ΑΓΓΕΙΑΚΑ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΑ ΕΠΕΙΣΟΔΙΑ Ι (ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ) ΓΕΩΡΓΙΟΣ Κ. ΤΣΙΒΓΟΥΛΗΣ AΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΑΣ
ΟΡΙΣΜΟΣ Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο (AEE) είναι κάθε κλινικό σύνδρομο, ταχέως αναπτυσσόμενο, που οδηγεί σε εστιακή ή και γενική απώλεια της εγκεφαλικής λειτουργίας πάνω από 24 ώρες, αγγειακής και μόνο αιτιολογίας. J Clin Epidemiol, WHO MONICA project 1988
Ten leading causes of death, 2002 All countries (%) 1 Ischemic heart disease 12.6 2 Cerebrovascular disease 9.6 3 Lower respiratory infections 6.6 4 HIV/AIDS 4.9 5 Chronic obstructive pulmonary disease 4.8 6 Perinatal conditions 4.3 7 Diarrhea 3.1 8 Tuberculosis 2.8 9 Trachea, bronchus, lung cancers 2.2 10 Malaria 2.1 WHO: Global Burden of Disease in 2002 December 2003(revised February 2004)
Στοιχεία από τις ΗΠΑ Πρώτη αιτία μακρόχρονης σοβαρής αναπηρίας 500,000 νέα ΑΕΕ στις ΗΠΑ ετησίως 200,000 υποτροπές ΑΕE ετησίως Τρίτη αιτία θανάτων στις ΗΠΑ (167,400 θάνατοι το 1999) Ευθύνονται για > 50% όλων των νευρολογικών εισαγωγών στα νοσοκομεία AHA, 2006 Heart and Stroke Statistical Update.
Ετήσια επίπτωση των ΑΕΕ ανα 100.000 άτομα 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 55-64 y 65-74 y 75-84 y 85+ y OΞΦΟΡΔΗ, ΗΝ. ΒΑΣ. (1983) ΕΡΛΑΓΚΕΝ, ΓΕΡΜΑΝΙΑ (1998) ΑΡΚΑΔΙΑ, ΕΛΛΑΔΑ (1999)
ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΑΕΕ 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Dead at 30 says Dead at 1 year OΞΦΟΡΔΗ, HN. BΑΣ (1983) EΡΛΑΓΚΕΝ, ΓΕΡΜΑΝΙΑ (1998) AΡΚΑΔΙΑ, ΕΛΛΑΔΑ (1999)
ΥΠΟ-ΟΜΑΔΕΣ ΑΕΕ ΕΝΔΟΕΓΚΕΦΑΛΙΚΕΣ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΕΣ 12% ΥΠΑΡΑΧΝΟΕΙΔΕΙΣ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΕΣ 8% ΙΣΧΑΙΜΙΚΑ ΑΕΕ 80%
Κατάταξη ΑΕΕ Αιτιοπαθογενετικός μηχανισμός Ισχαιμικά 80% Αθηροθρομβωτική νόσος μεγάλων αγγείων 15-35% Αιμοδυναμικό έμφρακτο (low-flow) Εμβολικό έμφρακτο (artery to artery) Κενοχωριώδη έμφρακτα (Lacunes) 17-25% Καρδιοεμβολικά 18-33% Κρυπτογενή (έμφρακτα αναπόδεικτης αιτίας) 12-37% Σπάνια αίτια 5% Αιμορραγίες 20% Ενδοεγκεφαλική 12% Υπαραχνοειδής 8%
Κατάταξη Εγκεφαλικών Επεισοδίων (Αιτιοπαθογενετικός μηχανισμός) Ενδοεγκεφαλική αιμορραγία Υπαραχνοειδής αιμορραγία Αθηροθρομβωτικό Καρδιοεμβολικό Κενοχοριώδες
ΑΘΗΡΟΘΡΟΜΒΩΤΙΚΑ ΑΕΕ
ΑΘΗΡΟΘΡΟΜΒΩΤΙΚΑ ΕΜΦΡΑΚΤΑ Αθηρωμάτωση μεγάλων (εξωκράνιων) και μεσαίου εύρους (ενδοκράνιων) εγκεφαλικών αρτηριών Προοδευτική στένωση του αυλού του αγγείου από αθηρωματική πλάκα μέχρι την απόφραξή του Παράγοντες κινδύνου: υπέρταση, δυσλιπιδαιμία, ΣΔ, κάπνισμα, άρρεν φύλο, οικογενειακό ιστορικό, φυλή Υποκείμενοι μηχανισμοί: (i) αιμοδυναμικός (low-flow): χαμηλή αιματική παροχή (ii) εμβολικός (artery-to-artery embolism): αρτηριοαρτηριακή εμβολή
ΑΘΗΡΟΘΡΟΜΒΩΤΙΚΑ ΕΜΦΡΑΚΤΑ Διάγνωση Α/ Απεικόνιση ισχαιμικού εμφράκτου -Αξονική τομογραφία εγκεφάλου -Μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου Β/ Παρουσία αιμοδυναμικά σημαντικής (>50%) στένωσης εγκεφαλικής αρτηρίας -Υπερηχογράφημα αγγείων τραχήλου/διακρανιακό Doppler -Μαγνητική αγγειογραφία -Αξονική αγγειογραφία -Ψηφιακή αφαιρετική αγγειογραφία
ΕΜΒΟΛΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΑΡΤΗΡΙΟ-ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΕΜΒΟΛΗ
ΕΜΒΟΛΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΑΡΤΗΡΙΟ-ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΕΜΒΟΛΗ
ΚΕΝΟΧΩΡΙΩΔΗ ΑΕΕ (LACUNES)
ΚΕΝΟΧΩΡΙΩΔΗ ΕΜΦΡΑΚΤΑ Λιποϋαλίνωση διατιτραινόντων τελικών κλάδων αρτηριών Λιποϋαλίνωση: Πάχυνση/Ινιδώδη εκφύλιση/ Νέκρωση τοιχώματος τελικών κλάδων ενδοκράνιων αρτηριών Παράγοντες κινδύνου: υπέρταση (χρόνια), ΣΔ Υποφλοιώδη εντόπιση: βασικά γάγγλια έσω κάψα γέφυρα θάλαμος παρεγκεφαλίδα
ΚΕΝΟΧΩΡΙΩΔΗ ΕΜΦΡΑΚΤΑ Διάγνωση Α/ Απεικόνιση ισχαιμικού εμφράκτου (διάμετρος 1.5cm) -Αξονική τομογραφία εγκεφάλου -Μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου Β/ Απουσία αιμοδυναμικά σημαντικής (>50%) στένωσης εγκεφαλικής αρτηρίας -Υπερηχογράφημα αγγείων τραχήλου/διακρανιακό Doppler -Μαγνητική αγγειογραφία -Αξονική αγγειογραφία -Ψηφιακή αφαιρετική αγγειογραφία
ΚΑΡΔΙΟΕΜΒΟΛΙΚΑ ΕΜΦΡΑΚΤΑ
ΚΑΡΔΙΟΕΜΒΟΛΙΚΑ ΕΜΦΡΑΚΤΑ Έμβολα καρδιακής προέλευσης Κολπική μαρμαρυγή/πτερυγισμός (μεγάλη ηλικία/γυναίκες) Σύνδρομο νοσούντος φλεβόκομβου Βαλβιδοπάθεια (προσθετική βαλβίδα) Πρόσφατο ΟΕΜ (ανεύρυσμα/ακινητική περιοχή κοιλιακού τοιχώματος/ενδοτοιχωματικός θρόμβος) Διατατική μυοκαρδιοπάθεια (χαμηλό κλάσμα εξώθησης) Βακτηριακή ενδοκαρδίτις Αθήρωμα αορτικού τόξου Φλοιώδη εντόπιση (80% καρωτιδικό σύστημα αγγείων, 20% σπονδυλοβασικό σύστημα αγγείων) Παρουσία πολλαπλών ισχαιμικών εμφράκτων στην περιοχή κατανομής 1 εγκεφαλικών αρτηριών
ΚΑΡΔΙΟΕΜΒΟΛΙΚΑ ΕΜΦΡΑΚΤΑ Διάγνωση Α/ Απεικόνιση ισχαιμικού εμφράκτου -Αξονική τομογραφία εγκεφάλου -Μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου Β/ Απουσία αιμοδυναμικά σημαντικής (>50%) στένωσης εγκεφαλικής αρτηρίας -Υπερηχογράφημα αγγείων τραχήλου/διακρανιακό Doppler -Μαγνητική αγγειογραφία -Αξονική αγγειογραφία -Ψηφιακή αφαιρετική αγγειογραφία Γ/ Παρουσία καρδιακής πηγής εμβόλων -ΗΚΓ/Holter ρυθμού -Υπερηχοκαρδιογράφημα (Διαθωρακικό/Διοισοφάγειο)
ΥΠΑΡΑΧΝΟΕΙΔΗΣ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑ
ΥΠΑΡΑΧΝΟΕΙΔΗΣ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑ Εξαγγείωση αίματος σε υπαραχνοειδή χώρο Ρήξη ανευρύσματος στο εξάγωνο του Willis/Αρτηριοφλεβώδη δυσπλασία Κλινική εικόνα: Κεφαλαλγία αιφνίδιας εγκατάστασης και μεγάλης έντασης Αυχενική δυσκαμψία Ναυτία/Έμετος Ετερόπλευρη πάρεση κοινού κινητικού νεύρου (μυδρίαση)
ΥΠΑΡΑΧΝΟΕΙΔΗΣ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑ ΔΙΑΓΝΩΣΗ Απεικόνιση αίματος στον υπαραχνοειδή χώρο (CT/MRI) ΟΝΠ: Ξανθοχρωματικό ΕΝΥ πριν και μετά φυγοκέντρηση Παρουσία αγγειακής δυσπλασίας σε αγγειογραφία (CTA/MRA/DSA) Νεκροτομή
ΕΝΔΟΕΓΚΕΦΑΛΙΚΗ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑ
ΕΝΔΟΕΓΚΕΦΑΛΙΚΗ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑ Εξαγγείωση αίματος στο εγκεφαλικό παρέγχυμα Αίτια: -Υπέρταση (Υποφλοιώδης εντόπιση) -Αντιπηκτικά/ Εγκεφαλική Αμυλοειδική Αγγειοπάθεια/ΑΦΔ/ Νεοπλασ. Εγκεφάλου (Φλοιώδης εντόπιση) Κλινική εικόνα: Προοδευτικά Επιδεινούμενη Κεφαλαλγία Απουσία Αυχενικής δυσκαμψίας Ναυτία/Έμετος Υψηλές τιμές ΑΠ Εστιακή Νευρολογική Σημειολογία ανάλογα με την εντόπιση του ενδοεγκεφαλικού αιματώματος Επιδείνωση επιπέδου συνείδησης-υπνηλία
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΑΕΕ: μεγάλη επίπτωση και σοβαρές συνέπειες στο γενικό πληθυσμό Ετερογενής ομάδα νοσημάτων με διαφορετικό υποκείμενο παθογενετικό μηχανισμό.