ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ Ι Κλινικό Πρόβλημα- Αναπνευστική Γεώργιος Θ. Σταθόπουλος MD PhD Πνευμονολόγος Επίκουρος Καθηγητής Εργαστήριο Φυσιολογίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Πατρών gstathop@upatras.gr http://www.molcellbiol-upatras.net 1
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Ημέρα Ημερομηνία Ώρα Χώρος Ομάδα Τετάρτη 16/05/ Φροντιστηριακή Α Τετάρτη 17/05/ 15:00 Αίθουσα Διδασκαλίας Β Β Α όροφος Πέμπτη 23/05/ 17:00 Κτίριο Προκλινικών Γ Τρίτη 24/05/ Λειτουργιών Δ 2
Εκπαιδευτικοί Στόχοι 1. Η εξοικείωση με ορισμένες συχνές παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος 2. Η αναγνώριση και κατανόηση των κύριων παθοφυσιολογικών διαταραχών σε ορισμένες συχνές παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος 3. Η κατανόηση των βασικών κλινικών φαινοτύπων αναπνευστικής ανεπάρκειας 4. Η εξοικείωση με τις κλινικές εφαρμογές των βασικών αρχών της φυσιολογίας αναπνευστικού 3
ΑΣΘΕΝΗΣ Α ΑΣΘΕΝΗΣ Β ΑΣΘΕΝΗΣ Γ ΑΣΘΕΝΗΣ Δ Φύλλο Α Α Θ Θ Ηλικία 55 65 30 27 Κάπνισμα Πρώην 40 py Ενεργός 100 py Ποτέ Ποτέ Ατομικό Αναμνηστικό Χρόνια προοδευτική δύσπνοια + ξηρός βήχας Χρόνια δύσπνοια, παραγωγικός βήχας Κρίσεις δύσπνοιας από παιδί Καισαρική τομή προ 5ημέρου Όχι αντιπηκτική αγωγή Αιτία προσέλευσης Επιδείνωση δύσπνοιας. Εμφάνιση βήχα με πυώδη απόχρεμψη Εμπύρετο Επιδείνωση δύσπνοιας, βήχα και απόχρεμψης Διακοπή φαρμάκων Οξεία κρίση δύσπνοιας με εκπνευστικό συριγμό Οξεία δύσπνοια Οξύς θωρακικός πόνος Αντικειμενικά ευρήματα Υψηλής συχνότητας εισπνευστικοί μη μουσικοί ρόγχοι βάσεων Μέσης συχνότητας εκπνευστικοί μουσικοί ρόγχοι Υψηλής συχνότητας εκπνευστικοί μουσικοί ρόγχοι Ερυθρότητα + οίδημα δεξιάς γαστροκνημίας 4
ΠΟΙΑ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΠΙΘΑΝΟΛΟΓΕΙΤΕ ΓΙΑ ΚΑΘΕ ΑΣΘΕΝΗ; (ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ) 5
ΑΣΘΕΝΗΣ Α ΑΣΘΕΝΗΣ Β ΑΣΘΕΝΗΣ Γ ΑΣΘΕΝΗΣ Δ Διάγνωση εργασίας Γνωρίσματα νόσου Πνευμονική ίνωση Άγνωστης αιτιολογίας Μέση ηλικία Ίνωση/πάχυνση μεσοκυψελιδικών διαφραγμάτων Περιορισμός ανταλλαγής αερίων Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια Κάπνισμα Μέση/μεγάλη ηλικία Χρόνια φλεγμονή Χρόνια μη αντιστρεπτή απόφραξη μικρών/μέσων αεραγωγών Βρογχικό άσθμα Πολυπαραγοντική νόσος, ατοπία σε αερογενή αντιγόνα Όλες οι ηλικίες Οξεία αντιστρεπτή απόφραξη μικρών/μέσων αεραγωγών Πρόγνωση Προοδευτική Προοδευτική Ελεγχόμενη Σταθεροποίηση με θεραπεία Πνευμονική θρομβοεμβολή Οξεία απόφραξη κλάδων πνευμονικής κυκλοφορίας από θρόμβο Όλες οι ηλικίες Περιορισμός ανταλλαγής αερίων Πνευμονική υπέρταση Σημαντική θνητότητα 6
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΚΥΡΙΑ ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΣΕ ΚΑΘΕ ΑΣΘΕΝΗ; 7
5 ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΠΑΡΚΟΥΣ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Πάχος Fgas Ροή Ο2 Πίεση 2 Ροή CΟ2 V/Q V Πίεση 1 Εμβαδό Νόμος του Fick Ροή = Εμβαδό x Κ (Πίεση 1 Πίεση 2) / Πάχος Q D 8
Διαταραχές αερισμού/αιμάτωσης V, V/Q Q, V/Q ΑΡΤΗΡΙΟΦΛΕΒΙΚΗ ΔΙΑΦΥΓΗ ΜΗ ΟΞΥΓΟΝΩΜΕΝΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ ΑΕΡΙΣΜΟΣ ΝΕΚΡΟΥ ΧΩΡΟΥ
ΑΡΤΗΡΙΟΦΛΕΒΙΚΗ ΔΙΑΦΥΓΗ ΜΗ ΟΞΥΓΟΝΩΜΕΝΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ V, V/Q V, V/Q PaO2 10
ΑΕΡΙΣΜΟΣ ΝΕΚΡΟΥ ΧΩΡΟΥ Q, V/Q V E V D Q, V/Q PaCO2 11
Ασθενής Α Ελάττωση διαχυτικής ικανότητας D 60 12
13
Ασθενείς Β και Γ V/Q V Απόφραξη αεραγωγών 14
15
Ασθενής Δ V Απόφραξη αγγείων Q 16
17
ΑΣΘΕΝΗΣ Α ΑΣΘΕΝΗΣ Β ΑΣΘΕΝΗΣ Γ ΑΣΘΕΝΗΣ Δ Κύρια παθοφυσιολογική διαταραχή Γνωρίσματα νόσου Πάχυνση κυψελιδοτριχοειδικής μεμβράνης ΔΙΑΧΥΣΗΣ Άγνωστης αιτιολογίας Μέση ηλικία Ίνωση/πάχυνση μεσοκυψελιδικών διαφραγμάτων Περιορισμός ανταλλαγής αερίων Χρόνια μη αντιστρεπτή απόφραξη μικρών/μέσων αεραγωγών ΑΕΡΙΣΜΟΥ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ V/Q (ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟ SHUNT) Κάπνισμα Μέση/μεγάλη ηλικία Χρόνια φλεγμονή Χρόνια μη αντιστρεπτή απόφραξη μικρών/μέσων αεραγωγών Οξεία αντιστρεπτή απόφραξη μικρών/μέσων αεραγωγών ΑΕΡΙΣΜΟΥ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ V/Q (ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟ SHUNT) Πολυπαραγοντική νόσος, ατοπία σε αερογενή αντιγόνα Όλες οι ηλικίες Οξεία αντιστρεπτή απόφραξη μικρών/μέσων αεραγωγών Πρόγνωση Προοδευτική Προοδευτική Ελεγχόμενη Σταθεροποίηση με θεραπεία Αγγειακή απόφραξη ΑΙΜΑΤΩΣΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ V/Q (ΑΕΡΙΣΜΟΣ ΝΕΚΡΟΥ ΧΩΡΟΥ) Απόφραξη κλάδων πνευμονικής κυκλοφορίας από θρόμβο Όλες οι ηλικίες Περιορισμός ανταλλαγής αερίων Σημαντική θνητότητα
ΠΩΣ ΘΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΖΑΤΕ ΚΛΙΝΙΚΑ ΚΑΘΕ ΑΣΘΕΝΗ; ΤΙ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΘΑ ΖΗΤΟΥΣΑΤΕ ΓΙΑ ΝΑ ΕΚΤΙΜΗΣΕΤΕ ΤΗΝ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ; 19
ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΙΔΙΟΤΗΤΩΝ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΣΠΙΡΟΜΕΤΡΗΣΗ ΜΕΤΡΗΣΗ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΩΝ ΟΓΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΑ ΘΩΡΑΚΟΣ 20
ΣΠΙΡΟΜΕΤΡΗΣΗ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΣΘΕΝΗΣ Α ΑΣΘΕΝΕΙΣ Β & Γ ΑΣΘΕΝΗΣ Δ 21
ΑΡΑΙΩΣΗ ΗΛΙΟΥ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΣΘΕΝΗΣ Δ ΑΣΘΕΝΕΙΣ Β & Γ ΑΣΘΕΝΗΣ Α 22
ΠΛΗΘΥΣΜΟΓΡΑΦΙΑ ΣΩΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΣΘΕΝΕΙΣ Α & Γ ΑΣΘΕΝΗΣ Β ΑΣΘΕΝΗΣ Δ 23
Α Β Γ Δ FVC ~ ~ ~ FEV1 ~ FEV1/FVC ~ ~ RV ~ ~ TLC ~ Cst, Cdyn ~ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ 2011-24
ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΑ ΘΩΡΑΚΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ 25
ΑΣΘΕΝΗΣ Α ΠΑΧΥΝΣΗ ΔΙΑΜΕΣΟΥ ΙΣΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΩΝ 26
ΑΣΘΕΝΕΙΣ Β ΚΑΙ Γ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΥΠΕΡΔΙΑΤΑΣΗ 27
ΑΣΘΕΝΗΣ Δ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ Α/Α ΘΩΡΑΚΑ 28
ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΑΕΡΙΣΜΟΥ (V) ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΑ ΘΩΡΑΚΟΣ ΑΕΡΙΑ ΑΙΜΑΤΟΣ 29
ΑΣΘΕΝΗΣ Α ΑΣΘΕΝΗΣ Β ΑΣΘΕΝΗΣ Γ ΑΣΘΕΝΗΣ Δ FiO2 0,21 0,21 0,21 0,21 PaO2 (mmhg) 65 50 68 65 PaCO2 (mmhg) 33 50 37 47 ph 7,35 7,35 7,45 7,30 ΑΣΘΕΝΗΣ Α ΑΣΘΕΝΗΣ Β ΑΣΘΕΝΗΣ Γ ΑΣΘΕΝΗΣ Δ ΑΕΡΙΣΜΟΣ ~ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Υποξαιμία Yπεραερισμός Υποξαιμία Yποαερισμός Υποξαιμία Υποξαιμία Αερισμός νεκρού χώρου 30
ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΑΙΜΑΤΩΣΗΣ (Q) ΚΑΙ ΣΧΕΣΗΣ ΑΕΡΙΣΜΟΥ/ΑΙΜΑΤΩΣΗΣ (V/Q) ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ AaDO2 ΣΠΙΝΘΗΡΟΓΡΑΦΗΜΑ ΑΕΡΙΣΜΟΥ/ ΑΙΜΑΤΩΣΗΣ ΠΝΕΥΜΟΝΩΝ 31
ΑΣΘΕΝΗΣ Α ΑΣΘΕΝΗΣ Β ΑΣΘΕΝΗΣ Γ ΑΣΘΕΝΗΣ Δ FiO2 0,21 0,21 0,21 0,21 PaO2 (mmhg) 65 50 68 65 PaCO2 (mmhg) 33 50 37 47 ph 7,35 7,35 7,45 7,30 AaDO2 (mmhg) 44 38 36 25 AaDO2 (mmhg) κ.φ. 18 20 12 11
33
ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΔΙΑΧΥΣΗΣ (D) ΜΕΤΡΗΣΗ ΔΙΑΧΥΤΙΚΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΠΝΕΥΜΟΝΩΝ 34
ΑΣΘΕΝΗΣ Α ΑΣΘΕΝΗΣ Β ΑΣΘΕΝΗΣ Γ ΑΣΘΕΝΗΣ Δ ΕΙΣΑΓΩΓΗ FiO2 0,21 0,21 0,21 0,21 PaO2 (mmhg) 65 50 68 65 PaCO2 (mmhg) 33 50 37 47 ph 7,35 7,35 7,45 7,30 DLCO (ml/min/mmhg) Κφ = 20-30 VΕ(L/min) Κφ = 5-7 VD (L/min) Κφ < 30% VE VΑ (L/min) Κφ > 70% VE DLCO/VA (ml CO/L/mmHg) Κφ = 5-8 10 22 28 15 7,2 4,0 6,4 5,5 4,0 1,0 1,8 2,5 3,2 3,0 4,6 3 3,1 7,3 6 5
ΣΥΝΟΨΗ ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΑΣΘΕΝΗΣ Α ΑΣΘΕΝΗΣ Β ΑΣΘΕΝΗΣ Γ ΑΣΘΕΝΗΣ Δ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΙΝΩΣΗ ΧΑΠ ΑΣΘΜΑ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΕΜΒΟΛΗ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚOI ΟΓΚOI ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΙΣ ΑΕΡΑΓΩΓΩΝ ΕΝΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΠΝΕΥΜΟΝΩΝ ~/ ~/ ~ ~ ~ ~/ ~ ~ ΑΕΡΙΣΜΟΣ/ ΑΙΜΑΤΩΣΗ VA VD VA shunt VA shunt ~ VA VD ΔΙΑΧΥΣΗ ~ ~
ΚΛΙΝΙΚΗ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΑΙΤΙΑ ΥΠΕΡΚΑΠΝΙΑΣ PaO2 AaDO2 ΚΥΨΕΛΙΔΙΚΟΣ ΥΠΟΑΕΡΙΣΜΟΣ ΑΕΡΙΣΜΟΣ ΝΕΚΡΟΥ ΧΩΡΟΥ ΥΠΕΡΚΑΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ~ ~ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ 2011-37
ΚΛΙΝΙΚΗ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΑΙΤΙΑ ΥΠΟΞΥΓΟΝΑΙΜΙΑΣ PaO2 AaDO2 PaCO2 PaO2 μετά 100% Ο2 ΧΑΜΗΛΗ PAO2 ~ ~ ΚΥΨΕΛΙΔΙΚΟΣ ΥΠΟΑΕΡΙΣΜΟΣ ~ ΔΙΑΧΥΣΗ ~ ΑΕΡΙΣΜΟΣ ΝΕΚΡΟΥ ΧΩΡΟΥ ΑΝΑΤΟΜΙΚΟ SHUNT ~ ~ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟ SHUNT ~ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ V/Q ΦΛΕΒΙΚΟΣ ΑΠΟΚΟΡΕΣΜΟΣ ~ ~ ~ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ 2011-38
ΚΛΙΝΙΚΗ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΤΥΠΟΣ PaO2 PaCO2 ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΥΠΟΞΑΙΜΙΚΗ Ή ΥΠΟΞΥΓΟΝΑΙΜΙΚΗ Ή ΤΥΠΟΥ Ι ΥΠΕΡΚΑΠΝΙΚΗ Ή ΤΥΠΟΥ ΙΙ ~ ή Χαμηλή PAO2 διάχυση Αρτηριοφλεβική διαφυγή (shunt) Φλεβικός αποκορεσμός Κυψελιδικός υποαερισμός Αερισμός νεκρού χώρου Ελάττωση V/Q ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ 2011-39