Πληροφορία, σχολείο και μουσείο. Μία εναλλακτική διδακτική προσέγγιση της Λογοτεχνίας στην Α' Λυκείου Παπαγιάννη Μαρία Εκπαιδευτικός 5 ου ΓΕΛ Κέρκυρας
Εποχή της πληροφορίας: σταδιακά επιταχυνόμενη αύξηση της παραγωγής και χρήσης των πληροφοριών αναγνώριση της πληροφορίας ως κορυφαίου κοινωνικού και οικονομικού αγαθού Επαναπροσδιορισμός του ρόλου του σχολείου: μετατόπιση του ενδιαφέροντος από τη διδακτέα ύλη στη μαθησιακή διαδικασία ενσωμάτωση στην καθημερινή του λειτουργία πολλαπλών πηγών πληροφόρησης καλλιέργεια δεξιοτήτων πληροφοριακής παιδείας Αρωγός στο νέο του ρόλο το μουσείο - σύγχρονου τύπου προγράμματα: διευκολύνουν την ανάπτυξη δεξιοτήτων για ερμηνεία, κατανόηση, αξιοποίηση των πληροφοριών, την άρθρωση κριτικού λόγου, τη δημιουργία πρωτότυπου έργου, την ενδυνάμωση κινήτρων για δράση κι εξέλιξη
ΕΙΚΟΝΟ-ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ Εναλλακτική διδακτική πρόταση της ενότητας «Παράδοση και μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση»: διδάσκεται στη Λογοτεχνία της Α' Λυκείου, β τετράμηνο Χώρος υλοποίησης: Σχολείο (αίθουσες διδασκαλίας, εργαστήριο πληροφορικής) Παράρτημα Εθνικής Πινακοθήκης της Κ. Κορακιάνας Ομάδα εφαρμογής: Α1 και Α4 του 5ου ΓΕΛ Κέρκυρας, σχολ. έτος 2015-2016
ΣΚΟΠΟΘΕΣΙΑ Γνωστικοί στόχοι - δεξιότητες Η κωδικοποίηση των χαρακτηριστικών της παραδοσιακής και μοντέρνας τέχνης και η συνειδητοποίηση της ρήξης με την παράδοση που φέρνει ο μοντερνισμός Η αναγνώριση των βασικών χαρακτηριστικών των κινημάτων του ρομαντισμού, του παρνασσισμού, του συμβολισμού και του υπερρεαλισμού και ο συσχετισμός με το γενικότερο πολιτικοκοινωνικό και ιδεολογικό υπόβαθρο της εποχής τους Η γνωριμία με έργα και κύριους εκπροσώπους της νεοελληνικής ποίησης και ζωγραφικής Η κατανόηση της αλληλεπίδρασης της λογοτεχνίας με τη ζωγραφική και τη μουσική Η κατανόηση του ρόλου της τέχνης στη σύγχρονη κοινωνία και η ανάπτυξη προβληματισμού για τη σχέση της τέχνης με τη ζωή
ΣΚΟΠΟΘΕΣΙΑ Κοινωνικές δεξιότητες Η άσκηση στην παρατήρηση, την έρευνα και την κοινοποίηση των αποτελεσμάτων αυτής Η ανάπτυξη κριτικής σκέψης και έκφρασης προσωπικών ερμηνειών Η ανάπτυξη της ενσυναίσθησης Η καλλιέργεια της φαντασίας και της δημιουργικής έκφρασης Η αλληλεπίδραση στο πλαίσιο της ομάδας - συνεργατικότητα Στάσεις-αντιλήψεις Η καλλιέργεια θετικής στάσης απέναντι στην Πινακοθήκη και στους μουσειακούς χώρους γενικότερα Η καλλιέργεια θετικής στάσης απέναντι στην απόκτηση νέας γνώσης, στη δια βίου μάθηση
ΕΙΚΟΝΟ-ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ Φάση: Πριν από την ανάγνωση Μελέτη, σε ομάδες, «ποιημάτων ποιητικής» - προβληματισμός για τον τρόπο που οι ποιητές αντιλαμβάνονται την τέχνη τους Επίσκεψη Κερκυραίου ποιητή, Σπύρου Κωσταγιόλα - συζήτηση για το ρόλο της ποίησης στη σημερινή εποχή - παιχνίδι δημιουργικής γραφής και σύνθεση ποιημάτων Επίσκεψη της επιμελήτριας της Πινακοθήκης, Μαρίνας Παπασωτηρίου - συζήτηση για τη σχέση της ιστορικής πραγματικότητας με την ποίηση και τη ζωγραφική και την αλληλεπίδραση των δύο τεχνών Μελέτη εικαστικών έργων εμπνευσμένων από έργα ποιητών και ποιημάτων εμπνευσμένων από εικαστικά έργα - προβληματισμός για τη «συνομιλία» ποίησης και ζωγραφικής
Φάση: Κατά την ανάγνωση 1 η Υποενότητα: Παράδοση και Μοντερνισμός Μελέτη, σε ομάδες, ποιημάτων παραδοσιακής και μοντέρνας τέχνης - ανάκληση πληροφοριών προηγούμενων σχολικών ετών - παροχή πρόσθετου βοηθητικού υλικού Κατάταξη των ποιημάτων από το πιο παραδοσιακό στο πιο μοντέρνο Αναζήτηση χαρακτηριστικών της παραδοσιακής και μοντέρνας ποίησης Παρουσίαση στην ολομέλεια και κωδικοποίηση των γνωρισμάτων της παραδοσιακής και μοντέρνας ποίησης
Φάση: Κατά την ανάγνωση 1 η Υποενότητα: Παράδοση και Μοντερνισμός Αναγνώριση των χαρακτηριστικών της παραδοσιακής και μοντέρνας ζωγραφικής, στην Πινακοθήκη της Κ. Κορακιάνας, με τη χρήση φύλλων εργασίας Προσέγγιση διαφορετικών εκθεμάτων από κάθε ομάδα (προσωπογραφία, τοπιογραφία, νεκρή φύση, ιστορικά και θρησκευτικά θέματα) Συνδυασμός κλειστών ερωτήσεων: απόκτηση συγκεκριμένων πληροφοριών μέσα από την προσεκτική παρατήρηση των εκθεμάτων και τη μελέτη του ερμηνευτικού υλικού και ανοιχτών ερωτήσεων: καταγραφή συναισθημάτων, έκφραση προσωπικών απόψεων και ερμηνειών, ανάπτυξη αφηγήσεων, επιλογή διαφορετικών οπτικών Ρόλος εκπαιδευτικού: εμψυχωτικός, καθοδηγητικός, συντονιστικός
Επεξεργασία των φύλλων εργασίας από τις ομάδες
Φάση: Κατά την ανάγνωση 1 η Υποενότητα: Παράδοση και Μοντερνισμός Παρουσίαση των ομαδικών εργασιών στην ολομέλεια Αναζήτηση αναλογιών της παράδοσης και του μοντερνισμού στην ποίηση και ζωγραφική Επέκταση συζήτησης σε ευρύτερα θέματα που αφορούν στην τέχνη, με αφετηρία τις ερωτήσεις των φύλλων εργασίας και αυθόρμητες ερωτήσεις των παιδιών
Φάση: Κατά την ανάγνωση 1 η Υποενότητα: Παράδοση και Μοντερνισμός Επίσκεψη του δικτυακού τόπου της Πινακοθήκης Ασκήσεις δημιουργικής γραφής: παραγωγή «ιστοριών» με αφορμή πίνακες Παρουσίαση στην ολομέλεια - διάλογος, ανταλλαγή απόψεων και ιδεών ενδυνάμωση και επέκταση των ιστοριών Πρόταση: εικονογράφηση των ιστοριών ή και δραματοποίησή τους από τους μαθητές
Ιστορία που εμπνεύστηκαν μαθητές από τον πίνακα του Εγγονόπουλου «Άνθιμος ο Τραλλεύς και Ισίδωρος ο Μιλήσιος»
Φάση: Κατά την ανάγνωση 2 η Υποενότητα: Ρομαντισμός-Παρνασσισμός-Συμβολισμός-Υπερρεαλισμός Μελέτη, σε ομάδες, των ρευμάτων του ρομαντισμού, παρνασσισμού, συμβολισμού, υπερρεαλισμού με πηγές: τις εισαγωγές των σχολικών βιβλίων της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας το Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων χαρακτηριστικά ποιήματα που εντάσσονται στα παραπάνω ρεύματα Παρουσίαση των ρευμάτων στην ολομέλεια μέσα από αντιπροσωπευτικά ποιήματα που επιλέγει η ομάδα
Φάση: Κατά την ανάγνωση 2 η Υποενότητα: Ρομαντισμός-Παρνασσισμός- Συμβολισμός-Υπερρεαλισμός 1 Αναγνώριση ρευμάτων στην Πινακοθήκη της Κορακιάνας, με τη χρήση φύλλων δραστηριοτήτων: ανάθεση εύρεσης εκθεμάτων με αφορμή μορφικά ή εσωτερικά γνωρίσματα αντιπροσωπευτικών ποιημάτων - προσεκτική παρατήρηση εκθεμάτων και συνοδευτικού υλικού - λύση σταυρόλεξου 6 7 2 9 3 4 5 8
Οι μαθητές λύνουν το σταυρόλεξο
Φάση: Κατά την ανάγνωση Υλικές-αισθητικές δραστηριότητες με αφετηρία τα έργα τέχνης Έργο μαθητών με αφορμή τον πίνακα του Κοντόπουλου, «Η νύχτα έρχεται»
Φάση: Κατά την ανάγνωση Μουσική δραστηριότητα: αναγνώριση ρευμάτων στη μουσική Οπτικοποίηση μελωδίας (Bolero του Ραβέλ )
Φάση: Μετά την ανάγνωση Παραγωγή ποιημάτων με ελεύθερο θέμα και τεχνική ή υπερρεαλιστικών με αυτόματη γραφή Οπτικοποίηση ποιημάτων Δημιουργία «Εικονο-γραφημάτων» κι έκθεσή τους στο χώρο του σχολείου
«Εικονο-γραφήματα» Ποίημα της Ελένης Οπτικοποίηση από τη Βασιλική
«Εικονο-γραφήματα»
«Εικονο-γραφήματα»
Αξιολόγηση της διδακτικής πρότασης Εφαρμογή ολικής/διορθωτικής αξιολόγησης Συμπλήρωση ερωτηματολογίων με ερωτήσεις κλειστού και ανοιχτού τύπου - παρατηρήσεις εκπαιδευτικού Στόχος: εντοπισμός αδυναμιών και κατανόηση των αναγκών των συμμετεχόντων - διορθωτικές παρεμβάσεις
Αξιολόγηση: Ανάλυση αποτελεσμάτων Ικανοποίηση μαθητών από τη διδακτική προσέγγιση Χαρακτηρισμοί μαθητών: «πολύ καλή», «ωραία», «δημιουργική», «ενδιαφέρουσα», «εντυπωσιακή», «ξεχωριστή», «διασκεδαστική», «φαντασμαγορική» Υπήρξαν δύο αρνητικοί χαρακτηρισμοί: «δύσκολη» και «κουραστική»
Αξιολόγηση: Ανάλυση αποτελεσμάτων Επίτευξη γνωστικών μαθησιακών στόχων από το σύνολο των μαθητών - ισότιμη συμμετοχή «κακών» μαθητών κι ενίσχυση της αυτοπεποίθησής τους, με μακροπρόθεσμα αποτελέσματα στη σχολική αίθουσα Ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων-συνεργατικότητας έμφαση από μαθητές στη δυνατότητα να εργαστούν ομαδικά - βελτίωση κλίματος τάξης
Αξιολόγηση: Ανάλυση αποτελεσμάτων Προτίμηση των μαθητών σε δραστηριότητες που ενθαρρύνουν την πολυαισθητηριακή βιωματική προσέγγιση, την ενεργητική συμμετοχή, την κοινωνική αλληλεπίδραση, την προσωπική εμπλοκή και νοηματοδότηση Αδιαφορία ή απαρέσκεια για δραστηριότητες που παρουσιάζουν ομοιότητες με τη σχολική πράξη και τη μετωπική διδασκαλία ή δεν ανταποκρίνονται στις γνώσεις και τα ενδιαφέροντά των μαθητών
Αξιολόγηση: Ανάλυση αποτελεσμάτων Δραστηριότητες - Α' Επίσκεψη 30 25 20 15 10 5 0 Άρεσε Αδιάφορο Δεν άρεσε Συνομιλία με ποιητή - Παραγωγή ποιήματος Συνομιλία με επιμελήτρια πινακοθήκης Επεξεργασία φύλλων εργασίας Παρουσίαση στην ολομέλεια Παραγωγή κειμένων στο εργαστήριο Η/Υ
Αξιολόγηση: Ανάλυση αποτελεσμάτων Δραστηριότητες - Β' Επίσκεψη 30 25 20 15 10 5 0 Άρεσε Αδιάφορο Δεν άρεσε Λύση σταυρόλεξου Δημιουργία πινάκων Οπτικοποίηση μουσικής
Αξιολόγηση: Ανάλυση αποτελεσμάτων Καλλιέργεια θετικής στάσης απέναντι σε μουσειακούς χώρους: θετική η πρόθεση συμμετοχής σε μελλοντικές διδακτικές επισκέψεις- εμπλοκή εφήβων στην εκπαιδευτική προσέγγιση του μουσείου «Καμιά ηλικία παιδιών δεν ψυχαγωγήθηκε, όσο ψυχαγωγήθηκαν τα παιδιά του λυκείου στο μουσείο, με το παιχνίδι ρόλων και με τους διαλόγους που επινόησαν από τους πίνακες ή δοκιμάζοντας τα επιχειρήματα και τη σημασία τους στην προσπάθειά τους να μετακινήσουν στη δική τους επιλογή αυτό το έργο είναι το καλύτερο τους συμμαθητές και τις συμμαθήτριές τους» Κακούρου-Χρόνη Γεωργία, επιμελήτρια στην Κουμαντάρειο Πινακοθήκη
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας!