ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ: ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ; Δρ. Τατιανή Μούδιου Β Πανεπιστημιακή Παιδιατρική Κλινική, ΑΠΘ ΠΓΝΘ ΑΧΕΠΑ

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ: ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ; Δρ. Τατιανή Μούδιου Β Πανεπιστημιακή Παιδιατρική Κλινική, ΑΠΘ ΠΓΝΘ ΑΧΕΠΑ

ΔΗΛΩΣΗ Δηλώνω ότι δεν έχω καμία σχέση με εταιρείες που προωθούν υποκατάστατα μητρικού γάλακτος, μπιμπερό, πιπίλες κατά παράβαση του διεθνούς κώδικα εμπορίας υποκαταστάτων μητρικού γάλακτος.

Χρήση συμπληρωμάτων διατροφής: ευρεία διάδοση στο Δυτικό κόσμο τα τελευταία 30 χρόνια. Χρόνια νοσήματα Χορήγηση σε: Υγιή παιδιά

Χορήγηση σε χρόνια νοσήματα: Ως συμπλήρωμα της θεραπείας Χρόνια νοσήματα με δυσαπορρόφηση, (Κυστική ινωση, ν. Crohn, Βραχύ έντερο κ.α.) Ηπατοπάθειες Ογκολογικοί ασθενείς (υπερθερμιδικά ροφήματα κ.α.) Στασιμότητα σωματικού βάρους Διαταραχές σίτισης

Χορήγηση σε υγιή παιδιά: USA: Κατανάλωση από το 31% του παιδικού πληθυσμού Πολυβιταμινούχα σκευάσματα το 90%. Κίνητρα χορήγησης: 41% για βελτίωση υγείας 37% για διατήρηση καλής υγείας 23% ως συμπληρώματα διατροφής 20% για πρόληψη προβλημάτων υγείας Οι γονείς υψηλού μορφωτικού επιπέδου Μόνο στο 15% η χορήγηση με οδηγίες ιατρού

Χορήγηση σε υγιή παιδιά: UK: υπάρχει πρόγραμμα του NHS με την επωνυμία HEALTHY START. Εχει αρχίσει το 2012 μετά από μελέτη του UCL. Σύσταση για προληπτική χορήγηση βιταμινών A, C, και D σε ευπαθείς ομάδες : παιδιά 6 μηνών έως 5 χρονών, εγκύους & θηλάζουσες μητέρες Μεγάλο ποσοστό δεν ακολουθεί οδηγίες ΙΤΑΛΙΑ: Κυρίως σε εφήβους

Θεωρητικά στο Δυτικό κόσμο: Πλειοψηφία παιδιών: επάρκεια με κατανάλωση ποικιλίας υγιεινών τροφών. Κλασικές τροφές: γάλα,, δημητριακά πρωϊνού, μαργαρίνες εμπλουτισμένες με βιτ. συμπλ. Β, βιτ. D, Ca και Fe. Ισως το παιδί παίρνει περισσότερες βιταμίνες & ιχνοστοιχεία από όσες νομίζουμε.

Το περισσότερο δεν είναι πάντα το καλύτερο Το σώμα μας χρειάζεται πολύ μικρές ποσότητες σε βιταμίνες. Μεγαλύτερες ποσότητες από τις υδατοδιαλυτές βιταμίνες θα αποβληθούν με τα ούρα Οι λιποδιαλυτές βιταμίνες (π.χ. βιτ. Α) σε μεγάλη πρόσληψη μπορούν να οδηγήσουν σε μεγάλα προβλήματα λόγω τοξικότητας.

Επικεντρωνόμαστε στην υγιεινή διατροφή ακόμη και όταν χρησιμοποιούμε συμπληρώματα.

Θρεπτική αξία τροφών Εκπτωση (Δυτικός κόσμος: από τη δεκαετία του 40 και μετά) «Φαινομένο αραίωσης θρεπτικών συστατικών» (dilusion effect) λόγω κυρίως της εντατικοποίησης των καλλιεργειών Μελέτες (δεδομένα 50-70 χρόνων) για φρούτα και λαχανικά: μείωση περιεκτικότητάς σε ιχνοστοιχεία και βιταμίνες από 5% έως και πάνω από 40% ιδιαίτερα στα λαχανικά. Σημαντική νερού και στερεής ύλης (dry matter) στα φρούτα D.Davis et al. J.Am.Col. Nutr. Vol.28, No. 6, 2004; HortSci. Vol.44(1) p.15, 2009

Λιποδιαλυτή βιταμίνη Βιταμίνη D βοηθά απορρόφηση χρησιμοποίηση Ca, P από οργανισμό Απαραίτητη για υγιή οστά και δόντια Ρύθμιση νευρομϋικής λειτουργίας Ανοσοποιητικού συστήματος Ποικίλων κυτταρικών λειτουργιών

Βιταμίνη D Δεν υπάρχουν μεγάλες μελέτες για Ευρώπη Αλλά στις υπάρχουσες από διάφορες Ευρωπαϊκές χώρες: Πρόσληψη από τροφές χαμηλότερη από το ελάχιστο όριο των 200 IU/day

Βιταμίνη D Πρόληψη ανεπάρκειας (10ng/ml) - Στόχος 30 ng/ml ή 50nmol/L σύμφωνα με ESPGHAN Consensus (C. Braegger et al. JPGN v.56, No.6, p.692-701, 2013) Χορήγηση συμπληρώματος vit. D : 0-12 μηνών 400 IU/day (όλα) > 12 μηνών υγιή παιδιά: ενθάρρυνση για χορήγηση ποικιλίας τροφών που περιέχουν vit.d (ψάρια, αυγό, εμπλουτισμένα γαλακτοκομικά, μαργαρίνες και δημητριακά) + Eκθεση στον ήλιο στα προβλεπόμενα όρια

Βιταμίνη D παιδιά > 12 μηνών με παράγοντες κινδύνου για ανεπάρκεια vit,d: χορήγηση συμπληρώματος Vit.D 600 IU (χειμερινούς μήνες) Πρόκειται για παιδιά με: Σκουρόχρωμο δέρμα, Συστηματική χρήση αντηλιακού με SPF>15 (μπλοκάρει 99% σύνθεσης) Μειωμένη έκταση έκθεσης στον ήλιο λόγω: ενδυμασίας, χρόνιοι ασθενείς (ογκολογικοί), αναπηρίες, φωτοευαισθησία Μειωμένη πρόσληψη vit. D από διατροφή Λήψη φαρμάκων (κορτιζόνη, αντιεπιληπτικά, ριφαμπικίνη, ισονιαζίδη)

Βιταμίνη A Λιποδιαλυτή Ενισχύει ανοσοποιητικό (λοιμ. αναπνευστικό,γαστρεντερικό), ανάπτυξη, δέρμα, όραση. Προλαμβάνει τύφλωση παιδικής ηλικίας Την προσλαμβάνουμε με μορφή β-καροτένιου (χαμηλή βιοδιαθεσιμότητα) Φρούτα: ροδάκινο, βερίκοκο μάνγκο Λαχανικά: καρότα, κόκκινες πιπεριές, ντομάτες, μπρόκολο ως προσχηματισμένη βιτ. Α (ζωϊκά προϊόντα: αυγά, γαλακτοκομικά)

Βιταμίνη A Προτείνεται από WHO (2015) χορήγηση συμπληρωμάτων βιτ. Α σε χώρες με χαμηλό ή μέτριο κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο: σε παιδιά από 6 μηνών-5 χρονών εγκύους και θηλάζουσες μητέρες UK- HEALTHY START PROGRAM: υιοθέτηση σύστασης WHO για αντίστοιχες ομάδες πληθυσμού. Δόση: 200 μgr (666 IU)/day + υγιεινή διατροφή Προσοχή στην τοξικότητα της βιτ. Α από συμπληρώματα. Αυξημένη πρόσληψη από τροφές δεν είναι τοξική

Βιταμίνη C Υδατοδιαλυτή Βοηθά στη: Ενίσχυση ανοσοποιητικού Επούλωση τραυμάτων Απορρόφηση σιδήρου Αυξημένα επίπεδα ασκορβικού οξέως στο αίμα συνδέονται με: Μείωση νοσηρότητας, Θνητότητας από χρόνια νοσήματα

Βιταμίνη C 29 μελέτες στο γενικό πληθυσμό με χορήγηση βιτ.c >200mg/d: δεν προλαμβάνει κοινό κρυολόγημα απλώς μειώνει διάρκεια νοσηρότητας Χορήγηση συμπληρωμάτων C δεν συνεπάγεται και αυξημένα επίπεδα στο αίμα. Η βιοδιαθεσιμότητα της C επηρεάζεται αρνητικά από τα μεγάλα ποσοστά υδατανθράκων στη διατροφή του δυτικού κόσμου (glucose-ascorbate antagonism theory) π.χ. δίαιτα κυνηγών αρκτικού κύκλου-φυσιολογικά επίπεδα βιτ.c Z. Clemens and C. Toth, J. Evol. & Health, Vo.1, Iss.1 (2016) J.Wilson., Annu Rev Nutr; Vo.25,p.105. (2005)

Σίδηρος (Fe) Ελλειψη Fe: η πιο συχνή έλλειψη ιχνοστοιχείου ιδιαίτερα στα βρέφη & παιδιά Σύσταση ESPGHAN 2013 για πρόληψη: Δεν χορηγείται συμπλήρωμα στα υγιή τελειόμηνα βρέφη με φυσιολογικό βάρος γέννησης Χορήγηση συμπληρώματος από 2 η - 6 η εβδομάδα ζωής και μέχρι 6 μηνών σε βρέφη χαμηλού βάρους γέννησης : 2-2,5kg < 2kg χορήγηση Fe 1-2mg/kg χορήγηση Fe 2-3mg/kg Πάνω από 6 μηνών: διατροφή πλούσια σε Fe (γάλα < 500 ml/d)

Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα Πολυακόρεστα μαζί με Ω-6 (δημητριακά, αραβοσιτέλαιο, ηλιέλαιο) Ω-3 α-λινολενικό οξύ, (πράσινα φυλλώδη, καρύδια, σόγια, όσπρια) EPA DHA λιπαρά ψάρια, ιχθυέλαια

Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα Δεν υπάρχουν συστάσεις για προληπτική χορήγηση σε υγιή παιδιά Σύμφωνα με μελέτες η χορήγηση συμπληρωμάτων Ω-3 ωφελεί σε: Ενίσχυση ανοσοποιητικού Ασθμα (φαίνεται ότι βοηθούν, αλλά όχι ομοφωνία στις μελέτες) Λιπώδες ήπαρ Μείωση επιπέδων χοληστερόλης Σύνδρομο Διάσπαση Προσοχής Αυτισμός Καρδιαγγειακά (πρόληψη μεταβολικού συνδρόμου)

Ειδικά ροφήματα στα παιδιά Υπερθερμιδικά ροφήματα -ιατρική οδηγία Σε: στασιμότητα βάρους-σιτιστικές διαταραχές Ροφήματα με πρωτεϊνη ορού γάλακτος Επιβαρύνουν νεφρική λειτουργία, Οστική μάζα Ενεργειακά ροφήματα (ταυρίνη,καφεϊνη,γκουαρανά ) Σοβαρές παρενέργειες : Σπασμούς, Διαταραχές συμπεριφοράς & καρδιαγγειακές Δεν συνιστώνται

Συμπέρασμα Χρειάζονται περισσότερες & μεγαλύτερες μελέτες για επάρκεια βιταμινών & ιχνοστοιχείων στα παιδιά Ρεαλιστική και εξατομικευμένη προσέγγιση των αναγκών κάθε παιδιού από τους Παιδιάτρους λαμβάνοντας επιπλέον υπόψη την ποιότητα των τροφών και την βιοδιαθεσιμότητα τους. Ευαισθητοποίηση και καλύτερη εκπαίδευσή τους στο θέμα διατροφής και συμπληρωμάτων.

διότι σύμφωνα με τον Ιπποκράτη: η τροφή σου να είναι το φάρμακό σου και το φάρμακό σου να είναι η τροφή σου.