ΔΙΕΘΝΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΟΜΟΣ Δ ΔΙΕΘΝΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: BIKY BARDA 2013-2014 Κ. Β Α Ρ Ν Α Λ Η 54 Π Ε Ρ Ι Σ Τ Ε Ρ Ι. Τ Η Λ. 2 1 0-5 7 1 1 4 8 4, ΚΙΝ. 6 9 4 5-310630, ΚΙΝ. 6 9 7 7-9 8 8 5 7 3

Κεφάλαιο 1 Δραστηριότητα 1/Κεφάλαιο 1 Καταγράψτε τους λόγους για τους οποίους η παγκόσμια οικονομία χαρακτηρίζεται σήμερα σαν ένα παγκόσμιο χωριό (100 λέξεις). Ορισμένες κατευθύνσεις για την απάντησή σας θα βρείτε στο Παράρτημα, στο τέλος του κεφαλαίου Ενδεικτική Απάντηση Η απάντησή σας πρέπει να περιλαμβάνει τις πολιτικές και οικονομικές μεταβολές που συνέβησαν στην παγκόσμια οικονομία και που συντέλεσαν στο να αποκτήσει τα χαρακτηριστικά ενός παγκόσμιου χωριού. Το θέμα αυτό παρουσιάζεται αναλυτικά στην ενότητα 1.1. Δραστηριότητα 2/Κεφάλαιο 1 Να εξηγήσετε τους λόγους για τους οποίους κατά τη δεκαετία του 1990 προκλήθηκε εντατικοποίηση του ανταγωνισμού στις τοπικές αγορές (150 λέξεις). Ορισμένες κατευθύνσεις για την απάντησή σας δίνουμε στο Παράρτημα, στο τέλος του κεφαλαίου. Ενδεικτική Απάντηση Η απάντησή σας πρέπει να περιλαμβάνει τις εξελίξεις στις διεθνείς αγορές κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 που συντέλεσαν στη βελτίωση της διεθνούς κινητικότητας επιχειρήσεων και κεφαλαίων, προκαλώντας αύξηση του ανταγωνισμού στις τοπικές αγορές. Τα θέματα αυτά παρουσιάζονται αναλυτικά στις Εισαγωγικές Παρατηρήσεις του κεφαλαίου 1 και στην ενότητα 1.1. Σελίδα 2 από 51

Δραστηριότητα 3/Κεφάλαιο 1 Να περιγράψετε πώς μια διεθνής οικονομική κρίση, όπως οι κρίσεις του 1997 και 1998, είναι δυνατόν να έχει δυσμενείς συνέπειες για τις πωλήσεις και τα κέρδη μιας επιχείρησης που δραστηριοποιείται μόνο στην τοπική αγορά (150 λέξεις). Θα βρείτε ορισμένες κατευθύνσεις για την απάντησή σας στο Παράρτημα, στο τέλος του κεφαλαίου Ενδεικτική Απάντηση Η απάντησή σας πρέπει να περιλαμβάνει τον τρόπο με τον οποίο τέτοιες διεθνείς οικονομικές κρίσεις επηρεάζουν δυσμενώς τις πωλήσεις και τα κέρδη αυτών των επιχειρήσεων, διαμέσου των επιπτώσεων που έχουν στις δημόσιες δαπάνες, στα εισοδήματα των νοικοκυριών και στο κόστος λειτουργίας των επιχειρήσεων. Τα θέματα αυτά παρουσιάζονται αναλυτικά στην ενότητα 1.1. Οι πολυεθνικές επιχειρήσεις 1.1. Η επιχείρηση και το διεθνές επιχειρηματικό περιβάλλον Η παγκοσμιοποίηση των αγορών είναι η διαδικασία ενδυνάμωσης του βαθμού αλληλεξάρτησης που εμφανίζουν οι οικονομίες των χωρών όλου του κόσμου. Η διαδικασία αυτή χαρακτηρίζεται από μείωση της σημασίας των αποστάσεων και ευκολία πρόσβασης των επιχειρήσεων σε αγορές πέραν των εθνικών συνόρων. Αυτό οδήγησε σε ραγδαία αύξηση του όγκου του διεθνούς εμπορίου προϊόντων και υπηρεσιών. Σελίδα 3 από 51

1.2. Η διεθνοποίηση των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων Η διεθνοποίηση των αγορών αναφέρεται στο βαθμό της συμμετοχής εγχώριων και ξένων επιχειρήσεων, οι οποίες έχουν διεθνείς δραστηριότητες στις τοπικές αγορές, καθώς και στο μέγεθος της επιρροής που έχουν οι επιχειρήσεις αυτές στη λειτουργία της αγοράς. Όσο πιο μεγάλη η συμμετοχή και όσο πιο σημαντικός ο ρόλος των διεθνοποιημένων επιχειρήσεων στη λειτουργία μιας αγοράς, τόσο μεγαλύτερος θα είναι και ο βαθμός διεθνοποίησής της. 1. Μορφές διεθνών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων Το διεθνές εμπόριο προϊόντων. Περιλαμβάνει αγορές και πωλήσεις μεταξύ των επιχειρήσεων και των οργανισμών δύο διαφορετικών χωρών. Το διεθνές εμπόριο υπηρεσιών. Περιλαμβάνει αγορές και πωλήσεις υπηρεσιών. Οι διεθνείς επενδύσεις χαρτοφυλακίου. Αγορές χρεογράφων και καταθέσεις σε νομίσματα άλλων χωρών. Οι άμεσες ξένες επενδύσεις. Μεταφορά κεφαλαίων από μια χώρα σε κάποια άλλη με αποκλειστικό σκοπό τη δημιουργία εκεί μιας επιχείρησης ή την εξαγορά συνόλου ή μέρους του μετοχικού κεφαλαίου μιας τοπικής επιχ/σης. Σελίδα 4 από 51

2. Μέθοδοι άσκησης διεθνών επιχειρηματικών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων Συμφωνίες παραχώρησης δικαιωμάτων εκμετάλλευσης (licensing): Μια επιχείρηση παραχωρεί σε μια επιχείρηση άλλης χώρας το δικαίωμα χρήσης συγκεκριμένων στοιχείων της πνευματικής της ιδιοκτησίας. Συμφωνίες παραγωγής (contract manufacturing): Μια επιχείρηση αναθέτει σε μια επιχείρηση κάποιας άλλης χώρας να παράγει ή να συναρμολογεί το προϊόν της έναντι αμοιβής. Διεθνείς συμφωνίες δικαιόχρησης (international franchising): Μια επιχείρηση παραχωρεί σε μια επιχείρηση κάποιας άλλης χώρας το δικαίωμα να χρησιμοποιεί την ονομασία, το εμπορικό σήμα, τεχνολογία & τεχνογνωσία. Διοικητικά συμβόλαια: Μια επιχείρηση αναλαμβάνει να διοικήσει, χρησιμοποιώντας δικά της στελέχη, μια άλλη επιχείρηση σε κάποια άλλη χώρα έναντι αμοιβής. Συμφωνίες κατασκευής έργων «με το κλειδί στο χέρι»: Μια επιχείρηση αναλαμβάνει να κατασκευάσει ένα εργοστάσιο ή μεγάλο δημόσιο έργο για λογαριασμό κάποιας άλλης επιχ/σης ή οργανισμού με προκαθορισμένο αντίτιμο. Ίδρυση θυγατρικής αποκλειστικής ιδιοκτησίας: Η επιχείρηση επεκτείνει τις δραστηριότητές της σε μια άλλη χώρα ιδρύοντας μια νέα επιχείρηση, της οποίας είναι μόνος ιδιοκτήτης. Ίδρυση διεθνών κοινοπρακτικών επιχειρήσεων: Η επενδυτική συνεργασία δύο ή περισσότερων επιχ/σεων από τις οποίες τουλάχιστον η μια είναι τοπική και η άλλη από χώρα διαφορετική απ όπου ιδρύεται η επιχ/ση. Σελίδα 5 από 51

Μερική εξαγορά: Η μέθοδος αυτή συνεπάγεται την απόκτηση ενός σημαντικού ποσοστού του μετοχικού κεφαλαίου μιας τοπικής επιχ/σης από μια ξένη επιχ/ση. Οι παγκόσμιες ή διεθνείς στρατηγικές συμμαχίες: Συνεπάγεται τη σύναψη επίσημων ή ανεπίσημων συμφωνιών συνεργασίας μεταξύ δύο ή περισσότερων επιχειρήσεων, ακόμα και ανταγωνιστικών, για την επέκταση των δραστηριοτήτων τους στο διεθνή χώρο. 3. Επιχειρηματικές λειτουργίες που επηρεάζονται από τη διεθνή δραστηριοποίηση Η προώθηση και διάθεση των προϊόντων μιας επιχ/σης σε αλλοδαπές αγορές, συνεπάγεται ουσιαστικές μεταβολές στις διοικητικές μεθόδους με τις οποίες διεξάγονται οι βασικές επιχειρηματικές λειτουργίες της, όπως η παραγωγή, το μάρκετινγκ, η διοίκηση ανθρωπίνων πόρων, η χρηματοοικονομική διοίκηση και λογιστική. Η επέκταση των εμπορικών και παραγωγικών δραστηριοτήτων μιας επιχ/σης στις διεθνείς αγορές απαιτεί σοβαρή, σωστή και μεθοδική προεργασία και προετοιμασία. 1.3. Η εξέλιξη και η σημασία των πολυεθνικών επιχειρήσεων. Ένα μεγάλο μέρος του διεθνούς εμπορίου & των επενδύσεων γίνονται από τις πολυεθνικές επιχ/σεις. Είναι παρούσες σε όλους τους παραγωγικούς τομείς της οικονομίας. Έχουν συμβάλει ουσιαστικά στη διεθνοποίηση των αγορών. Η σχετικά προηγμένη τεχνογνωσία και εμπειρία τους, καθώς και η οικονομική ευρωστία τους, τους επιτρέπει να ακολουθούν πολιτικές τιμολόγησης, Σελίδα 6 από 51

προώθησης και διανομής των προϊόντων τους, τις οποίες οι τοπικοί ανταγωνιστές συνήθως δεν έχουν τη δυνατότητα να ακολουθήσουν. 1.4. Τα πλεονεκτήματα των πολυεθνικών επιχειρήσεων 1. Η εκμετάλλευση των οικονομιών κλίμακας Οι οικονομίες κλίμακας αναφέρονται στη μείωση του μοναδιαίου κόστους παραγωγής, το οποίο παρατηρείται όταν η επιχείρηση αυξάνει την παραγωγή της. Η επιχ/ση μπορεί τώρα να μειώσει την τιμή του προϊόντος, χωρίς να μειωθούν τα κέρδη της και να κάνει το προϊόν ανταγωνιστικότερο. Οικονομίες κλίμακας μπορούν να επιτευχθούν και στις δαπάνες διαφήμισης, μεταφοράς και διανομής του προϊόντος. 2. Το γνωστό όνομά τους και η φήμη τους Τα προϊόντα των πολυεθνικών επιχειρήσεων είναι γνωστά στις περισσότερες χώρες του κόσμου, οπότε το κόστος εισόδου στις νέες ξένες αγορές είναι χαμηλότερο. 3. Η πρόσβαση στην πλέον προηγμένη τεχνολογία και τεχνογνωσία Οι θετικές συνέπειες είναι η εισαγωγή στις διεθνείς αγορές νέων προϊόντων, η βελτίωση της ποιότητας, η αποτελεσματική χρήση των παραγωγικών συντελεστών, η υιοθέτηση αποτελεσματικότερων μεθόδων διοίκησης & μάρκετινγκ, κα. Σελίδα 7 από 51

4. Η πρόσβαση σε μεγάλο όγκο πληροφοριών για νέα προϊόντα, για νέες αγορές και για τις διεθνείς εξελίξεις Η γρήγορη και σωστή ενημέρωση βοηθά στη διαμόρφωση ρεαλιστικών επιχειρηματικών στόχων και στην κατάλληλη για κάθε περίπτωση στρατηγική από τα στελέχη. 5. Η διαθεσιμότητα ικανών και έμπειρων διοικητικών στελεχών καθώς και στελεχών με εκτεταμένη εμπειρία στις διεθνείς αγορές Οι πολυεθνικές επιχ/σεις έχουν ικανό αριθμό εξειδικευμένων και έμπειρων στελεχών που έχουν εργαστεί σε διάφορες περιοχές του κόσμου. 6. Η δυνατότητα της απόκτησης παραγωγικών συντελεστών, ενδιάμεσων προϊόντων και πρώτων υλών σε χαμηλότερες τιμές Οι πολυεθνικές επιχ/σεις έχουν τη δυνατότητα να αποκτήσουν τα παραπάνω σε χαμηλότερες τιμές, επειδή η μεγάλη αγοραστική δύναμη που διαθέτουν, τις καθιστά ικανές να διαπραγματεύονται και να επιτυγχάνουν από τους προμηθευτές τους χαμηλότερες τιμές και καλύτερους όρους πληρωμής. Επίσης χρησιμοποιώντας το δίκτυο πληροφόρησής τους ανακαλύπτουν και εκμεταλλεύονται πηγές φθηνών παρ/κων συντελεστών, ενδιάμεσων προϊόντων και α υλών, σε διάφορα σημεία του κόσμου. 7. Η δυνατότητα της χρηματοδότησης των δραστηριοτήτων τους με σχετικά χαμηλότερο κόστος Αυτό οφείλεται στην καλύτερη και ευκολότερη πρόσβαση στις διεθνείς χρηματαγορές με δυνατότητα ευνοϊκότερων όρων δανειοδότησης. Επίσης η δανειοληπτική ικανότητα και φερεγγυότητά τους είναι υψηλότερη. Σελίδα 8 από 51

8. Η διαφοροποίηση των επιχειρηματικών κινδύνων Η συνολική κερδοφορία των πολυεθνικών επιχ/σεων δεν εξαρτάται αποκλειστικά από την επίδοσή τους σε έναν περιορισμένο αριθμό χωρών ή σε μια συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή. 1.5. Τα μειονεκτήματα των πολυεθνικών επιχειρήσεων 1. Το διαφορετικό κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον Η ικανοποιητική κατανόηση των ιδιόμορφων κοινωνικών και πολιτιστικών χαρακτηριστικών μιας χώρας αποτελεί βασική προϋπόθεση για την επιτυχία πρόσβασης στην αγορά της. Λάθη μπορεί να γίνουν στα χαρακτηριστικά των προϊόντων, στις μεθόδους προώθησης & διαφήμισης και στις σχέσεις με το εγχώριο προσωπικό, πελάτες, προμηθευτές και συνεργάτες. 2. Οι διαφορετικές επιχειρηματικές πρακτικές Κάθε χώρα έχει τους δικούς της άγραφους νόμους και καθιερωμένες επιχειρηματικές πρακτικές (πχ.λάδωμα). Αυτό συνεπάγεται επιπρόσθετο κόστος και προκαλεί διαδικαστικά και λειτουργικά προβλήματα. 3. Οι νέοι επιχειρηματικοί κίνδυνοι Τέτοιοι κίνδυνοι μπορεί να είναι μη αναμενόμενες μεταβολές στο βαθμό σταθερότητας της πολιτικής κατάστασης, καθώς και διακυμάνσεις των συναλλαγματικών ισοτιμιών στα νομίσματα των χωρών, όπου δραστηριοποιείται η επιχ/ση. Σελίδα 9 από 51

4. Οι διαφορετικές διαδικασίες και οι κανονισμοί Οι επιχειρηματικές διαδικασίες και οι κανονισμοί που τις ρυθμίζουν διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Η γνώση και εξοικείωση των στελεχών με τους κανονισμούς αυτούς αυξάνει το κόστος λειτουργίας των επιχειρήσεων. 5. Το διαφορετικό νομικό πλαίσιο Είναι απαραίτητη η επιμόρφωση και η συνεχής ενημέρωση των στελεχών των πολυεθνικών για το νομικό και φορολογικό πλαίσιο των χωρών, όπου δραστηριοποιούνται και αυτό συνεπάγεται επιπλέον δαπάνες και επηρεάζεται δυσμενώς η ανταγωνιστικότητά τους. Σελίδα 10 από 51

Δραστηριότητα 5/Κεφάλαιο 1 Να εξηγήσετε πώς διαφέρουν οι έννοιες της «παγκοσμιοποίησης των αγορών» και της «διεθνοποίησης των αγορών» (100 με 150 λέξεις). Ορισμένες κατευθύνσεις για την απάντησή σας δίνονται στο Παράρτημα, στο τέλος του κεφαλαίου. Ενδεικτική Απάντηση Στη δραστηριότητα αυτή πρέπει να συγκρίνετε την έννοια της παγκοσμιοποίησης των αγορών, όπως περιγράφεται στην ενότητα 1.1, και την έννοια της διεθνοποίησης των αγορών, όπως περιγράφεται στην ενότητα 1.2. Να αναφέρετε τις διαφορές των δύο εννοιών. Άσκηση Αυτοαξιολόγησης 1/Κεφάλαιο 1 Ποιες από τις παρακάτω μεθόδους διεθνούς επέκτασης εμπίπτουν στην κατηγορία των άμεσων ξένων επενδύσεων; Μπορείτε να επιλέξετε περισσότερες από μία απαντήσεις. 1. Συμφωνίες παραχώρησης δικαιωμάτων εκμετάλλευσης 2. Συμφωνίες δικαιόχρησης 3. Ίδρυση θυγατρικής αποκλειστικής ιδιοκτησίας 4. Διοικητικά συμβόλαια 5. Διεθνείς κοινοπρακτικές επιχειρήσεις 6. Εξαγορά μειοψηφικού πακέτου μετοχών μιας τοπικής επιχείρησης 7. Συμφωνίες παραγωγής Σελίδα 11 από 51

Ενδεικτική Απάντηση Οι επιλογές 1, 2, 4, και 7 δεν εμπίπτουν στην κατηγορία των άμεσων ξένων επενδύσεων, καθώς η επιχείρηση που τις πραγματοποιεί δεν χρειάζεται να επενδύσει κεφάλαια στη χώρα που επεκτείνεται. Και οι τέσσερις μέθοδοι συνεπάγονται την υπογραφή μιας σύμβασης, στην οποία καθορίζονται τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των συμβαλλομένων. Εάν σημειώσατε κάποια ή κάποιες από αυτές τις μεθόδους, δεν πειράζει. Είναι σίγουρο ότι αν τις μελετήσετε ξανά, θα μπορείτε στο μέλλον να τις διακρίνετε σωστά. Οι επιλογές 3, 5 και 6 εμπίπτουν στην κατηγορία των άμεσων ξένων επενδύσεων, καθώς η επιχείρηση που τις πραγματοποιεί πρέπει να επενδύσει κεφάλαια στη χώρα που επεκτείνεται. Με τη μέθοδο 3 ιδρύεται μια εντελώς νέα επιχείρηση, είτε από το μηδέν είτε με την αγορά προϋπάρχουσας επιχείρησης. Επομένως, τα «έξοδα» είναι όλα δικά της. Με τη μέθοδο 5 συμμετέχει μερικώς στην ίδρυση μιας εντελώς νέας επιχείρησης. Επομένως, πάλι πρέπει να συνεισφέρει κεφάλαια για καλυφθεί μέρος των «εξόδων» ίδρυσης. Με τη μέθοδο 7 αγοράζει ένα μέρος μιας επιχείρησης και επομένως πάλι καταβάλλει κεφάλαια στον προηγούμενο, πιθανόν τοπικό, ιδιοκτήτη. Εάν επιλέξατε και τις τρεις σωστά και δεν σημειώσατε κάποια από τις άλλες, μπράβο σας, έχετε κατανοήσει πλήρως το νόημα αυτών των μεθόδων διεθνούς επέκτασης. Εάν όχι, δεν πειράζει. Απλώς χρειάζεται να μελετήσετε ξανά αυτές τις μεθόδους που δεν επιλέξατε σωστά για να τις κατανοήσετε καλύτερα. Σελίδα 12 από 51

Άσκηση Αυτοαξιολόγησης 2/Κεφάλαιο 1 Η επιχείρηση AAA έχει αναπτύξει μια πρωτοποριακή μέθοδο επεξεργασίας ψευδαργύρου και έχει εξασφαλίσει την αποκλειστική εκμετάλλευσή της για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Ο υπεύθυνος του τμήματος διεθνούς ανάπτυξης προτείνει να επιτραπεί η χρησιμοποίηση της μεθόδου αυτής από μια άλλη, μη ανταγωνιστική επιχείρηση, σε κάποια μακρινή χώρα αντί ενός ετήσιου ποσού. Αυτό που προτείνει ο υπεύθυνος είναι η μέθοδος (επιλέξτε την ορθή φράση): 1. της δικαιόχρησης. 2. των συμφωνιών παραγωγής. 3. των συμφωνιών παραχώρησης δικαιωμάτων εκμετάλλευσης. 4. των διοικητικών συμβολαίων. Ενδεικτική Απάντηση 1. Αυτό είναι ένα λάθος που γίνεται αρκετά συχνά. Η δικαιόχρηση δεν είναι η σωστή απάντηση γιατί συνεπάγεται τη χρήση από τον δικαιοδόχο και της ονομασίας του δικαιοπάροχου. Προσέξτε καλύτερα τα χαρακτηριστικά της δικαιόχρησης και των συμφωνιών που αναφέρονται στην παραχώρηση δικαιωμάτων εκμετάλλευσης. 2. Οι συμφωνίες παραγωγής δεν είναι η σωστή απάντηση, γιατί συνεπάγονται την ανάθεση της παραγωγής του προϊόντος σε μια άλλη επιχείρηση. Αν επιλέξατε αυτή την απάντηση, πρέπει να μελετήσετε καλύτερα τη μέθοδο αυτή. Σελίδα 13 από 51

3. Πολύ καλά! Έχετε κατανοήσει το νόημα των συμφωνιών για την παραχώρηση δικαιωμάτων εκμετάλλευσης. 4. Τα διοικητικά συμβόλαια δεν είναι η σωστή απάντηση, καθώς η μέθοδος αυτή συνεπάγεται την ανάληψη της διοίκησης μιας άλλης επιχείρησης. Αν επιλέξατε αυτή την απάντηση, πρέπει να μελετήσετε καλύτερα τα χαρακτηριστικά της μεθόδου των διοικητικών συμβολαίων, ώστε να αποφύγετε το ίδιο λάθος στο μέλλον. Άσκηση Αυτοαξιολόγησης 3/Κεφάλαιο 1 Η επιχείρησή σας μελετά την εγκατάσταση εργοστασίου παραγωγής των προϊόντων της σε γειτονική χώρα και η διοίκηση σας αναθέτει να διερευνήσετε το θέμα. Η έρευνά σας δείχνει ότι η νομοθεσία της γειτονικής χώρας δεν επιτρέπει σε ξένες επιχειρήσεις να κατέχουν περισσότερο από 49% των μετοχών μιας τοπικής επιχείρησης. Επομένως, η μέθοδος που θα προτείνετε εσείς στη διοίκηση για να εγκαταστήσει η επιχείρησή σας εργοστάσιο στη χώρα αυτή θα είναι: (επιλέξτε την ορθή κατά τη γνώμη σας απάντηση από τις παρακάτω) 1. η ίδρυση θυγατρικής αποκλειστικής ιδιοκτησίας. 2. η δημιουργία κοινοπρακτικής επιχείρησης με τοπική/ές επιχείρηση/επιχειρήσεις. 3. τα διοικητικά συμβόλαια. 4. οι συμφωνίες κατασκευής έργων «με το κλειδί στο χέρι». Στη συνέχεια, ανατρέξτε στο Παράρτημα, στο τέλος του κεφαλαίου για να ελέγξετε την ορθότητα της απάντησης σας. Σελίδα 14 από 51

Ενδεικτική Απάντηση 1. Αυτή ήταν λίγο πονηρή ερώτηση. Η ίδρυση θυγατρικής με αποκλειστική ιδιοκτησία στη γειτονική χώρα αποκλείεται ως επιλογή, επειδή συνεπάγεται 100% ιδιοκτησία της νέας επιχείρησης, κάτι που δεν επιτρέπεται από την τοπική νομοθεσία. 2. Αν επιλέξατε την κοινοπρακτική επιχείρηση, συγχαρητήρια. Όχι μόνο έχετε κατανοήσει την έννοιά της και πώς διαφέρει από την ίδρυση θυγατρικής, αλλά αντιληφθήκατε και το «πονηρό» σημείο της ερώτησης, που είναι η απαίτηση της τοπικής νομοθεσίας να διαθέτει 51% ελάχιστη ιδιοκτησία η τοπική επιχείρηση. 3. Τα διοικητικά συμβόλαια δεν είναι η σωστή απάντηση, επειδή δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ίδρυση εργοστασίου, όπως αναφέρει η ερώτηση, παρά μόνο για την ανάληψη της διοίκησης ενός ήδη υπάρχοντος. Δεν πειράζει αν την απαντήσατε λάθος. Απλώς, μελετήστε καλύτερα τα χαρακτηριστικά τους. Επίσης, ξαναδιαβάστε και την απάντηση της Άσκησης Αυτοαξιολόγησης 2 για την επιλογή 4. 4. Η απάντηση αυτή είναι λάθος, επειδή οι συμφωνίες αυτές χρησιμοποιούνται μεν για την κατασκευή εργοστασίου, με τη διαφορά, όμως, ότι το εργοστάσιο δεν ανήκει στην επιχείρηση που το κατασκευάζει. Όμως, μην απογοητεύεστε. Μελετήστε ξανά τη μέθοδο αυτή για να κατανοήσετε καλύτερα τα χαρακτηριστικά της. Σελίδα 15 από 51

Άσκηση Αυτοαξιολόγησης 4/Κεφάλαιο 1 Η αλυσίδα εστιατορίων πίτσας ΠΠΠ χρησιμοποιεί κυρίως τη μέθοδο της δικαιόχρησης για την ίδρυση νέων εστιατορίων. Στην προσπάθειά της να επεκταθεί στη Βουλγαρία, η ΠΠΠ ιδρύει, σε συνεργασία με μια βουλγαρική επιχείρηση, μια νέα εταιρεία XXX, η οποία ανήκει κατά 55% στην τοπική επιχείρηση και κατά 45% στην ΠΠΠ. Στη συνέχεια η ΠΠΠ υπογράφει μια συμφωνία δικαιόχρησης με τη XXX για τη λειτουργία ενός εστιατορίου ΠΠΠ στη Σόφια. Επομένως, η μέθοδος διεθνούς επέκτασης που χρησιμοποιεί η ΠΠΠ στην περίπτωση της Βουλγαρίας είναι: (επιλέξτε την ορθή φράση) 1.η δικαιόχρηση. 2.οι άμεσες επενδύσεις. 3.οι συμφωνίες παραχώρησης δικαιωμάτων εκμετάλλευσης. 4.ο συνδυασμός δικαιόχρησης και άμεσων επενδύσεων. Ενδεικτική Απάντηση Αυτή ήταν μια πονηρή άσκηση και ήθελε πολύ προσεκτικό διάβασμα. Μην απογοητεύεστε αν δεν την απαντήσατε σωστά, γιατί ήταν πραγματικά δύσκολη. 1. Η επιλογή αυτή δεν είναι σωστή επειδή η ΠΠΠ χρησιμοποιεί τη δικαιόχρηση, αλλά όχι μόνο. Όπως αναφέρει η άσκηση, η ΠΠΠ πρώτα ιδρύει κοινοπρακτική επιχείρηση με μια τοπική επιχείρηση, πράξη που, όπως έχουμε αναλύσει, αποτελεί άμεση επένδυση. 2. Η επιλογή αυτή είναι λάθος με βάση το σκεπτικό που παρουσιάστηκε στην επιλογή 1. Η ΠΠΠ χρησιμοποιεί μεν την Σελίδα 16 από 51

άμεση επένδυση για την ίδρυση κοινοπρακτικής επιχείρησης, αλλά μετά προχωρεί στη σύναψη συμφωνίας δικαιόχρησης με την τοπική επιχείρηση XXX. 3. Αυτό είναι ένα αρκετά κοινό λάθος, καθώς οι συμφωνίες για την παραχώρηση δικαιωμάτων εκμετάλλευσης πολύ συχνά συγχέονται με τις συμφωνίες δικαιόχρησης. Ξαναδιαβάστε προσεκτικά και την απάντηση της Άσκησης Αυτοαξιολόγησης 2 για την επιλογή 1. 4. Αν επιλέξατε αυτή την απάντηση, συγχαρητήρια. Αυτό που καταφέρατε ήταν όντως δύσκολο. Άσκηση Αυτοαξιολόγησης 5/Κεφάλαιο 1 Ποιο από τα ακόλουθα λειτουργικά πλεονεκτήματα διευκολύνει άμεσα την προσπάθεια της πολυεθνικής επιχείρησης να επεκτείνει τις δραστηριότητες της σε νέες χώρες; (Μπορείτε να επιλέξετε περισσότερες από μία απαντήσεις) 1.Το γνωστό όνομά τους και η φήμη τους. 2.Η δυνατότητα απόκτησης πρώτων υλών σε χαμηλότερες τιμές. 3.Η διαφοροποίηση των επιχειρηματικών κινδύνων. 4.Η διαθεσιμότητα στελεχών με εκτεταμένη εμπειρία στις διεθνείς αγορές. 5.Η πρόσβαση σε μεγάλο όγκο πληροφοριών για νέα προϊόντα. 6.Η πρόσβαση στην πλέον προηγμένη τεχνολογία και τεχνογνωσία. Σελίδα 17 από 51

Ενδεικτική Απάντηση Οι επιλογές 2, 3, 5, και 6 αποτελούν μεν λειτουργικά πλεονεκτήματα των πολυεθνικών επιχειρήσεων, αλλά δεν διευκολύνουν άμεσα τη διεθνή επέκτασή τους. Και τα τέσσερα πλεονεκτήματα συνεισφέρουν, βεβαίως, στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της επιχείρησης στις διεθνείς αγορές. Με τον τρόπο αυτό βοηθούν έμμεσα την επιχείρηση να εισέλθει με επιτυχία σε νέες ξένες αγορές. Εάν σημειώσατε κάποια από αυτά, μην απογοητεύεστε, γιατί η ερώτηση αυτή είναι σχετικά δύσκολη. Εάν μελετήσετε πάλι και προσεκτικά τα λειτουργικά πλεονεκτήματα των πολυεθνικών επιχειρήσεων, είναι σίγουρο ότι στο μέλλον θα μπορείτε να απαντήσετε παρόμοιες ερωτήσεις σωστά. Οι επιλογές 1 και 4 αποτελούν λειτουργικά πλεονεκτήματα των πολυεθνικών επιχειρήσεων, τα οποία διευκολύνουν άμεσα την επέκταση των δραστηριοτήτων τους στις διεθνείς αγορές. Το ήδη γνωστό όνομα και η πολύ καλή φήμη των προϊόντων τους, για παράδειγμα, συνεπάγονται πολύ μικρότερες διαφημιστικές δαπάνες, οι οποίες είναι απαραίτητες για να γίνει γνωστό το προϊόν στους δυνητικούς αγοραστές. Η διαθεσιμότητα των έμπειρων διοικητικών στελεχών αφενός μεν απαλλάσσει την επιχείρηση από το άγχος και το κόστος (σε χρόνο και χρήμα) που απαιτείται για την εξεύρεση και την πρόσληψη τέτοιων στελεχών, αφετέρου δε μειώνει και την πιθανότητα να διαπραχθούν λάθη κατά την προσπάθεια εισόδου σε νέες ξένες αγορές. Εάν επιλέξατε και τις δύο σωστά, μπράβο σας, έχετε κατανοήσει πλήρως τη σημασία αυτών των πλεονεκτημάτων για την περαιτέρω διεθνή επέκταση της επιχείρησης. Εάν όχι, δεν πειράζει. Απλώς, χρειάζεται να μελετήσετε ξανά αυτές που δεν επιλέξατε σωστά για να τις κατανοήσετε καλύτερα. Σελίδα 18 από 51

Άσκηση Αυτοαξιολόγησης 6/Κεφάλαιο 1 Ποιο από τα ακόλουθα ΔΕΝ αποτελεί λειτουργικό πλεονέκτημα της πολυεθνικής επιχείρησης; 1.Μεγάλο μέγεθος παραγωγής και σχετικά χαμηλό μοναδιαίο κόστος παραγωγής. 2.Καλύτερες δυνατότητες για να παράγει σε άλλες χώρες. 3.Σχετικά λιγότεροι επιχειρηματικοί κίνδυνοι. 4.Ανώτερη τεχνολογία και τεχνογνωσία. Ενδεικτική Απάντηση 1. Η επιλογή αυτή είναι λάθος, επειδή ουσιαστικά αναφέρεται στη δυνατότητα ανάπτυξης και εκμετάλλευσης των οικονομιών κλίμακας που έχουν οι πολυεθνικές επιχειρήσεις. Δεν πειράζει αν την απαντήσατε λάθος. Απλώς, μελετήστε καλύτερα το φαινόμενο των οικονομιών κλίμακας. 2. Η επιλογή αυτή δεν είναι σωστή, καθώς αναφέρεται σε ένα από τα βασικότερα πλεονεκτήματα της πολυεθνικής επιχείρησης. Εάν, ωστόσο, την επιλέξατε, μην απογοητεύεστε, γιατί ήταν αρκετά «πονηρή» επιλογή, καθώς δεν εμφανίζεται σαν αυτόνομο λειτουργικό πλεονέκτημα στην ενότητα 1.4 και για τον λόγο αυτόν οι φοιτητές την επιλέγουν πολύ συχνά. Αποτελεί, όμως, ένα λειτουργικό πλεονέκτημα, καθώς αναφέρεται στις επιπλέον δυνατότητες που έχει η πολυεθνική επιχείρηση σε σύγκριση με τις μη διεθνοποιημένες επιχειρήσεις. Οι Σελίδα 19 από 51

δυνατότητες αυτές απορρέουν άμεσα από τα πλεονεκτήματα 2, 3, 4, 5, 6 και 7 της ενότητας 1.4. 3. Αν κάνατε αυτή την επιλογή, μπράβο σας. Πολύ συχνά οι λιγότεροι επιχειρηματικοί κίνδυνοι ταυτίζονται λανθασμένα με τη διαφοροποίηση των κινδύνων, γεγονός που όντως αποτελεί πλεονέκτημα για την πολυεθνική επιχείρηση. Είναι γεγονός ότι οι πολυεθνικές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν πολύ περισσότερους επιχειρηματικούς κινδύνους από τις μη διεθνοποιημένες επιχειρήσεις. Μάλιστα, όπως αναλύεται και στην ενότητα 1.5, οι πολυεθνικές επιχειρήσεις αναλαμβάνουν και αντιμετωπίζουν πολλούς κινδύνους, από τους οποίους δεν κινδυνεύουν οι μη διεθνοποιημένες επιχειρήσεις. Αν, λοιπόν, δεν θεωρήσατε σωστή αυτή την επιλογή, μην απογοητεύεστε, γιατί είναι μια δύσκολη ερώτηση, και για τον λόγο αυτόν πολύ συχνά οι φοιτητές δεν την επιλέγουν. 4. Η επιλογή αυτή αναφέρεται στο τρίτο λειτουργικό πλεονέκτημα της ενότητας 1.4 και επομένως δεν είναι σωστή. Αν την επιλέξατε, μάλλον πρέπει να ξαναμελετήσετε το πλεονέκτημα αυτό. Άσκηση Αυτοαξιολόγησης 7/Κεφάλαιο 1 Ποιο από τα παρακάτω λειτουργικά πλεονεκτήματα ΔΕΝ συνεισφέρει άμεσα στη μείωση του συνολικού μοναδιαίου κόστους λειτουργίας της πολυεθνικής επιχείρησης; 1.Η δυνατότητα εξεύρεσης φθηνότερων ενδιάμεσων προϊόντων. 2.Η δυνατότητα εγκατάστασης της παραγωγικής διαδικασίας σε χώρες με χαμηλό κόστος εργασίας. 3.Η δυνατότητα πρόσβασης στις διεθνείς χρηματαγορές. 4.Η διαφοροποίηση των επιχειρηματικών κινδύνων. Σελίδα 20 από 51

Ενδεικτική Απάντηση 1. Η απάντηση αυτή δεν είναι σωστή, καθώς η χρησιμοποίηση φθηνότερων ενδιάμεσων προϊόντων συνεπάγεται την άμεση μείωση του μοναδιαίου κόστους παραγωγής σε οποιαδήποτε επιχείρηση. Αν επιλέξατε αυτή την απάντηση, θα πρέπει να ξαναμελετήσετε το πλεονέκτημα 5. 2. Το κόστος του συντελεστή παραγωγής «Εργασία» καταλαμβάνει συνήθως το μεγαλύτερο τμήμα του συνολικού κόστους παραγωγής. Επομένως, η εγκατάσταση της παραγωγής σε μια χώρα με φθηνότερο εργατικό δυναμικό συνεπάγεται συνήθως την άμεση και σημαντική μείωση του μοναδιαίου κόστους παραγωγής της επιχείρησης. Συνεπώς η επιλογή αυτή δεν είναι σωστή. Αν την επιλέξατε, θα πρέπει να ξαναμελετήσετε το πλεονέκτημα 5. 3. Όπως εξηγήθηκε στο πλεονέκτημα 7, η πρόσβαση των πολυεθνικών επιχειρήσεων στις διεθνείς χρηματαγορές είναι ο ένας από τους δύο παράγοντες χάρη στους οποίους επιτυγχάνουν χαμηλότερο κόστος χρηματοδότησης των δραστηριοτήτων τους. Και καθώς το κόστος για τη χρηματοδότηση των δραστηριοτήτων της επιχείρησης αποτελεί μέρος του συνολικού κόστους λειτουργίας, η πρόσβαση στις διεθνείς αγορές συνεισφέρει άμεσα στη μείωση του μοναδιαίου κόστους λειτουργίας. Επομένως, η επιλογή αυτή δεν είναι σωστή. Αν την επιλέξατε, θα πρέπει να ξαναμελετήσετε το πλεονέκτημα 7. 4. Η απάντηση αυτή είναι η σωστή. Αν την επιλέξατε, συγχαρητήρια, γιατί δεν ήταν εύκολη ερώτηση. Όπως εξηγήθηκε και στο πλεονέκτημα 8, η Σελίδα 21 από 51

διαφοροποίηση των επιχειρηματικών κινδύνων μειώνει την πιθανότητα να υποστεί ένα ισχυρό πλήγμα η κερδοφορία της επιχείρησης, λόγω της επικράτησης δυσμενών συνθηκών σε μια συγκεκριμένη χώρα ή γεωγραφική περιοχή. Δεν επηρεάζει, όμως, άμεσα κάποιο τμήμα του συνολικού κόστους λειτουργίας της επιχείρησης. Αν δεν την επιλέξατε, δεν πειράζει. Απλώς, ξαναμελετήστε το πλεονέκτημα 8, έτσι ώστε στο μέλλον να μην κάνετε κάποιο παρόμοιο λάθος. Άσκηση Αυτοαξιολόγησης 8/Κεφάλαιο 1 Ποιο από τα ακόλουθα αποτελεί λειτουργικό πλεονέκτημα της πολυεθνικής επιχείρησης; 1. Το μεγάλο μέγεθος του ανθρώπινου δυναμικού που απασχολεί. 2. Η δυνατότητα που έχει να παράγει έναν μεγάλο αριθμό διαφορετικών προϊόντων. 3. Οι περισσότεροι επιχειρηματικοί κίνδυνοι που αντιμετωπίζει. 4. Το εκτεταμένο δίκτυο πληροφόρησης που συγκροτούν οι θυγατρικές της, οι αντιπρόσωποι και τα υποκαταστήματα που έχει σε διάφορα σημεία της υφηλίου. Ενδεικτική Απάντηση 1. Η επιλογή αυτή δεν είναι σωστή. Αν την επιλέξατε, μην απογοητεύεστε γιατί είναι ένα λάθος που γίνεται συχνά. Αυτό οφείλεται στο ότι οι φοιτητές πολλές φορές ταυτίζουν το μεγάλο μέγεθος του ανθρώπινου δυναμικού που απασχολεί μια επιχείρηση με το πλεονέκτημα 6. Σελίδα 22 από 51

Ωστόσο, αυτό δεν είναι σωστό, καθώς η απασχόληση ενός μεγάλου αριθμού ατόμων από την επιχείρηση δεν εγγυάται την ύπαρξη ικανών στελεχών ή στελεχών έμπειρων στις διεθνείς επιχειρηματικές δραστηριότητες. Έτσι, το μεγάλο μέγεθος του ανθρώπινου δυναμικού που πιθανόν απασχολείται από μια πολυεθνική επιχείρηση δεν αποτελεί λειτουργικό πλεονέκτημα. 2. Η επιλογή αυτή είναι λάθος. Αν την επιλέξατε, δεν πειράζει. Η ερώτηση ήταν αρκετά «πονηρή». Αυτό που αποτελεί λειτουργικό πλεονέκτημα για την πολυεθνική επιχείρηση δεν είναι η δυνατότητα που έχει να παράγει μεγάλο αριθμό διαφορετικών προϊόντων, αλλά η δυνατότητα να παράγει μεγάλες ποσότητες του ίδιου προϊόντος. Το τελευταίο, βεβαίως, επιτρέπει στις πολυεθνικές επιχειρήσεις αφενός μεν να επιτύχουν οικονομίες κλίμακας (πλεονέκτημα 1), αφετέρου δε να αποκτήσουν πρώτες ύλες και ενδιάμεσα προϊόντα με χαμηλότερες τιμές (πλεονέκτημα 5). 3. Η επιλογή αυτή δεν είναι σωστή. Ο λόγος είναι ότι οι περισσότεροι επιχειρηματικοί κίνδυνοι που αντιμετωπίζει η πολυεθνική επιχείρηση δυσκολεύουν τη λειτουργία της και επομένως δεν είναι δυνατόν να αποτελούν λειτουργικό πλεονέκτημα. Μάλιστα, όπως εξηγείται και στην ενότητα 1.5, οι περισσότεροι κίνδυνοι αποτελούν λειτουργικό μειονέκτημα. Στην περίπτωση που επιλέξατε αυτή την απάντηση συνδέοντάς την με το πλεονέκτημα της διαφοροποίησης των κινδύνων, διαβάστε ξανά το πλεονέκτημα αυτό, καθώς και την απάντηση της Άσκησης Αυτοαξιολόγησης 6, επιλογή 3. 4. Αν επιλέξατε αυτή την απάντηση, μπράβο σας. Η επιλογή αυτή είναι ουσιαστικά το πλεονέκτημα 4, αλλά συνεισφέρει και στην εμφάνιση του Σελίδα 23 από 51

πλεονεκτήματος 5. Αν δεν την επιλέξατε, μάλλον πρέπει να μελετήσετε ξανά αυτά τα δύο πλεονεκτήματα. Άσκηση Αυτοαξιολόγησης 9/Κεφάλαιο 1 Ποιο από τα παρακάτω ΔΕΝ αποτελεί λειτουργικό μειονέκτημα για την πολυεθνική επιχείρηση; 1. Οι διαφορές στο νομικό πλαίσιο κάθε χώρας. 2. Οι νέοι επιχειρηματικοί κίνδυνοι. 3. Οι περισσότερες επιλογές που έχουν όσον αφορά στη χρηματοδότηση των δραστηριοτήτων τους. 4. Οι διαφορετικοί κανονισμοί που ισχύουν σε κάθε χώρα. Ενδεικτική Απάντηση 1. Η απάντηση αυτή δεν είναι σωστή, γιατί οι διαφορές στο νομικό πλαίσιο κάθε χώρας αποτελούν το λειτουργικό μειονέκτημα 5. 2. Η απάντηση αυτή δεν είναι σωστή, γιατί οι νέοι επιχειρηματικοί κίνδυνοι αποτελούν το λειτουργικό μειονέκτημα 3. 3. Η απάντηση αυτή είναι η σωστή. Αν την επιλέξατε, μπράβο σας. Έχετε κατανοήσει ικανοποιητικά τα λειτουργικά μειονεκτήματα της πολυεθνικής επιχείρησης. Οι περισσότερες επιλογές που οι επιχειρήσεις αυτές διαθέτουν για τη χρηματοδότηση των δραστηριοτήτων τους αποτελεί ουσιαστικά το πλεονέκτημα 7. Εάν δεν την επιλέξατε, θα πρέπει να μελετήσετε ξανά και προσεκτικά, όχι μόνο Σελίδα 24 από 51

τα λειτουργικά μειονεκτήματα των πολυεθνικών αλλά και το πλεονέκτημα 7. 4. Η απάντηση αυτή δεν είναι σωστή, γιατί οι διαφορετικοί κανονισμοί που ισχύουν σε κάθε χώρα αποτελούν το λειτουργικό μειονέκτημα 4. Άσκηση Αυτοαξιολόγησης 10/Κεφάλαιο 1 Ποιο από τα παρακάτω μπορεί να προκαλέσει δυσμενείς συνέπειες για την ανταγωνιστικότητα της πολυεθνικής επιχείρησης; 1. Ο σχετικά μεγάλος όγκος πωλήσεων. 2. Οι διαφορές στα πολιτιστικά χαρακτηριστικά των χωρών όπου δραστηριοποιείται. 3. Οι διαφορές στα κοινωνικά χαρακτηριστικά των χωρών όπου δραστηριοποιείται. 4. Το 2 και το 3. Ενδεικτική Απάντηση Η ερώτηση αυτή είναι σχετικά δύσκολη και πολύπλοκη, και για τον λόγο αυτόν μην απογοητεύεστε αν δεν την απαντήσατε σωστά. Η δυσκολία έγκειται στο ότι για να την απαντήσετε, πρέπει να συνδέσετε την ανταγωνιστικότητα της πολυεθνικής επιχείρησης με τα λειτουργικά μειονεκτήματά της. Όπως εξηγήθηκε στην ενότητα 1.5, τα μειονεκτήματα αυτά συνεπάγονται επιπρόσθετο κόστος λειτουργίας για την επιχείρηση, και επομένως επιδρούν δυσμενώς στην ανταγωνιστικότητά της. Έτσι, λοιπόν, για να επιλέξετε τη σωστή απάντηση, έπρεπε να σκεφτείτε με αυτόν τον τρόπο και να ψάξετε, Σελίδα 25 από 51

ώστε να εντοπίσετε την επιλογή εκείνη που αποτελεί λειτουργικό μειονέκτημα. 1. Η απάντηση αυτή δεν είναι σωστή, γιατί, με βάση το προηγούμενο σκεπτικό, ο σχετικά μεγάλος όγκος των πωλήσεων των πολυεθνικών επιχειρήσεων δεν αποτελεί μειονέκτημα. Αντίθετα, αποτελεί λειτουργικό πλεονέκτημα, καθώς συνεισφέρει στη δυνατότητα εκμετάλλευσης οικονομιών κλίμακας, αλλά και στην απόκτηση πρώτων υλών και ενδιάμεσων προϊόντων σε φθηνότερες τιμές. 2. Η απάντηση αυτή θα μπορούσε να είναι η σωστή, αν δεν ήταν ταυτόχρονα σωστή και η επιλογή 3. Επειδή όμως οι επιλογές 2 και 3 αποτελούν και οι δύο λειτουργικά μειονεκτήματα και εσείς μπορείτε να επιλέξετε μόνο μία απάντηση, πρέπει να επιλεγεί σαν σωστή η απάντηση 4. Το χαρακτηριστικό αυτό αυξάνει τη δυσκολία και την πολυπλοκότητα αυτής της άσκησης ακόμα περισσότερο, ιδιαίτερα για εσάς που δεν έχετε συναντήσει αυτού του είδους την άσκηση στο παρελθόν. 3. Όπως και στην επιλογή 2, η απάντηση αυτή θα μπορούσε να είναι η σωστή, αν δεν ήταν ταυτοχρόνως σωστή και η επιλογή 2. 4. Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, η επιλογή αυτή είναι η σωστή, καθώς οι επιλογές 2 και 3 αποτελούν και οι δύο λειτουργικά μειονεκτήματα. Αν την επιλέξατε, σας αξίζουν συγχαρητήρια, γιατί ήταν μια ασυνήθιστα δύσκολη και πολύπλοκη άσκηση. Σελίδα 26 από 51

Κεφάλαιο 2 Οι διεθνείς συναλλαγές και το διεθνές οικονομικό περιβάλλον 2.1. Η φύση και τα μέσα των διεθνών συναλλαγών 2.1.1. Είδη διεθνών συναλλαγών Τα είδη των διεθνών συναλλαγών είναι οι εισαγωγές και εξαγωγές προϊόντων και υπηρεσιών, οι διεθνείς επενδύσεις χαρτοφυλακίου, η απόκτηση περιουσιακών στοιχείων σε μια ξένη χώρα, ο δανεισμός κεφαλαίων από ξένες οικονομικές μονάδες και οι μονομερείς μεταβιβάσεις χρηματικών ποσών από μια χώρα σε κάποια άλλη. 2.1.2 Παράγοντες διαφοροποίησης των διεθνών από τις εγχώριες συναλλαγές Η ειδοποιός διαφορά είναι ότι οι διεθνείς συναλλαγές απαιτούν τη χρήση συναλλάγματος, οπότε: Η επιχ/ση οφείλει να εξοικειωθεί με τις πολύπλοκες και χρονοβόρες διαδικασίες για την απόκτηση ξένου νομίσματος ή τη μετατροπή του σε εγχώριο νόμισμα Αντιμετωπίζει συναλλαγματικούς κινδύνους Κάθε χώρα έχει διαφορετικό νομικό σύστημα Επιβάλλονται διαφορετικοί φόροι στις συναλλαγές Διαφορές στο κοινωνικό & πολιτιστικό υπόβαθρο των Συναλλασσομένων Σελίδα 27 από 51

2.1.3. Σύγχρονοι μέθοδοι διεξαγωγής των διεθνών συναλλαγών Κύριο μέσο συναλλαγών είναι το συνάλλαγμα. Εναλλακτικά υπάρχει το αντισταθμιστικό εμπόριο με βασικές μορφές τον αντιπραγματισμό & τη μέθοδο των αντισταθμιστικών αγορών. Οι περισσότερες συναλλαγές πραγματοποιούνται με νομίσματα που γίνονται αποδεκτά στις περισσότερες χώρες και ονομάζονται σκληρά ή ισχυρά νομίσματα. Η συναλλαγματική ισοτιμία είναι ο λόγος της ανταλλαγής ενός νομίσματος με κάποιο άλλο. 2.1.4. Οι αγορές συναλλάγματος Η συναλλαγματική ισοτιμία για ένα νόμισμα καθορίζεται από τη ζήτηση και την προσφορά του στις διεθνείς αγορές συναλλάγματος. Η υποτίμηση του εθνικού μας νομίσματος ως προς κάποιο άλλο σημαίνει ότι τώρα μία μονάδα του εθνικού νομίσματος αγοράζει λιγότερες μονάδες από το ξένο νόμισμα. Η ανατίμηση σημαίνει ότι οι ξένοι χρειάζονται περισσότερες μονάδες από το δικό τους νόμισμα για ν αγοράσουν μία μονάδα του εθνικού μας νομίσματος. 2.3. Εμπόδια και περιορισμοί στις διεθνείς συναλλαγές Διακρίνουμε τις διεθνείς συναλλαγές σε διακίνηση κεφαλαίων από μια χώρα σε κάποια άλλη και στις εισαγωγές προϊόντων & υπηρεσιών από άλλες χώρες. Σελίδα 28 από 51

2.3.1. Δασμολογικοί περιορισμοί Οι δασμοί είναι φόροι, οι οποίοι επιβάλλονται μόνο στα εισαγόμενα προϊόντα, χωρίς να επιβαρύνουν την τιμή των ομοειδών εγχώριων προϊόντων. Τα είδη δασμών είναι: i) Οι αναλογικοί δασμοί (ad valorem tariffs): Επιβάλλονται ως % επί της τιμής ή της αξίας του εισαγόμενου προϊόντος. ii) Οι ποσοτικοί δασμοί (specific tariffs ή per unit tariffs): Οι δασμοί αυτοί επιβάλλονται ως πάγιο ποσό ανά μονάδα εισαγόμενου προϊόντος. Το ποσό του δασμού είναι ανεξάρτητο από την αξία του εισαγόμενου προϊόντος. iii) Οι σύνθετοι δασμοί (compound tariffs): Οι σύνθετοι δασμοί αποτελούν συνδυασμό των δύο προηγούμενων. iv) Δασμολόγηση με προκαθορισμένες τιμές (official prices): Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιεί ελάχιστες τιμές για τα εισαγόμενα προϊόντα, οι οποίες προκαθορίζονται από τις τελωνειακές αρχές. Αυτό συμβαίνει όταν υπάρχει η υποψία υποτιμολόγησης, δηλ. αναγραφή στο τιμολόγιο τιμών χαμηλότερων των πραγματικών. 2.3.2. Μη δασμολογικοί περιορισμοί i) Ποσοστώσεις (import quotas): Είναι περιορισμοί που θέτει η κυβέρνηση μιας χώρας στην ποσότητα ενός προϊόντος που επιτρέπεται να εισαχθεί σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο. ii) Άδειες εισαγωγής (import licence): Απαιτείται από τους εισαγωγείς να υποβάλλουν αίτηση για τη χορήγηση άδειας εισαγωγής. Οι λόγοι είναι, πρώτον για να ελέγχονται οι ποσότητες εισαγωγών και δεύτερον για να Σελίδα 29 από 51

αποθαρρύνονται και να καθυστερούν οι εισαγωγείς από τις πολύπλοκες γραφειοκρατικές διαδικασίες και να ωφελούνται οι εγχώριοι παραγωγοί. iii) Τα ποιοτικά πρότυπα και οι προδιαγραφές (quality standards): Τα πρότυπα και οι προδιαγραφές αφορούν τα συστατικά του προϊόντος, τα υλικά, τον τρόπο συσκευασίας, τα πρότυπα ασφαλείας, κα. Η προσαρμογή των προϊόντων συνεπάγεται πρόσθετο κόστος, αυξάνει την τελική τιμή και μειώνει την ανταγωνιστικότητητα προς όφελος των εγχώριων προϊόντων. iv) Οι διαδικαστικοί περιορισμοί (administrative procedures): Είναι γραφειοκρατικές διαδικασίες, κανονισμοί και ανεπίσημες τακτικές, που καθιερώνονται σκόπιμα, ώστε να δημιουργήσουν προβλήματα,πρόσθετα έξοδα και καθυστερήσεις στις εισαγωγές. v) Οι συναλλαγματικοί περιορισμοί (currency control) Έχουν στόχο να περιορίσουν τη διαθεσιμότητα του συνναλάγματος για τις εισαγωγικές επιχειρήσεις ή/και να αυξήσουν το κόστος αγοράς ξένου νομίσματος από αυτές. Στα μέτρα που λαμβάνουν οι κυβερνήσεις περιλαμβάνονται: Η υποχρέωση υποβολής αίτησης για τη λήψη άδειας ή την έγκριση αγοράς συναλλάγματος Καθορισμός ακριβότερων συναλλαγματικών ισοτιμιών Υποχρέωση να προκαταβάλουν ένα σημαντικό τμήμα της αξίας των εισαγόμενων προϊόντων. Σελίδα 30 από 51

2.4. Καταγραφή των διεθνών συναλλαγών Το ισοζύγιο πληρωμών Το ισοζύγιο πληρωμών είναι ένα λογιστικό σύστημα διπλής εισόδου στο οποίο καταγράφεται η αξία του συνόλου των συναλλαγών κάθε οικονομικής μονάδας της χώρας με τις οικονομικές μονάδες του υπόλοιπου κόσμου κατά τη διάρκεια μιας συγκεκριμένης χρονικής περιόδου. 2.4.1. Η σύγχρονη δομή του ισοζυγίου πληρωμών Το ισοζύγιο πληρωμών αποτελείται από επιμέρους ισοζύγια, καθένα από τα οποία καταγράφει την αξία διαφορετικών κατηγοριών συναλλαγών. Τα σημαντικότερα τμήματα του ισοζυγίου πληρωμών είναι: Τα σημαντικότερα τμήματα του ισοζυγίου πληρωμών είναι: 1. Το Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών, το οποίο αποτελείται από τα ακόλουθα επιμέρους ισοζύγια: Το εμπορικό ισοζύγιο, στο οποίο καταγράφεται η αξία των εισαγωγών και εξαγωγών υλικών προϊόντων Το ισοζύγιο υπηρεσιών, στο οποίο καταγράφεται η αξία των εισαγωγών και εξαγωγών υπηρεσιών Το ισοζύγιο εισοδημάτων, η αξία των χρηματικών εισροών και εκροών που αποτελούν εισοδήματα Το ισοζύγιο τρεχουσών μεταβιβάσεων, η αξία των χρηματικών εισροών και εκροών που αποτελούν μεταβιβάσεις από και προς άλλες χώρες Σελίδα 31 από 51

2. Το Ισοζύγιο Κεφαλαιακών Μεταβιβάσεων Καταγράφεται κυρίως η αξία των χρηματικών εισροών και εκροών που αποτελούν μεταβιβάσεις κεφαλαίων από την ελληνική κυβέρνηση προς την Ε.Ε. και αντίστροφα. 3. Το Ισοζύγιο Χρηματοοικονομικών Συναλλαγών αποτελείται από τις Άμεσες επενδύσεις, τις Επενδύσεις Χαρτοφυλακίου, τις Λοιπές Επενδύσεις και τη Μεταβολή των Συναλλαγματικών Διαθεσίμων. 4. Τακτοποιητέα στοιχεία Το ισοζύγιο πληρωμών πρέπει εξ ορισμού να είναι ισοσκελισμένο. Στην πράξη όμως δε γίνεται τόσο τέλεια καταγραφή των διεθνών συναλλαγών, γι αυτό χρησιμοποιείται το τμήμα των τακτοποιητέων στοιχείων, το οποίο αντισταθμίζει όλα τα λάθη και τις παραλείψεις και ισοσκελίζει το ισοζύγιο πληρωμών. 5. Το Ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών ορίζεται ως το άθροισμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, του ισοζυγίου κεφαλαιακών μεταβιβάσεων και του ισοζυγίου χρηματοοικονομικών συναλλαγών. 2.4.2. Η σημασία του ισοζυγίου πληρωμών Το ισοζύγιο πληρωμών είναι εξ ορισμού ισοσκελισμένο. Το πλεόνασμα (οι εισροές συναλλάγματος υπερβαίνουν τις εκροές) και το έλλειμμα του ισοζυγίου αναφέρονται στο ισοζύγιο τρεχουσών ή εξωτερικών συναλλαγών. Το εμπορικό ισοζύγιο αντανακλά το βαθμό ανταγωνιστικότητας των προϊόντων και των υπηρεσιών που προσφέρει η χώρα σε σχέση με τα αντίστοιχα άλλων χωρών. Αν το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών μιας χώρας Σελίδα 32 από 51

εμφανίζει σημαντικό έλλειμμα για μεγάλο χρονικό διάστημα, το νόμισμα της χώρας αυτής αναμένεται να υποτιμηθεί. Δραστηριότητα 1/Κεφάλαιο 2 Να περιγράψετε τον τρόπο με τον οποίο οι μεταβολές στον όγκο των διεθνών συναλλαγών επηρεάζουν τον βαθμό της παγκοσμιοποίησης των αγορών (150 λέξεις). Ενδεικτική Απάντηση Η απάντησή σας πρέπει να βασίζεται στο γεγονός ότι ο όγκος των διεθνών συναλλαγών αποτελεί ένα πρακτικό μέτρο του βαθμού αλληλεξάρτησης των συναλλασσόμενων οικονομιών. Επίσης, πρέπει να ανατρέξετε και στον ορισμό της παγκοσμιοποίησης. Το θέμα της αλληλεξάρτησης αναλύεται στις Εισαγωγικές Παρατηρήσεις του κεφαλαίου 2, ενώ ο ορισμός της παγκοσμιοποίησης δίνεται στην ενότητα 1.1. Δραστηριότητα 2/Κεφάλαιο 2 Να εξηγήσετε τη σημασία που έχει για τις διεθνείς συναλλαγές η ύπαρξη εθνικών νομισμάτων τα οποία έχουν την ιδιότητα της μετατρεψιμότητας (100 λέξεις). Ενδεικτική Απάντηση Η απάντησή σας πρέπει να επικεντρωθεί στις επιπτώσεις που θα είχε στη δυνατότητα διεξαγωγής διεθνών συναλλαγών, καθώς και στον όγκο τους, η έλλειψη νομισμάτων με την ιδιότητα της μετατρεψιμότητας. Τα θέματα αυτά Σελίδα 33 από 51

αναλύονται στην υποενότητα 2.1.3 «Σύγχρονοι μέθοδοι διεξαγωγής των διεθνών συναλλαγών». Άσκηση Αυτοαξιολόγησης 1/Κεφάλαιο 2 Ποια από τα παρακάτω αποτελούν παράγοντες που συμβάλλουν στη διαφοροποίηση των διεθνών συναλλαγών από τις εγχώριες; (Μπορείτε να επιλέξετε περισσότερες από μία απαντήσεις) 1.Φόροι που καταβάλλονται όταν γίνεται η συναλλαγή. 2.Το αντισταθμιστικό εμπόριο. 3.Οι επιχειρηματικές πρακτικές σε κάθε χώρα. 4.Η παγκοσμιοποίηση των αγορών. 5.Η ύπαρξη διαφορετικών εθνικών νομισμάτων. 6.Η δυνατότητα υποτίμησης ή ανατίμησης των εθνικών νομισμάτων. 7.Οι άδηλες συναλλαγές. 8.Οι άγραφοι κανόνες συμπεριφοράς των στελεχών των επιχειρήσεων. Ενδεικτική Απάντηση Οι επιλογές 2, 4 και 7 δεν αποτελούν παράγοντες που συμβάλλουν στη διαφοροποίηση των διεθνών από τις εγχώριες συναλλαγές. Το αντισταθμιστικό εμπόριο αποτελεί τρόπο διεξαγωγής διεθνών συναλλαγών που παρακάμπτει σε σημαντικό βαθμό την ανάγκη εξεύρεσης ξένου συναλλάγματος. Η παγκοσμιοποίηση των αγορών αποτελεί φαινόμενο που έχει σχέση με την αλληλεξάρτηση των εθνικών οικονομιών. Τέλος, οι άδηλες συναλλαγές είναι ένα είδος διεθνών συναλλαγών. Εάν σημειώσατε κάποια ή κάποιες από αυτές τις επιλογές, δεν πειράζει. Είναι σίγουρο ότι, αν Σελίδα 34 από 51

μελετήσετε ξανά την ενότητα 2.1 που παρουσιάζει και αναλύει τους παράγοντες αυτούς, θα μπορείτε στο μέλλον να τους διακρίνετε σωστά. Οι επιλογές 1, 3, 5, 6 και 8 εμπίπτουν στην κατηγορία των παραγόντων αυτών, καθώς όλες τους μπορούν να επηρεάσουν δραστικά τον τρόπο διεξαγωγής των συναλλαγών από χώρα σε χώρα. Εάν επιλέξατε και τις τέσσερις σωστά, χωρίς να προσθέσετε κάποια από τις άλλες, μπράβο σας, έχετε κατανοήσει πλήρως τους παράγοντες που διαφοροποιούν τις διεθνείς από τις εγχώριες συναλλαγές. Εάν όχι, δεν πειράζει. Απλώς, χρειάζεται να μελετήσετε ξανά από την ενότητα 2.1 αυτούς τους παράγοντες που δεν επιλέξατε σωστά, για να τους κατανοήσετε καλύτερα. Άσκηση Αυτοαξιολόγησης 2/Κεφάλαιο 2 Στον παρακάτω πίνακα να συνδέσετε με βέλος τις έννοιες της στήλης Α με τις αντίστοιχες έννοιες της στήλης Β. Στήλη Α 1. Αντιμετώπιση κινδύνου μεταβολής Στήλη Β A. Νομικό καθεστώς συναλλαγών στις συναλλαγματικές ισοτιμίες 2. Καθορισμός συναλλαγματικών B. Μετατρεψιμότητα ισοτιμιών 3. Διαφοροποίηση διεθνών από Γ. Προθεσμιακά συμβόλαια εγχώριες συναλλαγές 4. Σκληρά νομίσματα. Δ. Διατραπεζική αγορά συναλλάγματος Σελίδα 35 από 51

Ενδεικτική Απάντηση Η σωστή αντιστοίχιση είναι 1 - III, 2 - IV, 3-1, και 4 - II. Όπως αναφέρθηκε στην ενότητα 2.1, η επεξήγηση έχει ως εξής: 1.Τα προθεσμιακά συμβόλαια αποτελούν μέσο αποφυγής των κινδύνων που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις από τις μη αναμενόμενες μεταβολές στις συναλλαγματικές ισοτιμίες. 2.Οι συναλλαγματικές ισοτιμίες καθορίζονται στη διατραπεζική αγορά συναλλάγματος. 3.Ένας από τους κύριους παράγοντες διαφοροποίησης των διεθνών από τις εγχώριες συναλλαγές είναι οι διαφορές που υπάρχουν στο νομικό καθεστώς των συναλλαγών από χώρα σε χώρα. 4.Ένα νόμισμα θεωρείται σκληρό ή ισχυρό αν έχει την ιδιότητα της μετατρεψιμότητας. Εάν δεν αντιστοιχίσατε όλες τις έννοιες σωστά, μην απογοητεύεστε. Είναι σίγουρο ότι μια καλή επανάληψη της ενότητας 2.1 θα σας δώσει τη δυνατότητα να κατανοήσετε την αντιστοιχία των εννοιών αυτών. Άσκηση Αυτοαξιολόγησης 3/Κεφάλαιο 2 Η επιχείρηση EXPORTS Α.Ε. έχει συναλλαγές με επιχειρήσεις της Ιαπωνίας και των Η.Π.Α. και για το λόγο αυτό παρακολουθεί τις ισοτιμίες του ευρώ με το ιαπωνικό γεν και το δολάριο των Η.Π.Α. Σε μία συγκεκριμένη ημερομηνία η ισοτιμία του ευρώ με το γεν είναι 165 γεν ανά ευρώ, ενώ το δολάριο κοστίζει 0,75 ευρώ. Μετά από μερικές ημέρες το δολάριο κοστίζει 0,76 ευρώ ενώ το ευρώ αγοράζει 167 γεν. Οι μεταβολές αυτές σημαίνουν ότι: 1. το ευρώ ανατιμήθηκε ως προς τα δύο νομίσματα. 2. το ευρώ υποτιμήθηκε ως προς τα δύο νομίσματα. Σελίδα 36 από 51

3. το ευρώ ανατιμήθηκε ως προς το γεν και υποτιμήθηκε ως προς το δολάριο. 4. το ευρώ υποτιμήθηκε ως προς το γεν και ανατιμήθηκε ως προς το δολάριο. Ενδεικτική Απάντηση 1.Ανατίμηση του ευρώ ως προς τα δύο νομίσματα σημαίνει ότι το ευρώ θα μπορεί να αγοράζει περισσότερες μονάδες και από τα δύο νομίσματα ή ότι τα ξένα νομίσματα θα γίνουν φθηνότερα για τους Έλληνες που θέλουν να τα αγοράσουν. Τα δεδομένα, όμως, του προβλήματος δείχνουν ότι αυτό ισχύει μόνο για το γεν. Επομένως, η επιλογή αυτή δεν είναι σωστή. 2. Υποτίμηση του ευρώ ως προς τα δύο νομίσματα σημαίνει ότι το ευρώ πρέπει να αγοράζει λιγότερες μονάδες και από τα δύο νομίσματα ή ότι τα ξένα νομίσματα θα γίνουν ακριβότερα για τους Έλληνες που θέλουν να τα αγοράσουν. Τα δεδομένα, όμως, του προβλήματος δείχνουν ότι αυτό ισχύει μόνο για το δολάριο. Επομένως, ούτε αυτή η επιλογή είναι σωστή. 3. Η επιλογή αυτή είναι η σωστή, γιατί περιγράφει αυτό ακριβώς που συμβαίνει. Το ευρώ αγοράζει περισσότερα γεν, άρα έχει ανατιμηθεί ως προς το νόμισμα αυτό, ενώ το δολάριο έχει γίνει ακριβότερο για τους Έλληνες, κάτι που σημαίνει ότι το ευρώ έχει υποτιμηθεί ως προς το νόμισμα αυτό. 4. Η επιλογή αυτή δεν είναι σωστή. Ο λόγος είναι προφανής από την επεξήγηση των προηγούμενων επιλογών. Αν επιλέξατε τη σωστή απάντηση, σας αξίζουν συγχαρητήρια, γιατί δεν ήταν καθόλου εύκολη άσκηση. Η κατανόηση της υποτίμησης και ανατίμησης είναι πολύ δύσκολη και απαιτεί εκτεταμένη εξάσκηση. Εάν, ωστόσο, δεν την Σελίδα 37 από 51

απαντήσατε σωστά, μην απογοητεύεστε. Θα σας συνιστούσα να κάνετε μια καλή επανάληψη της αντίστοιχης ενότητας και στη συνέχεια να χρησιμοποιήσετε αυτή την άσκηση ως οδηγό για να γράψετε δικά σας αριθμητικά παραδείγματα υποτίμησης και ανατίμησης του ευρώ σε σχέση με άλλα νομίσματα. Επίσης, θα συνιστούσα να παρακολουθήσετε τις διακυμάνσεις των ισοτιμιών του ευρώ από τον οικονομικό Τύπο και να κρίνετε αν στην πράξη το ευρώ υποτιμάται η ανατιμάται σε σχέση με τα κύρια (ή σκληρά) νομίσματα. Δραστηριότητα 3/Κεφάλαιο 2 Να εξηγήσετε για ποιους λόγους είναι πολύ σημαντικό τα στελέχη μιας εξαγωγικής επιχείρησης να κατανοήσουν τη σπουδαιότητα της διερεύνησης του δασμολογικού καθεστώτος των χωρών στις οποίες η επιχείρηση επιθυμεί να εξαγάγει τα προϊόντα της (100 με 150 λέξεις). Ορισμένες κατευθύνσεις για την απάντησή σας θα βρείτε στο Παράρτημα 1, στο τέλος του κεφαλαίου. Ενδεικτική Απάντηση Η απάντησή σας πρέπει να αναφέρει τις συνέπειες που θα μπορούσε να έχει στην προσπάθεια εξαγωγής των προϊόντων της επιχείρησης η άγνοια ή η ελλιπής ενημέρωση των στελεχών όσον αφορά στο δασμολογικό καθεστώς των χωρών εξαγωγής, καθώς οι δασμοί επηρεάζουν την τιμή διάθεσης και επομένως την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων της. Τα θέματα αυτά αναλύονται στην υποενότητα 2.3.1 «Δασμολογικοί περιορισμοί». Σελίδα 38 από 51

Δραστηριότητα 4/Κεφάλαιο 2 Να περιγράψετε τους τρόπους με τους οποίους οι μη δασμολογικοί περιορισμοί ευνοούν τα εγχώρια παραγόμενα προϊόντα σε βάρος των εισαγόμενων. Η περιγραφή σας πρέπει να αναφέρεται γενικά στο σύνολο των μη δασμολογικών περιορισμών και δεν είναι αναγκαίο να αναφερθείτε σε κάθε κατηγορία ξεχωριστά (100 με 150 λέξεις). Ορισμένες κατευθύνσεις για την απάντησή σας θα βρείτε στο Παράρτημα 1, στο τέλος του κεφαλαίου. Ενδεικτική Απάντηση Οι τρόποι τους οποίους πρέπει να αναφέρετε στην απάντησή σας αναγράφονται στην υποενότητα 2.3.2. «Μη δασμολογικοί περιορισμοί». Εκεί περιγράφονται οι μη δασμολογικοί περιορισμοί. Σημεία στα οποία πρέπει να αναφερθείτε είναι πώς επηρεάζεται η τιμή, η διαθεσιμότητα, η ποιότητα και η έγκαιρη παράδοση των προϊόντων στη χώρα εξαγωγής. Δραστηριότητα 5/Κεφάλαιο 2 Να περιγράψετε τις διαφορές, αλλά και τα κοινά σημεία του εμπορικού ισοζυγίου και του ισοζυγίου υπηρεσιών (70 με 100 λέξεις). Θα βρείτε ορισμένες κατευθύνσεις για την απάντησή σας στο Παράρτημα 1, στο τέλος του κεφαλαίου. Ενδεικτική Απάντηση Οι διαφορές, όπως εξάγονται από την ενότητα 2.4, έχουν σχέση με τη φύση των συναλλαγών που καταγράφουν τα ισοζύγια αυτά. Τα κοινά σημεία, τα οποία επίσης προκύπτουν από την ενότητα 2.4, έχουν σχέση με τα συμπεράσματα που είναι δυνατόν να εξαχθούν όσον αφορά στη διεθνή ανταγωνιστικότητα των δύο αυτών παραγωγικών τομέων. Σελίδα 39 από 51

Δραστηριότητα 6/Κεφάλαιο 2 Να εξηγήσετε τους λόγους για τους οποίους τα στελέχη μιας επιχείρησης που ασχολούνται με τις διεθνείς δραστηριότητές της πρέπει να κατανοούν τα στοιχεία και τις πληροφορίες που παρέχει το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της χώρας στην οποία η επιχείρηση δραστηριοποιείται (100 με 130 λέξεις). Ορισμένες κατευθύνσεις για την απάντησή σας θα βρείτε στο Παράρτημα 1, στο τέλος του κεφαλαίου. Ενδεικτική Απάντηση Η απάντησή σας πρέπει να περιλαμβάνει τους τρόπους με τους οποίους τα στελέχη της επιχείρησης μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα στοιχεία και τις πληροφορίες που παρέχει το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της χώρας για να εξάγουν συμπεράσματα που είναι χρήσιμα για την επιχείρηση. Τα θέματα αυτά παρουσιάζονται στην υποενότητα 2.4.2 «Η σημασία του ισοζυγίου πληρωμών». Άσκηση Αυτοαξιολόγησης 4/Κεφάλαιο 2 Σε ποιο από τα επιμέρους ισοζύγια του ελληνικού ισοζυγίου πληρωμών θα πρέπει να καταχωρισθεί η αγορά από το χρηματιστήριο της Φραγκφούρτης 100 μετοχών μιας γερμανικής επιχείρησης από έναν κάτοικο της Ελλάδας; (Επιλέξτε την ορθή κατά τη γνώμη σας απάντηση). 1.στο εμπορικό ισοζύγιο. 2.στο ισοζύγιο χρηματοοικονομικών συναλλαγών. 3.στο ισοζύγιο εισοδημάτων. 4.στο ισοζύγιο υπηρεσιών. Σελίδα 40 από 51

Ενδεικτική Απάντηση Όπως αναφέρθηκε στην ανάλυση του ισοζυγίου χρηματοοικονομικών συναλλαγών στην ενότητα 2.4, οι αγορές μετοχών από το χρηματιστήριο μιας ξένης χώρας αποτελούν διεθνείς ροές κεφαλαίων. Επομένως, οι συναλλαγές αυτές πρέπει να καταχωρίζονται στο ισοζύγιο χρηματοοικονομικών συναλλαγών. Συνεπώς, η σωστή επιλογή είναι η 2η. Άσκηση Αυτοαξιολόγησης 5/Κεφάλαιο 2 Ένα μέρος των κερδών που έχουν οι ελληνικές επιχειρήσεις από τα υποκαταστήματά τους ή τις θυγατρικές τους στο εξωτερικό επιστρέφουν στην Ελλάδα. Τα ποσά αυτά καταγράφονται: 1. στις μεταβολές στα συναλλαγματικά αποθέματα. 2. στο ισοζύγιο χρηματοοικονομικών συναλλαγών. 3. στο ισοζύγιο εισοδημάτων. 4. στο ισοζύγιο υπηρεσιών. Επιλέξτε την ορθή φράση από τις παραπάνω. Η δική μας απάντηση δίνεται στο Παράρτημα 1, στο τέλος του κεφαλαίου. Ενδεικτική Απάντηση Όπως αναφέρθηκε στην ανάλυση της δομής του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών στην ενότητα 2.4.1, τα κέρδη που επαναπατρίζου οι επιχειρήσεις οι οποίες έχουν διεθνείς δραστηριότητες αποτελούν εισοδηματικές μεταβιβάσεις. Επομένως πρέπει να καταγράφονται στο ισοζύγιο εισοδημάτων. Συνεπώς η σωστή επιλογή είναι η 3 η. Σελίδα 41 από 51

Δραστηριότητα 7/Κεφάλαιο 2 Να εξηγήσετε τους λόγους για τους οποίους, από κάποια χρονική στιγμή και μετά, οι συναλλασσόμενοι στις διεθνείς αγορές πείστηκαν και πλέον δέχονται να πληρώνονται ή να παρακρατούν χαρτονομίσματα αντί για χρυσό (60 με 80 λέξεις). Ορισμένες κατευθύνσεις για την απάντησή σας δίνονται στο Παράρτημα 1, στο τέλος του κεφαλαίου. Ενδεικτική Απάντηση Η απάντησή σας πρέπει να αναφέρεται στον ρόλο και την αξιοπιστία των Κεντρικών Τραπεζών όσον αφορά στη δυνατότητά τους να ανταλλάσσουν χαρτονομίσματα με χρυσό οποιαδήποτε στιγμή το ζητήσουν οι συναλλασσόμενοι, καθώς και στις προσδοκίες των συναλλασσομένων για τη διατήρηση σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών. Τα θέματα αυτά παρουσιάζονται αναλυτικά στην ενότητα 2.5. Δραστηριότητα 8/Κεφάλαιο 2 Να εξηγήσετε τους λόγους για τους οποίους οι Κεντρικές Τράπεζες των δέκα πλέον αναπτυγμένων χωρών, οι οποίες έλαβαν μέρος στη Σύνοδο της Ουάσιγκτον τον Δεκέμβριο του 1971, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την προσπάθεια να διατηρούν τις συναλλαγματικές ισοτιμίες των νομισμάτων τους (2,5% των κεντρικών ισοτιμιών που είχαν καθοριστεί λίγους μήνες πριν στη Σύνοδο αυτή (120 με 150 λέξεις). Ορισμένες κατευθύνσεις για την απάντησή σας δίνονται στο Παράρτημα 1, στο τέλος του κεφαλαίου. Σελίδα 42 από 51