ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες, 18 Μαΐου 2009 (28.05) (OR. en) 9908/09 ACP 122 DEVGEN 146 RELEX 465 COEST 177 COLAT 17 COASI 86 COAFR 171 COMAG 11 COHOM 110 ΣΗΜΕΙΩΜΑ της : Γενικής Γραμματείας με ημερομηνία : 18 Μαΐου 2009 αριθ. προηγ. εγγρ. : 9047/09 Θέμα : Συμπεράσματα του Συμβουλίου με θέμα «Υποστήριξη της δημοκρατικής διακυβέρνησης - Για ένα ενισχυμένο ενωσιακό πλαίσιο» Κατά τη σύνοδο της 18ης Μαΐου 2009, το Συμβούλιο «Γενικές Υποθέσεις και Εξωτερικές Σχέσεις» ενέκρινε τα συμπεράσματα που παρατίθενται στο Παράρτημα του παρόντος σημειώματος. 9908/09 ΙΑ/νμ 1 DG E II EL
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Συμπεράσματα του Συμβουλίου με θέμα: Υποστήριξη της δημοκρατικής διακυβέρνησης - για ένα ενισχυμένο ενωσιακό πλαίσιο 1. Το Συμβούλιο τονίζει ότι η δημοκρατική διακυβέρνηση έχει ζωτική σημασία για τη μείωση της φτώχειας στο πλαίσιο της αειφόρου ανάπτυξης καθώς και για την επίτευξη των αναπτυξιακών στόχων της Χιλιετίας (ΑΣΧ). Η προσέγγιση της ΕΕ όσον αφορά τη δημοκρατική διακυβέρνηση εκτίθεται στην Κοινή Αντίληψη της ΕΕ για την Ανάπτυξη καθώς και στα συμπεράσματα του Συμβουλίου, του Οκτωβρίου 2006. 1 2. Το Συμβούλιο αναγνωρίζει τον πολυσχιδή χαρακτήρα της διακυβέρνησης, που περιλαμβάνει πολιτικές, κοινωνικές, οικονομικές, νομικές, θεσμικές, πολιτιστικές και περιβαλλοντικές πτυχές, καθώς και πτυχές ασφάλειας, σε όλα τα επίπεδα. Οι πτυχές αυτές είναι όλες αλληλένδετες και θα πρέπει να εξετάζονται κατά τρόπο ολιστικό και ισόρροπο. 3. Η κύρια ώθηση για την επίτευξη της δημοκρατικής διακυβέρνησης μπορεί να προέλθει μόνον από τις ίδιες τις χώρες εταίρους, μέσω της εγχώριας παροχής κινήτρων, διαλόγου και μηχανισμών λογοδοσίας. Η ΕΕ παραμένει προσηλωμένη στην υποστήριξη και την ενθάρρυνση των διαδικασιών αυτών μέσω του φάσματος των μέσων που διαθέτει, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και ο διάλογος μεταξύ εταίρων καθώς και η παροχή κινήτρων για μεταρρυθμίσεις με γνώμονα την επίτευξη αποτελεσμάτων. Η πρωτοβουλία στον τομέα της διακυβέρνησης 4. Το Συμβούλιο επικροτεί την επισκόπηση της πρωτοβουλίας στον τομέα της διακυβέρνησης στην οποία προέβη η Επιτροπή 2 καθώς και τα κύρια πορίσματα και συστάσεις της. 1 2 Εγγρ. 14024/06. Εγγρ. 5504/09 - Έγγραφο εργασίας της Επιτροπής: «Υποστήριξη της δημοκρατικής διακυβέρνησης μέσω της πρωτοβουλίας στον τομέα της διακυβέρνησης: Επισκόπηση και επόμενα βήματα». 9908/09 ΙΑ/νμ 2
5. Το Συμβούλιο επιβεβαιώνει την υποστήριξή του για την πρωτοβουλία στον τομέα της διακυβέρνησης ως σημαντικού μηχανισμού προς στήριξη των προσπαθειών των χωρών εταίρων ΑΚΕ για την ενίσχυση της δημοκρατικής διακυβέρνησης μέσω της προβολής του διαλόγου και των κινήτρων. Το Συμβούλιο σημειώνει επίσης ότι ο μηχανισμός αυτός και η προσέγγιση στην οποία βασίζεται είναι σχετικά καινοφανή και απαιτούν περαιτέρω επεξεργασία και εκλέπτυνση. Διάλογος 6. Το Συμβούλιο καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη καθώς και τις χώρες ΑΚΕ να προβούν σε πλέον συστηματικό, διαφανή, πολυσυλλεκτικό και τακτικό πολιτικό διάλογο όσον αφορά τη διακυβέρνηση, καθώς και την πρωτοβουλία στον τομέα της διακυβέρνησης, στο πλαίσιο του άρθρου 8 της Συμφωνίας του Κοτονού, και να τον εντάξει σε μια πιο στρατηγική μακροπρόθεσμη προοπτική. 7. Το Συμβούλιο σημειώνει ότι ο διάλογος με τις χώρες εταίρους και με τις περιφερειακές και υπερ-εθνικές τους οργανώσεις αποτελεί ζωτικής σημασίας στοιχείο μιας διαδικασίας με γνώμονα την επίτευξη αποτελεσμάτων. Η εφαρμογή της Κοινής Στρατηγικής Αφρικής-ΕΕ και η Εταιρική Σχέση για τη Δημοκρατική Διακυβέρνηση και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα παρέχουν ένα καλό πλαίσιο για στενότερη συνεργασία και διάλογο σχετικά με την πρωτοβουλία στον τομέα της διακυβέρνησης, τόσο εντός της ΕΕ όσο και μεταξύ της ΕΕ και των αφρικανικών εταίρων της. Η ΕΕ επιδιώκει να συνεργασθεί με την Αφρικανική Ένωση για να υποστηρίξει τις προσπάθειες που καταβάλλουν οι αφρικανικές χώρες για να ενισχύσουν τα συστήματα διακυβέρνησής τους και για να υλοποιήσουν τα εθνικά τους σχέδια μεταρρύθμισης. Προς τούτο, το Συμβούλιο καλεί όλα τα ενεχόμενα μέρη να εντείνουν την εταιρική αυτή σχέση. 8. Το Συμβούλιο εκφράζει την ικανοποίησή του για την πρόοδο που έχουν σημειώσει οι αφρικανοί εταίροι όσον αφορά τον αφρικανικό μηχανισμό αξιολόγησης από ομοτίμους (APRM) και σημειώνει την υποστήριξη που παρέχουν η Επιτροπή και τα κράτη μέλη προς τον APRM και προς τις μεταρρυθμίσεις που δρομολογούνται σε επίπεδο χωρών, και παρακινεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να παράσχουν περαιτέρω στήριξη προς τον APRM, ιδίως στο πλαίσιο της Εταιρικής Σχέσης Αφρικής -ΕΕ για τη Δημοκρατική Διακυβέρνηση και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Το Συμβούλιο καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να διαβουλευθούν με τους εταίρους και να μελετήσουν με ποιο τρόπο μπορούν καλύτερα να διασυνδεθούν στο μέλλον ο APRM και τα Σχέδια Δράσης στον τομέα της Διακυβέρνησης, με στόχο την εντονότερη οικείωση της δημοκρατικής διακυβέρνησης και των διαδικασιών μεταρρύθμισης. 9908/09 ΙΑ/νμ 3
Δέσμη κινήτρων 9. Η δέσμη κινήτρων προς τα κράτη ΑΚΕ που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας στον τομέα της Διακυβέρνησης αποτελεί χρήσιμο μέσο ως έναυσμα για τις χώρες εταίρους προκειμένου να αναλάβουν πολιτικό διάλογο σχετικά με τη δημοκρατική διακυβέρνηση και να συμβάλουν στην επίτευξη πραγματικών βελτιώσεων. Αντικατοπτρίζει την πεποίθηση ότι η δημοκρατική διακυβέρνηση συμβάλλει στην επίτευξη καλύτερων αποτελεσμάτων στον τομέα της ανάπτυξης. 10. Το Συμβούλιο παρακινεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να βασισθούν στο προφίλ της διακυβέρνησης και να το αξιοποιήσουν, όποτε είναι πρόσφορο, στην αναπτυξιακή συνεργασία και στον τακτικό πολιτικό διάλογο στο επίπεδο της ΕΕ. Εν προκειμένω, το Συμβούλιο καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να εντείνουν την καθοδήγηση προς τις αντιπροσωπείες της Επιτροπής και προς τα κράτη μέλη για κάθε χώρα. Το Συμβούλιο παρακινεί επίσης την Επιτροπή να επικαιροποιεί τακτικά το προφίλ διακυβέρνησης και να εμπλέκει εγκαίρως τα κράτη μέλη σε όλες τις φάσεις του εγχειρήματος προκειμένου να ενταθεί περαιτέρω η χρήση του προφίλ ως ενωσιακού μέσου και, ανάλογα με την περίπτωση, στο διμερή προγραμματισμό. 11. Η μεθοδολογία που χρησιμοποιείται για την κατάρτιση των προφίλ διακυβέρνησης πρέπει να ενισχυθεί ώστε να λαμβάνονται υπόψη ευρύτεροι πολιτικοί και οικονομικοί παράγοντες συμπεριλαμβανομένων των σχέσεων μεταξύ κράτους και κοινωνίας, που βρίσκονται στη βάση των αδυναμιών που παρουσιάζει η διακυβέρνηση. Το προφίλ θα πρέπει να αντικατοπτρίζει καλύτερα τα ιδιαίτερα διακυβεύματα διακυβέρνησης στις χώρες που αντιμετωπίζουν καταστάσεις ευπάθειας και όπου το σύμπλεγμα ασφάλειας-διακυβέρνησης έχει εξέχουσα σημασία. 12. Η αξιοπιστία της πρωτοβουλίας στον τομέα της διακυβέρνησης εξαρτάται ιδιαίτερα από την οικείωση και την ουσιαστική υλοποίηση των σχεδίων δράσης στον τομέα της διακυβέρνησης, που θα πρέπει να αντικατοπτρίζουν τα υφιστάμενα μεταρρυθμιστικά σχέδια των κυβερνήσεων εταίρων. Η παρακολούθησή τους θα πρέπει να περιλαμβάνει εκτενέστερη διαβούλευση με τα κοινοβούλια, την κοινωνία των πολιτών, άλλους συναφείς εθνικούς θεσμούς και ενδιαφερόμενους. 9908/09 ΙΑ/νμ 4
13. Το Συμβούλιο σημειώνει ότι τα κίνητρα που παρέχει η πρωτοβουλία στον τομέα της διακυβέρνησης είναι κατά πρώτο λόγο πολιτικού χαρακτήρα και ότι η χρηματοδοτική διάσταση αυτή καθαυτή παραμένει περιορισμένη. Το Συμβούλιο παρακινεί τα κράτη μέλη και την Επιτροπή να διερευνήσουν τις δυνατότητες προβολής και ενίσχυσης του κινήτρου αυτού, όποτε αυτό είναι πρόσφορο και με βάση μια προσέγγιση με γνώμονα την επίτευξη αποτελεσμάτων. Απαιτείται μια καλύτερη κατανόηση του φάσματος των κινήτρων - εγχωρίων και εξωτερικών - που μπορούν να συμβάλουν σε καλύτερες μεταρρυθμίσεις της διακυβέρνησης. Το Συμβούλιο σημειώνει επίσης την ανάγκη διαφανών και τεκμηριωμένων αρχών κατανομής. Επόμενα βήματα 14. Επισημαίνοντας ότι η υποστήριξη της δημοκρατικής διακυβέρνησης συνεπάγεται ολόκληρο φάσμα ζητημάτων, το Συμβούλιο παρακινεί την Επιτροπή να εξακολουθήσει να επιδιώκει μια πολυσχιδή και ολιστική προσέγγιση, σεβόμενη την εθνική οικείωση και το διάλογο με παράλληλη εστίαση στην επίτευξη αποτελεσμάτων και στα επιχειρησιακά μέσα. 15. Η πείρα που έχει αποκομισθεί από την πρωτοβουλία στον τομέα της διακυβέρνησης και τα πολιτικά και χρηματοδοτικά της κίνητρα καταδεικνύει ότι έχουν πολλές δυνατότητες να προωθήσουν μεταρρυθμίσεις με εθνική οικείωση των χωρών εταίρων και να διευκολύνουν το διάλογο για ζητήματα διακυβέρνησης. Το Συμβούλιο καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να συνεργασθούν στενά και να βασισθούν στα αντληθέντα διδάγματα για να βελτιώσουν την πρωτοβουλία. 16. Εν προκειμένω, το Συμβούλιο υπογραμμίζει: την ανάγκη σεβασμού των αρχών της εθνικής οικείωσης και σεβασμού του ρυθμού και των ιδιαιτεροτήτων των διαδικασιών διακυβέρνησης στην κάθε ενδιαφερόμενη χώρα. Μολονότι η απόφαση σχετικά με στρατηγικές μεταρρύθμισης και την υλοποίησή τους εναπόκειται στις χώρες εταίρους, η ΕΕ θα πρέπει να εξακολουθήσει να υποστηρίζει τις μεταρρυθμίσεις αυτές, όποτε αυτό είναι πρόσφορο. Την εθνική υποχρέωση λογοδοσίας σε όλα τα επίπεδα ως βασική συνιστώσα των διαδικασιών δημοκρατικής διακυβέρνησης. 9908/09 ΙΑ/νμ 5
Την ανάγκη μετάβασης από την αξιολόγηση καταστάσεων στην αντιμετώπιση των αιτίων και στα εγχώρια κίνητρα για μεταρρύθμιση της διακυβέρνησης. Την ανάγκη περαιτέρω διερεύνησης των δυνατοτήτων προώθησης των εκτιμήσεων της τομεακής διακυβέρνησης. Την ανάγκη πλήρους αξιοποίησης των ήδη υφισταμένων μέσων εκτίμησης της διακυβέρνησης. 17. Το Συμβούλιο καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να εκμεταλλευθούν την ενδιάμεση αναθεώρηση των εξωτερικών μέσων χρηματοδότησης και του 10ου ΕΤΑ για να βελτιώσουν την προσέγγιση της ΕΕ όσον αφορά τη διακυβέρνηση. Εν προκειμένω, το Συμβούλιο επιθυμεί να συζητήσει τη διακυβέρνηση ως διακεκριμένη διάσταση των επιδόσεων, που δεν θα πρέπει να εκλαμβάνεται ως ένα είδος προϋπόθεσης. 18. Προκειμένου να γίνει ο προγραμματισμός της ενίσχυσης μετά το 2010, θα πρέπει να καταρτισθεί μια αποτελεσματική μεθοδολογία για να εξασφαλισθεί ουσιαστική παρακολούθηση και μια τυποποιημένη, αντικειμενική και διαφανής διαδικασία κατανομής και η εκτίμηση των επιδόσεων. 19. Το Συμβούλιο καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να εντείνουν τη συνεργασία τους με τους αρμόδιους ενδιαφερόμενους προκειμένου να υποστηρίξουν τις διαδικασίες διακυβέρνησης. Θα πρέπει να επισημανθεί ο ρόλος των εθνικών κοινοβουλίων, των τοπικών και περιφερειακών αρχών, της κοινωνίας των πολιτών και του ιδιωτικού τομέα. 20. Το Συμβούλιο υπογραμμίζει τη ζωτική σημασία της χειραφέτησης των γυναικών και της ισότητας των φύλων. Οι γυναίκες αποτελούν κινητήρια δύναμη στην αναπτυξιακή ενίσχυση και χωρίς την ενεργό συμμετοχή των γυναικών στις πολιτικές και δημοκρατικές διαδικασίες δεν μπορεί να επιτευχθεί αειφόρος ανάπτυξη. 21. Το Συμβούλιο τονίζει ότι είναι σκόπιμο να καλύπτεται η δημοκρατική διακυβέρνηση στον τακτικό πολιτικό διάλογο μεταξύ της ΕΕ και των χωρών εταίρων σε όλες τις περιοχές, καθώς και με τις περιφερειακές οργανώσεις, ούτως ώστε να διευκολύνεται η αμοιβαία κατανόηση των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων. 9908/09 ΙΑ/νμ 6
22. Προκειμένου να εντατικοποιηθεί ο διάλογος με τις χώρες εταίρους όσον αφορά τη διακυβέρνηση και συναφή ζητήματα, το Συμβούλιο καλεί την Επιτροπή, σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη, να υποβάλει επισκόπηση των τρεχουσών πρακτικών σε επίπεδο ΕΕ, που θα συνοδεύεται, όποτε αυτό είναι πρόσφορο, από προτάσεις για μια πιο συστηματική και συνεκτική προσέγγιση. 23. Το Συμβούλιο παρακινεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να αξιοποιήσουν τη διαδικασία της πρωτοβουλίας στον τομέα της διακυβέρνησης για να εντείνουν τη συνεργασία και να συμβάλουν περαιτέρω σε μια συνολική προσέγγιση της αποτελεσματικότητας της ενίσχυσης, μεταξύ άλλων μέσω της ευθυγράμμισης με εθνικές διαδικασίες, όπως τα Έγγραφα Στρατηγικής για τη Μείωση της Φτώχειας (PSRP). Στη συνάρτηση αυτή, το Συμβούλιο καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να εντείνουν τη συνεργασία τους σύμφωνα με τις αρχές της αποτελεσματικότητας της ενίσχυσης και να εμβαθύνουν περαιτέρω τις εργασίες για την κατάρτιση κοινών αναλύσεων, κοινών μέσων αξιολόγησης και παρακολούθησης, εναρμονισμένους διαλόγους και κοινά πλαίσια προγραμματισμού, καθώς και κοινό προσδιορισμό στόχων για τη στήριξη της διαδικασίας μεταρρύθμισης της διακυβέρνησης στις χώρες εταίρους. 24. Το Συμβούλιο παρακινεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να εμβαθύνουν περαιτέρω τις συνέργιες και τη συνεργασία με άλλους εταίρους που εργάζονται στον τομέα της δημοκρατικής διακυβέρνησης. 25. Το Συμβούλιο υπενθυμίζει τους κοινούς στόχους, αξίες και αρχές της ευρωπαϊκής κοινής αντίληψης της ανάπτυξης καθώς και την προσέγγιση που εκτίθεται στα συμπεράσματα του Συμβουλίου για τη διακυβέρνηση, του Οκτωβρίου του 2006, 3 που θα πρέπει να ισχύουν για την ενωσιακή ενίσχυση προς όλες τις περιοχές. Το Συμβούλιο καλεί την Επιτροπή να μελετήσει τη δυνατότητα αξιοποίησης της πείρας και των διδαγμάτων που έχουν αντληθεί από την πρωτοβουλία στον τομέα της διακυβέρνησης κατά την εξέταση των διαδικασιών δημοκρατικής διακυβέρνησης σε άλλες περιοχές 4 και να υποβάλει έκθεση στο Συμβούλιο. 3 4 Έγγρ. 14024/06. Έγγρ. 14024/06, παράγραφος 19. 9908/09 ΙΑ/νμ 7
26. Το Συμβούλιο ζητά από την Επιτροπή να υποβάλει, κατά τις αρχές του 2012, γενική έκθεση σχετικά με την εφαρμογή των συμπερασμάτων του Συμβουλίου, του Οκτωβρίου του 2006, εστιάζοντας στην ενωσιακή υποστήριξη της δημοκρατικής διακυβέρνησης, την οποία διαχειρίζεται η Επιτροπή, σε όλες τις περιοχές, συμπεριλαμβανομένων της πρωτοβουλίας στον τομέα της διακυβέρνησης και του μέσου για τη διακυβέρνηση. Η έκθεση αυτή θα πρέπει να εξετάζει επίσης τη συμμετοχή των γυναικών στην υλοποίηση και την ενίσχυση της ενωσιακής υποστήριξης της διακυβέρνησης. 27. Το Συμβούλιο αναγνωρίζει ότι η υποστήριξη της δημοκρατικής διακυβέρνησης στις χώρες εταίρους περιλαμβάνει ευρύτερα ζητήματα δημοκρατίας και ανθρώπινων δικαιωμάτων και σημειώνει ότι μπορεί να απαιτηθεί μια πιο συνεκτική προσέγγιση της ΕΕ προκειμένου να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα της ενωσιακής υποστήριξης. 9908/09 ΙΑ/νμ 8