Σχεδίαση της αισθητικής της διεπαφής

Δεκέμβριος 2015 Σχεδίαση της αισθητικής της διεπαφής Τάσος Λαδιάς Σχολικός Σύμβουλος Πληροφορικής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ladiastas@gmail.com

πρόλογος

πρόλογος 3

πρόλογος Ο Kandinsky ισχυρίζεται ότι η εξέλιξη της ζωγραφικής απαιτεί τη σύσταση μιας επιστήμης της τέχνης... 4

πρόλογος που να επιτρέπει στον καλλιτέχνη να ελέγχει τη δημιουργία του με τα μέσα της «εφαρμοσμένης» επιστήμης. 5

πρόλογος Στα χρόνια που ακολούθησαν (αν και χωρίς να έχει επιτευχθεί ο στόχος του για μια «εφαρμοσμένη» επιστήμη της τέχνης), έχουν καθοριστεί αρχές που διέπουν τη σύνθεση ενός οπτικού πεδίου 6

πρόλογος Η οπτική μελέτη των μορφών αρχίζει με την διερεύνηση των στοιχείων της οπτικής αντίληψης. 7

πρόλογος Η χρήση των στοιχείων αυτών, ακολουθεί αρχές και μεθόδους που αποκαλύπτουν τις δυνατότητες που υπάρχουν στη λήψη αποφάσεων για τα σχεδιαστικά θέματα. 8

πρόλογος Κατά τη γνώμη μας η τήρηση των κανόνων δεν εξασφαλίζει την αισθητική τελειότητα του αποτελέσματος 9

πρόλογος αλλά εγγυάται τουλάχιστον την αποφυγή κραυγαλέων λαθών. 10

πρόλογος Στο παρόν θα επιχειρήσουμε να προσαρμόσουμε αυτές τις αρχές στο πεδίο των πολυμέσων 11

πρόλογος Κανόνες που θεωρούμε ότι θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμο να λαμβάνονται υπόψη από τους καθηγητές πληροφορικής οι οποίοι δεν έχουν τη θεωρητική υποδομή σε θέματα αισθητικής. 12

πρόλογος Κοινή παραδοχή είναι ότι η προσέγγιση και τα υπό εξέταση θέματα αναφέρονται στο δυτικό πολιτισμό. 13

το design

το design Η σχεδίαση (design) είναι μια διαδικασία καλλιτεχνικής δημιουργίας με συγκεκριμένο προορισμό. 15

το design Όμως αιτήματα για ομορφιά και χάρη, γίνονται καίρια αφού πρώτα εκπληρωθούν πιο θεμελιακές ανάγκες. 16

το design Αισθητική (απόλαυση) καρέκλα (πρακτική) χρησιμότητα 17

το design Αισθητική (απόλαυση) καρέκλα εργαλείο (πρακτική) χρησιμότητα 22

το design Αισθητική (απόλαυση) τέχνη καρέκλα εργαλείο (πρακτική) χρησιμότητα 23

το design Αισθητική (απόλαυση) τέχνη σκουπίδια καρέκλα εργαλείο (πρακτική) χρησιμότητα 24

το design Αισθητική (απόλαυση) τέχνη σκουπίδια design εργαλείο (πρακτική) χρησιμότητα 25

το design Βέβαια είναι δυνατό μια εμπνευσμένη λύση να επιτευχθεί διαισθητικά 26

το design όμως στις περισσότερες περιπτώσεις ο σχεδιαστής στηρίζεται στη διερευνητική του σκέψη 27

το design εξετάζοντας σε βάθος όλες τις οπτικές δυνατότητες μέσα στον κύκλο απαιτήσεων των επί μέρους προβλημάτων. 28

το design των πολυμέσων

το design των πολυμέσων Σε μια εφαρμογή πολυμέσων ο χρήστης παρακολουθεί μια ακολουθία από σκηνές 30

το design των πολυμέσων αυτό που προσλαμβάνει ο χρήστης είναι αφενός η σκηνή που βλέπει μια δεδομένη χρονική στιγμή 31

το design των πολυμέσων και αφετέρου η δυναμική που αναπτύσσεται από τη διαδοχή των σκηνών. 32

το design των πολυμέσων Δηλαδή, αφενός οι διαδοχικές σκηνές να έχουν μια δομική συνέχεια (ενότητα ύφους του έργου) 33

το design των πολυμέσων και αφετέρου κάθε μια σκηνή να στέκεται αυτόνομα (ενότητα ύφους της σκηνής). 34

η σύνθεση

η σύνθεση Στην επιφάνεια της σκηνής συναλλασσόμαστε με τον εικονικό χώρο και τον διαμορφώνουμε με τη διαδικασία της σύνθεσης. 36

η σύνθεση Σύνθεση είναι η σύν-ταξη οπτικών στοιχείων σε ένα οπτικό πεδίο και είναι αποτέλεσμα συνειδητής διαδικασίας. 37

η σύνθεση Σύνθεση είναι η σύν-ταξη οπτικών στοιχείων σε ένα οπτικό πεδίο και είναι αποτέλεσμα συνειδητής διαδικασίας. 38

η σύνθεση Θεωρείται "καλή" όταν, κανένα από τα στοιχεία της δεν μπορεί να αλλάξει, χωρίς να χαλάσουν οι σχέσεις του συνόλου των στοιχείων 39

η σύνθεση Για τη σύνθεση μιας σκηνής ώστε να είναι επικοινωνιακά αποτελεσματική θα εξετάσουμε παραμέτρους της σκηνής και των αντικειμένων της 40

η σύνθεση Παράμετροι της σκηνής σχήμα προσανατολισμός αναλογία των πλευρών Παράμετροι των αντικειμένων μέγεθος πλήθος δυναμική 41

η σκηνή ως τμήμα της οθόνης

η σκηνή ως τμήμα της οθόνης Η οριοθέτηση του βλέμματος είναι η πρώτη συνειδητή εικαστική πράξη του οπτικοποιητή 43

η σκηνή ως τμήμα της οθόνης Στα πολυμέσα η οριοθέτηση γίνεται από την οθόνη του υπολογιστή 44

η σκηνή ως τμήμα της οθόνης όμως μπορεί η σκηνή να είναι υποσύνολο της οθόνης. 45

το σχήμα της σκηνής

το σχήμα της σκηνής Στη ζωγραφική, στη γραφιστική ή στη φωτογραφία υπάρχει η δυνατότητα ελεύθερης επιλογής του σχήματος της εικόνας. 47

το σχήμα της σκηνής Το πλαίσιο της εικόνας μπορεί να είναι ορθογώνιο, στρογγυλό ή ακανόνιστου σχήματος. 48

το σχήμα της σκηνής Όμως στις εφαρμογές πολυμέσων η οθόνη του Η/Υ είναι ένα ορθογώνιο παραλληλόγραμμο 53

το σχήμα της σκηνής και μπορεί να είναι με οριζόντιο ή κατακόρυφο προσανατολισμό. 54

το σχήμα της σκηνής Παρόλα αυτά όταν η έννοια της σκηνής δεν ταυτίζεται με αυτή της οθόνης τότε μπορούμε να έχουμε διαφορετικού σχήματος σκηνές μέσα στην οθόνη. 55

ο προσανατολισμός της σκηνής

ο προσανατολισμός της σκηνής Μια ορθογώνια σκηνή μπορεί να είναι προσανατολισμένη κατακόρυφα ή οριζόντια μέσα στην οθόνη... 57

ο προσανατολισμός της σκηνής γενικά ο προσανατολισμός της σκηνής επιλέγεται με βάση την αρχή «κάθετο θέμα σε κάθετη σκηνή ή οριζόντιο θέμα σε οριζόντια σκηνή». 58

ο προσανατολισμός της σκηνής Η οριζόντια χρήση της σκηνής δημιουργεί οικειότητα γιατί η οπτική μας αντίληψη είναι οριζόντια 59

ο προσανατολισμός της σκηνής αντιθέτως η κάθετη χρησιμοποίηση ενός ορθογώνιου παραλληλόγραμμου θα χρειαστεί πιθανόν, μια κίνηση του βλέμματος σε κάθετο άξονα για την ανάγνωση του συνόλου της σύνθεσης. 60

η αναλογία των πλευρών της σκηνής

η αναλογία των πλευρών της σκηνής Σε μια συνηθισμένη οθόνη υπολογιστή το μήκος της οριζόντιας προς την κάθετη πλευρά (πλάτος / ύψος) έχει αναλογία 4/3 36,12/27,09 4/3 800/6004/3 62

η αναλογία των πλευρών της σκηνής Με αυτή την αναλογία πλευρών μπορεί να πλαισιωθεί μια οριζόντια προσανατολισμένη σκηνή χωρίς να γίνεται μεγάλη σπατάλη του κατακόρυφου χώρου της οθόνης. 63

η αναλογία των πλευρών της σκηνής Όλα τα ορθογώνια παραλληλόγραμμα διαθέτουν κυρίαρχο άξονα σκηνής 64

η αναλογία των πλευρών της σκηνής Για παράδειγμα, ένα ορθογώνιο παραλληλόγραμμο με σχέση πλευρών 2 προς 3 είναι αρκετά επίμηκες 65

η αναλογία των πλευρών της σκηνής και έχει μια σαφώς πιο εμφατική παρουσία κυρίαρχου άξονα από παραλληλόγραμμα μικρότερης αναλογίας πλευρών. 66

η αναλογία των πλευρών της σκηνής Ο κυρίαρχος άξονας, προσδίδει ιδιότητες στη σκηνή που αν ο σχεδιαστής τις γνωρίζει θα μπορέσει να τις χρησιμοποιήσει για την επίτευξη του στόχου του. 67

οι δυνάμεις εντός του πεδίου της σκηνής

δυνάμεις εντός του πεδίου της σκηνής Η σκηνή είναι το κύριο πλαίσιο αναφοράς για τα γεγονότα που παρουσιάζονται μέσα σε αυτή... 69

δυνάμεις εντός του πεδίου της σκηνής Σε αυτό το πλαίσιο ο θεατής της σκηνής αντιλαμβάνεται μια αλληλενέργεια κατευθυντικών τάσεων επί των οπτικών αντικειμένων του πεδίου 70

δυνάμεις εντός του πεδίου της σκηνής Αυτές οι τάσεις έχουν σημείο εφαρμογής, κατεύθυνση, ένταση και γι αυτό μπορούν να ορισθούν ως (ψυχολογικές) δυνάμεις. 71

δυνάμεις εντός του πεδίου της σκηνής Τι αντιλαμβανόμαστε όταν ένας κύκλος τοποθετείται στο εσωτερικό ενός ορθογώνιου πλαισίου; 72

δυνάμεις εντός του πεδίου της σκηνής Κατ' αρχήν το ορθογώνιο ως οπτικό σχήμα είναι άδειο και συγχρόνως μη άδειο 73

δυνάμεις εντός του πεδίου της σκηνής Το κέντρο του αποτελεί μέρος μιας σύνθετης κρυφής δομής, που μπορούμε να διερευνήσουμε με τη βοήθεια του κύκλου... 74

δυνάμεις εντός του πεδίου της σκηνής Αν ο κύκλος τοποθετηθεί σε διάφορες θέσεις μέσα στη σκηνή, φαίνεται να βρίσκεται σε ορισμένες θέσεις σε κατάσταση ηρεμίας, σε άλλες παρουσιάζει κάποια τάση προς ορισμένη κατεύθυνση και σε άλλες η κατάστασή του μοιάζει ασαφής. 75

δυνάμεις εντός του πεδίου της σκηνής Αν ο κύκλος τοποθετηθεί σε διάφορες θέσεις μέσα στη σκηνή, φαίνεται σε ορισμένες θέσεις να βρίσκεται σε κατάσταση ηρεμίας, σε άλλες παρουσιάζει κάποια τάση προς ορισμένη κατεύθυνση και σε άλλες η κατάστασή του μοιάζει ασαφής. 76

δυνάμεις εντός του πεδίου της σκηνής Αν ο κύκλος τοποθετηθεί σε διάφορες θέσεις μέσα στη σκηνή, φαίνεται σε ορισμένες θέσεις να βρίσκεται σε κατάσταση ηρεμίας, σε άλλες παρουσιάζει κάποια τάση προς ορισμένη κατεύθυνση και σε άλλες η κατάστασή του μοιάζει ασαφής. 77

δυνάμεις εντός του πεδίου της σκηνής Οι δυνάμεις που δρουν στον κύκλο προέρχονται από τις κυρίες κατευθύνσεις του πεδίου, το μαγνητισμό του πλαισίου, την έλξη της μάζας, την ασυμμετρία της σκηνής, τα υπάρχοντα «οπτικά διανύσματα». Όλοι αυτοί οι παράγοντες επηρεάζουν το σύνολο της αντίληψής μας και συμμετέχουν στην τελική διαμόρφωση. 78

η έλξη του πλαισίου της σκηνής

η έλξη του πλαισίου Οι πλευρές του πλαισίου μιας σκηνής ενεργούν ως μαγνήτες που έχουν την τάση να έλκουν τα οπτικά αντικείμενα. 85

η έλξη του πλαισίου Εδώ ο κύκλος φαίνεται να είναι κολλημένος στην επάνω πλευρά της σκηνής, παρά το ότι υπάρχει η έλξη της βαρύτητας προς τα κάτω. 86

η έλξη του πλαισίου Εδώ φαίνεται ότι η έλξη του πλαισίου είναι αρκετά δυνατή ώστε να κρατά τον δίσκο ψηλά, αν και είναι μεγαλύτερη απόσταση, σε σχέση με την προηγούμενη περίπτωση μεταξύ της θέσης του δίσκου και της επάνω πλευράς της οθόνης. 87

η έλξη του πλαισίου Μόνο όταν η θέση του δίσκου βρεθεί σε πολύ μεγαλύτερη απόσταση από την επάνω πλευρά της οθόνης, έχουμε επίδραση της βαρύτητας. 88

η έλξη του πλαισίου Μια σύνθεση είναι ένα εικαστικό οικοδόμημα που έχει ανάγκη στήριξης σε βάση... 89

η έλξη του πλαισίου Για το θέμα της βάσης της σύνθεσης, μελέτες εικαστικής δημιουργίας οδήγησαν στο "γενικό κανόνα στήριξης της σύνθεσης" 90

η έλξη του πλαισίου που λέει ότι «τα οπτικά βαριά αντικείμενα καταλαμβάνουν τις κατώτερες περιοχές της σκηνής, ενώ στις επάνω περιοχές τοποθετούνται τα οπτικά ελαφρύτερα». 91

η έλξη του πλαισίου που λέει ότι «τα οπτικά βαριά αντικείμενα καταλαμβάνουν τις κατώτερες περιοχές της σκηνής, ενώ στις επάνω περιοχές τοποθετούνται τα οπτικά ελαφρύτερα». 92

η έλξη του πλαισίου που λέει ότι «τα οπτικά ελαφρά αντικείμενα καταλαμβάνουν τις ανώτερες περιοχές της σκηνής, ενώ στις κάτω περιοχές τοποθετούνται τα οπτικά βαρύτερα». 93

η έλξη του πλαισίου που λέει ότι «τα οπτικά ελαφρά αντικείμενα καταλαμβάνουν τις ανώτερες περιοχές της σκηνής, ενώ στις κάτω περιοχές τοποθετούνται τα οπτικά βαρύτερα». 94

η έλξη του πλαισίου Οι πλευρές της σκηνής εξασκούν επίσης ισχυρή έλξη. Στο σχήμα τα αντικείμενα δεν φαίνεται να έλκονται προς τα κάτω από την βαρύτητα, αλλά αντίθετα έλκονται από τις πλευρές του πλαισίου. 95

η έλξη του πλαισίου Οι γωνίες της σκηνής διαθέτουν ένα ιδιαίτερο μαγνητισμό και έχουν την τάση να έλκουν τα αντικείμενα που βρίσκονται κοντά... 96

η έλξη του πλαισίου είναι φανερό ότι πρέπει να αποφεύγονται οι συνθέσεις των οποίων τα κύρια σχήματα τοποθετούνται πολύ κοντά σε γωνίες της σκηνής. 97

η έλξη του πλαισίου H πιο σταθερή θέση του αντικειμένου μέσα στην σκηνή είναι σίγουρα το κέντρο της σκηνής 98

η έλξη του πλαισίου στο κέντρο το αντικείμενο βρίσκεται μακριά από την μαγνητική έλξη των πλευρών της σκηνής και οι δυνάμεις της έλξης, εξισορροπούνται. 99

η έλξη του πλαισίου στο κέντρο το αντικείμενο βρίσκεται σε ευσταθή ισορροπία και δημιουργεί ένα αίσθημα της ηρεμίας. 100

η έλξη του πλαισίου Αν ένα μεγάλο αντικείμενο είναι τοποθετημένο μέσα στην σκηνή, τότε δέχεται την έλξη και των τεσσάρων πλευρών της... 101

η έλξη του πλαισίου τότε ως θεατές, έχουμε την αίσθηση ότι το αντικείμενο έχει την τάση να σπάσει το πλαίσιο της σκηνής και να επεκταθεί εκτός... 102

η έλξη του πλαισίου ενώ αν το αντικείμενο είναι πολύ μικρό και βρίσκεται στο κέντρο της σκηνής, μακριά από τις πλευρές της, τότε δεν δέχεται την μαγνητική έλξη των πλευρών. η μεγάλη επιφάνεια του κενού χώρου που το περιβάλλει φαίνεται να το πιέζει. 103

η διάταξη των αντικειμένων στη σκηνή

η διάταξη των αντικειμένων Επειδή είμαστε συνηθισμένοι να στεκόμαστε όρθιοι στο επίπεδο έδαφος, θέλουμε να βλέπουμε το περιβάλλον μας να καθρεπτίζει τα βιώματά μας με σταθερές σειρές οριζόντιων/ κατακόρυφων οπτικών στοιχείων. 105

η διάταξη των αντικειμένων Επειδή είμαστε συνηθισμένοι να στεκόμαστε όρθιοι στο επίπεδο έδαφος, θέλουμε να βλέπουμε το περιβάλλον μας να καθρεπτίζει τα βιώματά μας με σταθερές σειρές οριζόντιων/ κατακόρυφων οπτικών στοιχείων. 106

η διάταξη των αντικειμένων (οριζόντια κατακόρυφη) Η οριζόντια διάταξη των αντικειμένων προσφέρει ηρεμία επειδή αισθανόμαστε ότι μπορούμε να ελέγχουμε πιο εύκολα τον οριζόντιο χώρο από ότι τον κατακόρυφο. 107

η διάταξη των αντικειμένων (οριζόντια κατακόρυφη) Η οριζόντια διάταξη των αντικειμένων προσφέρει ηρεμία επειδή αισθανόμαστε ότι μπορούμε να ελέγχουμε πιο εύκολα τον οριζόντιο χώρο από ότι τον κατακόρυφο. 108

η διάταξη των αντικειμένων (οριζόντια κατακόρυφη) Η κατακόρυφη διάταξη των αντικειμένων τα κάνει να φαίνονται περισσότερο δυναμικά, ισχυρά και συναρπαστικά. 109

η διάταξη των αντικειμένων (οριζόντια κατακόρυφη) Η κατακόρυφη διάταξη των αντικειμένων τα κάνει να φαίνονται περισσότερο δυναμικά, ισχυρά και συναρπαστικά. 110

η διάταξη των αντικειμένων (Κλίση ως προς τον ορίζοντια) Δίνοντας κλίση στο περιεχόμενο μιας σκηνής που δεν παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον μπορεί να αποκτήσει δυναμική. 111

η διάταξη των αντικειμένων (Κλίση ως προς τον ορίζοντια) Δίνοντας κλίση στο περιεχόμενο μιας σκηνής που δεν παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον μπορεί να αποκτήσει δυναμική. 112

η διάταξη των αντικειμένων (ασυμμετρία της σκηνής) Όταν κοιτάζουμε μια σκηνή δεν φαίνεται να βλέπουμε με τον ίδιο τρόπο το αριστερό και το δεξιό τμήμα της. 113

η διάταξη των αντικειμένων (ασυμμετρία της σκηνής) Φαίνεται να δίνουμε μεγαλύτερη προσοχή στο αντικείμενο που βρίσκεται στη δεξιά πλευρά της σκηνής. 114

η διάταξη των αντικειμένων (ασυμμετρία της σκηνής) Η προσοχή μας μετατοπίζεται σε συνάρτηση με την θέση που βρίσκονται τα αντικείμενα παρά σε σχέση με το τι κάνουν. 115

η διάταξη των αντικειμένων (ασυμμετρία της σκηνής) Το αντικείμενο στο αριστερό τμήμα φαίνεται να πλησιάζει το αντικείμενο στο δεξιό τμήμα. (ποιος απευθύνει το λόγο;) 116

η διάταξη των αντικειμένων (ασυμμετρία της σκηνής) Το αντικείμενο στο αριστερό τμήμα φαίνεται να πλησιάζει το αντικείμενο στο δεξιό τμήμα. (ποιος απευθύνει το λόγο;) 117

η διάταξη των αντικειμένων (διαγώνιοι) Κύρια και δευτερεύουσα διαγώνιοι. Ποιος από τους δύο δρόμους φαίνεται να υποδηλώνει ανήφορο και ποιος κατήφορο; 118

η διάταξη των αντικειμένων (διαγώνιοι) Όταν παρατηρούμε μια σκηνή αρχίζουμε να βλέπουμε την αριστερή πλευρά της και ολοκληρώνουμε την παρατήρησή μας στη δεξιά της πλευρά. 119

η διάταξη των αντικειμένων (διαγώνιοι) Όταν παρατηρούμε μια σκηνή αρχίζουμε να βλέπουμε την αριστερή πλευρά της και ολοκληρώνουμε την παρατήρησή μας στη δεξιά της πλευρά. 120

η διάταξη των αντικειμένων (διαγώνιοι) Κίνηση κατά μήκος της δευτερεύουσας διαγώνιου φαίνεται να βοηθά την απογείωση του αεροπλάνου 121

η διάταξη των αντικειμένων (διαγώνιοι) ενώ κατά την κίνηση κατά μήκος της κυρίας διαγώνιου το αεροπλάνο φαίνεται να αντιμετωπίζει μεγαλύτερη δυσκολία στο ανέβασμα. 122

η έλξη των οπτικών μαζών

η έλξη των (οπτικών) μαζών Κάθε αντικείμενο που λειτουργεί μέσα στη σκηνή μιας πολυμεσικής εφαρμογής, φέρει ένα οπτικό βάρος που προσδιορίζεται από: τη διάσταση του αντικειμένου το βασικό του σχήμα, το βασικό του προσανατολισμό, τη θέση του μέσα στην σκηνή το χρώμα του. 124

η έλξη των (οπτικών) μαζών Το πως επηρεάζει ο κάθε παράγοντας το οπτικό βάρος φαίνεται στον πίνακα 125

η έλξη των (οπτικών) μαζών 126

η έλξη των (οπτικών) μαζών Οι οπτικές μάζες έλκονται μεταξύ τους. Όσο μεγαλύτερη είναι η οπτική μάζα τόσο μεγαλύτερη είναι η ελκτική της δύναμη. 127

η έλξη των (οπτικών) μαζών Αν τα αντικείμενα βρίσκονται αρκετά κοντά έτσι ώστε η έλξη της μάζας να είναι ιδιαίτερα ισχυρή, τότε έχουμε την τάση να τα θεωρούμε ως μια ενιαία οπτική μάζα. 128

η έλξη των (οπτικών) μαζών Η δράση των πλευρών της σκηνής και η αλληλεπίδραση μεταξύ των μαζών καθορίζεται από τον κανόνα: «Αν δύο μάζες είναι τοποθετημένες σε απόσταση μικρότερη της πιο μικρής διάστασης της σκηνής 129

η έλξη των (οπτικών) μαζών Η δράση των πλευρών της σκηνής και η αλληλεπίδραση μεταξύ των μαζών καθορίζεται από τον κανόνα: «Αν δύο μάζες είναι τοποθετημένες σε απόσταση μικρότερη της πιο μικρής διάστασης της σκηνής 130

η έλξη των (οπτικών) μαζών τότε δημιουργείται η αίσθηση ότι οι δύο μάζες συνυπάρχουν ή έλκονται... 131

η έλξη των (οπτικών) μαζών Αντίθετα αν η απόσταση μεταξύ των μαζών είναι μεγαλύτερη της πιο μικρής διάστασης της σκηνής τότε τα αντιλαμβανόμαστε σαν να απωθούνται και να απομακρύνονται». 132

οπτικά διανύσματα

Οπτικά διανύσματα (από τη στατική στη δυναμική) Ο τρόπος που διατάσσονται επί της σκηνής τα αντικείμενα μας δημιουργούν την αντίληψη οπτικών διανυσμάτων που κατευθύνουν το βλέμμα προς συγκεκριμένα σημεία. 134

Οπτικά διανύσματα (από τη στατική στη δυναμική) 135

Οπτικά διανύσματα Το διάνυσμα εκφράζει κάθε στοιχείο αισθητικής που μας οδηγεί σε συγκεκριμένες κατευθύνσεις χώρου χρόνου 136

Οπτικά διανύσματα Το διάνυσμα εκφράζει κάθε στοιχείο αισθητικής που μας οδηγεί σε συγκεκριμένες κατευθύνσεις χώρου χρόνου 137

Οπτικά διανύσματα 138

Οπτικά διανύσματα Για την δόμηση του χώρου της σκηνής πρέπει να θεωρούμε το χώρο της ως ένα ενιαίο διανυσματικό πεδίο 139

Οπτικά διανύσματα Το διανυσματικό πεδίο είναι ο συνδυασμός των διαφόρων διανυσμάτων που λειτουργούν: μέσα στο πεδίο σκηνής (απλό πλαίσιο) από σκηνή σε επόμενη σκηνή εντός της ίδιας σειράς σκηνών (ίδιο θέμα) από σειρά σκηνών σε άλλη σειρά σκηνών (αλλαγή θέματος). 140

τύποι οπτικών διανυσμάτων

τύποι διανυσμάτων Υπάρχουν τρεις κύριοι τύποι διανυσμάτων: τα γραφικά διανύσματα, τα διανύσματα δείκτη και τα διανύσματα κίνησης. 145

τύποι διανυσμάτων Τα γραφικά διανύσματα δημιουργούνται από ακίνητα στοιχεία που οδηγούν το βλέμμα σε ορισμένες διευθύνσεις. H κατεύθυνση ενός γραφικού διανύσματος δεν είναι σαφής. 146

τύποι διανυσμάτων Τα γραφικά διανύσματα δημιουργούνται από ακίνητα στοιχεία που οδηγούν το βλέμμα σε ορισμένες διευθύνσεις. H κατεύθυνση ενός γραφικού διανύσματος δεν είναι σαφής. 147

τύποι διανυσμάτων Τα διανύσματα δείκτη δημιουργούνται από μια κατάσταση που στρέφει σαφώς το βλέμμα προς συγκεκριμένη κατεύθυνση. Παραδείγματα διανυσμάτων δεικτών είναι τα βέλη και οι άνθρωποι που δείχνουν ή που κοιτάζουν προς μια κατεύθυνση. 148

τύποι διανυσμάτων Τα διανύσματα δείκτη δημιουργούνται από μια κατάσταση που στρέφει σαφώς το βλέμμα προς συγκεκριμένη κατεύθυνση. Παραδείγματα διανυσμάτων δεικτών είναι τα βέλη και οι άνθρωποι που δείχνουν ή που κοιτάζουν προς μια κατεύθυνση. 149

Μια παρεξήγηση: 150

τύποι διανυσμάτων Τα διανύσματα κίνησης δημιουργούνται από κάποιο αντικείμενο που κινείται πράγματι ή γίνεται αντιληπτό ότι κινείται στη σκηνή. 151

ένταση οπτικών διανυσμάτων

ένταση διανυσμάτων Η ένταση των διανυσμάτων 153

ένταση διανυσμάτων Το μέγεθος ενός διανύσματος εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως: από το πόσο καθοριστικά οδηγεί το βλέμμα προς μια κατεύθυνση ή από το πόσο γρήγορα κινείται αντικείμενο στη σκηνή. 154

συμβολισμοί οπτικών διανυσμάτων

ένταση διανυσμάτων ή από το πόσο γρήγορα κινείται ένα αντικείμενο στη σκηνή για να ισορροπηθεί η σκηνή χρειάστηκε ο Πλούτο να μετακινηθεί πιο αριστερά ώστε να εξισορροπηθεί το ισχυρό οπτικό διάνυσμα που δημιουργείται από το τρέξιμο. 156

συμβολισμοί της κατεύθυνσης των διανυσμάτων Ένα διάνυσμα με κατεύθυνση προς τα πάνω συμβολίζει την τάση προς το θεϊκό, το ουράνιο, το ιδανικό και το αφηρημένο. 157

συμβολισμοί της κατεύθυνσης των διανυσμάτων Με την κατεύθυνση διανύσματος προς τα κάτω αναφερόμαστε στο βάθος της ψυχής & των συναισθημάτων, στη βαθιά σκέψη και τις βαθυστόχαστες παρατηρήσεις. 158

συμβολισμοί της κατεύθυνσης των διανυσμάτων Διάνυσμα με κατεύθυνση προς τα δεξιά είναι η κίνηση προς τον άλλο, αριστερά είναι το εγώ, το παρελθόν δεξιά είναι το εσύ και το μέλλον. 159

συμβολισμοί της κατεύθυνσης των διανυσμάτων Η κατεύθυνση διανύσματος προς τα αριστερά είναι κίνηση προς την προέλευση, προς την παράδοση, προς το εγώ, αφομοίωσης. 160

δόμηση του πεδίου της σκηνής

Δόμηση του πεδίου της σκηνής Δόμηση του πεδίου της σκηνής σημαίνει χρησιμοποίηση των διαφόρων δυνάμεων που εκδηλώνονται στο εσωτερικό της κατά τέτοιο τρόπο ώστε να λειτουργούν αποδοτικά. 163

Οπτικά διανύσματα (από τη στατική στη δυναμική) 164

Δόμηση του πεδίου της σκηνής Θα προσπαθήσουμε να πετύχουμε ισορροπία μεταξύ των οπτικών μαζών συνυπολογίζοντας: τις έλξεις των πλευρών της σκηνής στις οπτικές μάζες τις έλξεις της κάθε οπτικής μάζας επί όλων των άλλων τα οπτικά διανύσματα σε μία σκηνή τα οπτικά διανύσματα από σκηνή σε σκηνή κατά τη διαδοχή τους 165

Δόμηση του πεδίου της σκηνής θα προσπαθήσουμε να πετύχουμε ισορροπία μεταξύ των οπτικών μαζών συνυπολογίζοντας: τις έλξεις των πλευρών της σκηνής στις οπτικές μάζες τις έλξεις της κάθε οπτικής μάζας επί όλων των άλλων τα οπτικά διανύσματα σε μία σκηνή τα οπτικά διανύσματα από σκηνή σε σκηνή κατά τη διαδοχή τους 168

ισορροπία οπτικών μαζών

Ισορροπία των οπτικών μαζών Στη φυσική όταν το συνολικό άθροισμα των δυνάμεων που ασκούνται σε ένα σώμα είναι μηδέν (ΣF0) τότε το σώμα αυτό διατηρεί την κινητική του κατάσταση (αν δεν μετακινείται τότε θα παραμένει ακίνητο). 170

Ισορροπία των οπτικών μαζών Το ίδιο συμβαίνει στην εικαστική σύνθεση. Η πλέον απλή περίπτωση ισορροπίας είναι το μοναδικό αντικείμενο να βρίσκεται στο οπτικό κέντρο της σκηνής και να μην εφαρμόζονται πάνω του διανύσματα. 171

Ισορροπία των οπτικών μαζών Το μοναδικό σώμα έχει μετατοπιστεί προς τα αριστερά ώστε να εξουδετερωθεί το προς τα δεξιά ισχυρό διάνυσμα δείκτη λόγω της κίνησης. 174

Ισορροπία των οπτικών μαζών Σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση (περισσότερα του ενός αντικείμενα ή διανύσματα) θα πρέπει να ισχύει και η αρχή ότι η συνολική ροπή τους ως προς το κέντρο να ισούται με το μηδέν (ΣΜ0). 175

Ισορροπία των οπτικών μαζών Η μεγάλη μάζα απέχει λιγότερο από το κέντρο σε σχέση με τη μικρή μάζα ώστε να ισχύει το θεώρημα των ροπών. 176

Ισορροπία των οπτικών μαζών συμμετρική & μη συμμετρική ισορροπία 177

τα δυνατά οπτικά σημεία

Τα δυνατά (οπτικά) σημεία Παρά την επίτευξη ισορροπίας ιδιαίτερη σημασία για την αποτελεσματικότητα της οπτικής επικοινωνίας παίζει η θέση εντός της σκηνής στην οποία είναι το κάθε αντικείμενο. 179

Τα δυνατά (οπτικά) σημεία Τα σημαντικά αντικείμενα πρέπει να τοποθετούνται στα «δυνατά σημεία». 180

Τα δυνατά (οπτικά) σημεία Δυνατό σημείο σε μια σύνθεση είναι το σημείο που πρωταρχικά συγκεντρώνει την προσοχή του θεατή. 181

Τα δυνατά (οπτικά) σημεία Για τους τρόπους τοποθέτησης των αντικειμένων εντός της σκηνής υπάρχουν οι κανόνες: των τεσσάρων δυνατών σημείων, της χρυσής τομής, του απλού τριγώνου, του διπλού τριγώνου και της διαγώνιας σύνθεσης. 182

Τα δυνατά (οπτικά) σημεία Κανόνας των τεσσάρων δυνατών σημείων Διαιρούμε κάθε πλευρά της σκηνής σε τρία ίσα μέρη και συνδέουμε τα απέναντι σημεία με ευθείες. Τα τέσσερα σημεία στα οποία τέμνονται αυτά αποτελούν τα δυνατά σημεία της σκηνής. 183

Τα δυνατά (οπτικά) σημεία Κανόνας των τεσσάρων δυνατών σημείων Διαιρούμε κάθε πλευρά της σκηνής σε τρία ίσα μέρη και συνδέουμε τα απέναντι σημεία με ευθείες. Τα τέσσερα σημεία στα οποία τέμνονται αυτά αποτελούν τα δυνατά σημεία της σκηνής. 184

Τα δυνατά (οπτικά) σημεία Κανόνας της χρυσής τομής Ένας από τους κλασσικούς τρόπους τοποθέτησης των αντικειμένων εντός του εικαστικού πεδίου είναι η χρησιμοποίηση του λόγου της χρυσής τομής, στην οποία το μικρότερο μέρος έχει σχέση με το μεγαλύτερο όση έχει το μεγαλύτερο προς το όλο και είναι περίπου 8:5 185

Τα δυνατά (οπτικά) σημεία Κανόνας της χρυσής τομής Ένας από τους κλασσικούς τρόπους τοποθέτησης των αντικειμένων εντός του εικαστικού πεδίου είναι η χρησιμοποίηση του λόγου της χρυσής τομής, στην οποία το μικρότερο μέρος έχει σχέση με το μεγαλύτερο όση έχει το μεγαλύτερο προς το όλο και είναι περίπου 8:5 186

Τα δυνατά (οπτικά) σημεία Ο Arnheim έχει σχολιάσει την προτίμηση για τη χρυσή τομή: «Ο άνθρωπος χρειάζεται σαφήνεια και απλότητα για τον προσανατολισμό του, ισορροπία και ενότητα για την ηρεμία και την ομαλή λειτουργία του, ποικιλία και ένταση για να τον κινητοποιεί... 187

Τα δυνατά (οπτικά) σημεία Αυτές οι ανάγκες ικανοποιούνται καλύτερα από ορισμένες μορφές. Η Χρυσή Τομή μπορεί να συνδυάσει με επιτυχία μιαν αδιάσπαστη ενότητα με την ένταση της ζωντάνιας» 188

Τα δυνατά (οπτικά) σημεία Κανόνας του απλού τριγώνου Χρησιμοποιείται όταν τα στοιχεία της σκηνής είναι λίγα και τοποθετούνται μέσα στο τρίγωνο. Δυνατό σημείο είναι η πάνω κορυφή του τριγώνου. 189

Τα δυνατά (οπτικά) σημεία Κανόνας του απλού τριγώνου Χρησιμοποιείται όταν τα στοιχεία της σκηνής είναι λίγα και τοποθετούνται μέσα στο τρίγωνο. Δυνατό σημείο είναι η πάνω κορυφή του τριγώνου. 190

Τα δυνατά (οπτικά) σημεία Κανόνας του διπλού τριγώνου. Εφαρμόζεται όταν έχουμε περισσότερα από τρία βασικά στοιχεία. Δυνατό σημείο είναι το σημείο επαφής των δύο τριγώνων. 191

Τα δυνατά (οπτικά) σημεία Κανόνας του διπλού τριγώνου. Εφαρμόζεται όταν έχουμε περισσότερα από τρία βασικά στοιχεία. Δυνατό σημείο είναι το σημείο επαφής των δύο τριγώνων. 192

Τα δυνατά (οπτικά) σημεία Κανόνας της διαγώνιας σύνθεσης. Χρησιμοποιείται όταν το θέμα αποτελείται από πολλά στοιχεία ή όταν το θέμα αναπτύσσεται κατά μήκος. 193

Τα δυνατά (οπτικά) σημεία Κανόνας της διαγώνιας σύνθεσης. Χρησιμοποιείται όταν το θέμα αποτελείται από πολλά στοιχεία ή όταν το θέμα αναπτύσσεται κατά μήκος. 194

Τα δυνατά (οπτικά) σημεία Συνδυασμοί κανόνων σύνθεσης. 196

Τα δυνατά (οπτικά) σημεία 197

διευθύνσεις διανυσμάτων

Διευθύνσεις διανυσμάτων Τα διανύσματα κίνησης και δείκτη μπορεί να είναι: συνεχή, συγκλίνοντα αποκλίνοντα. 199

Διευθύνσεις διανυσμάτων Τα συνεχή διανύσματα είναι δύο ή περισσότερα διανύσματα που δείχνουν προς την ίδια κατεύθυνση. 200

Διευθύνσεις διανυσμάτων Τα συνεχή διανύσματα στηρίζουν το ένα το άλλο για την ενίσχυση μιας κατεύθυνσης. 201

Διευθύνσεις διανυσμάτων Τα συνεχή διανύσματα στηρίζουν το ένα το άλλο για την ενίσχυση μιας κατεύθυνσης. 202

Διευθύνσεις διανυσμάτων Τα συνεχή διανύσματα μπορούν να εμφανίζονται σε μια σκηνή ή σε μια σειρά σκηνών. 203

Διευθύνσεις διανυσμάτων Τα συνεχή διανύσματα μπορούν να εμφανίζονται σε μια σκηνή ή σε μια σειρά σκηνών. 204

Διευθύνσεις διανυσμάτων Τα γραφικά διανύσματα πρέπει να είναι συνεχή, όταν παρουσιάζονται σε μια ακολουθία σκηνών. Το γραφικό διάνυσμα (γραμμή του φράκτη) πρέπει να είναι συνεχές. 205

Διευθύνσεις διανυσμάτων Τα συγκλίνοντα διανύσματα κατευθύνονται το ένα προς το άλλο είτε σε μια σκηνή είτε σε μια σειρά σκηνών 206

Διευθύνσεις διανυσμάτων Τα συγκλίνοντα διανύσματα κατευθύνονται το ένα προς το άλλο είτε σε μια σκηνή είτε σε μια σειρά σκηνών 207

Διευθύνσεις διανυσμάτων Τα συγκλίνοντα διανύσματα χρησιμοποιούνται για να αυξήσουν την αισθητική ενέργεια ενός θέματος. 208

Διευθύνσεις διανυσμάτων Aποκλίνοντα διανύσματα δημιουργούνται όταν διανύσματα δείκτη ή κίνησης δείχνουν σε αντίθετες κατευθύνσεις. 209

δομική συνέχεια διαδοχικών σκηνών

Δομική συνέχεια διαδοχικών σκηνών Σύνθεση της διαδοχής των σκηνών είναι η τοποθέτηση των στοιχείων ενός θέματος στο χώρο, έτσι ώστε να δημιουργούν ένα συναίσθημα. 211

Δομική συνέχεια διαδοχικών σκηνών H ζωγραφική είναι η τέχνη που όρισε βασικούς κανόνες για τη σύνθεση μιας σκηνής (απεικόνιση σε στατικό χώρο) 212

Δομική συνέχεια διαδοχικών σκηνών Ανάλογοι κανόνες διατυπώθηκαν στον κινηματογράφο (απεικόνιση και σε γραμμικό χρόνο) 213

Δομική συνέχεια διαδοχικών σκηνών Στη συνέχεια εντοπίζοντας τις ειδοποιούς διαφορές της σύνθεσης στη ζωγραφική και στον κινηματογράφο θα προσπαθήσουμε να τις προεκτείνουμε ώστε να προκείψουν κάποιες αρχές για τα πολυμέσα & υπερμέσα. 214

Δομική συνέχεια διαδοχικών σκηνών 215

επίλογος

Επίλογος Διαπιστώνουμε λοιπόν ότι η σχεδίαση της αισθητικής στα πολυμέσα είναι ένα οργανικό κομμάτι της όλης σχεδίασης του έργου 222

Επίλογος που συνδέεται με τη σχεδίαση της πλοήγησης, εργονομίας, αλληλεπιδραστικότητας, οργάνωσης του περιεχομένου, αποτελεσματικής επικοινωνίας 223

Επίλογος Κατά τη γνώμη μας η τήρηση των κανόνων δεν εξασφαλίζει την αισθητική τελειότητα του αποτελέσματος 224

Επίλογος αλλά εγγυάται τουλάχιστον την αποφυγή κραυγαλέων λαθών. 225

άσκηση

Επίλογος 227

βιβλιογραφία

Βιβλιογραφία Αβούρης Ν., «Επικοινωνία ανθρώπου-μηχανής και γραφικά υπολογιστή», Ανοικτό Πανεπιστήμιο. 2. Arnheim R., «Τέχνη και οπτική αντίληψη, η ψυχολογία της δημιουργικής όρασης», Θεμέλιο, 2004. 3. Βακαλό Εμμανουήλ-Γεώργιος, "Οπτική Σύνταξη, λειτουργία και παραγωγή μορφών", Νεφέλη, 1988. 4. Γεωργίου Θ., Κάππος Ι., Λαδιάς Α., Μικρόπουλος Α., Τζιμογιάννης Α., Χαλκιά Κ., «Πολυμέσα Δίκτυα, βιβλίο μαθητή», ΥΠΕΠΘ, 1999. 5. Cassells An. & Green P., «Αντίληψη», Ελληνικά γράμματα, 1999. 6. Chapman L., «Διδακτική της τέχνης, προσεγγίσεις στην καλλιτεχνική αγωγή», Νεφέλη, 1993. 7. Zettl H., «Εφαρμοσμένη αισθητική στην τηλεόραση & τον κινηματογράφο», Έλλην, 1999. 8. Ζουμπουνέλη-Ροδοπούλου Μ., Παπασταμούλης Κ., Χρυσοβέργης Δ., «Γραφιστικές εφαρμογές Ι», ΥΠΕΠΘ-ΟΕΔΒ, 2000. 9. Faulkner Christine, «The essence of human-computer interaction», Prentice Hall, 1998. 10. Καζάκου-Τσιάρα Όλγα, «Εισαγωγή στην εικαστική γλώσσα», Gutenberg, 2000. 11. Kandinsky Wassily, «Σημείο-Γραμμή-Επίπεδο, συμβολή στην ανάλυση των ζωγραφικών στοιχείων», Δωδώνη, 1996. 12. Kent S., «Σύνθεση», Δεληθανάσης-Ερευνητές, 1995. 13. Παπαδόπουλος Γεώργιος & Λαδιάς Αναστάσιος, «Διδακτική μεθοδολογία των πολυμέσων στην εκπαίδευση», εισήγηση στην ημερίδα "Τα πολυμέσα στην εκπαίδευση", ΕΠΥ-ΙΕΚ Όμηρος, Αθήνα 18/3/2000. 14. Maslow Α.Η., «The farther reaches of human nature», The Viking Press, N.Y. 1971 15. Πρέσσας Χάρης, «Συνθέτοντας, βασικές αρχές εικονοποίησης», Ίων, 1998. 16. Ρετσίλας Μ., «Εισαγωγή στη σκηνοθεσία του κινηματογράφου και της τηλεόρασης», Έλλην, 1996 17. Porter T. & Goodman S., «Εγχειρίδιο σχεδίου & γραφικών τεχνών 2», Σέλας, 1985 18. Σαφίκου Μαρίνα, «Σχέδιο και αισθητική προσώπου», σημειώσεις για το Τμήμα Οπτικής της Σχολής Υγείας και Πρόνοιας του ΤΕΙ Αθήνας, 2004. 19. Σιαπκίδης Ν., Τροβά Β., «Αρχές Σύνθεσης», ΥΠΕΠΘ, 2000. 20. Welton J., «Η γλώσσα της ζωγραφικής», Δεληθανάσης-Ερευνητές, 1994. 21. Wong W., «Principles of two-dimensional design», Van Nostrand Reinhold Co, N.Y., 1972. 229

Δεκέμβριος 2015 Σχεδίαση της αισθητικής της διεπαφής Τάσος Λαδιάς Σχολικός Σύμβουλος Πληροφορικής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ladiastas@gmail.com Ευχαριστώ για την υπομονή σας