Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Παρασκευή 4 Αυγούστου 2017 Ελληνική Οικονομία Σε ένα περίπου χρόνο ολοκληρώνεται το τρίτο πρόγραμμα προσαρμογής και θα ήταν χρήσιμο να εξεταστούν οι άμεσες βασικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία. Η επιτυχής αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων αποτελεί προϋπόθεση για να εισέλθει η οικονομία σε αναπτυξιακή τροχιά και να διασφαλισθεί η πλήρης πρόσβαση στις διεθνείς αγορές με την παράλληλη ενδεχομένως στήριξη αυτής της προσπάθειας από τους Ευρωπαίους εταίρους μέσω του σχεδιασμού μιας προληπτικής πιστωτικής γραμμής. 1. Προώθηση μεταρρυθμίσεων με διασταλτικά αποτελέσματα επί των εξαγωγικών επιδόσεων και της προσέλκυσης άμεσων ξένων επενδύσεων. Η ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης έχει επιδράσει θετικά στην οικονομία, κυρίως μέσω της ενίσχυσης της επιχειρηματικής εμπιστοσύνης. Η ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται να αυξηθεί, ως αποτέλεσμα της ενίσχυσης της απασχόλησης έστω και αν αφορά κυρίως θέσεις εργασίας μερικής απασχόλησης. Οι επενδύσεις εκτιμάται ότι θα έχουν θετική συμβολή, μέσω αύξησης κυρίως των ιδιωτικών επενδύσεων που δύνανται να επιταχυνθούν χάρη στην υψηλή απορρόφηση των κεφαλαίων από τα Ευρωπαϊκά διαθρωτικά ταμεία. Ο εξωτερικός τομέας εκτιμάται ότι θα έχει θετική συμβολή κυρίως λόγω της ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας κατά τη διάρκεια της εφαρμογής των προγραμμάτων προσαρμογής αλλά σε μικρότερο βαθμό έναντι των άλλων δύο μεταβλητών, καθώς οι εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών θα αυξηθούν αναλογικά με την ενίσχυση της εγχώριας ζήτησης. Η χώρα ολοκλήρωσε στα χρόνια των προγραμμάτων προσαρμογής σημαντικές μεταρρυθμίσεις, όπως για παράδειγμα την απελευθέρωση των οδικών μεταφορών, την εφαρμογή μεγάλου μέρους των μεταρρυθμίσεων των εργαλειοθηκών του ΟΟΣΑ, τη μείωση της γραφειοκρατίας και άλλων εμποδίων στην σύσταση νέων επιχειρήσεων. Η συμφωνία του Ιουνίου που προέκυψε με το πέρας της δεύτερης αξιολόγησης εισήγαγε σημαντικές ρυθμίσεις στην αγορά εργασίας, το άνοιγμα των καταστημάτων τις Κυριακές, το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων και τη διευκόλυνση των επενδύσεων. Υπάρχουν, ωστόσο, σημαντικά περιθώρια βελτίωσης του επιχειρηματικού περιβάλλοντος ώστε να ενισχυθούν οι εξαγωγές και οι άμεσες ξένες επενδύσεις και να εξαλειφθούν οι στρεβλώσεις στην αγορά προϊόντων. Τούτο θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντικό καταλύτη για το χρονικό διάστημα που η μέση ροπή προς αποταμίευση διατηρείται σε αρνητικό έδαφος στερώντας την αγορά από διαθέσιμους πόρους και η βαθμιαία αποκατάσταση της πρόσβασης στις διεθνείς αγορές ακολουθεί σχετικά αργό ρυθμό. Οι μεταρρυθμίσεις στη δημόσια διοίκηση, η περαιτέρω απλοποίηση της διαδικασίας αδειοδότησης νέων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, ο περιορισμός του προστατευτισμού και των υπερβολικών ρυθμίσεων, η απλοποίηση της νομοθεσίας με περιορισμό της πολυνομίας, η επιτάχυνση της επίλυσης διαφορών και εκτέλεσης των συμβάσεων και η απελευθέρωση της αγοράς προϊόντων που θα μειώσει τις τιμές αποτελούν παρεμβάσεις που ενισχύουν το επιχειρηματικό περιβάλλον. 2. Ταχεία ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης ώστε να ενισχυθεί περαιτέρω το θετικό momentum από το κλείσιμο της δεύτερης αξιολόγησης και την αναμενόμενη καλή τουριστική χρονιά. Το θετικό momentum αποτυπώνεται στο Γράφημα 1 όπου φαίνεται η σημαντική βελτίωση του δείκτη οικονομικού κλίματος στη χώρα μετά την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης. Ειδικότερα, η σημαντική βελτίωση του δείκτη στην Ελλάδα τον Ιούνιο και τον Ιούλιο του 2017, κατά 5 μονάδες συνολικά, αντανακλά τη βελτίωση του κλίματος μετά την εκταμίευση μέρους της δόσης, η οποία κάλυψε τις τρέχουσες χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας. Επιπλέον, βελτιώνονται οι συνθήκες ρευστότητας στην εγχώρια οικονομία, καθώς μέρος της υποδόσης αποσκοπεί στην μερική εκκαθάριση των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς τον ιδιωτικό τομέα. Η βελτίωση των επιδόσεων σε κλάδους της οικονομίας, όπως η μεταποίηση και ο τουρισμός τονώνουν την αισιοδοξία τόσο των επιχειρηματιών αλλά και των καταναλωτών. Παράλληλα, η ενίσχυση της εμπιστοσύνης στην οικονομία συμβαδίζει με την μείωση της διαφοράς των αποδόσεων μεταξύ του ελληνικού και του γερμανικού 10ετούς ομολόγου, στο 5,2% τον Ιούλιο του 2017 (μέσος όρος), από 8,1% το 2016 συνολικά (Γράφημα 1). Επιπλέον, η θετική επίδραση της ολοκλήρωσης της δεύτερης αξιολόγησης αποτυπώνεται στην εξέλιξη του υπολοίπου των καταθέσεων στο τέλος του Μάιου και σε μεγαλύτερο βαθμό, του Ιουνίου (Γράφημα 2). Συγκεκριμένα, οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα αυξήθηκαν, σε μηνιαία βάση, κατά 421 εκατ. τον Μάιο και κατά 1.006 εκατ. τον Ιούνιο του 2017. Η καθυστέρηση στην ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης θα μπορούσε να εξασθενήσει αυτό το θετικό κλίμα στην οικονομία και να καθυστερήσει την πορεία ανάκαμψης. 3. Ταχεία εφαρμογή του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων και των μεταρρυθμίσεων που συμφωνήθηκαν στη δεύτερη αξιολόγηση. H αποφυγή καθυστερήσεων, τόσο στις διαθρωτικές μεταρρυθμίσεις που έχουν ήδη συμφωνηθεί όσο και των προγραμματισμένων ιδιωτικοποιήσεων, αναμένεται να έχει θετικό αντίκτυπο στην οικονομία.
Θα σηματοδοτήσει την προσήλωση της χώρας στην πολιτική δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας υψηλής εξειδίκευσης και πλήρους απασχόλησης μέσω της προσέλκυσης μεγάλων επενδυτικών σχεδίων με ισχυρό πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα, ενώ παράλληλα θα τονώσει σημαντικά τα έσοδα του κράτους, περιορίζοντας τον κίνδυνο εμφάνισης δημοσιονομικού κενού. Σύμφωνα με το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2018-2021, τα έσοδα από αποκρατικοποιήσεις το 2017 εκτιμάται ότι θα ανέλθουν σε 2.153 εκατ. και θα προέλθουν από διαγωνισμούς που έχουν ολοκληρωθεί τα προηγούμενα έτη (ΟΠΑΠ, ηλεκτρονικές δημοπρασίες ακινήτων κ.α.) και την πώληση των περιφερειακών αεροδρομίων, την πώληση λοιπών ακινήτων καθώς και από νέους διαγωνισμούς που αναμένεται να διεξαχθούν ή διεξήχθησαν εντός του έτους (ΤΡΑΙΝΟΣΕ, ΟΛΘ, ΟΤΕ κ.ά.). Το 2018 τα έσοδα από αποκρατικοποιήσεις εκτιμάται ότι θα ανέλθουν σε 2.073 εκατ. και θα προέλθουν κυρίως από διαγωνισμούς που θα διεξαχθούν στο πλαίσιο του Επιχειρηματικού Προγράμματος Αξιοποίησης του ΤΑΙΠΕΔ (πχ. Εγνατία Οδός, Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών, ΕΛΠΕ κα.). Τα ανωτέρω, σε συνδυασμό με την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας και την έναρξη των προγραμμάτων συγχρηματοδοτήσεων από ευρωπαϊκούς πόρους, θα συμβάλουν στην αύξηση των επενδύσεων και την οικονομική ανάπτυξη. 105 100 95 90 85 80 Γράφημα 1. Δείκτης Οικονομικού Κλίματος και Διαφορά Αποδόσεων Ελληνικών-Γερμανικών 10ετών Ομολόγων 91,8 95,1 92,9 93,4 4. Συνδυασμός των μεσοπρόθεσμων μέτρων για την ελάφρυνση του χρέους με δημιουργία δημοσιονομικού χώρου. Η επιτυχής αντιμετώπιση των τριών προηγούμενων προκλήσεων θα διευκολύνει σημαντικά την θέση της χώρας στις συζητήσεις για τον προσδιορισμό των μεσοπρόθεσμων μέτρων ελάφρυνσης του χρέους, που αναμένεται να εκκινήσουν μετά το σχηματισμό της νέας μετεκλογικής κυβέρνησης στη Γερμανία και έχει συμφωνηθεί να εφαρμοσθούν με τη λήξη του προγράμματος. Από το ύψος και τη φύση της ελάφρυνσης αυτής θα εξαρτηθεί κατά πόσο η χώρα θα είναι εις θέση να προσαρμόσει σε χαμηλότερα και πιο εφικτά επίπεδα (Request for Stand-By Arrangement, IMF, Ιούλιος 2017) το μέγεθος των στόχων που έχουν τεθεί για τα πρωτογενή 94,9 2016 Ιαν. 17 Φεβ. 17 Μαρ. 17 Απρ. 17 Μάιος 17 Δείκτης Οικονομικού Κλίματος, αριστ.άξονας Πηγή: Ε.Επιτροπή, Bloomberg 93,2 94,0 98,2 Ιούν. 17 Ιούl. 17 9,0% 8,0% 7,0% 6,0% 5,0% 4,0% Spread ομολόγων, δεξ.άξονας πλεονάσματα τα επόμενα χρόνια. Η δημιουργία δημοσιονομικού χώρου μέσω της προσαρμογής των πρωτογενών πλεονασμάτων είναι απαραίτητο για τη χώρα. Η Ελλάδα, παρά την αύξηση της απασχόλησης, έχει υψηλά επίπεδα ανεργίας και αύξηση του ποσοστού φτώχειας και άρα ανάγκη για υψηλές κοινωνικές μεταβιβάσεις και επιδόματα ανεργίας. Επιπλέον, η γήρανση του πληθυσμού οδηγεί σε μείωση του αριθμού των φορολογουμένων ως ποσοστό στο συνολικό πληθυσμό, ενώ παράλληλα οδηγεί σε αυξημένες δαπάνες υγείας και περίθαλψης. Οι εξελίξεις αυτές αποδυναμώνουν τη δυνατότητά της να δημιουργεί υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα δίχως να βλάπτει ουσιαστικά την οικονομική μεγέθυνση. 5. Απελευθέρωση χρηματοδοτικών πόρων και βελτίωση επιχειρηματικού κλίματος μέσω της αντιμετώπισης του προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Η σταδιακή επίλυση του προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων αναμένεται, πρώτον, να διευκολύνει τη διοχέτευση αποταμιευτικών πόρων για την χρηματοδότηση των δυναμικών επενδυτικών πρωτοβουλιών που χρειάζεται η ελληνική οικονομία, και δεύτερον, να οδηγήσει στην αναδιάρθρωση και εξυγίανση του παραγωγικού μοντέλου της χώρας. 124.000 122.000 120.000 118.000 116.000 114.000 112.000 Γράφημα 2. Μεταβολές Υπολοίπων Καταθέσεων Ιδιωτικού Τομέα το 2017 (σε εκατ.) Υπόλοιπα,Τέλος Περιόδου Μηνιαία Θετική Μεταβολή Μηνιαία Αρνητική Μεταβολή 110.000 2016 Ιαν. 17 Φεβ. 17 Μαρ. 17 Απρ. 17 Μάιος Ιούν. 17 17 Πηγή: Τράπεζα Ελλάδος Η1 2017 Πιο συγκεκριμένα, θα βελτιωθεί σημαντικά το επιχειρηματικό περιβάλλον, καθώς η ορθολογική ανακατανομή των διαθεσίμων κεφαλαίων μεταξύ των βιώσιμων και μη βιώσιμων επιχειρήσεων και η έξοδος των τελευταίων από την αγορά ενισχύει σημαντικά την παραγωγικότητα και αποκαθιστά τις συνθήκες υγιούς ανταγωνισμού. Δείκτες Προσδοκιών και Οικονομικού Κλίματος: Ο δείκτης Οικονομικού Κλίματος (ESI) στην Ελλάδα, με βάση τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, βελτιώθηκε σημαντικά κατά 4,2 μονάδες σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα και διαμορφώθηκε στις 98,2 μονάδες τον Ιούλιο του 2017, από 91,4 μονάδες τον Ιούλιο του 2016. 2
Γράφημα 3. Δείκτης Οικονομικού Κλίματος (ESI) στην Ελλάδα και την Ευρωζώνη 110 100 90 80 Ευρωζώνη 70 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Πηγή: E. Eπιτροπή Ελλάδα Σημειώνεται ότι, στην Ευρωζώνη ο δείκτης οικονομικού κλίματος βελτιώθηκε οριακά στις 111,2 μονάδες (Ιούνιος 2017: 111,1 μονάδες) (Γράφημα 3). Επίσης, ανοδικά κινήθηκε ο δείκτης στην Πορτογαλία, ενώ αντίθετα στην Ιταλία και Ισπανία οι προσδοκίες επιδεινώθηκαν (Πίνακας 1). Ιούλιος 2016 Ιούνιος 2017 Ιούλιος 2017 Ευρωζώνη 104,4 111,1 111,2 Ιταλία 104,9 106,1 105,5 Ισπανία 105,8 108,9 107,9 Ελλάδα 91,4 94,0 98,2 Πορτογαλία 105,8 112,4 114,2 Πηγή:Ε.Επιτροπή Από την ανάλυση των προσδοκιών ανά τομέα, προκύπτει ότι οι επιχειρηματίες όλων των τομέων ενίσχυσαν τις προσδοκίες τους και κυρίως στις κατασκευές (σε σχέση με τα δημόσια έργα) και τις υπηρεσίες, καθώς υπάρχουν ενδείξεις για μία καλή χρονιά στον τουρισμό. Αναλυτικότερα, βελτίωση κατέγραψε ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στις Κατασκευές στις - 39,7 μονάδες, από -55,6 μονάδες τον Ιούνιο του 2017. Από τα αντίστοιχα στοιχεία του ΙΟΒΕ προκύπτει σημαντική βελτίωση των προσδοκιών για κατασκευές δημοσίων έργων (Ιούλιος 2017: 56,5, Ιούνιος 2017: 30,7), ενώ οι προσδοκίες για κατασκευή κατοικιών εξασθενούν σημαντικά (Ιούλιος 2017: 56,8, Ιούνιος 2017: 10,5). 55 50 45 40 Πίνακας 1. Δείκτης Οικονομικού Κλίματος σε επιλεγμένες χώρες της Ευρωζώνης Γράφημα 4. Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών Markit PMI Επιπλέον, ο δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών Markit για τον τομέα της μεταποίησης, που αντανακλά τις επιχειρησιακές συνθήκες του τομέα, διαμορφώθηκε στις 50,5 μονάδες τον Ιούλιο, όπως και τον Ιούνιο του 2017 (Γράφημα 4). Ο δείκτης βρίσκεται σε επίπεδο άνω του 50 (όριο που προσδιορίζει την ανάπτυξη ή όχι του τομέα της μεταποίησης) για δεύτερη συνεχή μήνα, ενισχύοντας τις προοπτικές του τομέα. Θετική εξέλιξη είναι η βελτίωση του υποδείκτη της παραγωγής και της απασχόλησης, ενώ αντίθετα, το σύνολο των νέων παραγγελιών έμεινε αμετάβλητο. Ο δείκτης προσδοκιών στο λιανικό εμπόριο βελτιώθηκε στις -1,3 μονάδες, από -3,4 μονάδες τον Ιούνιο του 2017. Σε έντονη ανοδική πορεία, σύμφωνα με την Ε.Επιτροπή, βρίσκονται οι προσδοκίες για τις παραγγελίες τους τρείς προσεχείς μήνες (Ιούλιος 2017: +12,3, Ιούνιος 2017:+0,3), αντίθετα με την εξέλιξη των πωλήσεων τους τρείς προηγούμενους μήνες (Ιούλιος 2017: -9,2, Ιούνιος 2017: -8,4). Όσον αφορά στους καταναλωτές, ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης βελτιώθηκε για τέταρτο κατά σειρά μήνα, στις -61,5 μονάδες, από -68,8 τον Ιούνιο του 2017. Σημειώνεται ότι το μακροχρόνιο μέσο επίπεδο του δείκτη στην Ελλάδα διαμορφώνεται στις -40,7 μονάδες. Η αύξηση της απασχόλησης (μερικής και εκ περιτροπής κυρίως στον κλάδο του τουρισμού) και η μείωση της αβεβαιότητας μετά την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης αποτελούν παράγοντες βελτίωσης του δείκτη. Επισημαίνεται η άμβλυνση της απαισιοδοξίας των καταναλωτών σχετικά με τις προβλέψεις για την ανεργία τους επόμενους 12 μήνες. Ανάκαμψη επίσης παρουσιάζουν οι προσδοκίες των καταναλωτών για την οικονομική τους κατάσταση τους προσεχείς 12 μήνες, αλλά και την οικονομική κατάσταση της χώρας. Τέλος, ο δείκτης δυνατότητας των νοικοκυριών για αποταμίευση τους επόμενους 12 μήνες, αν και βελτιώθηκε τον Ιούλιο του 2017, παραμένει σε εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο (-80,6 μονάδες). Τραπεζική Χρηματοδότηση του Ιδιωτικού Τομέα: O αρνητικός ετήσιος ρυθμός μεταβολής της χρηματοδότησης προς τον ιδιωτικό τομέα επιταχύνθηκε περαιτέρω τον Ιούνιο του 2017 σε 1,3% 1, από 1,0% τον Μάιο και 0,9% τον Απρίλιο. To το υπόλοιπο των χορηγήσεων στο τέλος Ιουνίου διαμορφώθηκε σε 190,8 δισ. και συνοδεύθηκε από αρνητική μηνιαία καθαρή ροή 2 ύψους 206 εκατ. 35 30 25 Πηγή: Markit PMI (δείκτης υπευθύνων προμηθειών), δεξιός άξονας 1 Οι ρυθμοί μεταβολής υπολογίζονται αφού ληφθούν υπόψη οι αναταξινομήσεις και μεταβιβάσεις δανείων/εταιρικών ομολόγων, οι διαγραφές, καθώς και οι συναλλαγματικές διαφορές. Από το Δεκέμβριο του 2016, δεν περιλαμβάνονται τα στοιχεία του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων λόγω αναταξινόμησής του από το χρηματοπιστωτικό τομέα στον τομέα της γενικής κυβέρνησης. 2 Μηνιαία καθαρή ροή ορίζεται ως η διαφορά του ύψους των χορηγήσεων νέων δανείων εντός του μηνός και των αντίστοιχων χρεολυσίων που κατέβαλαν οι δανειολήπτες στις τράπεζες. 3
Ειδικότερα, το υπόλοιπο των δανείων προς μηχρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις τον Ιούνιο μειώθηκε οριακά κατά 0,2%, σε ετήσια βάση, από αύξηση κατά 0,4% τον Μάιο. Επιπλέον, μείωση σημείωσαν τον Ιούνιο, σε ετήσια βάση, οι πιστώσεις σε επιχειρήσεις σε κλάδους όπως η Γεωργία, η Βιομηχανία και οι Κατασκευές, ενώ αύξηση παρουσίασαν το Εμπόριο, ο Τουρισμός, η Ναυτιλία, η Ενέργεια, οι Αποθηκεύσεις & Μεταφορές (πλην Ναυτιλίας) και η Διαχείριση της Ακίνητης Περιουσίας (Πίνακα 2). (Υπ όλοιπ α (**) (***) σε δισ. ευρώ) Απρ. 2017Μάιος 2017 Ιούν. 2017 Σύνολο 87,2 86,4 85,5 (%) 12μηνη μεταβολή 0,5% 0,4% -0,2% Γεωργία 1,3 1,3 1,2-2,4% -3,6% -5,6% Βιομηχανία 19,5 19,3 18,8-2,4% -3,1% -4,7% Εμπόριο 18,9 18,6 18,6 2,4% 2,4% 2,1% Τουρισμός 7,7 7,6 7,6 2,3% 2,5% 1,7% Ναυτιλία 8,9 8,7 8,7-1,6% -1,2% 0,7% Κατασκευές 9,4 9,6 9,5-2,9% -2,6% -3,0% Ενέργεια- Ύδρευση 5,1 5,1 4,9 8,2% 9,0% 6,8% Αποθηκεύσεις και Μεταφορές 1,4 1,4 1,4 44,8% 47,5% 42,6% Διαχείρηση Ακίνητης Περιουσίας 4,8 4,8 4,8 5,5% 5,3% 3,5% Πηγή: ΤτΕ Πίνακας 2. Χρηματοδότηση (*) Μη- Χρηματοπιστωτικών Επιχειρήσεων ανα Κλάδο Δραστηριότητας (*) Στα υπόλοι πα περι λαμβάνονται τα δάνει α και οι τοποθετήσει ς σε εται ρι κά ομόλογα, ανεξάρτητα από το αν έχουν τι τλοποι ηθεί. (**) Οι ρυθμοί μεταβολής υπολογί ζονται αφού ληφθούν υπόψη οι αναταξι νομήσει ς και μεταβι βάσει ς δανεί ων/εται ρι κών ομολόγων, οι δι αγραφές, καθώς και οι συναλλαγματι κές δι αφορές. (***) Από το Δεκέμβρι ο του 2016, δεν περι λαμβάνονται τα στοι χεί α του Ταμεί ου Παρακαταθηκών και Δανεί ων λόγω αναταξι νόμησής του από το χρηματοπι στωτι κό τομέα στον τομέα της Γενι κής Κυβέρνησης. Σχετικά με την εξέλιξη των δανείων προς τα νοικοκυριά, ο αρνητικός ρυθμός μεταβολής των πιστώσεων, τον Ιούνιο, όπως και τον Μάιο, του 2017, διαμορφώθηκε σε 2,5%, σε ετήσια βάση. Ως προς τις επιμέρους κατηγορίες, διαπιστώνεται οριακή επιτάχυνση του ρυθμού μείωσης των στεγαστικών δανείων τον Ιούνιο σε 3,2%, σε ετήσια βάση, από 3,1% τον Μάιο 2017, ενώ ο αρνητικός ρυθμός μεταβολής των καταναλωτικών δανείων διαμορφώθηκε σε 0,7%. Γράφημα 5. Υπόλοιπα Χρηματοδότησης προς τον Ιδιωτικό Τομέα, Ιούνιος 2017, (σε δισ. και % διάρθρωση) Πηγή: ΤτΕλλάδος Καταναλωτικά και Λοιπά 25,3 13% Στεγαστικά 60,3 32% Ελεύθεροι Επαγγελματίες 13,1 7% Επιχειρηματικά 92,1 48% Τέλος, ο ρυθμός μείωσης των πιστώσεων προς ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και ατομικές επιχειρήσεις επιβραδύνθηκε τον Ιούνιο σε 0,4%, σε ετήσια βάση, από 0,5% τον Μάιο και 1,1% τον Απρίλιο του 2017, ενώ το υπόλοιπο διαμορφώθηκε σε 13,1 δισ. Ως προς την διάρθρωση των υπολοίπων δανείων του ιδιωτικού τομέα, σημειώνεται ότι το 48% αφορά σε επιχειρηματικά δάνεια, το 32% σε στεγαστικά, το 13% σε καταναλωτικά και λοιπά και το 7% σε δάνεια προς ελεύθερους επαγγελματίες (συμπ. αγρότες και ατομικές επιχειρήσεις). (Γράφημα 5). Τραπεζικές Καταθέσεις Ιδιωτικού Τομέα: Οι ιδιωτικές καταθέσεις στο τέλος του Ιουνίου 2017 αυξηθήκαν κατά 1,1 δισ. σε σχέση με το Μάιο και το υπόλοιπο διαμορφώθηκε σε 120,4 δισ. (Γράφημα 6), εμφανίζοντας σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, θετικό ετήσιο ρυθμό μεταβολής της τάξεως του 3,4% 3. Τον Μάιο του 2017, ο ετήσιες ρυθμός μεταβολής ήταν επίσης θετικός στο 3,4%. Γράφημα 6. Καταθέσεις Ιδιωτικού Τομέα ( εκατ.) 170.000 160.000 150.000 140.000 130.000 120.000 110.000 Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος Επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων 120.421 Η αύξηση των καταθέσεων τον Ιούνιο, σε ετήσια βάση, πρόεκυψε ως το συνδυαστικό αποτέλεσμα της αύξησης των καταθέσεων των νοικοκυριών κατά 1,9%.(που αποτελούν το 83% των καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα) και των επιχειρήσεων κατά 10,9% (Πίνακας 3). Πίνακας 3. Καταθέσεις και Ρέπος Ιδιωτικού Τομέα ΑΠΡ.2017 ΜΑΙ.2017 ΙΟΥΝ.2017 (υπόλοιπα και καθαρές ροές σε εκατ. *) Σύνολο 118.994 119.415 120.421 % Ετήσια Μεταβολή 3,1% 3,4% 3,4% Μηνιαία Καθαρή Ροή -139 638 1090 Νοικοκυριά 99.152 98.820 99.518 % Ετήσια Μεταβολή 0,9% 1,5% 1,9% Μηνιαία Καθαρή Ροή 444-214 771 Καταθέσεις όψεως 9.986 9.897 10.333 Ταμιευτηρίου 49.449 49.072 49.403 Προθεσμίας 39.717 39.850 39.782 Επιχειρήσεις 19.842 20.595 20.903 % Ετήσια Μεταβολή 14,5% 12,9% 10,7% Μηνιαία Καθαρή Ροή -583 852 320 Καταθέσεις όψεως 14.532 15.176 15.948 Προθεσμίας 5.163 5.272 4.810 Ρέπος 147 147 145 Πηγή: ΤτΕ (*) Οι καθαρές ροές και οι ετήσιοι ρυθμοί μεταβολής υπολογίζον ται αφού ληφθούν υπόψη οι αν αταξιν ομήσεις και οι συν αλλαγματικές διαφορές. 3 Οι καθαρές ροές και οι ετήσιοι ρυθμοί μεταβολής υπολογίζονται αφού ληφθούν υπόψη οι αναταξινομήσεις και οι συναλλαγματικές διαφορές. Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, από το Δεκέμβριο του 2016, στα στοιχεία των καταθέσεων δεν περιλαμβάνονται τα στοιχεία του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων λόγω αναταξινόμησής του από το χρηματοπιστωτικό τομέα στον τομέα της Γενικής Κυβέρνησης. 4
Τέλος, το σύνολο των καταθέσεων εσωτερικού στο τραπεζικό σύστημα που περιλαμβάνει, εκτός των καταθέσεων των νοικοκυριών και επιχειρήσεων, και τις καταθέσεις της γενικής κυβέρνησης ανήλθε τον Ιούνιο του 2017 σε 130,8 δισ. σημειώνοντας αύξηση κατά 4,2%, σε ετήσια βάση. Το Λιανικό Εμπόριο: Στο πρώτο πεντάμηνο του 2017, ο δείκτης κύκλου εργασιών στο λιανικό εμπόριο αυξήθηκε κατά 3,3%, ενώ ο γενικός δείκτης όγκου αυξήθηκε κατά 2,1%. Η παραπάνω διαφορά οφείλεται κυρίως στην αυξητική συμβολή, στον γενικό δείκτη κύκλου εργασιών, του αντίστοιχου δείκτη των καυσίμων που παρουσίασε αύξηση κατά 11,4%, σε ετήσια βάση, το πρώτο πεντάμηνο του 2017. Πίνακας 4. Ετήσιες % Mεταβολές τoυ Mέσου Δείκτη Όγκου στο Λιανικό Εμπόριο Κατηγορίες Καταστημάτων Ιαν.-Μάιος 2017 Η αύξηση του γενικού δείκτη όγκου στο λιανικό εμπόριο οφείλεται στην αύξηση του όγκου πωλήσεων σημαντικών υποκλάδων του λιανικού εμπορίου στο πεντάμηνο του 2017, όπως μεγάλα καταστήματα τροφίμων, ένδυση- υπόδηση, έπιπλαηλεκτρικά είδη και οικιακός εξοπλισμός και βιβλίαχαρτικά όπως φαίνεται στον Πίνακα 4. Γράφημα 7. Δείκτης Όγκου με και Δείκτης Κύκλου Εργασιών στο Λιανικό Εμπόριο (% ετήσιες μεταβολές) Ιαν.-Μάιος 2016 Μεγάλα Kαταστήματα Tροφίμων 2,8% -2,9% Μικρά Καταστήματα Τροφίμων -4,7% 0,6% Πολυκαταστήματα -0,2% 8,6% Φαρμακευτικά-Καλλυντικά 0,6% -3,4% Ένδυση-Υπόδηση 3,4% 2,4% Έπιπλα-Ηλεκτρ. Είδη 2,0% -4,7% Βιβλία-Χαρτικά-Λοιπά είδη 10,2% -2,0% Καύσιμα και λιπαντικά αυτοκινήτων -2,1% -6,8% Γενικός Δείκτης 2,1% -3,6% Γενικός Δείκτης εκτός Καυσίμων και Λιπαντικών Αυτοκινήτων Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ. 23% 18% 13% 8% 3% -2% -7% -12% -17% 2,0% -2,3% -22% Φεβ-15 Μαϊ-15 Αυγ-15 Νοε-15 Φεβ-16 Μαϊ-16 Αυγ-16 Νοε-16 Φεβ-17 Μαϊ-17 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Δείκτης Όγκου στο Λιανικό Εμπόριο Δείκτης Κύκλου Εργασιών στο Λιανικο Εμπόριο Δείκτης Κύκλου Εργασιών στα Καύσιμα Ειδικά τον Μάιο του 2017, ο δείκτης κύκλου εργασιών στο λιανικό εμπόριο αυξήθηκε κατά 0,4%, σε ετήσια βάση ενώ ο αντίστοιχος γενικός δείκτης όγκου αυξήθηκε κατά 0,3% (Γράφημα 7). Παρατηρείται επίσης η σημαντική υποχώρηση του αυξητικού ρυθμού μεταβολής του κύκλου εργασιών των καυσίμων σε 1,8% τον Μάιο, σε ετήσια βάση, από 12,8% τον Απρίλιο του 2017. Οι μεγάλες αυξήσεις που σημειώθηκαν στον δείκτη κύκλου εργασιών στα καταστήματα καυσίμων τους πρώτους μήνες του 2017 έως και τον Απρίλιο οδήγησαν στη σημαντική αύξηση του εν λόγω δείκτη στο πρώτο πεντάμηνο του έτους (11,4%). Το μακροοικονομικό περιβάλλον των αναπτυγμένων οικονομιών χαρακτηρίζεται από εξαιρετικά χαμηλά ονομαστικά επιτόκια. Η μείωση των ονομαστικών επιτοκίων ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του '80, απόρροια της συνεχούς υποχώρησης του πληθωρισμού και της χαμηλής μακροοικονομικής μεταβλητότητας. Η τάση αυτή επιταχύνθηκε εξαιτίας της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008 Στην περαιτέρω μείωση των ονομαστικών επιτοκίων συνέβαλαν οι ισχνοί ρυθμοί οικονομικής ανάπτυξης, τα χαμηλά ποσοστά πληθωρισμού επί μακρόν, η επεκτατική νομισματική πολιτική, μέσω τηρήσεως αντισυμβατικών μέτρων. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της Τράπεζας της Ιταλίας και της ΕΚΤ («On secular stagnation and low interest rates: demography matters», July 2017), η ταχεία γήρανση του πληθυσμού στις μεγαλύτερες οικονομίες της Ζώνης του Ευρώ (Γαλλία, Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία) ενδεχομένως να καθηλώσει τα επιτόκια σε χαμηλά επίπεδα, ακόμη και εάν η ΕΚΤ τερματίσει την άκρως διευκολυντική νομισματική πολιτική. Όπως επισημαίνεται στην έκθεση, η γήρανση του πληθυσμού επηρεάζει την νομισματική πολιτική με διάφορους τρόπους. Η αύξηση του προσδόκιμου ζωής και τα χαμηλότερα ποσοστά γεννήσεων, σημαίνουν ότι υπάρχουν λιγότεροι εργαζόμενοι για τη χρηματοδότηση των συντάξεων. Αυτό, με τη σειρά του, μπορεί να περιορίσει τις επενδύσεις και τις δαπάνες, ενώ το γεγονός ότι το συνολικό εργατικό δυναμικό συρρικνώνεται, συνεπάγεται ότι θα επενδυθούν λιγότερα κεφάλαια σε ανθρώπινο δυναμικό. Συνεπώς, οι δημογραφικοί παράγοντες καθίστανται ιδιαιτέρως σημαντικοί για την νομισματική πολιτική και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, στον βαθμό που επηρεάζουν τις μεσοπρόθεσμες τάσεις των ονομαστικών και των πραγματικών επιτοκίων. Σύμφωνα με τη μελέτη, τα ονομαστικά βραχυπρόθεσμα επιτόκια, τα οποία καθορίζονται σε μεγάλο βαθμό από την ΕΚΤ, μπορούν να φθάσουν το 1% το 2025, εάν ο πληθυσμός εξελιχθεί σύμφωνα με τις τρέχουσες προβλέψεις, ενώ πριν την κρίση υπερέβαιναν το 3%. Άλλωστε, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2015 Aging Report), η δυνητική ανάπτυξη το 2025 προσδιορίζεται μόλις στο 0,6% ετησίως, ο αποπληθωριστής του ΑΕΠ ο οποίος αντανακλά τον εγχώριο πληθωρισμό - στο 5
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017* 2018* 2019* 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017* 2018* 2019* Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 1%, η ανεργία οριακά υψηλότερα από όσο είναι σήμερα, ήτοι περί το 10%. Ο ρυθμός αύξησης των πραγματικών επιτοκίων από τα σημερινά ιστορικά χαμηλά επίπεδα μπορεί να επηρεασθεί από διαρθρωτικές αλλαγές και δημοσιονομικές πολιτικές που ενθαρρύνουν: α) τη συνταξιοδότηση σε μεγαλύτερη ηλικία και β) προάγουν την καινοτομία και τις επενδύσεις στην έρευνα και την ανάπτυξη. Αυτού του είδους πολιτικές είναι απαραίτητες για τον περιορισμό των επιπτώσεων της γήρανσης του πληθυσμού στις μακροπρόθεσμες αναπτυξιακές προοπτικές. ΗΠΑ Ομοσπονδιακή Τράπεζα Το Συμβούλιο Νομισματικής Πολιτικής της Fed (FOMC), κατά τη συνεδρίαση της 25 ης -26 ης Ιουλίου, αποφάσισε ομόφωνα τη διατήρηση του βασικού επιτοκίου μεταξύ 1,00% και 1,25%. Στο ανακοινωθέν που ακολούθησε αναφέρεται ότι: α) Η οικονομική δραστηριότητα επεκτείνεται με μέτριο ρυθμό. β) Οι συνθήκες στην αγορά εργασίας βελτιώθηκαν περαιτέρω. γ) Η καταναλωτική δαπάνη των νοικοκυριών και οι επενδύσεις συνεχίζουν να αυξάνονται. δ) Ο πληθωρισμός και ο δομικός πληθωρισμός μειώθηκαν. Ειδικότερα, ο πληθωρισμός αναμένεται να κυμανθεί χαμηλότερα του 2% το 2017 και μόνο μεσοπρόθεσμα να προσεγγίσει τον στόχο της Fed για τον πληθωρισμό (2%) (βλ. Πίνακα 5). Πίνακας 5. Προβλέψεις βασικών μακροοικονομικών μεγεθών 2017 2018 2019 ΑΕΠ (ετήσια μεταβολή, %) 2,2 2,1 1,9 Ανεργία (%) 4,3 4,2 4,2 Πληθωρισμός (ετήσια μεταβολή, %) 1,6 2,0 2,0 Δομικός Πληθωρισμός (ετήσια μεταβολή, %) 1,7 2,0 2,0 Βασικά επιτόκια Fed (%) 1,4 2,1 2,9 Πηγή: Ομοσπονδιακή Tράπεζα ΗΠΑ (Ιούνιος 2017). ΑΕΠ Σύμφωνα με την πρώτη εκτίμηση του Bureau of Economic Analysis, ο ρυθμός αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ στο δεύτερο τρίμηνο του 2017 ανήλθε στο 2,6% σε ετήσια βάση, από 1,2% στο πρώτο τρίμηνο (βλ. Γράφημα 8), επιβεβαιώνοντας την εκτίμηση της Fed ότι ο μέτριος ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ κατά το πρώτο τρίμηνο είχε πρόσκαιρο χαρακτήρα και ήταν, εν πολλοίς, αποτέλεσμα συγκυριακών παραγόντων. η ιδιωτική κατανάλωση, η οποία συνιστά περί το 70% του ΑΕΠ έδωσε τη μεγαλύτερη ώθηση στην ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας στο δεύτερο τρίμηνο σε σχέση με το πρώτο, καθώς αυξήθηκε κατά 2,8% στο δεύτερο τρίμηνο, έναντι 1,9% στο πρώτο, συμβάλοντας κατά 193 εκατοστιαίες μονάδες. Η ιδιωτική κατανάλωση στηρίχθηκε στην αύξηση του πραγματικού διαθεσίμου εισοδήματος των νοικοκυριών κατά 1,2% στο δεύτερο τρίμηνο, έναντι 0,9% στο πρώτο, σε ετήσια βάση. Σύμφωνα με τις πρόσφατες εκτιμήσεις της Fed, ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ θα αυξηθεί στο 2,2% το 2017 έναντι 1,8% το 2016 (βλ. Γράφημα 9). Ωστόσο, η δυναμική που έχει αποκτήσει η ανάκαμψη στις ΗΠΑ, δεν έχει συνοδευθεί από ανάλογη ενίσχυση της αμοιβής της εργασίας και, των πληθωριστικών πιέσεων κατ επέκτασιν, δυσκολεύοντας τις αποφάσεις της Fed, η οποία έχει ως στόχο την ανάπτυξη αλλά και τον μεσοπρόθεσμο πληθωρισμό. Γράφημα 8. Ετήσιος ρυθμός μεταβολής ΑΕΠ και συνιστωσών του (%, σταθερές τιμές) 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% -2% -4% -6% -8% ΑΕΠ σε πραγματικούς όρους: 2,6% (δεξιός άξονας ->) Ιδιωτική Κατανάλωση: 2,8% Δημόσια Κατανάλωση: 0,7% Επενδύσεις: 2,0% Εξαγωγές: 4,1% Εισαγωγές: 2,1% Q2 '15 Q3 '15 Q4 15 Q1 16 Q2 '16 Q3 '16 Q4 16 Q1 17 Q2 '17 Πηγή: Bureau of Economic Analysis Γράφημα 9. Ετήσιος ρυθμός μεταβολής ΑΕΠ (%, σταθερές τιμές) 2,7 2,7 2,7-0,2 1,7 1,3 Πηγή: Bureau of Economic Analysis * Εκτιμήσεις Fed, Ιούνιος 2017 Ζώνη του Ευρώ (ΖτΕ) ΑΕΠ Σύμφωνα με την εκτίμηση της Eurostat, στο δεύτερο τρίμηνο του 2017, ο ρυθμός αύξησης της οικονομικής δραστηριότητας διαμορφώθηκε στο 0,6% σε τριμηνιαία βάση. Σε ετήσια βάση, στο δεύτερο τρίμηνο του 2017, το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 2,1%, έναντι 1,9% στο πρώτο. Σύμφωνα με τις πρόσφατες εκτιμήσεις της ΕΚΤ (Ιούνιος 2017), ο ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ θα διαμορφωθεί στο 1,9% το 2017 και θα υποχωρήσει οριακά, στο 1,8%, το 2018 (βλ. Γράφημα 10). Γράφημα 10. ΖτΕ: Ετήσια ποσοστιαία μεταβολή του ονομαστικού ΑΕΠ 3 3,0 2,1 1,5 1,2 2,0 1,7 1,9 1,8 1,7 0,4 1-2 -4-6 Πηγή: Eurostat -4,5-0,9-0,3 2,0 1,8 2,2 2,1 1,9 * προβλέψεις ΕΚΤ 4% 3% 2% 1% 0% -1% -2% -3% 6
Ιουν-08 Δεκ-08 Ιουν-09 Δεκ-09 Ιουν-10 Δεκ-10 Ιουν-11 Δεκ-11 Ιουν-12 Δεκ-12 Ιουν-13 Δεκ-13 Ιουν-14 Δεκ-14 Ιουν-15 Δεκ-15 Ιουν-16 Δεκ-16 Ιουν-17 Μαρ-14 Μαϊ-14 Ιουλ-14 Σεπ-14 Νοε-14 Ιαν-15 Μαρ-15 Μαϊ-15 Ιουλ-15 Σεπ-15 Νοε-15 Ιαν-16 Μαρ-16 Μαϊ-16 Ιουλ-16 Σεπ-16 Νοε-16 Ιαν-17 Μαρ-17 Μαϊ-17 Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Ποσοστό ανεργίας Το ποσοστό ανεργίας τον Ιούνιο, υποχώρησε στο 9,1% (βλ. Πίνακα 6), το χαμηλότερο ποσοστό από τον Φεβρουάριο του 2009 (βλ. Γράφημα 11). Σε επίπεδο κράτους-μέλους, το ποσοστό ανεργίας είτε παρέμεινε αμετάβλητο είτε μειώθηκε. Σε σχέση με τον Ιούνιο του 2016, ο αριθμός των ανέργων στη ΖτΕ έχει μειωθεί κατά 1,67 εκατ. άτομα και το ποσοστό ανεργίας έχει μειωθεί σε όλα τα κράτη-μέλη της ΖτΕ. Επιπλέον, το ποσοστό της ανεργίας των νέων κάτω των 25 ετών, τον Ιούνιο, μειώθηκε στο 18,7%, από 21,0%, έναν χρόνο πριν. Το ποσοστό της ανεργίας ακολουθεί πτωτική πορεία από τον Μάρτιο του 2013, αφότου η ΕΚΤ υιοθέτησε το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, το οποίο συμπίεσε τα επιτόκια, ενισχύοντας την οικονομική δραστηριότητα. Σύμφωνα με τις πρόσφατες εκτιμήσεις της ΕΚΤ, το ποσοστό ανεργίας θα διαμορφωθεί περί το 9,4% το 2017 και θα μειωθεί στο 8,8% το 2018. Ωστόσο, η ΕΚΤ έχει επισημάνει ότι υπάρχει υψηλό ποσοστό αναξιοποίητων ανθρωπίνων πόρων (slack), υπογραμμίζοντας, πολλές φορές, την ανάγκη διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων προκειμένου να αυξηθεί η παραγωγικότητα και το δυνητικό ΑΕΠ, όπως και να μειωθεί η διαρθρωτική ανεργία. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι, το ποσοστό ανεργίας των ΗΠΑ διαμορφώθηκε στο 4,4% τον Ιούνιο και, σύμφωνα με τις προβλέψεις της Fed, θα μειωθεί στο 2017 και στο 4,2% το 2018. Πίνακας 6. Ποσοστό ανεργίας σε επιλεγμένα κράτη-μέλη της ΖτΕ Ιούν. 2017 Μάϊος 2017 Απρ. 2017 Μάρτ. 2017 Φεβρ. 2017 Ιαν. 2017 Δεκ. 2016 Νοέμ. 2016 Oκτ. 2016 ΖτΕ 9,1 9,2 9,2 9,4 9,5 9,6 9,6 9,7 9,8 Γερμανία 3,8 3,9 3,9 3,9 3,9 3,9 3,9 4,0 4,0 Γαλλία 9,6 9,6 9,5 9,6 9,6 9,7 9,9 10,0 10,0 Ιταλία 11,1 11,3 11,1 11,5 11,4 11,8 11,8 11,9 11,7 Ισπανία 17,1 17,3 17,6 18,0 18,2 18,4 18,5 18,7 18,8 Ολλανδία 4,9 5,1 5,1 5,1 5,3 5,3 5,4 5,6 5,6 Πορτογαλία 9,0 9,2 9,5 9,7 9,9 10,1 10,1 10,5 10,6 Ιρλανδία 6,3 6,4 6,4 6,6 9,9 6,7 6,9 7,0 7,3 Αυστρία 4,9 5,1 5,1 5,1 5,8 5,7 5,7 5,7 5,9 Πηγή: Eurostat 12,5 12,0 11,5 11,0 10,5 10,0 9,5 9,0 8,5 8,0 7,5 7,0 Πηγή: Eurostat Γράφημα 11. Ποσοστό ανεργίας στη ΖτΕ Πιστωτική επέκταση Η νομισματική βάση (Μ1) στη ΖτΕ, τον Ιούνιο, διευρύνθηκε κατά 9,7% σε ετήσια βάση (Μάϊος: 9,3%), ενώ η προσφορά χρήματος (M3) αυξήθηκε κατά 5,0%, σε ετήσια βάση, έναντι 4,9% τον Μάϊο. Επιπροσθέτως, η συνολική χρηματοδότηση προς τον ιδιωτικό τομέα αυξήθηκε κατά 3,1% σε ετήσια βάση (Μάϊος: 2,9%). Όπως φαίνεται στο Γράφημα 12, από τον Ιούνιο του 2014, όταν η ΕΚΤ επέβαλε αρνητικό επιτόκιο διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων, η 9,1% χρηματοδότηση προς τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά ακολουθεί ανοδική τάση, αποτέλεσμα της σημαντικής αποκλιμάκωσης του κόστους δανεισμού τους. Ωστόσο, ο μέσος ρυθμός αύξησης των δανείων προς τις επιχειρήσεις είναι σημαντικά χαμηλότερος από τον αντίστοιχο προς τα νοικοκυριά (καταναλωτική και στεγαστική πίστη), εξέλιξη που έχει επιταθεί κατά τους τελευταίους 12 μήνες. Είναι χαρακτηριστικό ότι, ο μέσος ρυθμός αύξησης των επιχειρηματικών δανείων το τελευταίο δωδεκάμηνο διαμορφώθηκε στο 1,6%, ενώ των στεγαστικών δανείων ήταν στο 2,7% και των καταναλωτικών ανήλθε στο 4,7%. Τον Ιούνιο, ο ρυθμός αύξησης των επιχειρηματικών δανείων μειώθηκε για δεύτερο συνεχή μήνα, στο 1,3%, έναντι 1,6% τον Μάϊο, ενώ ενισχύθηκε η τραπεζική πίστη προς τα νοικοκυριά, από 2,7% τον Μάϊο σε 3,0% τον Ιούνιο, σε ετήσια βάση. Γράφημα 12. Πιστωτική επέκταση (ετήσια ποσοστιαία μεταβολή) Επιχειρηματικά Δάνεια: 1,3% Καταναλ. Πίστη: 5,8% 7,0% Στεγαστικά Δάνεια: 3,3% Σύνολο Ιδιωτ. Τομέα: 3,1% 5,0% 5,8% 3,0% 3,3% 3,1% 1,0% 1,3% -1,0% -3,0% Πηγή: ΕΚΤ Δείκτης οικονομικού κλίματος (ΕSI) Ο δείκτης οικονομικού κλίματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ESI), τον Ιούλιο, υποχώρησε ανεπαίσθητα, διαμορφούμενος στις 111,2 μονάδες, έναντι 111,3 μονάδων τον Απρίλιο (βλ. Πίνακα 7). Σημειώνεται η αισθητή αύξηση του επιμέρους δείκτη για τον κλάδο των υπηρεσιών, η οποία αντανακλά την ενδυνάμωση της εγχώριας ζήτησης. Επιπλέον, ενισχύθηκαν οι επιχειρηματικές προσδοκίες για τον κλάδο του λιανικού εμπορίου και της βιομηχανίας. Ο επιμέρους δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης αποδυναμώθηκε οριακά, μετά από τρεις διαδοχικές αυξήσεις. Πίνακας 7. Δείκτης Οικονομικού Κλίματος σε επιλεγμένα κράτη-μέλη της ΖτΕ διαφορά από 2017 τον προηγ. Ιούλιος Ιούνιος Μάιος Απρίλιος Μάρτιος Φεβρ. μήνα* ΖτΕ -0,1 111,2 111,3 109,7 110,7 109,2 108,9 Γερμανία 0,6 112,5 111,9 109,5 111,0 109,2 108,3 Γαλλία -0,7 108,8 109,5 107,6 106,2 105,1 105,9 Ιταλία -0,6 105,5 106,1 106,1 107,0 105,6 105,7 Ισπανία -1,0 107,9 108,9 108,4 107,9 106,9 108,7 Ολλανδία 0,3 109,5 109,2 107,6 109,7 108,2 108,2 Πορτογαλία 1,8 114,2 112,4 113,8 111,6 110,9 110,6 Ελλάδα 4,2 98,2 94,0 93,2 94,9 93,4 92,9 * Με κόκκινο σημειώνεται η μείωση του δείκτη. Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή Σε επίπεδο κράτους-μέλους, τον Ιούλιο ξεχωρίζει η ενίσχυση του δείκτη οικονομικού κλίματος στην Ελλάδα κατά 4,2 μονάδες, ενώ η εξέλιξη του ESI της Ισπανίας δεν συμβαδίζει με τα στοιχεία του ΑΕΠ. Το γεγονός αυτό αποδίδεται στην πολιτική αβεβαιότητα που επικρατεί στην Ισπανία εν όψει του 7
Ιουν-12 Νοε-12 Απρ-13 Σεπ-13 Φεβ-14 Ιουλ-14 Δεκ-14 Μαϊ-15 Οκτ-15 Μαρ-16 Αυγ-16 Ιαν-17 Ιουν-17 Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων δημοψηφίσματος ανεξαρτησίας της Καταλονίας, το οποίο θα πραγματοποιηθεί την 1 η Οκτωβρίου 2017. Πληθωρισμός ΙΑΠΩΝΙΑ Ο πληθωρισμός, τον Ιούνιο, παρέμεινε για τρίτο συνεχή μήνα στο 0,4% σε ετήσια βάση (βλ. Γράφημα 13). Παρά την επεκτατική νομισματική πολιτική της Τράπεζας της Ιαπωνίας (ΤτΙ), με την επιστράτευση και μη συμβατικών μέτρων όπως η αγορά περιουσιακών στοιχείων από τις αγορές, από τον Απρίλιο του 2014 και μετά, ο πληθωρισμός εξακολουθεί να απέχει σημαντικά από τον μεσοπρόθεσμο στόχο της (2%). Επιπροσθέτως, παρά την αναθεώρηση επί τα βελτίω των προβλέψεων της ΤτΙ για τον ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ (20.7.2017), οι προβλέψεις για τον ΔΤΚ αναθεωρήθηκαν επί τα χείρω, ο οποίος αναμένεται να διαμορφωθεί χαμηλότερα του στόχου κατά τα επόμενα δύο έτη (βλ. Πίνακα 8). Ομοίως, ο δομικός πληθωρισμός, ο οποίος είναι απαλλαγμένος από τα ευμετάβλητα στοιχεία του ΔΤΚ (ΔΤΚ εξαιρουμένων των τιμών των τροφίμων και της ενέργειας), παρέμεινε στο 0,4%, όσο και τον Μάϊο. 4 3 2 1 0-1 Πηγή: Bloomberg Γράφημα 13. ΔΤΚ Πίνακας 8. Προβλέψεις για το ΑΕΠ και τον ΔΤΚ Ισοτιμίες ΔΤΚ μεσοπρ. στόχος ΤτΙ (ετήσια % μεταβολή) 2017 2018 2019 πραγματικό ΑΕΠ 1,8 1,4 0,7 ΔΤΚ 1,1 1,5 2,3 Πηγή: Τράπεζα της Ιαπωνίας (Ιούλιος 2017) Σύμφωνα με τα στοιχεία του Χρηματιστηρίου του Σικάγου, οι συνολικές καθαρές τοποθετήσεις (αγορές μείον πωλήσεις) για μη εμπορικές συναλλαγές (specs) στο ευρώ (Γράφημα 14) την εβδομάδα που έληξε στις 25 Ιουλίου μειώθηκαν κατά 479 συμβόλαια, με αποτέλεσμα οι συνολικές καθαρές θέσεις να διαμορφωθούν στα 90.842 συμβόλαια από 91.321. Σημειώνεται ότι πρόκειται για την πρώτη εβδομαδιαία μείωση που έχει καταγραφεί από τις 20 Ιουνίου 2017. Γράφημα 14. Specs θέσεις εναντίον (short) του ευρώ Ευρώ: Το ευρώ εμφανίζεται ενισχυμένο σε εβδομαδιαία βάση έναντι του δολαρίου-ηπα, κινούμενο υψηλότερα κατά 13,4% από το χαμηλό των τελευταίων 14 ετών ($1,0342) που κατέγραψε στις 3 Ιανουαρίου 2017. Η ισοτιμία ευρώ-δολαρίου το πρωί της 31ης Ιουλίου στην Ευρώπη διαμορφωνόταν περί τα 1,1726 USD/EUR από 1,1654 USD/EUR που ήταν στις 24 Ιουλίου, με αποτέλεσμα το ευρώ να σημειώνει από την αρχή του έτους κέρδη 11,5%, έναντι του δολαρίου. Η αδυναμία του δολαρίου αποδίδεται στον επαναπατρισμό ιαπωνικών κεφαλαίων λόγω τέλους μήνα, καθώς και στην ένταση των σχέσεων των ΗΠΑ με τη Βόρειο Κορέα και τη Ρωσία. Η πορεία του δολαρίου σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα θα εξαρτηθεί από τις ανακοινώσεις της τρέχουσας εβδομάδας στις ΗΠΑ για την εξέλιξη του δείκτη αποπληθωρισμού PCE και τη μηνιαία μεταβολή των νέων θέσεων απασχόλησης στην οικονομία τον Ιούλιο. Ελβετικό Φράγκο: Το ευρώ εμφανίζεται ενισχυμένο έναντι του φράγκου στην αρχή της εβδομάδας, κινούμενο στην περιοχή των 1,1372 φράγκων. Σημειώνεται ότι το ευρώ ενισχύεται έναντι του φράγκου από την αρχή του έτους κατά 6,2%. Το φράγκο καταγράφει από την αρχή της εβδομάδας απώλειες της τάξεως του 3%, ήτοι η μεγαλύτερη εβδομαδιαία πτώση από τις 30 Ιανουαρίου 2015 όταν η Τράπεζα της Ελβετίας αποφάσισε να καταργήσει την ελάχιστη συναλλαγματική ισοτιμία 1,20 ευρώ/φράγκο. Το φράγκο είναι σημαντικά υπερεκτιμημένο, σύμφωνα με τον επικεφαλής της Τράπεζας της Ελβετίας Thomas Jordan και γι αυτό το λόγο διατηρείται η νομισματική πολιτική των αρνητικών επιτοκίων και οι παρεμβάσεις στην αγορά συναλλάγματος όταν κρίνεται αναγκαίο. Βάσει των δημοσιευθέντων νομισματικών στοιχείων της ΤτΕλβετίας (SNB), την προηγούμενη εβδομάδα, εκτιμάται ότι δεν υπήρξε παρέμβασή της στην αγορά συναλλάγματος για αποτροπή ενίσχυσης του φράγκου, καθώς το ποσό των μετρητών που οι εμπορικές τράπεζες της Ελβετίας είχαν καταθέσει στην SNB, ανήλθε οριακά στα 579,15 δισ. φράγκα για την εβδομάδα που έληξε στις 28 Ιουλίου, έναντι 8
579,14 δισ. φράγκα που ήταν την εβδομάδα μέχρι και 21 Ιουλίου. Στερλίνα: Μικτή η εικόνα της στερλίνας σε εβδομαδιαία βάση, καθώς στις 31 Ιουλίου κατέγραφε κέρδη έναντι του δολαρίου-ηπα (1,3105 USD/GBP), και απώλειες έναντι του ευρώ (0,8946 GBP/EUR). Σωρευτικά η στερλίνα καταγράφει απώλειες 5,0% έναντι του ευρώ από την αρχή του έτους και κέρδη 6,3% σε σχέση με το δολάριο. Σημειώνεται ότι από την ημέρα διεξαγωγής του δημοψηφίσματος της 23 ης Ιουνίου 2016 η στερλίνα έχει διολισθήσει κατά 16,7% έναντι του δολαρίου και κατά 11,5% έναντι του ευρώ. Η σχετικά ικανοποιητική συμπεριφορά της στερλίνας αποδίδεται στην επικείμενη σύσκεψη της Επιτροπής Νομισματικής Πολιτικής της Τράπεζας της Αγγλίας και της δημοσίευσης της εκθέσεως για τον πληθωρισμό στις 3 Αυγούστου, χωρίς ωστόσο να αναμένεται αλλαγή των επιτοκίων της κεντρικής τραπέζης. Αξίζει να σημειωθεί ότι η πιθανότητα ανόδου των επιτοκίων στο τέλος του τρέχοντος έτους έχει περιορισθεί στο 34,5% από 41,4% που ήταν την περασμένη εβδομάδα, μετά τα απογοητευτικά στοιχεία για την πορεία της οικονομικής ανάπτυξης, στη διάρκεια του 2ου τριμήνου. Η συμπεριφορά των επενδυτών αποτυπώνεται στο ασφάλιστρο κινδύνου (CDS-credit default swaps) πενταετούς διάρκειας το οποίο στις 31 Ιουλίου υποχώρησε στα 17,5 bps από 17,6 bps που ήταν στις 24 Ιουλίου. Αγορές ομολόγων Η πορεία του προγράμματος QE της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τραπέζης (ΕΚΤ) Οι αγορές κρατικών ομολόγων από την ΕΚΤ την εβδομάδα μέχρι τις 21 Ιουλίου στο πλαίσιο εφαρμογής του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης (QE), ανήλθαν στα 1.658,9 δισ. με αποτέλεσμα ο μέσος εβδομαδιαίος όρος από την έναρξη του προγράμματος να υπολογίζεται στα 13,3 δισ. Παράλληλα, στην ίδια περίοδο, η ΕΚΤ προχώρησε σε αγορές καλυμμένων ομολόγων, αξίας 408 εκατ. και Asset-backed securities αξίας 5 εκατ. Επίσης, την περασμένη εβδομάδα η ΕΚΤ πραγματοποίησε αγορές εταιρικών και ασφαλιστικών ομολογιακών τίτλων αξίας 787 εκατ. ενώ από τις 8 Ιουνίου 2016 έχει συνολικά αγοράσει 101,9 δισ. Στην Ελληνική αγορά ομολόγων, το εύρος απόδοσης του 10ετούς ομολόγου λήξης 24 Φεβρ. 2027 διαμορφωνόταν το πρωί της 31ης Ιουλίου μεταξύ 5,26%-5,40%. Σημειώνεται ότι στις 4 Ιουλίου 2017 το 10ετές ομόλογο της Ελληνικής Δημοκρατίας κατέγραψε χαμηλό αποδόσεως 5,21% και στις 8.7.2015 υψηλό αποδόσεως 19,27%. Γερμανία Ολλανδία Γαλλία Πορτογαλία Ιταλία Ισπανία Ελλάδα Γράφημα 15. Αποδόσεις 10ετών ομολόγων 0,49 0,55 0,61 0,66 0,74 0,81 1,45 1,49 2,04 2,09 2,85 2,84 Η διαφορά απόδοσης μεταξύ του Ελληνικού 10ετούς και Γερμανικού ομολόγου (spread) υποχώρησε στις 471 μονάδες βάσης. Παράλληλα, η απόδοση του 10ετούς Γερμανικού ομολόγου, ως σημείο αναφοράς του κόστους δανεισμού της Ζώνης του Ευρώ, ανήλθε στο 0,55% (Γράφημα 15). Το 10ετές ομόλογο της Πορτογαλίας στις 31 Ιουλίου κατέγραφε απόδοση 2,84%, της Ισπανίας 1,49% και της Ιταλίας 2,09%. Η διαφορά απόδοσης του 10ετούς Πορτογαλικού ομολόγου σε σχέση με την αντίστοιχη του Γερμανικού υποχώρησε σε εβδομαδιαία βάση στις 229 μ.β. ενώ του 10ετούς Ιταλικού ομολόγου ανήλθε στις 154 μ.β. (Πίνακας 9). Στις ΗΠΑ, η απόδοση του 10-ετούς ομολόγου διαμορφωνόταν στο 2,29% στις 31 Ιουλίου 2017. Πίνακας 9. Διαφορά αποδόσεων 10ετών ομολόγων της ΖτΕ με το αντίστοιχο 10ετές της Γερμανίας Κύπρος 5,27 5,26 0 1 2 3 4 5 6 Πηγή: Reuters, Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Alpha Bank 24-Ιουλ-17 31-Ιουλ-17 31-Ιουλ-17 24-Ιουλ-17 Διαφορά μβ* Ελλάδα 471 472-1 Ισπανία 94 90 4 Ιταλία 154 149 5 Πορτογαλία 229 230-1 Γαλλία 26 19 7 Ολλανδία 11 6 5 Πηγή: Reuters *μβ=μονάδες βάσης Τουριστικές εισπράξεις Οι τουριστικές εισπράξεις αυξήθηκαν κατά 19,1%, σε ετήσια βάση, τον Μάιο και ανήλθαν σε 291,5 εκατ. από 244,7 εκατ. τον Μάιο του 2016 (Γράφημα 16). Επίσης αυξημένες ήταν τον Μάιο οι αφίξεις τουριστών κατά 14,7%, σε ετήσια βάση και ανήλθαν σε 418.732 άτομα από 364.943 άτομα τον Μάιο του 2016. Όσον αφορά στις εισπράξεις ανά ημέρα, αυξήθηκαν στα 79,10 τον Μάιο από 74,52 τον Μάιο του 2016, ενώ οι εισπράξεις ανά άτομο 9
ανήλθαν στα 696,08 από 670,64 τον Μάιο του 2016. 6,5 Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Γράφημα 17. Ποσοστό της ανεργίας 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 244,7 Γράφημα 16. Τουριστικές εισπράξεις (εκατ. ευρώ) 301,0 402,2 392,2 337,1 266,0 Προϋπολογισμός Ο προϋπολογισμός παρουσίασε πλεόνασμα 62,5 εκατ. (0,3% του ΑΕΠ) στο διάστημα Ιανουαρίου- Ιουνίου, έναντι ελλείμματος 42,4 εκατ. (-0,3% του ΑΕΠ) στο αντίστοιχο διάστημα του 2016, καθώς τα έσοδα παρουσίασαν αρκετά μεγαλύτερη αύξηση συγκριτικά με τις δαπάνες. Αναλυτικότερα, τα έσοδα του προϋπολογισμού αυξήθηκαν κατά 8,2%, λόγω των υψηλότερων έμμεσων φόρων, εισφορών κοινωνικής ασφάλισης και μη φορολογικών εσόδων. Παράλληλα, οι δαπάνες του προϋπολογισμού αυξήθηκαν κατά 3,8%, ως αποτέλεσμα κυρίως της αύξησης των εξόδων για τόκους και των μισθών. Ρουμανία Ποσοστό της ανεργίας Το ποσοστό της ανεργίας υποχώρησε στο 5,3% τον Ιούνιο, το οποίο αποτελεί ιστορικά χαμηλό επίπεδο, από 5,4% τον Μάιο (Γράφημα 17). Επίσης μείωση παρουσίασε ο αριθμός των ανέργων σε 470.000 άτομα από 478.000 άτομα τον Μάιο. 83,8 50,9 35,4 46,6 86,1 189,6 291,5 Μαϊ-16 Ιουλ-16 Σεπ-16 Νοε-16 Ιαν-17 Μαρ-17 Μαϊ-17 Πηγή: Στατιστική Αρχή Κύπρου 6,3 6,0 5,8 5,5 5,3 5,0 Ιουν-16 Αυγ-16 Οκτ-16 Δεκ-16 Φεβ-17 Απρ-17 Ιουν-17 Πηγή: Στατιστική Αρχή Ρουμανίας 5,3% Προϋπολογισμός Στο πρώτο εξάμηνο του 2017, το έλλειμμα του προϋπολογισμού αυξήθηκε σε RON 6,3 δισ. (0,77% του ΑΕΠ) από RON 3,9 δισ. (0,51% του ΑΕΠ) στο πρώτο εξάμηνο του 2016, ως αποτέλεσμα της μικρότερης αύξησης των εσόδων συγκριτικά με τις δαπάνες. Αναλυτικότερα, τα έσοδα του προϋπολογισμού αυξήθηκαν κατά 8,2%, σε ετήσια βάση. Αυξημένα ήταν τα έσοδα από τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης (+16,1%), τον φόρο εισοδήματος (+11,5%) και τον φόρο κεφαλαίου (+14,2%). Αντιθέτως, χαμηλότερα ήταν τα έσοδα από τον ΦΠΑ κατά 4,3%, λόγω των μειώσεων του βασικού συντελεστή ΦΠΑ, τον Ιανουάριο του 2016 και τον Φεβρουάριο του 2017. Παράλληλα, οι δαπάνες του προϋπολογισμού αυξήθηκαν κατά 10,0%, σε ετήσια βάση. Υψηλότερες ήταν οι δαπάνες προσωπικού (+19,5%), κυρίως λόγω της αύξησης των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων στους τομείς της υγείας και της εκπαίδευσης, καθώς και οι δαπάνες κοινωνικής πρόνοιας (+9,8%), κυρίως λόγω της αύξησης της κατώτατης σύνταξης, την 1 Ιανουαρίου 2017. 10
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ (ετήσιες εκατοστιαίες μεταβολές) Ετήσια στοιχεία 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 ΑΕΠ (σε σταθερές τιμές) -5,5-9,1-7,3-3,2 0,4-0,2 0,0 Ιδιωτική Κατανάλωση -6,5-9,9-7,9-2,6 0,4-0,2 1,4 Δημόσια Κατανάλωση -4,2-7,0-7,2-6,4-1,4 0,0-2,1 Ακαθάριστες Επενδύσεις Παγίου Κεφαλαίου -19,3-20,7-23,4-8,4-4,6-0,2 0,1 Εξαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών 4,4 0,8 1,1 1,5 7,8 3,4-2,0 Εισαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών -3,4-8,2-9,4-2,4 7,6 0,3-0,4 Γενικός Δκτ Τιμών Καταναλωτή 4,7 3,3 1,5-0,9-1,3-1,7-0,8 Ανεργία (%) 12,7 17,9 24,4 27,5 26,5 25,1 23,6 Χρηματοδότηση Ιδιωτικού Τομέα 0,0-3,1-4,0-3,9-3,1-2,0-1,5 Πρωτογενές Ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) (1) -5,7-3,3-1,0 1,7 0,2 0,5 3,9 Χρέος Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) 146,2 172,1 159,6 177,4 179,7 177,4 179,0 Ισοζύγιο Τρεχ. Συναλλαγών (% ΑΕΠ) -11,4-10,0-3,8-2,0-1,6 0,1-0,6 (1) Με βάση τον ορισμό του οικονομικού π ρογράμματος π ροσαρμογής της Ελλάδας 2015 2016 2016 2017 Δείκτες Οικονομικής Συγκυρίας Τελευταία διαθέσιμη έτος έτος Q1 Q2 Q3 Q4 περίοδος Οικονομική Δραστηριότητα Όγκος Λιανικού Εμπορίου (εκτός καυσίμων και λιπαντικών) -0,5 0,4-2,0-2,4 3,7 2,3 2,0 (Ιαν. Μάιος) Νέες εγγραφές Επιβατηγών Αυτοκινήτων 13,8 10,7-0,3 19,5 16,8 4,0 16,2 (Ιαν.- Ιούν.) Ιδιωτική Οικοδομική Δραστηριότητα (όγκος σε χιλ. μ 3 ) -0,2-6,9-11,9-30,9 38,4-9,5 17,9 (Ιαν.-Απρ.) Βιομηχανική Παραγωγή: Μεταποίηση 1,8 4,0 1,1 7,3 5,1 2,3 4,3 (Ιαν.-Μάιος) Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών ΡΜΙ στη μεταποίηση 45,4 49,2 49,1 49,5 49,4 48,7 50,5 (Ιούλ.) Δείκτης Οικονομικού Κλίματος 89,7 91,8 90,6 90,3 92,1 94,1 98,2 (Ιούλ.) Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στη Βιομηχανία 81,9 91,2 90,7 91,9 91,1 91,2 91,6 (Ιούλ.) Δείκτης Εμπιστοσύνης Καταναλωτών -51,0-68,0-68,0-71,0-68,0-65,0-61,5 (Ιούλ.) Πιστωτική Επέκταση (τέλος περιόδου) Ιδιωτικός Τομέας -2,0-1,4-2,1-2,0-1,6-1,5-1,3 (Ιούν.) Επιχειρήσεις -0,9 0,1-1,4-1,0-0,5 0,1-0,3 (Ιούν.) - Βιομηχανία 2,4-1,5-0,3 0,2-0,7-1,5-4,7 (Ιούν.) - Κατασκευές -0,9-0,7 1,0 0,8-0,5-0,7-3,0 (Ιούν.) - Τουρισμός 0,6 2,3 0,9 0,4 0,3 2,3 1,7 (Ιούν.) Νοικοκυριά -3,1-2,8-3,0-3,0-2,8-2,8-2,5 (Ιούν.) - Καταναλωτικά Δάνεια -2,3-0,8-1,7-1,5-0,7-0,8-0,7 (Ιούν.) - Στεγαστικά Δάνεια -3,5-3,5-3,4-3,4-3,4-3,5-3,2 (Ιούν.) Τιμές Δείκτης Τιμών Καταναλωτή -1,7-0,8-0,9-0,9-1,0-0,4 1,0 (Ιούνιος) Δομικός Πληθωρισμός -0,5-0,1 0,0 0,3-0,3-0,7 0,4 (Ιούνιος) Δείκτης Τιμών Διαμερισμάτων -5,1-2,4-4,4-2,5-1,5-1,0-1,8 (Α τρίμηνο) ΑΕΠ σε σταθερές τιμές -0,2 0,0-0,8-0,4 2,1-1,0 0,4 (Α' τρίμηνο) Ιδιωτική Κατανάλωση -0,2 1,4-0,7-0,7 6,1 1,1 1,7 (Α' τρίμηνο) Δημόσια Κατανάλωση 0,0-2,1-3,5-1,5-1,3-2,0 1,0 (Α' τρίμηνο) Επενδύσεις -0,2 0,1-10,1 17,8 12,6-13,8 11,2 (Α' τρίμηνο) Εξαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών 3,4-2,0-10,4-9,9 10,8 4,9 4,8 (Α' τρίμηνο) Εισαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών 0,3-0,4-10,1-2,1 13,8 3,3 10,9 (Α' τρίμηνο) Ισοζύγιο Πληρωμών (σε δις ) Εξαγωγές Αγαθών 24,8 24,5 5,5 6,1 6,3 6,6 11,5 (Ιαν.-Μάιος) Εισαγωγές Αγαθών 42,0 41,1 9,7 10,2 10,1 11,1 19,2 (Ιαν.-Μάιος) Εμπορικό Ισοζύγιο -17,2-16,6-4,2-4,1-3,8-4,5-7,7 (Ιαν.-Μάιος) Ισοζύγιο Τρεχ/σών Συναλλαγών 0,2-1,1-2,4-0,4 4,0-2,3-3,6 (Ιαν.-Μάιος) Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος, ΕΛΣΤΑΤ, ΙΟΒΕ Το παρόν δελτίο έχει αποκλειστικά ενημερωτικό χαρακτήρα. Οι πληροφορίες που περιέχει προέρχονται από πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες αλλά δεν έχουν επαληθευτεί από την Alpha Bank. Το παρόν δεν αποτελεί συμβουλή ή σύσταση ούτε προτροπή για την διενέργεια οποιασδήποτε συναλλαγής. Επίσης δεν συνιστά έρευνα στον τομέα των επενδύσεων κατά την έννοια της ισχύουσας νομοθεσίας και ως εκ τούτου δεν έχει συνταχθεί σύμφωνα με τις απαιτήσεις του νόμου για τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας της έρευνας στον τομέα των επενδύσεων. Η Alpha Bank δεν υποχρεούται να επικαιροποιεί ή να αναθεωρεί το δελτίο αυτό ούτε να προβαίνει σε ανακοινώσεις ή ειδοποιήσεις σε περίπτωση που οποιοδήποτε στοιχείο, γνώμη, πρόβλεψη ή εκτίμηση που περιέχεται σε αυτό μεταβληθεί ή διαπιστωθεί εκ των υστέρων ως ανακριβής. Η Alpha Bank και οι θυγατρικές της, καθώς επίσης τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, τα στελέχη και οι υπάλληλοι αυτών δεν παρέχουν καμία διαβεβαίωση ούτε εγγυώνται την ακρίβεια, την πληρότητα και την ορθότητα των πληροφοριών που περιέχονται και των απόψεων που διατυπώνονται στο παρόν ή την καταλληλότητά τους για συγκεκριμένη χρήση και δεν φέρουν καμία ευθύνη για οποιανδήποτε άμεση ή έμμεση ζημία θα μπορούσε τυχόν να προκύψει σε σχέση με οποιανδήποτε χρήση του παρόντος και των πληροφοριών που περιέχει εν όλω ή εν μέρει. Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή αναδημοσίευση αυτού του δελτίου ή τμήματος του πρέπει υποχρεωτικά να αναφέρει την Alpha Bank ως πηγή προελεύσεώς του.