ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΤΙΤΛΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: «ΠΡΟΣΕΓΓΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗ ΦΙΛΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑ» 2 ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΊΟ ΠΛΑΤΥΚΑΜΠΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΠΟΥ ΑΝΈΛΑΒΕ ΚΑΙ ΥΛΟΠΟΙΉΣΕ ΤΟ ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ ΖΑΧΑΡΟΥΛΗ ΟΛΓΑ (2013-2014) 1
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Αποφθέγματα για το βιβλίο 3 2. Τα δικαιώματα του αναγνώστη.4 3. Εισαγωγή.5 4. Παιδαγωγικοί στόχοι..6 5. Μεθοδολογία υλοποίησης 7 6. Δραστηριότητες μαθητών.8 2
ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ «Άριστο βιβλίο είναι εκείνο που ανοίγουμε με λαχτάρα και κλείνουμε με κέρδος.» Άμος Άλκοτ «Ένα καλό βιβλίο είναι ένας καλός φίλος.» Ζακ - Ανρί Μπερναρντέν ντε Σεν Πιερ «Οι σοφοί κι οι ποιητές με τα βιβλία τους σηκώνονται από τους τάφους τους, στέκουν δίπλα μας, μας συμβουλεύουν και μας καθοδηγούν στο δρόμο μας.» Έντουαρντ Μπάλγουερ Λίτον «Η ανάγνωση των καλών βιβλίων είναι σαν τη συνομιλία με τους τελειότερους ανθρώπους του παρελθόντος.» Ρενέ Ντεκάρτ «Καθετί που έκανε, σκέφτηκε, κέρδισε ή δημιούργησε η ανθρωπότητα, όλα αυτά βρίσκονται, σαν μια μαγική παρακαταθήκη, στις σελίδες των βιβλίων. Αποτελούν εκλεκτό κτήμα των ανθρώπων.» Τόμας Καρλάιλ «Μία καλή συλλογή εκλεκτών βιβλίων είναι το καλύτερο πανεπιστήμιο της εποχής.» Τόμας Καρλάιλ 3
ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ Τα δικαιώματα του αναγνώστη, σύμφωνα με τον Daniel Pennac: Το παιδί έχει δικαίωμα: να μη διαβάζει να πηδάει σελίδες να μην τελειώνει ένα βιβλίο να το ξαναδιαβάζει να διαβάζει οτιδήποτε να διαβάζει οπουδήποτε να τσαλαβουτάει να διαβάζει μεγαλόφωνα να σιωπά Ίσως αν σκεφτούμε αυτά, να απελευθερωθούμε κι εμείς βαδίζοντας με τις μικρές μας αναγνώστριες και με τους μικρούς μας αναγνώστες στους δρόμους της φιλαναγνωσίας. 4
ΕΙΣΑΓΩΓΗ «Όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσοι στην αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα. «Οι νόμοι προστατεύουν όλους τους ανθρώπους από τις διακρίσεις λόγω ηλικίας, αναπηρίας, θρησκείας ή πεποιθήσεων και σεξουαλικού προσανατολισμού στο χώρο εργασίας και λόγω φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής σε όλους τους τομείς της ζωής.» 1ο άρθρο της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Ξεκινώντας τη σχολική χρονιά και στη διάρκεια των μαθημάτων προέκυψε η ανάγκη να ασχοληθούμε με τη διαφορετικότητα και να κατανοήσουμε τι θα πει να είσαι διαφορετικός. Παίρνοντας αφορμή από το Βιβλίο της Γλώσσας στην ενότητα «Στο σπίτι και στη γειτονιά (η φίλη μας η Αργυρώ)» πρώτο τεύχος σελίδα 33 «Ιστορίες του χειμώνα (ο εγωιστής γίγαντας)» δεύτερο τεύχος σελίδα 27 και «Έλα στην παρέα μας ( Το χαρούμενο λιβάδι )»δεύτερο τεύχος σελίδα 49 σκεφτήκαμε να προσεγγίσουμε τη διαφορετικότητα μέσα από σχετικά λογοτεχνικά βιβλία. Το τελικό συμπέρασμα που βγήκε από τα παιδιά είναι ότι «ο κόσμος είναι γεμάτος με διαφορετικούς ανθρώπους, κανένας δεν είναι ίδιος με τους άλλους και ότι αυτό είναι πολύ ωραίο! 5
ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Στο γνωστικό επίπεδο: Να γνωρίσουν οι μαθητές το καλό βιβλίο. Να καλλιεργήσουν τη γλωσσική έκφραση και την δεξιότητα αναδιήγησης ιστοριών, συναισθημάτων ή καταστάσεων. Να εμπλουτίσουν τη φαντασία και τη εφευρετικότητας. Να γνωρίσουν συγγραφείς και το έργο τους Στο επίπεδο των ικανοτήτων: Να αναπτύξουν την κριτική και δημιουργική σκέψη. Να αναπτύξουν την ικανότητά τους να συνεργάζονται. Να αναπτύξουν δυνατότητα κατανόησης κειμένου. Να αναπαράγουν την ιστορία μέσα από τη δραματοποίηση. Να δημιουργούν την ιστορία ως κόμικς. Να αλλάζουν το τέλος μιας ιστορίας. Στο επίπεδο των στάσεων: Να αντιληφθούν ότι το διαφορετικός δεν σημαίνει όχι ίσος με τους άλλους. Να νιώσουν την αξία της φιλίας, της αγάπης, της συντροφικότητας. Να αισθανθούν ότι και άλλοι νιώθουν συναισθήματα όπως και οι ίδιοι. Να αισθανθούν ότι κανείς δεν είναι τέλειος και όλοι έχουμε αδυναμίες. Να μοιράζονται εντυπώσεις και συναισθήματα. 6
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ Προετοιμασία - εισαγωγή στο θέμα. Διερεύνηση θέματος. Επίσκεψη στο βιβλιοπωλείο του χωριού μας. Ανάγνωση λογοτεχνικών βιβλίων με θέμα τη διαφορετικότητα. Δημιουργία αφισών που περιγράφουν τα θέματα των βιβλίων που διάβασαν τα παιδιά. Ζωγραφική, χειροτεχνία, δραματοποίηση, παιχνίδια ρόλων Δημιουργία θεατρικού. Πρόσκληση λογοτέχνη στο σχολείο. Καλλιτεχνικές εκδηλώσεις-παραστάσεις. Έκθεση των εργασιών των μαθητών στην τάξη και σε άλλους χώρους του σχολείου μας. Ανάρτηση του υλικού στο ιστολόγιο της τάξης. Με τα παιδιά διαβάσαμε τα βιβλία, συζητήσαμε γύρω από αυτά για την κατανόησή τους. Μετά έγινε συζήτηση γύρω από το θέμα της διαφορετικότητας και τα παιδιά αφηγήθηκαν ιστορίες, εμπειρίες τους σχετικά με την αντιμετώπιση παρόμοιων καταστάσεων μ αυτή των ηρώων των βιβλίων. Κάθε παιδί μίλησε για τα συναισθήματά του σχετικά με το θέμα της αποδοχής της διαφορετικότητας και διαπίστωσαν ότι μερικές φορές θεωρούμε το διαφορετικό ξένο, άσχημο, αποκρουστικό ίσως και κακό. Στη συνέχεια εργαστήκανε σε ομάδες, και κάθε ομάδα έγραψε και ζωγράφισε αυτό που τους εντυπωσίασε από το κάθε βιβλίο. Γράψανε ποιήματα με αφορμή κάποιες ιστορίες, και έκαναν κόμικς κάποιες σκηνές που τους άρεσαν. Ζωγράφισαν και περιέγραψαν τον αγαπημένο τους ήρωα και εξώφυλλο για κάθε βιβλίο. ένα διαφορετικό Στο τέλος των εργασιών τα παιδιά καταλήξανε σε διάφορα συμπεράσματα όπως, ότι όλοι είμαστε διαφορετικοί, ότι το να είσαι διαφορετικό δε σημαίνει ότι δεν είσαι και καλός και δεν αισθάνεσαι όπως και οι άλλοι, ότι πρέπει να αποδεχόμαστε τους άλλους όπως είναι και δεν πρέπει να μας τρομάζει το διαφορετικό. Τα συμπεράσματά τους τα κάνανε αφίσες, και στο τέλος της σχολικής χρονιάς ανεβάσαμε σε θεατρική παράσταση το «Χαρούμενο Λιβάδι» 7
«Δημιουργικές Δραστηριότητες μαθητών» 1 ο βιβλίο με το οποίο ασχοληθήκαμε: Ο μαύρος κότσυφας και ο άσπρος γλάρος Συγγραφέας: Kitty Crowther «Ένας Μαύρος Κότσυφας αποφασίζει να ταξιδέψει και να γνωρίσει τον κόσμο.στη διάρκεια του ταξιδιού του γνωρίζει τον Τζίμη τον άσπρο γλάρο και τον ακολουθεί στο χωριό του. Στο χωριό τον γλάρων ο Ιάκωβος γνωρίζει τι σημαίνει να είσαι διαφορετικός Οι γλάροι του γυρνάνε την πλάτη αλλά οι 2 φίλοι δεν αφήνουν αυτό να επηρεάσει τη φιλία τους. Ο Ιάκωβος μαθαίνει στο Τζίμη πως τα βιβλία μπορεί να τα διαβάζει και να μη τα χρησιμοποιεί για να ανάψει φωτιά και κάθε απόγευμα του διαβάζει από μια ιστορία. Το μυστικό των 2 φίλων διαρρέει στην κοινότητα των γλάρων, τα μέλη της οποίας αντιμετωπίζουν πλέον διαφορετικά τον Κότσυφα και όχι μόνο αποζητούν την παρέα του αλλά τον κάνουν και δάσκαλο του χωριού.» Μετά την ανάγνωση έγινε συζήτηση γύρω από το βιβλίο για την κατανόησή του και συζήτηση γύρω από το θέμα της διαφορετικότητας. Τα παιδιά είπαν τις σκέψεις τους για τους ήρωες και διατύπωσαν τα συναισθήματά τους. Ζωγράφισαν ένα διαφορετικό εξώφυλλο και σκηνές από το βιβλίο. 8
Εξώφυλλο 9
Ο μαύρος Κότσυφας συναντά τον άσπρο Γλάρο 10
Ο Κότσυφας και ο Γλάρος φτάνουν στο Γλαροχώρι. 11
Σκηνές του βιβλίου γίνονται κόμικς. 12
Ο μαύρος Κότσυφας διαβάζει ένα παραμύθι στους Γλάρους. 13
2 ο Βιβλίο Ο Πρασινοπασχαλιάς Συγγραφέας: Δημουλίδου Χρύσα Σ' ένα μικρό πασχαλοχωριό ζει μια πράσινη πασχαλίτσα, ο Πρασινοπασχαλιάς, που κανείς δεν τον κάνει παρέα γιατί είναι διαφορετικός. Όταν όμως εμφανίζεται το μαύρο κοράκι που θέλει να φάει τις πασχαλίτσες, ο Πρασινοπασχαλιάς με το φίλο του το σαλιγκάρι, τον Σάλη, θα συνεργαστούν και θα διώξουν τον εχθρό. Ένα παραμύθι που μιλάει για τη διαφορετικότητα και την αξία της συνεργασίας και της φιλίας. Μετά την ανάγνωση έγινε συζήτηση γύρω από το βιβλίο για την κατανόησή του. Μετά έγινε συζήτηση γύρω από το θέμα της διαφορετικότητας τα παιδιά είπαν τις σκέψεις τους για τους ήρωες και διατύπωσαν τα συναισθήματά τους. Ζωγράφισαν ένα διαφορετικό εξώφυλλο, και σκηνές από το βιβλίο που τους άρεσαν. 14
15
16
ΤΟ ΧΑΡΟΥΜΕΝΟ ΛΙΒΑΔΙ ΝΙΚΟΛΟΥΔΗ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΑ (ΦΥΛΛΙΩ) Είμαστε όλοι ίδιοι; Εμείς είμαστε οι καλύτεροι; Πώς αντιδρά μία παρέα από κίτρινες μαργαρίτες, όταν μια κόκκινη παπαρούνα τολμά να ξεφυτρώσει στον αγρό τους; Πώς αντιδρούμε εμείς, όταν κάποιος διαφορετικός από εμάς τολμά να συνυπάρξει δίπλα μας; Μετά την ανάγνωση έγινε συζήτηση γύρω από το βιβλίο για την κατανόησή του. Μετά έγινε συζήτηση γύρω από το θέμα της διαφορετικότητας τα παιδιά είπαν τις σκέψεις τους για τους ήρωες και διατύπωσαν τα συναισθήματά τους. Ζωγράφισαν ένα διαφορετικό εξώφυλλο, έγραψαν ένα ποίημα σχετικό με την ιστορία έκαναν κόμικς μια σκηνή του βιβλίου και είπαν τη γνώμη τους για αυτά που διάβασαν. Στο τέλος αποφασίσαμε να ανεβάσουμε μια θεατρική παράσταση βασισμένη στο βιβλίο «Το Χαρούμενο λιβάδι». 17
18
Τι ένιωσαν οι μαργαρίτες όταν είδαν την παπαρούνα αναμεσά τους στο λιβάδι; Οι μαργαρίτες ένιωσαν φόβο, θυμό και ανησυχία που ένα διαφορετικό λουλούδι φύτρωσε δίπλα τους, γι αυτό και της γύρισαν την πλάτη και θέλησαν να τη διώξουν. Ευτυχώς όμως που υπήρξαν και κάποιες που χάρηκαν που ένα καινούριο λουλούδι ήρθε στο λιβάδι τους. Τι ένιωσε η παπαρούνα όταν οι μαργαρίτες της φέρθηκαν μ αυτόν τον άσχημο τρόπο; Η παπαρούνα μέσα στο μεγάλο λιβάδι ένιωσε μοναξιά και λύπη γιατί δεν είχε κανένα φίλο. Ακόμη δεν μπορούσε να καταλάβει γιατί δεν την ήθελαν αφού δεν είχε κάνει κανένα κακό. Αν ήσουν εσύ στη θέση των μαργαριτών τι θα έκανες; Θα έλεγα στις άλλες μαργαρίτες να την κάνουμε φίλη την παπαρούνα γιατί ούτε και σε αυτές θ άρεσε να μην τις μιλάνε και να μην τις παίζουνε. Γιατί πιστεύετε ότι οι μαργαρίτες φέρθηκαν μ αυτό τον τρόπο στην παπαρούνα; Γιατί φοβήθηκαν ότι οι άλλοι θα θαύμαζαν μόνο την παπαρούνα και γιατί νόμισαν ότι θα τους έπαιρνε το φαγητό και τον ήλιο. 19
Ποίημα σχετικό με την ιστορία. 20
Σκηνή του βιβλίου σε κόμικς. 21
Ιστορίες για δειλούς και θαρραλέους Χρυσάνθη Τσιαμπαλή - Κελεπούρη Ο Ντίνος και η παρέα του αποκαλούν τον Ορέστη "κοτούλα", δηλαδή δειλό, επειδή του αρέσει να διαβάζει βιβλία και όχι να παίζει κόντρες. Ο Ορέστης τούς φοβάται...τι θα συμβεί όμως όταν εκείνοι συναντηθούν απρόσμενα με αληθινές κοτούλες; Πώς θα καταφέρουν τα αθώα πτηνά να κάνουν τον Ντίνο να έρθει αντιμέτωπος με όσα βρίσκονται κρυμμένα στην καρδιά και στο μυαλό του; Τα παιδιά διάβασαν το βιβλίο και έγινε συζήτηση γύρω από το βιβλίο για την κατανόησή του. Μετά έγινε συζήτηση γύρω από το θέμα της διαφορετικότητας, τα παιδιά είπαν τις σκέψεις τους για τους ήρωες και διατύπωσαν τα συναισθήματά τους. Μετέφεραν τις δικές τους εμπειρίες για παρόμοιες καταστάσεις στο σχολείο. Διαπίστωσαν ότι είναι πολύ σκληρό να κοροϊδεύουμε τους άλλους για τα χαρακτηριστικά τους ίσως για κάποια αδυναμία τους και ακόμη να φτάνουμε και να τους φοβίζουμε. Πολλές φορές η διαφορετικότητα προκαλεί και τον σχολικό εκφοβισμό πράγμα που πρέπει να το καταδικάζουμε. Ζωγράφισαν ένα διαφορετικό εξώφυλλο, έγραψαν ένα ποίημα σχετικό με την ιστορία έκαναν κόμικς μια σκηνή του βιβλίου και είπαν τη γνώμη τους για αυτά που διάβασαν. Για το συγκεκριμένο βιβλίο τα παιδιά είχαν την εμπειρία να γνωρίσουν από κοντά τη συγγραφέα του βιβλίου, η οποία αποδέχτηκε την πρόσκλησή μας και επισκέφτηκε την τάξη μας. Τα παιδιά μιλήσαν μαζί της για το βιβλίο και γύρω από το θέμα που διαπραγματεύεται, εκφράσαν τις απόψεις τους και τις προσωπικές τους εμπειρίες. Ήταν γι αυτά μια ενδιαφέρουσα εμπειρία. 22
23
24
ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΖΩΓΡΖΦΙΖΟΥΝ ΤΟΝ ΑΓΑΠΗΜΕΝΟ ΤΟΥΣ ΗΡΩΑ. 25
ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΓΡΑΦΟΥΝ ΤΟ ΔΙΚΟ ΤΟΥΣ ΠΟΙΗΜΑ. 26
27
28
ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΓΡΑΦΟΥΝ ΕΝΑ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ ΤΕΛΟΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ. 29
ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΖΩΓΡΖΦΙΖΟΥΝ ΤΟΝ ΑΓΑΠΗΜΕΝΟ ΤΟΥΣ ΗΡΩΑ. 30
ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΥΖΗΤΟΥΝ ΜΕ ΤΗ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ κ.χρυσανθη ΤΣΙΑΜΠΑΛΗ -ΚΕΛΕΠΟΥΡΗ 31
ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΟΜΑΔΕΣ ΚΑΙ ΖΩΓΡΑΦΙΖΟΥΝ ΑΦΙΣΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ 32
33
ΟΙ ΑΦΙΣΕΣ ΠΟΥ ΕΦΤΙΑΞΑΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 34
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 35
36
37