ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΤΟΜΗ ΚΕΚΛΙΜΕΝΑ ΣΤΡΩΜΜΑΤΑ 6.1 ΠΑΡΑΤΑΞΗ Παράταξη μιας επιφάνειας (strike line) καλούμε τη γραμμή που προκύπτει από την τομή της επιφάνειας αυτής, με τυχαίο οριζόντιο επίπεδο. Όταν η επιφάνεια είναι επίπεδη, η τομή είναι ευθεία γραμμή, διότι προκύπτει από την τομή δύο επιπέδων. Όταν η επιφάνεια δεν είναι επίπεδη, η τομή αυτή είναι καμπύλη γραμμή. Ουσιαστικά η παράταξη δεν είναι τίποτα άλλο από τη γραμμή που συνδέει σημεία της κεκλιμένης επιφάνειας που βρίσκονται στο ίδιο απόλυτο υψόμετρο. Στη γεωλογία παράταξη στρώματος είναι η ευθεία που προκύπτει ως η τομή ενός γεωλογικού κεκλιμένου επιπέδου (επιφάνεια ) και ενός οριζοντίου επιπέδου (Σχ. 1). 6.2 Χαρακτηριστικά παράταξης 1) οι παρατάξεις έχουν τα ίδια υψόμετρα με τα αντίστοιχα οριζόντια επίπεδα από τα οποία προκύπτουν 2) σε κάθε κεκλιμένη επιφάνεια μπορούμε να φέρουμε άπειρες παρατάξεις και να είναι πάντα παράλληλες μεταξύ τους.
3) επάνω στον γεωλογικό χάρτη η ευθεία παράταξης ορίζεται από δύο σημεία τα οποία είναι σημεία τομής μιας γεωλογικής γραμμής (γραμμή οροφής ή δαπέδου ή πήγματος) από την ίδια ισοϋψή. 6.3 Ισοδιάσταση παράταξης Όταν το επίπεδο έχει σταθερή διεύθυνση και κλίση, οι παρατάξεις του ισαπέχουν, εφόσον προκύπτουν από την τομή του με οριζόντια επίπεδα, τα οποία έχουν σταθερή υψομετρική διαφορά το ένα από το άλλο. Η απόσταση μεταξύ δύο διαδοχικών παρατάξεων είναι λοιπόν σταθερή και ονομάζεται ισοδιάσταση παρατάξεων (α). 6.3 Εύρεση παράταξης σε γεωλογικό χάρτη Σε έναν γεωλογικό χάρτη η παράταξη ενός επιπέδου επαφής (οροφήςς /ή δαπέδου) ενός στρώματος, παρίσταται δια ενός ευθύγραμμου τμήματος που περνά από δύο τουλάχιστον σημεία τομής του επιπέδου επαφής με μία ισοϋψή καμπύλη. Έχοντας μια παράταξη μπορούμε να κατασκευάσουμεε και δεύτερη παράταξη, έχοντας ένα μόνο σημείο τομής του επιπέδου επαφής με μία ισοϋψή καμπύλη, φέρνοντας παράλληληη ευθεία από το σημείο αυτό προς την υπάρχουσα παράταξη. Η παράταξη αυτή βρίσκεται στο αντίστοιχο υψόμετρο με αυτό της ισοϋψούς.
6.4 Διεύθυνση παράταξης Διεύθυνση ενός επιπέδου καλείται η οριζόντια (αζιμουθιακή) γωνία (σε μοίρες) η οποία σχηματίζεται μεταξύ μιας παράταξης του και της διεύθυνσης Βορράς-Νότος. Συνεπώς η παράταξη προσδιορίζεται στον χώρο µε τη γωνία (αζιµούθιο) σχηματίζει µεε τον γεωγραφικό Βορρά επάνω στο οριζόντιοο επίπεδο εκφράζεται σε μοίρες µεε τιμές 0-180 (π.χ. Β 130ο - Σχ. 2). που και
Η διεύθυνση παράταξης μπορεί να ονομαστεί ανάλογα με το αν η μέτρηση γίνεται προς την φορά των δεικτών του ρολογιού (δεξιόστροφα) ή αντίθετα (αριστερόστροφα). Για παράδειγμα στο παρακάτω παράδειγμαα η διεύθυνση μπορεί να οριστεί Β120Α ή Β60Δ. Γενικά στην έκφραση της διεύθυνσης ενός επιπέδου ή γραμμικού στοιχείου το πρώτο γράμμα δηλώνει τη διεύθυνση του Βορρά (Αφετηρία), ο αριθμός δηλώνει την γωνία ( σε μοίρες) που σχηματίζει η παράταξη με το Βορρά και το τελευταίο γράμμα τη φορά κατά την οποία μετρήθηκε η γωνία, στοιχεία που πρέπει οπωσδήποτε να δηλώνονται για αποφυγή παρανοήσεων.
6.5 Διεύθυνση κλίσης στρώματος Κάθετα προς την παράταξη είναι η διεύθυνση κλίσης του στρώματος. Η διεύθυνση κλίσης του στρώματος είναι ανυσματικό μέγεθος και έχει φορά προς τη διεύθυνση που βυθίζεται το στρώμα. 6.66 Κλίση στρώματος. Πραγματική Γωνία κλίσης ή μέγιστη κλίση Κλίση στρώματος είναι η αντίστοιχη επίπεδη οξεία γωνία (δ) της διέδρου που σχηματίζει το κεκλιμένο γεωλογικό επίπεδο (οροφή ή δάπεδο στρώματος) µε το οριζόντιο επίπεδο. Η γωνία αυτή ονομάζεται επίσης ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΓΩΝΙΑ ΚΛΙΣΗΣ ή ΜΕΓΙΣΤΗ ΚΛΙΣΗ και βρίσκεται επί του κατακόρυφουυ επιπέδου (ABC) που τέµνει την δίεδρο γωνία και είναι κάθετο στην παράταξη (ΠΠ ). Η γωνία κλίσης εκφράζεται σε µοίρες και λαµβάνει τιµ µες από 0ο έως 90ο.
6.7 Διεύθυνση μέγιστης κλίσης ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΜΕΓΙΣΤΗΣ ΚΛΙΣΗΣ είναι η διεύθυνση κατά την οποία το στρώµα έχει την µεγαλύτερη κλίση. Σηµειώνεται µε τα σηµεία του ορίζοντα (Β,Α,Ν,Δ,ΒΑ,ΝΑ,ΝΔ,ΒΔ)) και γραφικά µε ευθύγραµµο τµήµα ΑΒ κάθετο στην παράταξη (π.χ. 30 ΒΑ) Ο : οριζόντιο στρώµα ππ : παράταξη AC : προβολή της ΑΒ στο οριζόντιο επίπεδο 6.8 Φαινόμενη γωνία κλίσης Όταν η διεύθυνση του κατακόρυφου επιπέδου δεν είναι παράταξη του επιπέδου τότε λαμβάνουμε τη φαινόμενη κλίση. κάθετη στην Η φαινόμενη κλίση παίρνει τιμές από 0 έως την τιμή της μέγιστης κλίσης του επιπέδου ανάλογα με το αν το κατακόρυφο επίπεδο είναι παράλληλο, πλάγιο ή κάθετο στην παράταξη του επιπέδου. ΦΑΙΝΟΜΕΝΗ ΓΩΝΙΑ ΚΛΙΣΗΣ είναι η αντίστοιχη επίπεδη οξεία γωνία της προαναφερθείσης διέδρου, που βρίσκεται επί ενός κατακόρυφου επιπέδου Ρ που τέµνει την δίεδρο και δεν είναι κάθετο στην παράταξη.
Η σχέση που συνδέει γωνία κλίσης (δ) είvαι: την φαινόµενη γωνία κλίσης (ρ) µε την πραγµατική εφ ρ = εφ δ* *ηµ α α: είναι η γωνία που σχηματίζει το επίπεδο Ρ µε την παράταξη π π β: είναι η αντίστοιχη επίπεδη οξεία γωνία της διέδρου που σχηματίζεται τα δύο επίπεδα που περιέχουν το ένα την πραγματική και το άλλο τυχούσα φαινόμενη γωνία κλίσης. από µία 6.9 Μέτρησηη μέγιστης κλίσης Η μέτρηση μέγιστης κλίσης ή απλώς μέτρηση κλίσης γεωλογικού επιπέδου γίνεται στην ύπαιθρο με την γεωλογική πυξίδα και στον χάρτη με την βοήθεια των παρατάξεων. 6.10 Κατασκευή γεωλογικής τομής σε κεκλιμένο στρώμα Η κατασκευή κεκλιµένης επιφάνειας σε γεωλογική τοµ µή απαιτεί την σχεδίαση τουλάχιστον µιας παράταξης (BC) της επιφάνειας αυτής στον χάρτη. Η παράταξη τέµνει τον αξονα της τοµής ΧΨ στό σηµείο Τ. Το σήµείο Τ µεταφερεται σε απόσταση Χ-Τ στον οριζόντιο άξονα υψώνεται σε υψόµετρο 500 m (τιµή της παράταξης ) στο σηµείο Τ. και
Σημείωση: Εάν μπορούν να χαραχθούν δύο παρατάξεις της ίδιας επιφάνειας τότε δεν απαιτείται το σηµείο Α. Η ίδια μεθοδολογία εφαρμόζεται και στην χάραξη ρήγματος ή επιφάνειας ασυμφωνίας. Η σειρά κατασκευή επιφανειών σε µία γεωλογική τοµή είναι: 1)Ρήγµα 2)Ασυμφωνία 3)οροφή ή δάπεδο γεωλογικού στρώµατος.