλίνουσα δέσµη και φέρνοντας την εστία στον αµφιβληστροειδή
Περί προσαρµογής Είναι ευέλικτος µηχανισµός µε τον οποίο ο οφθαλµός είναι σε θέση να αλλάξει τη διαθλαστική του ισχύ. Αυτή προκαλείται από αλλαγές στο σχήµα του κρυσταλλοειδούς φακού, προκύπτει δε από νευρικό ερέθισµα, το οποίο επιφέρει αύξηση στον τόνο του ακτινωτού µυός του οφθαλµού και χαλάρωση της Ζιννείου ζώνης, επιτρέποντας στην ελαστικότητα του φακού να αναλάβει πιο αµφίκυρτη κατάσταση και να δηµιουργήσει µεγαλύτερη διαθλαστική ισχύ. Η προσαρµοστική αντίδραση προκύπτει από την επακολουθούσα αλλαγή στο σχήµα του φακού-αρχικώς στην πρόσθια επιφάνεια. Μπορεί να εκφρασθεί ως: α) µέγεθος προσαρµογής σε διοπτρίες αλλαγής ισχύος του φακού β) εύρος προσαρµογής η απόσταση µεταξύ του µακρινού σηµείου του οφθαλµού και του πλησιέστερου σηµείου στο οποίο ο οφθαλµός µπορεί να διατηρήσει ευκρινή όραση Στον υπολογισµό της ανάγκης συµπληρωµατικών γυαλιών σε ένα πρεσβύωπα, το µέγεθος σε διοπτρίες είναι περισσότερο χρήσιµη µέτρηση Το προσαρµοστικό µέγεθος ελλατώνεται ανεξήγητα µε την γήρανση
Πρεσβυωπία είναι η σταδιακή έκπτωση της προσαρµοστικής αντίδρασης που απορρέει από την απώλεια της ελαστικότητας του περιφακίου και της ουσίας του φακού. Καθίσταται κλινικό πρόβληµα, όταν το εναποµείναν προσαρµοστικό ποσό δεν επαρκεί στον ασθενή για να φέρει σε πέρας τη λειτουργία της όρασης. Τα συµπτώµατα αρχίζουν συνήθως µετα την ηλικία των 40 ετών. Προφανώς η απαρχή της πρεσβυωπία εξαρτάται από τη διαθλαστική κατάσταση,το βάθος της εστίας (µέγεθος κόρης), τις οπτικές ανάγκες, κτλ.
Μέσο µέγεθος προσαρµογής στις διάφορες ηλικίες
ιόρθωση Γυαλιά Πολυεστιακοί φακοί επαφής Πολυεστιακοί ενδοφακοί ιαθλαστικές επεµβάσεις
ΠΟΛΥΕΣΤΙΑΚΟΙ ΕΝ ΟΦΑΚΟΙ
ΕΡΩΤΗΣΗ