panorama inforegio 40 Χειμώνας 2011/2012 el Πολιτική συνοχής 2014-2020 Επενδύσεις στις περιοχές της Ευρώπης
Κύριο άρθρο Johannes Hahn 3 4-11 Ειδικό άρθρο πολιτική συνοχής 2014-2020 Η επενδυτική στρατηγική για τη μελλοντική ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα της ΕΕ 12-15 Συνεντεύξεις Alain ROUSSET, Πρόεδρος της ένωσης των περιφερειών της Γαλλίας Anders KNAPE, Πρόεδρος της Σουηδικής ένωσης τοπικών αρχών και περιφερειών 16-19 Αντιδράσεις σε προτάσεις για τη μελλοντική πολιτική συνοχής 20 Κοινό στρατηγικό πλαίσιο 2014-2020 21 Πιο αποτελεσματική απόκριση σε μείζονες φυσικές καταστροφές 22-23 Χάρτες Ποσοστά ατόμων ηλικίας 30-34 ετών με πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην ΕΕ Ποσοστά απασχόλησης ατόμων ηλικίας 20-64 ετών στην ΕΕ 24 Ανάλυση σφαλμάτων της πολιτικής συνοχής 25 Επιτυχημένες επενδύσεις στον τουρισμό 26-29 Παραδείγματα έργων στη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Ρουμανία και την Εσθονία 30-33 Βιώσιμη αστική ανάπτυξη 35 34 Regiostars Τα κοινωνικά μέσα στην πολιτική συνοχής της ΕΕ Φωτογραφίες (σελίδες): Εξώφυλλο: Shutterstock Σελίδες: 3, 7, 8, 9, 10-11, 31, 33, 34 Ευρωπαϊκής Επιτροπής Σελίδες: 16-19 Philip Lange/Shutterstock Σελίδα 21: Johannes Wachter Σελίδες: 25, 32-33, 35 Shutterstock Το περιοδικό αυτό εκδίδεται στα αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά, σε ανακυκλωμένο χαρτί. Διατίθεται σε 21 γλώσσες στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://ec.europa.eu/regional_policy/information/panorama/index_el.cfm Οι απόψεις που εκφράζονται στην παρούσα έκδοση ανήκουν στον συγγραφέα και δεν ταυτίζονται υποχρεωτικά με τις απόψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Κύριο άρθρο Τον Οκτώβριο αποκαλύφθηκαν οι προτάσεις της Επιτροπής για την πολιτική συνοχής μετά το 2013. Σε αυτή την έκδοση του Panorama, σας δίνουμε μια επισκόπηση των προτάσεων, καθώς και των σχολίων για μερικούς από τους βασικούς παράγοντες. Αυτή η νέα προσέγγιση της πολιτικής συνοχής εφαρμόζεται σε μια χρονική στιγμή που η οικονομική ανάπτυξη αποτελεί ζωτική αναγκαιότητα για όλα τα Κράτη Μέλη της ΕΕ. Περισσότερο από ποτέ, η Ευρώπη πρέπει να προβεί στις απαραίτητες επενδύσεις σε όλα τα επίπεδα για να βοηθηθεί η ενεργοποίηση του οικονομικού δυναμικού και η δημιουργία θέσεων εργασίας. Η πολιτική συνοχής περιλαμβάνει τη διαχείριση πάνω από 350 δισεκατομμύρια ευρώ το ένα τρίτο του συνολικού προϋπολογισμού της ΕΕ και πρέπει να αποτελεί, πιστεύουμε, μείζον εργαλείο για την επίτευξη αυτού του στόχου. Η συμβολή που μπορεί να προσφέρει η πολιτική συνοχής σε αυτόν τον τομέα, έχει ήδη καταδειχθεί. Στην περίοδο 2000-06, δημιουργήθηκαν περίπου 1,4 εκατομμύρια θέσεις εργασίας μέσω της πολιτικής συνοχής. Ένας αριθμός ευρωπαίων πολιτών της τάξης των 34 εκατομμυρίων βρίσκεται πλέον σε καλύτερη κατάσταση καθώς οι περιφέρειές τους έχουν αυξήσει σημαντικά την οικονομική τους απόδοση. Η Ευρώπη πρέπει να είναι σε θέση να ανταγωνιστεί καλύτερα τις αναδυόμενες δυνάμεις στην παγκόσμια αγορά. Αυτό είναι το σκεπτικό πίσω από τη στρατηγική «Ευρώπη 2020» ένα μείζον πρόγραμμα δράσεων που ξεκίνησε η ΕΕ το 2010 για να καλλιεργήσει και να προωθήσει την πιο ανταγωνιστική, διατηρήσιμη και χωρίς περιορισμούς ανάπτυξη. Βασικό στοιχείο για να γίνει αυτό, θα είναι μια πιο έξυπνη και πιο επικεντρωμένη πολιτική συνοχής. Σκοπεύουμε να μετατρέψουμε την πολιτική συνοχής για μετά το 2013 στην κύρια επενδυτική στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το βασικό εργαλείο που θα μας επιτρέψει να επιτύχουμε τους στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Στην πορεία αυτή, θέλουμε να διασφαλίσουμε ότι παραμένει μια πολιτική για όλες τις περιφέρειες και τους πολίτες, ένα επενδυτικό πρόγραμμα που παράγει ανάπτυξη και θέσεις εργασίας για όλους. Καλύτερη στόχευση Θέλουμε επίσης να δούμε ένα γιγαντιαίο άλμα στον τρόπο με τον οποίο εξελίσσεται και εφαρμόζεται αυτή η νέα πολιτική συνοχής. Περισσότερο από ποτέ, ασκείται πίεση στα δημόσια οικονομικά και υπάρχει ανάγκη για δαπάνες με σύνεση και αποδοτικότητα. Επομένως, οι δημόσιες επενδύσεις θα στοχεύουν περισσότερο από ποτέ σε μικρό αριθμό επενδυτικών προτεραιοτήτων ενίσχυσης της ανάπτυξης. Αυτό το ονομάζουμε θεματική επικέντρωση. Αυτό σημαίνει ότι θα δοθούν προτεραιότητες σε επενδύσεις, για να διασφαλιστεί ο μέγιστος αντίκτυπος και προστιθέμενη αξία. Οι χρηματοδοτήσεις πρέπει κυρίως να είναι κατάλληλες για τις περιφέρειες όπου κατευθύνονται. Οι προτάσεις μας λοιπόν διαθέτουν την ευελιξία που διασφαλίζει ότι όλες οι περιφέρειες μπορούν να επιλέξουν μια επενδυτική στρατηγική που βασίζεται στις δικές τους αναπτυξιακές ανάγκες και προκλήσεις. Αυτό είναι το βασικό μήνυμα της εταιρικής προσέγγισης ανάμεσα στην Επιτροπή και κάθε Κράτος Μέλος της ΕΕ. Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερο σχετικά στις επόμενες σελίδες. Johannes Hahn Μέλος της Eυρωπαϊκής Επιτροπής υπεύθυνος της περιφερειακής πολιτικής panorama 40 3
Ειδικό άρθρο Πολιτική συνοχής 2014-2020 η επενδυτική στρατηγική για τη μελλοντική ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα της ΕΕ Οι προτάσεις για μία νέα προσέγγιση στην πολιτική συνοχής της ΕΕ για την περίοδο 2014-2020 αποκαλύφθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 6 Οκτωβρίου 2011. Στόχο έχουν να εκσυγχρονίσουν τη λειτουργία των ταμείων πολιτικής συνοχής και να ευθυγραμμίσουν με ακρί βεια τη διοχέτευση των περιφερειακών πόρων με τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη τους στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Ο προτεινόμενος προϋπολογισμός για τα προγράμματα της περιόδου 2014-2020 είναι 336 δισεκατομμύρια ευρώ (σε σύγκριση με τα 350 δισεκατομμύρια ευρώ της τρέχουσας περιόδου 2007-2013). Οι επενδύσεις στις λιγότερο αναπτυγμένες περιφέρειες θα αντιστοιχούν στο μισό περίπου αυτού του ποσού περισσότερα από 160 δισεκατομμύρια ευρώ. Τουλάχιστον 84 δισεκατομμύρια ευρώ θα διατεθούν από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) για την προώθηση των ευκαιριών απασχόλησης, της δια βίου μάθησης και της κοινωνικής ένταξης. Επιπρόσθετα, θα θεσπιστεί ένας νέος μηχανισμός «Συνδέοντας την Ευρώπη» (CEF), προκειμένου να επιταχυνθεί η ανάπτυξη υποδομών προτεραιότητας για μεταφορές, ενέργεια και τεχνολογίες της πληροφορίας. Η διευκόλυνση CEF έχει προτεινόμενο προϋπολογισμό της τάξης των 40 δισεκατομμυρίων ευρώ, με επιπλέον 10 δισεκατομμύρια ευρώ να υπόκεινται σε χωριστή διαχείριση εντός του ταμείου συνοχής. Ενίσχυση αποφασιστικής σημασίας για τις περιφέρειες Δεδομένης της κλίμακας των διαθέσιμων πόρων για την πολιτική συνοχής περισσότερο από το ένα τρίτο του συνολικού προϋπολογισμού της ΕΕ η Επιτροπή πιστεύει ότι η πολιτική μπορεί να αποτελέσει έναν αποφασιστικό παράγοντα στην ενδυνάμωση της οικονομικής ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης, στην καλλιέργεια της κοινωνικής συνοχής και στη δημιουργία περισσότερων και καλύτερων θέσεων εργασίας. «Επιθυμούμε να θεμελιώσουμε την πολιτική συνοχής ως την κύρια επενδυτική στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το βασικό εργαλείο για την επίτευξη των στόχων της Ευρώπης 2020», δήλωσε ο ευρωπαίος επίτροπος περιφερειακής πολιτικής, Johannes Hahn. «Χρειαζόμαστε ένα γιγαντιαίο άλμα προς τα εμπρός στην εφαρμογή και απόδοση της πολιτικής συνοχής, για να διασφαλίσουμε ότι παραμένει μια πολιτική για όλες τις περιφέρειες και τους πολίτες μια επένδυση που δημιουργεί ανάπτυξη και θέσεις εργασίας για όλους.» Επιτεύγματα της πολιτικής συνοχής Οι «εκ των υστέρων» αξιολογήσεις της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου, 2000-06, κατέδειξαν τον εκτεταμένο αντίκτυπο της επένδυσης στην πολιτική συνοχής. Περίπου 230 000 ΜΜΕ έλαβαν χρηματοοικονομική υποστήριξη (κυρίως με τη μορφή ενισχύσεως, αλλά και δανείων και αρχικού κεφαλαίου επιχείρησης), ενώ προσφέρθηκαν σε επιπλέον 1,1 εκατομμύρια ΜΜΕ υπηρεσίες συμβουλευτικής και υποστήριξης για δικτύωση, με το τελικό αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός εκατομμυρίου θέσεων εργασίας σε επίπεδο ΕΕ, σύμφωνα με εκτιμήσεις. Η πολιτική συνοχής οδήγησε στη δημιουργία 38 000 μόνιμων, υψηλού επιπέδου θέσεων εργασίας στο πεδίο της έρευνας. Επίσης, κατασκευάστηκαν ή βελτιώθηκαν περίπου 8 400 χλμ σιδηροδρομικών γραμμών και 5 100 χλμ δρόμων, ενώ ωφελήθηκαν έως 20 εκατομμύρια πολίτες της ΕΕ από την πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό. Με την υποστήριξη της πολιτικής συνοχής της ΕΕ, τα νεότερα Κράτη Μέλη κατέγραψαν άνοδο 5 % στο κατά κεφαλή Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕγχΠ). 4 panorama 40
Ποιος ο λόγος μιας νέας προσέγγισης; Ενόψει της οικονομικής κρίσης, είναι απαραίτητο να κάνουμε περισσότερα χωρίς να αυξήσουμε τον προϋπολογισμό μας. Αυτό σημαίνει την υλοποίηση φιλόδοξων πολιτικών που είναι πιο αποδοτικές, με πιο ισχυρή διακυβέρνηση και εκσυγχρονισμένο σύστημα εφαρμογής με σκοπό την ουσιαστική μείωση της γραφειοκρατίας για τους δικαιούχους. Για να επιτευχθεί αυτό, πρέπει να υπάρξει επικέντρωση και καλύτερη στόχευση των πόρων σε πιο σαφείς στόχους. Με αυτό τον τρόπο, θα έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο και ακόμα καλύτερα αποτελέσματα. Με συνετή διαχείριση των δαπανών, τα εργαλεία πολιτικής συνοχής είναι σε θέση να επιτύχουν περισσότερα με τα ίδια κονδύλια. Σκοποί και στόχοι Πρωταρχικός στόχος της νέας προσέγγισης είναι να θεμελιωθεί η πολιτική συνοχής ως η κύρια επενδυτική στρατηγική για τη στρατηγική «Ευρώπη 2020». Βασικές αλλαγές Η Επιτροπή έχει προτείνει μια σειρά από σημαντικές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο η πολιτική συνοχής σχεδιάζεται και εφαρμόζεται, ήτοι: επικέντρωση στους στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» επιβράβευση επιδόσεων στήριξη ολοκληρωμένου προγραμματισμού (συνδυασμός επενδύσεων) επικέντρωση στα αποτελέσματα και πιο στενή παρακολούθηση της προόδου ενίσχυση εδαφικής συνοχής και εκσυγχρονισμός της υλοποίησης. Υλοποιώντας τη στρατηγική «Ευρώπη 2020» Θεματική Επικέντρωση Η πολιτική συνοχής θα βοηθήσει στην υλοποίηση των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» μέσω της στόχευσης επενδύσεων στους εξής τομείς: Έρευνα & καινοτομία Τεχνολογίες της πληροφορίας και των επικοινωνιών (ΤΠΕ) Ανταγωνιστικότητα Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων (ΜΜΕ) Μετάβαση προς μια οικονομία με μειωμένη χρήση άνθρακα Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή & πρόληψη και διαχείριση κινδύνων Προστασία του περιβάλλοντος & αποτελεσματική διαχείριση πόρων Βιώσιμες μεταφορές & άρση προβλημάτων σε βασικές υποδομές δικτύων Απασχόληση & υποστήριξη της κινητικότητας των εργαζόμενων Κοινωνική ένταξη & καταπολέμηση της φτώχειας Εκπαίδευση, απόκτηση δεξιοτήτων & δια βίου μάθηση Ενίσχυση θεσμικής επάρκειας & αποτελεσματική δημόσια διοίκηση Ένα απλοποιημένο πλαίσιο: δύο στόχοι προτεραιότητας τρεις περιφερειακές κατηγορίες Για την περίοδο 2014-2020, η Επιτροπή έκανε την πρόταση για ένα απλοποιημένο πλαίσιο με δύο στόχους, δηλαδή «επενδύσεις στην ανάπτυξη και την απασχόληση» στα Κράτη Μέλη και τις περιφέρειες, και «ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία». Αυτή η πρόταση αντανακλά την ευθυγράμμιση με τη στρατηγική «Ευρώπη 2020», όπου όλες οι περιφέρειες συμβάλλουν στο συνολικό στόχο για επενδύσεις στην απασχόληση και στην ανάπτυξη, αλλά διαφοροποιούνται τα μέσα και το πεδίο δραστηριότητας ανάλογα με το επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης. panorama 40 5
Ειδικό άρθρο Κατηγορίες περιφερειών Εξετάζεται μια νέα κατηγορία χρηματοδότησης για περιφέρειες με κατά κεφαλή ΑΕγχΠ που κυμαίνεται από 75 % έως 90 % του μέσου όρου της ΕΕ. Αυτές οι περιφέρειες μετάβασης θα επωφεληθούν μέσω ειδικής υποστήριξης, για την επίτευξη των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» στην ενεργειακή απόδοση, στην καινοτομία και στην ανταγωνιστικότητα. Οι «περιφέρειες μετάβασης», των οποίων το κατά κεφαλή ΑΕγχΠ κυμαίνεται από 75 % έως 90 % του μέσου όρου της ΕΕ, θα έχουν ποσοστό συγχρηματοδότησης ίσο με 60% Οι «πιο αναπτυγμένες» περιφέρειες, των οποίων το κατά κεφαλή ΑΕγχΠ είναι μεγαλύτερο από 90 % του μέσου όρου. Το ποσοστό συγχρηματοδότησης θα είναι 50 %. Οι τρεις καθορισμένες κατηγορίες θα είναι επιλέξιμες για επενδύσεις ως εξής: Οι «λιγότερο αναπτυγμένες» περιφέρειες, εκείνες των οποίων το κατά κεφαλή ΑΕγχΠ είναι λιγότερο από 75 % του μέσου ΑΕγχΠ της ΕΕ, θα συνεχίσουν να αποτελούν την κορυφαία προτεραιότητα για την πολιτική. Το ανώτατο ποσοστό συγχρηματοδότησης ορίζεται στο 75-85 % σε λιγότερο αναπτυγμένες και απομακρυσμένες περιφέρειες. Ο στόχος της νέας κατηγορίας «μετάβασης» ο οποίος αναμένεται να καλύπτει 51 περιφέρειες και περισσότερους από 72 εκατομμύρια ανθρώπους, κατόπιν εκτιμήσεων σύμφωνα με τα τρέχοντα δεδομένα πρόκειται να δώσει περαιτέρω ώθηση σε περιφέρειες που έγιναν πιο ανταγωνιστικές τα τελευταία χρόνια, αλλά ακόμα χρειάζονται στοχευμένες επενδύσεις. A fair system for all EU regions (eligibility simulation) Three categories of regions Less developed regions Transition regions More developed regions Canarias Guyane GDP/capita* < 75 % of EU average 75-90 % > 90 % *index EU27=100 Réunion Guadeloupe/ Martinique Madeira Açores Malta 6 panorama 40 EuroGeographics Association for the administrative boundaries
Κοινοί κανόνες για όλα τα ταμεία Βασικό χαρακτηριστικό των νέων προτάσεων είναι μια σειρά εκσυγχρονισμένων κανόνων λειτουργίας, που συνοδεύονται από όρους και επιβράβευση επιδόσεων όπου όλοι αποσκοπούν στην αύξηση της αποτελεσματικότητας των περιφερειακών επενδύσεων. Εισάγονται κοινοί κανόνες για τα πέντε ταμεία * με διαρθρωτικούς στόχους, ενισχύοντας έτσι τη συνοχή τους και τον αντίκτυπό τους. Προτείνονται επίσης τρεις ειδικοί κανονισμοί που θα διέπουν τη λειτουργία του ΕΤΠΑ, του ΕΚΤ και του Ταμείου Συνοχής. Αυτές αναφέρονται στην αποστολή και τους στόχους της πολιτικής συνοχής, στο δημοσιονομικό πλαίσιο, σε ειδικές ρυθμίσεις προγραμματισμού και αναφοράς, σημαντικά έργα και σχέδια κοινής δράσης. Παραθέτουν επίσης απαιτήσεις Ευρωπαϊκός όμιλος εδαφικής συνεργασίας Η Επιτροπή προτείνει αλλαγές στις ακόλουθες πτυχές του τρέχοντος κανονισμού για τους ΕΟΕΣ: Ευκολότερη σύσταση ΕΟΕΣ Επανεξέταση του αντικειμένου δραστηριότητας Δυνατότητα συμμετοχής στους ΕΟΕΣ περιφερειών εκτός ΕΕ Σαφέστεροι κανόνες λειτουργίας για την πρόσληψη προσωπικού, τις δαπάνες και την προστασία πιστωτών Πρακτική συνεργασία στην παροχή δημόσιων και τοπικών υπηρεσιών Μεγαλύτερη ευελιξία στη συμμετοχή μελών Δυνατή η συμμετοχή σε μη κράτη μέλη της ΕΕ Απλοποιημένοι κανόνες Κριτήρια για την έγκριση ή την απόρριψη ΕΟΕΣ από τις ειδικές εθνικές αρχές Χρονικό όριο εξέτασης και λήψης απόφασης. διαχείρισης και ελέγχου έργων, καθώς και τις ειδικές ρυθμίσεις για τη δημοσιονομική διαχείριση. Επιπλέον, θα εισαχθεί η ηλεκτρονική καταχώριση δεδομένων προκειμένου να επιταχυνθεί η διοικητική διαδικασία. Προτείνεται ξεχωριστός κανονισμός για την ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία (διασυνοριακή, διακρατική και διαπεριφερειακή) και τη λειτουργία του ευρωπαϊκού ομίλου εδαφικής συνεργασίας (ΕΟΕΣ). Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία Στόχος της πολιτικής συνοχής, που επιτρέπει σε εθνικούς, περιφερειακούς και τοπικούς παράγοντες από διαφορετικά Κράτη Μέλη να ανταλλάσσουν εμπειρίες και να υλοποιούν κοινές δράσεις για την εξεύρεση κοινών λύσεων για κοινά προβλήματα. Σημαντική συμβολή στην υιοθέτηση του στόχου της νέας Συνθήκης της Λισαβόνας για εδαφική συνοχή. Ο προτεινόμενος κανονισμός λαμβάνει καλύτερα υπόψη το πολυκρατικό πλαίσιο των προγραμμάτων, καταρτίζοντας πιο συγκεκριμένες διατάξεις για τη συνεργασία. Απλοποιημένοι κανόνες. Ισχύει η θεματική επικέντρωση. Η διακρατική συνεργασία μπορεί να υποστηρίξει την ανάπτυξη και την υλοποίηση μακρο-περιφερειακών στρατηγικών. * Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ), το Ταμείο Συνοχής, το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ) είναι οι φορείς που πραγματοποιούν το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος των δαπανών για τις πολιτικές συνοχής. panorama 40 7
Ειδικό άρθρο Έξυπνες επενδύσεις Προκειμένου να ενισχυθεί η επάρκεια της πολιτικής συνοχής να υλοποιεί προτεραιότητες της ΕΕ, η Επιτροπή προτείνει ένα πλαίσιο για στρατηγικές και έξυπνες επενδύσεις. Περιλαμβάνει την εισαγωγή ενός Κοινού Στρατηγικού Πλαισίου (ΚΣΠ), Συμβάσεις εταιρικής σχέσης και ενός καταλόγου θεματικών στόχων που μετατρέπουν τους στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» σε συγκεκριμένες δράσεις. Η Επιτροπή προτείνει μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση για τις περιφερειακές επενδύσεις, συμπεριλαμβανομένων κοινών κανόνων επιλεξιμότητας και της εισαγωγής, προαιρετικά, πολυταμειακών προγραμμάτων για το ΕΤΠΑ, το ΕΚΤ και το Ταμείο Συνοχής. Η επικέντρωση στις προτεραιότητες της ΕΕ μέσω του ΕΤΠΑ διασφαλίζεται μέσω της επικέντρωσης σε: ενεργειακή απόδοση & ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έρευνα & καινοτομία και ανταγωνιστικότητα των ΜΜΕ. Οι λιγότερο αναπτυγμένες περιφέρειες θα έχουν ευρύτερο φάσμα επενδυτικών προτεραιοτήτων για να επιλέξουν, αντανακλώντας τις ανάγκες τους για ευρύτερη ανάπτυξη. Από την άλλη, σε περισσότερο αναπτυγμένες περιφέρειες και σε περιφέρειες μετάβασης, το 80 % των πόρων του ΕΤΠΑ αναμένεται να κατανέμεται στην ενεργειακή απόδοση και στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στην έρευνα, στην καινοτομία και στη στήριξη ΜΜΕ. Το ΚΣΠ, το οποίο εμπεριέχει τις κορυφαίες προτεραιότητες της ΕΕ, θα εφαρμοστεί σε όλα τα Ταμεία, συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών αγροτικής ανάπτυξης και των πολιτικών για τη θάλασσα και την αλιεία. Τα πολυταμειακά προγράμματα, σε συνδυασμό με τους πόρους από το ΕΤΠΑ, το ΕΚΤ και το ταμείο συνοχής, θα βελτιώσουν τον επιτόπιο συντονισμό και την ολοκληρωμένη ανάπτυξη. Πλαίσιο απόδοσης για έξυπνες επενδύσεις Το Κοινό Στρατηγικό Πλαίσιο (που αντικαθιστά τους Κοινοτικούς Στρατηγικούς Προσανατολισμούς) για τη μετατροπή κορυφαίων προτεραιοτήτων της ΕΕ σε δράσεις- θα εφαρμοσθεί σε όλα τα ταμεία, συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών αγροτικής ανάπτυξης, και των πολιτικών για τη θάλασσα και την αλιεία, και θα διασφαλίσει τον καλύτερο συντονισμό των διαφόρων διαρθρωτικών μέσων της ΕΕ. Οι Συμβάσεις εταιρικής σχέσης, οι οποίες θα συμφωνηθούν στην αρχή μεταξύ της Επιτροπής και των Κρατών Μελών, θα καθορίζουν τη συνολική συμβολή, σε εθνικό επίπεδο, στους θεματικούς στόχους και τις δεσμεύσεις για συγκεκριμένες δράσεις προκειμένου να υλοποιηθούν οι στόχοι της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Σαφείς και μετρήσιμοι στόχοι θα καθοριστούν σε ένα πλαίσιο επιδόσεων. Συμβάσεις που βασίζονται σε εθνικές αξιολογήσεις των αναγκών περιφερειακής ανάπτυξης και των προτεραιοτήτων κάθε Κράτους Μέλους. Συμφωνημένοι δείκτες επιδόσεων ή ορόσημα θα συμφωνηθούν και θα επιτευχθούν για αναγνώριση δικαιώματος για χρηματοδότηση. Επιβράβευση επιδόσεων Προκειμένου να βελτιωθούν οι επιδόσεις και τα αποτελέσματα, θα εισαχθούν διατάξεις νέων προϋποθέσεων για να διασφαλίσουν ότι οι επενδύσεις της ΕΕ δημιουργούν ισχυρά κίνητρα ώστε τα Κράτη Μέλη να υλοποιήσουν τους στόχους και σκοπούς της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». 8 panorama 40
Το σύνολο των όρων θα προσλάβει τη μορφή των επονομαζόμενων συμπεφωνημένων όρων, οι οποίοι πρέπει να έχουν τεθεί σε εφαρμογή πριν από την εκταμίευση κεφαλαίων (εκ των προτέρων), και όρων που θα εξαρτήσουν την αποδέσμευση πρόσθετων κεφαλαίων από τις επιδόσεις (εκ των υστέρων). Το σύνολο των εκ των υστέρων όρων θα στοχεύει στην ενίσχυση της επικέντρωσης στις επιδόσεις και στην επίτευξη ορόσημων που συνδέονται με τους στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» που συμφωνήθηκαν στη Σύμβαση εταιρικής σχέσης (βλέπε πλαίσιο). Περίπου το 5 % του προϋπολογισμού θα τεθεί κατά μέρος και θα κατανεμηθεί, στη διάρκεια ενδιάμεσης επανεξέτασης, στα Κράτη Μέλη για τα προγράμματα που έχουν εκπληρώσει πλήρως τα ορόσημά τους. Πλαίσιο επιδόσεων Επικέντρωση στα αποτελέσματα Κοινοί δείκτες και δείκτες για τα επιμέρους προγράμματα, υποβολή εκθέσεων, παρακολούθηση και αξιολόγηση. Πλαίσιο επιδόσεων για όλα τα προγράμματα σαφή και μετρήσιμα ορόσημα και στόχοι. Αποθεματικό επίδοσης 5 % εθνικών κατανομών (ανά Κράτος Μέλος, ταμείο και κατηγορία περιφέρειας). Εκ των προτέρων όροι διασφάλιση ότι έχουν τεθεί σε εφαρμογή όροι αποτελεσματικών επενδύσεων. Μακροοικονομικοί όροι ευθυγράμμιση με τη νέα οικονομική διακυβέρνηση. Για να ενισχυθεί η κοινωνική διάσταση, το 20 % των δαπανών του ΕΚΤ θα προορισθεί για μέτρα κοινωνικής ένταξης. Θα δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στην καταπολέμηση της ανεργίας των νέων και στην προώθηση της ισότητας των φύλων και της καταπολέμησης των διακρίσεων. Επενδύσεις στις μεταφορές και στο περιβάλλον Για Κράτη Μέλη με κατά κεφαλή Ακαθάριστο Εθνικό Εισόδημα (ΑΕΕ) μικρότερο από 90 % του μέσου όρου της ΕΕ, το ταμείο συνοχής θα επενδύσει στον τομέα προτεραιότητας του περιβάλλοντος (για παράδειγμα, σε έργα σχετικά με την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και την πρόληψη κινδύνου, καθώς επίσης σε επενδύσεις στις υποδομές διαχείρισης υδάτων και αποβλήτων). Επομένως, είναι επίσης επιλέξιμες οι επενδύσεις στην ενεργειακή απόδοση και στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Επιπλέον της υποστήριξης στην ανάπτυξη Διευρωπαϊκού Δικτύου Μεταφορών (ΔΕΔ-Μ), το ταμείο συνοχής θα συνδράμει επίσης στην κατεύθυνση επενδύσεων σε συστήματα μεταφορών με χαμηλές εκπομπές άνθρακα και αστικές μεταφορές. Επενδύσεις στην εκπαίδευση και στην κοινωνική ένταξη Στο πνεύμα των προτεραιοτήτων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», οι πόροι του ΕΚΤ θα κατευθυνθούν στην προώθηση της απασχόλησης και την υποστήριξη της κινητικότητας των εργαζομένων, σε επένδυση στην εκπαίδευση, στις δεξιότητες και στη δια βίου μάθηση, στην καταπολέμηση της φτώχειας, στην ενίσχυση της θεσμικής επάρκειας και της αποτελεσματικής δημόσιας διοίκησης. panorama 40 9
Ειδικό άρθρο Εκσυγχρονισμός των κανόνων και της υλοποίησης Οι κανονισμοί επιλεξιμότητας εκσυγχρονίζονται για να υποβοηθηθεί η μείωση της γραφειοκρατίας και ο περιορισμός των διοικητικών εξόδων. Οι κοινές διατάξεις για την υλοποίηση περιλαμβάνουν κοινούς κανόνες για τη χρήση δημοσιονομικών εργαλείων, απλουστευμένο κόστος και διάρκεια των λειτουργιών. Οι απλουστευμένες επιλογές κόστους, όπως πάγιοι συντελεστές και κατ αποκοπή ποσά, θα βοηθήσουν τα Κράτη Μέλη να εισάγουν τη διαχείριση που είναι προσανατολισμένη στις επιδόσεις σε επίπεδο επιμέρους λειτουργιών. Εισήχθη επίσης η έννοια της «υπηρεσίας ενιαίας εξυπηρέτησης» για τους τελικούς δικαιούχους. Εκσυγχρονισμός της υλοποίησης Η νέα προσέγγιση της πολιτικής συνοχής της ΕΕ επικεντρώνεται στον εκσυγχρονισμό της υλοποίησης και τον περιορισμό της γραφειοκρατίας. Κοινοί κανόνες ταμεία ΚΣΠ Πολιτική συνοχής, αγροτική ανάπτυξη και πολιτική για τη θάλασσα & την αλιεία Απλούστερη διαχείριση μέσω καλύτερης εναρμόνισης των κανόνων επιλεξιμότητας Διατηρήσιμη εδαφική ανάπτυξη Οι προτάσεις προσδίδουν αυξημένη βαρύτητα στη βιώσιμη αστική ανάπτυξη. Λαμβάνοντας υπόψη το ρόλο που μπορούν να παίξουν οι πόλεις στη δημιουργία θέσεων εργασίας και στην ανάπτυξη, περίπου 5 % των πόρων του ΕΤΠΑ θα τεθούν κατά μέρος για τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη (βλέπε πλαίσιο). Προβλέπεται επίσης η διευκόλυνση στη δημιουργία ευκαιριών δικτύωσης ανάμεσα στις πόλεις και η ανταλλαγή εμπειριών σε θέματα αστικής πολιτικής μέσω της δημιουργίας μιας νέας πλατφόρμας αστικής ανάπτυξης. Περιγράφεται επίσης στις προτάσεις μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για την ανάπτυξη με πρωτοβουλία τοπικών κοινοτήτων. Έτσι διευκολύνεται η υλοποίηση στρατηγικών τοπικής ανάπτυξης από κοινότητες συμπεριλαμβανομένων τοπικών αρχών, ΜΚΟ, καθώς επίσης οικονομικών και κοινωνικών εταίρων, με βάση την προσέγγιση LEADER που χρησιμοποιήθηκε για την αγροτική ανάπτυξη. Ιδιαίτερη προσοχή θα δοθεί σε περιοχές με ειδικά φυσικά ή δημογραφικά χαρακτηριστικά όπως χαμηλή πληθυσμιακή πυκνότητα, με πρόσθετη χρηματοδότηση για τις απομακρυσμένες περιφέρειες. Δυνατότητα πολυταμειακών προγραμμάτων ΕΤΠΑ, ΕΚΤ και Ταμείο Συνοχής Εκσυγχρονισμένο και απλουστευμένο σύστημα υλοποίησης Μεγαλύτερη χρήση απλουστευμένων δαπανών Σύνδεση πληρωμών με αποτελέσματα Ε-Cohesion: «υπηρεσία ενιαίας εξυπηρέτησης» για τους δικαιούχους Αναλογικοί έλεγχοι Μικρότερος αριθμός εμπλεκόμενων αρχών στην εφαρμογή, με πιο σαφή καθορισμό ρόλων Απλούστερο σύστημα εφαρμογής για «σημαντικά έργα» 10 panorama 40
Βιώσιμη αστική ανάπτυξη Αναγνώριση του ρόλου των πόλεων στην ενίσχυση της ανάπτυξης και την απασχόλησης στην Ευρώπη. Επικέντρωση στη βιώσιμη αστική ανάπτυξη: Κάθε Κράτος Μέλος θα διαθέσει τουλάχιστον 5 % του ΕΤΠΑ σε «ολοκληρωμένες δράσεις», (συνδυασμός επενδύσεων από διαφορετικές προτεραιότητες και προγράμματα, και υπό τη διαχείριση των πόλεων). Θα δημιουργηθεί μια πλατφόρμα αστικής ανάπτυξης, στη βάση της εμπειρίας από το URBACT ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα για την προώθηση της βιώσιμης αστικής ανάπτυξης με σκοπό την ενίσχυση της δημιουργίας και ανταλλαγής εμπειριών εντός της ΕΕ. Η Επιτροπή προτείνει επίσης την απόδοση μέρους του προϋπολογισμού (0,2 % της ενίσχυσης από το ΕΤΠΑ) για τη χρηματοδότηση καινοτόμων δράσεων σε αστικές περιοχές. Θα προωθηθεί επίσης ο καλύτερος συντονισμός ανάμεσα σε πάγιες επενδύσεις και επενδύσεις ανθρώπινου κεφαλαίου σε πόλεις. Επόμενα βήματα Τα τρέχοντα περιφερειακά προγράμματα χρηματοδότησης θα υλοποιούνται μέχρι το 2013. Θα πρέπει να έχει τεθεί σε εφαρμογή ένα νέο κανονιστικό πλαίσιο για προγράμματα που ξεκινούν το 2014. Από την έναρξη ισχύος της Συνθήκης της Λισαβόνας, όλοι οι Κανονισμοί πολιτικής συνοχής προωθούνται μέσω της κανονικής νομοθετικής διαδικασίας, δίνοντας έτσι στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έναν πιο ισχυρό ρόλο ως πλήρη συν-νομοθέτη για το γενικό κανονισμό. Οι προτάσεις για την πολιτική συνοχής βρίσκονται υπό εξέταση από το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο, με σκοπό να υιοθετηθούν έως το τέλος του 2012 και να υλοποιηθούν εντός του 2014. Στις αρχές του 2012, η Επιτροπή θα προτείνει ένα προσχέδιο σχετικά με το ΚΣΠ, σε πλήρη ευθυγράμμιση με τη στρατηγική «Ευρώπη 2020» και με σκοπό τη μετατροπή των στόχων της σε καίριες δράσεις. Θα ξεκινήσει μια εκτεταμένη διαδικασία διαβούλευσης, ανοικτή προς όλους: Κράτη Μέλη, περιφέρειες, πόλεις, θεσμοί ΕΕ, οικονομικοί και κοινωνικοί εταίροι, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, ακαδημαϊκοί και πολίτες. Το Πλαίσιο θα καθοδηγήσει τα Κράτη Μέλη στην κατάρτιση των επιχειρησιακών τους προγραμμάτων και θα υποβοηθήσει εθνικές και περιφερειακές αρχές στον καθορισμό σαφών, εφικτών και μετρήσιμων στόχων στους τομείς προτεραιότητας. Παράλληλα θα συνεχίζονται οι διαπραγματεύσεις για το επόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο. panorama 40 11
Alain Rousset Πρόεδρος της ένωσης των περιφερειών της Γαλλίας Ο Alain Rousset, πρόεδρος της Ένωσης των περιφερειών της Γαλλίας, μοιράζεται στο Panorama τις σκέψεις του για τις προτάσεις σχετικά με το μέλλον της πολιτικής συνοχής της ΕΕ. «Οι γαλλικές περιφέρειες πιστεύουν ότι ο στενός δεσμός ανάμεσα στη μελλοντική πολιτική συνοχής και τη νέα στρατηγική «Ευρώπη 2020» είναι απαραίτητος για να κεφαλαιοποιηθούν και να ενισχυθούν οι προσπάθειες της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου», λέει ο Alain Rousset, πρόεδρος της Ένωσης των περιφερειών της Γαλλίας (ARF). «Αλλά περισσότερο από ποτέ είναι ζωτικής σημασίας να αποκεντρωθεί η σχεδίαση και η διαχείριση των πολιτικών οικονομικής ανάπτυξης, έτσι ώστε να συμμετάσχουν αυτοί που βρίσκονται στο ιδανικό σημείο για να αξιολογήσουν τις επιπτώσεις», λέει. «Η μεγαλύτερη εγγύτητα θα θεμελιώσει τη σχέση μεταξύ εκλεγμένων αντιπροσώπων και εταιριών. Αυτό είναι το κλειδί της συνοχής. Αυτό είναι επίσης το κλειδί για την επιτυχία της στρατηγικής Ευρώπη 2020», τονίζει. Πολυταμειακά προγράμματα Αν και υποστηρίζουν τη θέσπιση νέων πολυταμειακών περιφερειακών προγραμμάτων για την προώθηση της ενοποίησης ανάμεσα στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ), οι γαλλικές περιφέρειες επιμένουν ότι, για λόγους απόδοσης και αποτελεσματικότητας της δημόσιας παρέμβασης, πρέπει να αποτελούν και τις διαχειριστικές αρχές. «Πιστεύουμε ότι οι περιφέρειες πρέπει να διαχειρίζονται απευθείας τα ίδια τα πολυταμειακά περιφερειακά προγράμματα [ΕΤΠΑ ( 1 ), ΕΚΤ ( 2 ) και ΕΓΤΑΑ ( 3 )]. Αυτό θα μας έδινε τη δυνατότητα να χρηματοδοτήσουμε πολιτικές σε αυστηρή ευθυγράμμιση με τα συμφέροντα των υπόψη περιοχών. Διαφορετικά, η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση θα είναι απλά ένα υποκατάστατο των κονδυλίων που οφείλει το κράτος για τις πολιτικές που έχουν αποφασιστεί σε εθνικό επίπεδο και για τις οποίες δεσμεύονται όλο και λιγότερα», λέει ο Rousset. «Πρέπει να τερματίσουμε αυτή τη ανωμαλία που συνιστά διάκριση με την οποία οι γαλλικές περιφέρειες δεν είναι σε θέση να λειτουργήσουν ως διαχειριστικές αρχές σε διαρθρωτικά ταμεία ισότιμα με τους ευρωπαίους ομολόγους τους», επιμένει ο Rousset. Αντιμετώπιση της κρίσης Ο Rousset, που υπηρετεί επίσης και ως πρόεδρος του περιφερειακού συμβουλίου της περιφέρειας της Aquitaine, λέει ότι η «έξυπνη ανάπτυξη», αποτελεί αντικείμενο ιδιαίτερα προσφιλές στον ίδιο, καθώς πίσω από τις κύριες προτάσεις «Σήμερα, ουδείς αμφιβάλλει ότι η πολιτική συνοχής έχει αποδείξει την αξία της στην αντιμετώπιση της χρηματοοικονομικής κρίσης.» (1) ΕΤΠΑ Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (2) ΕΚΤ Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (3) ΕΓΤΑΑ Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης 12 panorama 40
της Επιτροπής για τη δρομολόγηση της υλοποίησης διαρθρωτικών ταμείων, καθώς και των ΕΤΠΑ και ΕΚΤ, και για την προώθηση της «έξυπνης, διατηρήσιμης και χωρίς διακρίσεις» ανάπτυξης για όλη την Ευρώπη, βρίσκονται οι γαλλικές περιφέρειες. «Σήμερα, ουδείς αμφιβάλλει ότι η πολιτική συνοχής της ΕΕ έχει αποδείξει την αξία της στην αντιμετώπιση της χρηματοοικονομικής κρίσης. Η προγραμματική περίοδος 2007-13 αποτέλεσε το σημείο καμπής για τις γαλλικές περιφέρειες. Η χρηματοδοτική προσέγγιση εξελίχθηκε πραγματικά σε σημαντικό μοχλό εκείνη την περίοδο, επιτρέποντας να πραγματοποιηθούν μείζονες επενδύσεις στην έρευνα, την καινοτομία ή μεταφορά τεχνολογίας», προσθέτει. «οι συμβάσεις εταιρικής σχέσης πρέπει να έχουν τη μορφή πλήρως ενοποιημένων τριμερών συμβάσεων, διασφαλίζοντας έτσι τα συμφέροντα των τοπικών ενδιαφερομένων μερών.» «Και για το λόγο ότι υλοποιήθηκε σε περιφερειακό επίπεδο και ότι επικέντρωσε τη χρηματοδότηση σε θέματα που άπτονται της στρατηγικής της Λισαβόνας, ενέπλεξε όλες τις γαλλικές περιφέρειες όχι μόνο τις μεγάλες πόλεις και τα βιομηχανικά κέντρα στη διαφοροποίηση της οικονομικής δραστηριότητας, και στην τόνωση της βιομηχανικής ανταγωνιστικότητας και της ανάπτυξης των ΜΜΕ». Βασική επίπτωση αυτού του γεγονότος ήταν η ενίσχυση των πολιτικών που προωθούσαν οι περιφέρειες και η υποστήριξη της δημιουργίας και ανάπτυξης καινοτόμων εταιριών σε βασικούς βιομηχανικούς τομείς και υπηρεσίες. «Μας επέτρεψε να δημιουργήσουμε και να εμπλουτίσουμε μια δυναμική οικονομική βάση, που εκτείνεται σε όλη τη γαλλική και ευρωπαϊκή επικράτεια, και να μην είμαστε πλέον στο έλεος των μελλοντικών χρηματοοικονομικών κρίσεων. Μας δίνει τη δυνατότητα να επενδύουμε για το μέλλον και αυτή η διαδικασία πρέπει να συνεχιστεί», τονίζει ο Rousset. Υποστήριξη για περιοχές μετάβασης Η δημιουργία της ειδικής κατηγορίας «περιφέρειες μετάβασης» υποστηρίχθηκε σθεναρά από την ARF και ο οργανισμός καλωσόρισε το γεγονός ότι η πολιτική συνοχής θα συνεχιστεί σε όλες τις ευρωπαϊκές περιοχές, δίνοντας παράλληλα ιδιαίτερη προσοχή στις απομακρυσμένες περιοχές. Αν και οι γαλλικές περιφέρειες υποστηρίζουν την πρόταση για εφαρμογή συμβάσεων εταιρικής σχέσης που περιλαμβάνουν αμοιβαίες δεσμεύσεις μεταξύ Κρατών Μελών και Ευρωπαϊκής Ένωσης, πιστεύουν ότι οι συμβάσεις εταιρικής σχέσης πρέπει να έχουν τη μορφή πλήρως ενοποιημένων τριμερών συμβάσεων, διασφαλίζοντας έτσι ότι τα συμφέροντα των τοπικών ενδιαφερομένων μερών οι βασικοί παίκτες στην πολιτική συνοχής λαμβάνονται υπόψη στο ακέραιο. Μακροοικονομικοί όροι Οι γαλλικές περιφέρειες, ωστόσο, απορρίπτουν την ευχή μερικών κυβερνήσεων, μεταξύ των οποίων και της γαλλικής κυβέρνησης, για σύνδεση της πολιτικής συνοχής με τις επιδόσεις στο πλαίσιο του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. «Κατηγορηματικά αρνούμαστε να γίνουμε όμηροι των αστοχιών του κράτους σε σχέση με τις δεσμεύσεις του απέναντι στην Κοινότητα», επιμένει ο Rousset. Το ARF και οι γαλλικές περιφέρειες θα εμπλακούν στενά στις διαπραγματεύσεις για το χρηματοοικονομικό πλαίσιο και τους κανονισμούς που υποστηρίζουν την πολιτική συνοχής και καλούν την γαλλική κυβέρνηση να στηρίξει σαφώς την «πραγματική» πολιτική συνοχής, όπως εκφράζεται από τις νέες προτάσεις. Η αποτελεσματική εφαρμογή του ΕΤΠΑ και του ΕΚΤ σε τοπικό επίπεδο μπορεί να αποτελέσει ουσιώδες εργαλείο για την επίτευξη των στόχων των περιφερειών και της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», διαπιστώνει ο Rousset. panorama 40 13
Anders Knape Πρόεδρος της Σουηδικής ένωσης τοπικών αρχών και περιφερειών Το Panorama συνομιλεί με τον Anders Knape, πρόεδρο της Σουηδικής Ένωσης Τοπικών αρχών και περιφερειών (SALAR) σχετικά με τον αντίκτυπο της πολιτικής συνοχής της ΕΕ μετά το 2013 επί των περιφερειών της Σουηδίας. «Ο προσανατολισμός της μελλοντικής πολιτικής συνοχής της ΕΕ προς τη νέα στρατηγική ανάπτυξης και απασχόλησης η στρατηγική «Ευρώπη 2020» ενσωματώνει στην πολιτική συνοχής την απόδοση στρατηγικής έμφασης και τη δημιουργία ουσιώδους σύνδεσης με τους οικονομικούς στόχους της ΕΕ», λέει ο Anders Knape, πρόεδρος της SALAR. Η Ένωση καλωσορίζει τη φιλοδοξία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για διατήρηση αλλά κυρίως για περαιτέρω ανάπτυξη μιας ισχυρής πολιτικής συνοχής για όλη την Ευρώπη. «Όλες οι περιφέρειες της Ευρώπης πρέπει να παραμείνουν ενταγμένες στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής έτσι ώστε να είναι σε θέση να επιτύχουν από κοινού τους συμφωνημένους στόχους για την απασχόληση, την εκπαίδευση, την εξάλειψη της φτώχειας, την κλιματική αλλαγή και την έρευνα», προσθέτει. «Η πολιτική συνοχής δεν αποτελεί κατά κύριο λόγο ένα εργαλείο αναδιανομής, αλλά έναν τρόπο με τον οποίο όλες οι περιφέρειες στην Ευρώπη μπορούν να βοηθήσουν την πραγματοποίηση των στόχων της ΕΕ για οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή.» Ευέλικτες προτεραιότητες Η SALAR υποστηρίζει την πρόταση για μεγαλύτερη επικέντρωση στις πρωτοβουλίες με λιγότερες προτεραιότητες στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής. Κατά την άποψη της Ένωσης, αυτό θα έκανε την πολιτική πιο αποτελεσματική και κατάλληλη. Ωστόσο, αυτές οι προτεραιότητες πρέπει να συνυπολογίζουν επίσης και τις μεταβαλλόμενες προϋποθέσεις και ανάγκες κάθε περιφέρειας. «Εάν δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις που εκλαμβάνονται ως οι πιο σημαντικές σε μια περιφέρεια, λόγω των υπερβολικά άκαμπτων προτεραιοτήτων, αυτό ενδέχεται να μειώσει τη ζωτική ενέργεια και το ενδιαφέρον σε περιφερειακό επίπεδο για ουσιαστική συμμετοχή σε αναπτυξιακά έργα εντός της περιφέρειας, εξέλιξη που θα μπορούσε να αποβεί εξαιρετικά αρνητικά», προειδοποιεί ο Knape. Πολυεπίπεδη διακυβέρνηση Χρησιμοποιώντας τη χρηματοδότηση της περιφερειακής ανάπτυξης ως σημείο αφετηρίας της, η πολιτική συνοχής πρέπει να επιδιώξει την ενίσχυση του συντονισμού τομέων με στόχο την περαιτέρω προώθηση της ανάπτυξης μέσω εργασίας προσανατολισμένης σε στόχους. Κατά την άποψη της SALAR, αυτή η προσπάθεια θα πρέπει να χαρακτηρίζεται από μια προηγμένη πολυεπίπεδη διακυβέρνηση, όπου γίνεται ανεκτός ένας αναγνωρισμένος ρόλος στα τοπικά και περιφερειακά επίπεδα, τόσο σε επίπεδο σχεδίασης, όσο και στην υλοποίηση της πολιτικής. Η Ένωση συνεπώς καλωσορίζει την πρόσφατη πρόταση της Επιτροπής να συντονίσει τα σχετικά κονδύλια στο πλαίσιο ενός Κοινού Στρατηγικού Πλαισίου. Με αυτό τον τρόπο, μπορεί να ενδυναμωθεί η περιφερειακή διάσταση του κοινωνικού ταμείου και η σύνδεσή του με την εργασία σε σχέση με την περιφερειακή ανάπτυξη. Η Σουηδική Ένωση, όμως, τηρεί κριτική στάση απέναντι στην άποψη της σουηδικής κυβέρνησης, η οποία υποστηρίζει ότι τα κονδύλια για την πολιτική συνοχής πρέπει να μειωθούν και να προσανατολιστούν κυρίως στις λιγότερο αναπτυγμένες ευρωπαϊκές περιοχές. 14 panorama 40
«Η ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα των αστικών περιοχών συνιστά προϋπόθεση όχι μόνο για την οικονομική ενδυνάμωση και ανάπτυξη των περιοχών με τις οποίες γειτνιάζουν, αλλά και συνολικά για το έθνος.» «Η πολιτική συνοχής δεν αποτελεί κατά κύριο λόγο ένα εργαλείο αναδιανομής, αλλά έναν τρόπο με τον οποίο όλες οι περιφέρειες στην Ευρώπη μπορούν να βοηθήσουν την πραγματοποίηση των στόχων της ΕΕ για οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή», λέει ο Knape. «Καλωσορίζουμε την πρόταση της Επιτροπής για μια Σύμβαση εταιρικής σχέσης για την ανάπτυξη και τις επενδύσεις μεταξύ της ΕΕ και των Κρατών Μελών. Ωστόσο, αυτό προϋποθέτει ότι η εν λόγω σύμβαση θα είναι προϊόν σχεδίασης με τη στενή συνεργασία τοπικού και περιφερειακού επιπέδου φορέων», λέει ο Knape. «Θα απαιτηθεί τέτοια συνεργασία από την Επιτροπή;» ερωτά. Η αστική διάσταση της ανάπτυξης Ο Anders Knape τονίζει ότι στα προγράμματα πρέπει να συνυπολογίζεται ο ρόλος των αστικών περιοχών στην οικονομική ενίσχυση και ανάπτυξη, καθώς και η εισαγωγή της τρίτης διάστασης της συνοχής της εδαφικής διάστασης. Η ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα των αστικών περιοχών συνιστά προϋπόθεση όχι μόνο για την οικονομική ενδυνάμωση και ανάπτυξη των περιοχών με τις οποίες γειτνιάζουν, αλλά και συνολικά για το έθνος, λέει. «Οι αστικές περιοχές αποτελούν περιφερειακούς πόλους αγοράς εργασίας, για τις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών και στο επίπεδο της γνώσης, της πληροφορίας και της λήψης αποφάσεων. Καλωσορίζουμε κατ επέκταση την πρόταση για μια αστική πλατφόρμα. Όμως, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στους δεσμούς ανάμεσα σε αστικές και αγροτικές περιοχές». Ο Knape υπογραμμίζει τη σημασία του κατάλληλου προσδιορισμού του όρου «αστική περιοχή», ο οποίος πρέπει να προσαρμοστεί στις προϋποθέσεις που ισχύουν σε κάθε Κράτος Μέλος. Οι δημοτικές αρχές στη Σουηδία, για παράδειγμα, είναι υπεύθυνες για πολύ μεγαλύτερο αναλογικά τμήμα των δημόσιων υπηρεσιών σε σχέση με άλλες χώρες, σημειώνει. Η αγροτική ανάπτυξη, κατά την άποψή του, πρέπει να ειδωθεί ως αναπόσπαστο τμήμα της περιφερειακής ανάπτυξης και η ευθύνη της αντίστοιχα να αποδοθεί στις περιφερειακές αρχές. Κίνδυνος εξάρτησης Ο Knape εφιστά την προσοχή στο ότι η πρόταση για μια νέα κατηγορία «περιφερειών μετάβασης» για τις περιφέρειες με κατά κεφαλή ΑΕΠ που κυμαίνεται από 75 % έως 90 % του μέσου όρου των χωρών της ΕΕ ενδέχεται να συμβάλει στη διατήρηση της εξάρτησης από τη ευρωπαϊκή χρηματοδότηση στις εν λόγω πρώην λιγότερο αναπτυγμένες περιφέρειες. «Σε τελική ανάλυση, μπορεί να διαπιστώσουμε ότι αυτή η νέα κατηγορία αφήνει ανεπαρκή κονδύλια τόσο για τις λιγότερο όσο και για τις περισσότερο αναπτυγμένες περιφέρειες. Αντί της εισαγωγής μιας νέας ακριβής μόνιμης κατηγορίας, θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν πιο ευέλικτα εργαλεία σταδιακής κατάργησης προς όφελος αυτών των περιφερειών.» panorama 40 15
Αντιδράσεις σε προτάσεις για τη μελλοντική πολιτική συνοχής Κατά την ανάπτυξη των προτάσεων για την πολιτική συνοχής της ΕΕ μετά το 2013, η Επιτροπή προχώρησε σε ευρεία διαβούλευση. Στις αρχές του 2011, περισσότερες από 440 οργανώσεις κατέθεσαν τις λεπτομερείς τους απόψεις κατά τη διάρκεια Διαβούλευσης σχετικά με τα συμπεράσματα της 5ης Έκθεσης για την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή της Επιτροπής, προσφέροντας πολύτιμες γνώσεις και δημιουργικά σχόλια για τις νέες προτάσεις. Παράλληλα με τις επίσημες απόψεις των Κρατών Μελών, τα σχόλια περιελάμβαναν 225 στοιχεία συνεισφοράς από περιφερειακές και τοπικές αρχές, 66 από οικονομικούς και κοινωνικούς εταίρους και 37 από ευρωπαϊκές οργανώσεις με αντικείμενο εδαφικά ζητήματα. Μετά τη δημοσίευση των προτάσεων της Επιτροπής τον Οκτώβριο, το Panorama ζήτησε τις αντιδράσεις φορέων από διάφορους τομείς σχετικά με το νέο νομοθετικό πακέτο. Πρόγραμμα MED «Η θεματική επικέντρωση αποτελεί αναγκαιότητα στο πεδίο της διακρατικής συνεργασίας;» Τα προγράμματα διακρατικής συνεργασίας καλωσορίζουν τις θετικές αλλαγές που έλαβε υπόψη της η Επιτροπή στις προτάσεις της κατόπιν των διαβουλεύσεων με τους βασικούς παράγοντες που συμμετέχουν σε αυτό το σκέλος. Η κοινή ομάδα διακρατικής συνεργασίας, που συγκεντρώνει 13 προγράμματα από όλη την Ευρώπη, από τη βόρεια περιφέρεια μέχρι το πρόγραμμα MED, σημειώνει ότι έχει αναγνωριστεί ευρέως ότι το Σκέλος B της πολιτικής συνοχής απεδείχθη πολύ αποτελεσματικό. Με χρήση ελάχιστων χρημάτων (0,5 % του συνολικού προϋπολογισμού της πολιτικής συνοχής), υλοποιήθηκαν πολλές δράσεις για την επίτευξη υψηλού επιπέδου εδαφικής ακεραιότητας και τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής των ανθρώπων. Πιθανόν μία από τις πιο αξιοσημείωτες αλλαγές στην πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι η υψηλότερη χρηματοδοτική ενίσχυση για την περίοδο 2014-2020 που φτάνει από το σημερινό 1,8 δισεκατομμύριο στα 2,4 δισεκατομμύρια ευρώ. Επιπλέον, οι καλυπτόμενες από τα ENPI και IPA περιφέρειες τρίτων χωρών μπορούν επίσης να χρηματοδοτηθούν από το πρόγραμμα μέσω εξωτερικών εργαλείων που θα είναι διαθέσιμοι. Αυτά είναι εξαιρετικά νέα, και πλέον χρειάζεται να βρούμε έναν τρόπο για να τα υλοποιήσουμε. Πολλά προγράμματα, ωστόσο, αμφισβητούν εάν η θεματική επικέντρωση και η ανάγκη επιλογής τεσσάρων από τους έντεκα στόχους είναι μια αναγκαιότητα στο πεδίο της διακρατικής συνεργασίας. Αυτά και άλλα ζητήματα θα συζητηθούν στις διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Αυτό είναι σημαντικό καθώς η διακρατική συνεργασία επιτρέπει σε περιφέρειες διαφορετικών χωρών να συνεργαστούν για την ανάπτυξη μιας κοινής και συμφωνημένης προσέγγισης για ζητήματα που αγγίζουν το ίδιο πεδίο είτε πρόκειται για λεκάνη απορροής ποταμού, οροσειρά ή παραθαλάσσια ζώνη. Mercedes Acitores Franzón Αξιωματικός σύνδεσμος MED-ENPI MB Γραφείο συνδέσμου MED-ENPI MB www.programmemed.eu Διακρατική συνεργασία www.transnational-cooperation.eu 16 panorama 40
ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΛΟΜΠΙ ΓΥΝΑΙΚΩΝ Πολιτική συνοχής για μια Ευρώπη με ισότητα των φύλων; Η πολιτική συνοχής έχει το δυναμικό να αντιμετωπίσει τις ανισότητες των φύλων εντός του σπιτιού και στην αγορά εργασίας όλων των Κρατών Μελών της ΕΕ. Προς το παρόν, ωστόσο, δεν είναι σε θέση για κάτι τέτοιο. Η στοχευμένη χρηματοδότηση για την ισότητα των φύλων μειώνεται και ο εκσυγχρονισμός για τα θέματα των φύλων δεν εφαρμόζεται όπως πρέπει. Η πρόταση της Επιτροπής για τη μελλοντική πολιτική συνοχής είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Οι προτεινόμενοι Γενικοί Κανονισμοί περιλαμβάνουν πιο ισχυρές διατάξεις για την ενσωμάτωση των φύλων και απαιτούν από τα Κράτη Μέλη να καταρτίσουν και να εφαρμόσουν στρατηγικές για την ισότητα των φύλων. Δίδεται στο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο πιο σαφής εντολή να προωθήσει την ισότητα μεταξύ γυναικών και αντρών, και τα Κράτη Μέλη υποχρεούνται να δραστηριοποιηθούν σε αυτό το πεδίο. Πρέπει να διασφαλιστεί η πλήρης υλοποίηση αυτών των νέων δυνατοτήτων. Η πρόταση αμελεί ένα κρίσιμο ζήτημα: τη φροντίδα. Η Ευρώπη χρειάζεται έναν ισχυρό και αξιόλογο τομέα φροντίδας προκειμένου να αντιμετωπίσει τις δημογραφικές προκλήσεις, να επιτύχει τους στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» και να δημιουργήσει μια κοινωνία με ισότητα των φύλων. Η διαμόρφωση μιας «οικονομίας φροντίδας» θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα της μελλοντικής πολιτικής συνοχής. Anna Elomäki Προϊστάμενος πολιτικής Ευρωπαϊκό λόμπι γυναικών www.womenlobby.org UEAPME Διαρθρωτικά ταμεία, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις: προς πραγματικές ευκαιρίες; Σύμφωνα με τα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βιοτεχνικών και ΜΜΕ (UEAPME), λιγότερο από 5 % των μικρών επιχειρήσεων στην Ευρώπη έχουν επωφεληθεί από τα διαρθρωτικά ταμεία, ενώ εκπροσωπούν περισσότερο από το 95 % των επιχειρήσεων της ΕΕ και είναι βασικοί παράγοντες της οικονομικής δραστηριότητας και κοινωνικής σταθερότητας στις περιοχές. Η γραφειοκρατία, η έλλειψη συνοχής ανάμεσα στο ευρωπαϊκό, εθνικό και τοπικό επίπεδο, οι δυσκολίες πληρωμής και οι επαναληπτικοί έλεγχοι, οι αντικρουόμενες πληροφορίες κλπ., έχουν οδηγήσει τις μικρές επιχειρήσεις και τις ενώσεις τους να χάσουν το ενδιαφέρον τους για τα διαρθρωτικά ταμεία. Ωστόσο, τα αποτελέσματα είναι τα εξής: Σε πολλές περιοχές, κονδύλια ύψους 20.000 ευρώ που επενδύθηκαν στις μικρές επιχειρήσεις, οδήγησαν στη δημιουργία δύο ή τριών θέσεων εργασίας και την αξιοποίηση του τοπικού δυναμικού. Με τις νέες προτάσεις, ιδίως την εταιρική σχέση διακυβέρνησης, την αρχή των εκ των προτέρων όρων, την απλοποίηση, την απόδοση προτεραιότητας στην ανταγωνιστικότητα και την απασχόληση στις ΜΜΕ, την υποστήριξη της προσαρ- μογής των μικρών επιχειρήσεων στις νέες κοινοτικές προκλήσεις, οι εθνικές και περιφερειακές ενώσεις μικρών επιχειρήσεων επιθυμούν να επενδύσουν εκ νέου στα διαρθρωτικά ταμεία. Ωστόσο, η επιτυχία της νέας αυτής πολιτικής θα εξαρτηθεί από τρία βασικά κριτήρια: την ικανότητα των αρχών να θεσπίσουν μια αποτελεσματική εταιρική σχέση διακυβέρνησης την επιθυμία να χρησιμοποιηθούν ενδιάμεσες οργανώσεις για την υποστήριξη και υποβοήθηση επιχειρήσεων, ιδίως των μικρών την αξιοποίηση της Πράξης για τις Μικρές Επιχειρήσεις και τις προτεραιότητές της ως βάσης για τις στρατηγικές σε ευρωπαϊκό, εθνικό και τοπικό επίπεδο. Andrea Benassi Γενικός Γραμματέας Ευρωπαϊκή ένωση βιοτεχνικών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων www.ueapme.com panorama 40 17
ΕΔΚΦ «προς όφελος μιας εταιρικής σχέσης βασισμένης σε δεσμευτική αρχή» Το Ευρωπαϊκό δίκτυο κατά της φτώχειας (ΕΔΚΦ) καλωσορίζει τον ενισχυμένο ρόλο που έχει αναλάβει το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο για την επίτευξη του στόχου μείωσης της φτώχειας με αυξημένο προϋπολογισμό και χρηματοδότηση 20 % υπό χωριστή διαχείριση για τη μείωση της φτώχειας. Μια περαιτέρω θετική κίνηση είναι η προώθηση μιας προσέγγισης «από τη βάση» (bottom-up) κατά την εφαρμογή των διαρθρωτικών ταμείων μέσω πρωτοβουλιών κινούμενων από τις τοπικές κοινότητες, καθώς και απλοποιημένων και πιο φιλικών προς τις ΜΚΟ μηχανισμών εφαρμογής. Το ΕΔΚΦ ωστόσο ανησυχεί από μερικές στρατηγικές αλλαγές που θα μπορούσαν να θέσουν σε σοβαρό κίνδυνο την επίτευξη του στόχου μείωσης της φτώχειας, όπως: την περικοπή 5 % στον προϋπολογισμό των διαθρωτικών ταμείων τον τρόπο ενσωμάτωσης της επισιτιστικής βοήθειας στο ΕΚΤ την εισαγωγή μακροοικονομικών όρων, τιμωρώντας έτσι εις διπλούν τις πιο αδύναμες περιφέρειες και τα ευάλωτα άτομα την ανεπαρκή προσπάθεια ενσωμάτωσης της κοινωνικής ένταξης σε όλα τα διαρθρωτικά ταμεία. Για να γίνουν τα διαρθρωτικά ταμεία προσβάσιμα στην πράξη για μικρές ΜΚΟ, το ΕΔΚΦ υποστηρίζει μια εταιρική σχέση βασισμένη σε δεσμευτική αρχή (με βάση το καλό αιτιολογικό του προσχεδίου του Γενικού Κανονισμού), μεγαλύτερη πρόσβαση σε συνολικές επιχορηγήσεις, τεχνική βοήθεια και ενίσχυση της επάρκειας, καθώς και διακρατικά έργα. Fintan Farrell Διευθυντής Ευρωπαϊκό δίκτυο κατά της φτώχειας www.eapn.eu/en ΣΠΕ «Υποστηρίζει την περαιτέρω απλοποίηση των κανόνων και διαδικασιών υλοποίησης» Η Συνέλευση των Περιφερειών της Ευρώπης (ΣΠΕ) θεωρεί το προτεινόμενο νομοθετικό πακέτο ως το πρώτο βήμα για μια καλή βάση διαπραγμάτευσης. Υπογραμμίζει ωστόσο μια σειρά αμφιλεγόμενων στοιχείων που απαιτούν περαιτέρω μελέτη, ιδίως οι μακροοικονομικοί όροι και η απόπειρα να συνδυαστεί η θεματική επικέντρωση με εδαφικές προτεραιότητες. Η ΣΠΕ επιμένει ότι οι περιφέρειες πρέπει να εμπλακούν πλήρως, έτσι ώστε η γνώση, η εξειδίκευση και η προθυμία τους να συμμετάσχουν σε αυτή τη μελλοντική πολιτική να είναι πλήρως ενοποιημένες σε όλες τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και υλοποίησης. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να έχει η πολιτική συνοχής πραγματικό αντίκτυπο στην ευρωπαϊκή εδαφική ανάπτυξη και να βοηθήσει την ΕΕ να βγει πιο δυνατή από την κρίση. Κατά τη διάρκεια της φάσης διαπραγματεύσεων, πρέπει οι υπουργοί της ΕΕ να δεσμευθούν σταθερά για την υλοποίηση της διακυβέρνησης πολλαπλών επιπέδων και εταιρικής σχέσης σε όλα τα στάδια πολιτικής. Υποστηρίζει επίσης την περαιτέρω απλοποίηση των κανόνων και διαδικασιών υλοποίησης των διαρθρωτικών ταμείων. Απαιτούνται επίσης αποφασιστικά βήματα προς την πλήρη υλοποίηση μιας ολοκληρωμένης εδαφικής προσέγγισης των πολιτικών της ΕΕ, πέραν της ίδιας της πολιτικής συνοχής. Francine Huhardeaux Επικεφαλής Τύπου και Επικοινωνιών Συνέλευση των περιφερειών της Ευρώπης (ΣΠΕ) www.aer.eu 18 panorama 40
RSA «Η αποτελεσματικότητα της πολιτικής συνοχής εξαρτάται από την ύπαρξη μιας προσέγγισης από τη βάση (bottom up)» Οι προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το μέλλον της πολιτικής συνοχής εκφράζουν μια σοβαρή προσπάθεια βελτίωσης της αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας των διαρθρωτικών και των ταμείων συνοχής. Η έρευνα και αξιολόγηση περιφερειακών μελετών έχει υποδείξει την ανάγκη να υιοθετηθεί μια πιο στρατηγική προσέγγιση στην αξιοποίηση των κονδυλίων της ΕΕ, να μειωθεί ο κατακερματισμός των δαπανών σε μεγάλο εύρος παρεμβάσεων και να διασφαλιστεί ότι υπάρχει υποστηρικτική πολιτική και θεσμικό περιβάλλον για έργα διαρθρωτικών ταμείων. Οι προτάσεις για ένα ΚΣΠ, θεματική επικέντρωση, συμβάσεις εταιρικής σχέσης, όροι και δαπάνες προσανατολισμένα στα αποτελέσματα αντιμετωπίζουν αυτά τα ζητήματα. Ωστόσο, ένα βασικό θέμα είναι το πώς θα εξασφαλιστεί ότι διατηρείται η εδαφικότητα των διαρθρωτικών ταμείων. Η πιο στρατηγική και θεματική προσέγγιση που προτείνεται από την Επιτροπή, δεν θα πρέπει να υποβαθμίσει τη χρήση εδαφικών προγραμμάτων που μπορούν να εφαρμόσουν μια ευρωπαϊκή χρηματοδότηση εναρμονισμένη με περιφερειακές και τοπικές προκλήσεις και με τη συμμετοχή υποεθνικών εταίρων. Η αποτελεσματικότητα της πολιτικής συνοχής εξαρτάται από μια προσέγγιση «από τη βάση» για να εντοπιστούν προτεραιότητες και ρυθμίσεις υλοποίησης, καθώς και ένας ορθολογισμός της διοίκησης, ιδίως για μικρότερα προγράμματα. Sally Hardy Επικεφαλής Εκτελεστικό στέλεχος Ένωση Περιφερειακών Μελετών www.regional-studies-assoc.ac.uk EUROCITIES «με νέους τρόπους εργασίας μπορεί να ενισχυθεί ο ρόλος των πόλεων στην επίτευξη της ολοκληρωμένης ανάπτυξης» Κατά την άποψη των EUROCITIES, οι προτάσεις της Επιτροπής για τη μελλοντική πολιτική συνοχής αποτελούν μια καλή αφετηρία για την υλοποίηση μιας φιλόδοξης αστικής ημερήσιας διάταξης. Αυτοί οι νέοι τρόποι εργασίας μπορούν να ενισχύσουν το ρόλο των πόλεων στην επίτευξη της ολοκληρωμένης ανάπτυξης. Η Μητροπολιτική Ευρώπη είναι να σε θέση να δρομολογήσει την έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς περιορισμούς ανάπτυξη προς όφελος όλων, και όχι μόνο των κατοίκων των πόλεων. Όμως, εάν πρόκειται πράγματι να οικοδομήσουμε τις Πόλεις του Αύριο, όπως οραματίζεται η Επιτροπή, τότε πρέπει να υπάρχουν φιλόδοξες επενδύσεις. Οι δράσεις της Ευρώπης για την οικονομική ανάπτυξη, την κινητικότητα και το κλίμα πρέπει να έχουν κυρίως αστικό επίκεντρο. Καλωσορίζουμε το 5 % (ελάχιστο) για την ολοκληρωμένη αστική ανάπτυξη και τη μεγαλύτερη διάθεση κονδυλίων στις πόλεις. Προκειμένου οι στρατηγικές να είναι συνεκτικές και οι δαπάνες αποδοτικές, οι ηγέτες των μεγαλύτερων πόλεων της Ευρώπης πρέπει να εμπλακούν σε όλα τα στάδια της κατάρτισης, υλοποίησης και αξιολόγησης συμβάσεων εταιρικής σχέσης και επιχειρησιακών προγραμμάτων. Έχοντας το ρόλο της πολιτικής πλατφόρμας για τις μεγαλύτερες πόλεις της Ευρώπης, γνωρίζουμε ότι έχει αξία ο ουσιαστικός διάλογος ανάμεσα στην Επιτροπή και τις πόλεις που υλοποιούν τη στρατηγική «Ευρώπη 2020» με τα νέα εργαλεία. Θα συνεισφέρουμε με την εμπειρία μας στη διαμόρφωση της νέας πλατφόρμας αστικής ανάπτυξης. Paul Bevan Γενικός Γραμματέας Eurocities www.eurocities.eu panorama 40 19
Κοινό Στρατηγικό Πλαίσιο 2014-2020 Η στρατηγική «Ευρώπη 2020» αξιώνει όλες οι κοινές πολιτικές, συμπεριλαμβανομένης της πολιτικής συνοχής, να συμβάλουν στην υλοποίηση της στρατηγικής με τρόπο συμπληρωματικό και αμοιβαία υποστηρικτικό. Αυτή η συμβολή θα εξασφαλίσει συνέργειες ανάμεσα στους στόχους της πολιτικής και αυτούς της ευρωπαϊκής διαρθρωτικής πολιτικής. Το Κοινό Στρατηγικό Πλαίσιο απαντά σε αυτή τη θεμελιώδη ανάγκη για συνέργειες πολιτικής και μεταφράζει τους στόχους των προτεραιοτήτων της ΕΕ για έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς περιορισμούς ανάπτυξη σε βασικές δράσεις για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ), το Ταμείο Συνοχής (ΤΣ), το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) και το μελλοντικό Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ). Αυτό θα διασφαλίσει την ολοκληρωμένη χρήση των ταμείων του ΚΣΠ για την υλοποίηση κοινών στόχων. Με το ολοκληρωμένο πλαίσιό τους για επενδύσεις, ένα δοκιμασμένο και ελεγμένο σύστημα υλοποίησης, ιδιοκτησία επί του εδάφους και προοδευτική εταιρική σχέση και διατομεακές προσεγγίσεις, τα ταμεία του ΚΣΠ μπορούν να συμβάλουν στην επιτυχία της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» μέσω της ενίσχυσης της συνεργασίας με τοπικούς και περιφερειακούς παράγοντες. Η προστιθέμενη αξία του ΚΣΠ είναι τριπλάσια. Σε σύγκριση με τους τρέχοντες κοινοτικούς στρατηγικούς προσανατολισμούς, το ΚΣΠ καλύπτει επίσης θεματικούς στόχους και επενδυτικές προτεραιότητες, αλλά και επιπλέον στοιχεία όπως: πιο αποτελεσματικό συντονισμό μεταξύ των ταμείων, καθώς και με άλλα χρηματοδοτικά εργαλεία και πολιτικές της ΕΕ μεγαλύτερη έμφαση σε μια ολοκληρωμένη εδαφική προσέγγιση συνεκτικότητα και συνοχή με τα Εθνικά Προγράμματα Μεταρρυθμίσεων. Επιπλέον, η προστιθέμενη αξία του ΚΣΠ έγκειται στην παροχή καθοδήγησης στα Κράτη Μέλη και συγκέντρωσης όλων των στρατηγικών στοιχείων δηλ. πρωταρχικοί στόχοι και πρωτοβουλίες της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», η εδαφική διάσταση, οριζόντιες αρχές, συντονισμός μεταξύ ταμείων, κλπ. της προγραμματικής διαδικασίας. Μια ακόμα καινοτομία στην διαμόρφωση αυτής της πιο στρατηγικής και ολοκληρωμένης προσέγγισης έχει σχέση με τη Σύμβαση εταιρικής σχέσης. Οι κανονιστικές προτάσεις προβλέπουν ότι, στη βάση του Κοινού Στρατηγικού Πλαισίου, κάθε κράτος μέλος πρέπει να προετοιμάσει μια Σύμβαση εταιρικής σχέσης σε συνεργασία με τους εταίρους του και σε διάλογο με την Επιτροπή. Η Σύμβαση εταιρικής σχέσης (και κατ επέκταση τα επιχειρησιακά προγράμματα) πρέπει να προσαρμόσει τα στοιχεία που αναφέρονται στο Κοινό Στρατηγικό Πλαίσιο, στο εθνικό περιβάλλον. Η Σύμβαση πρέπει επίσης να περιγράφει αυστηρές δεσμεύσεις για την επίτευξη των στόχων της Ένωσης μέσω του προγραμματισμού των ταμείων του ΚΣΠ. Σε ότι αφορά το περιεχόμενο, το ΚΣΠ καθιερώνει: βασικές περιοχές υποστήριξης τις εδαφικές προκλήσεις προς αντιμετώπιση στόχους πολιτικής περιοχές προτεραιότητας για δραστηριότητες συνεργασίας και μηχανισμούς συντονισμού και μηχανισμοούς διασφάλισης της συνέχειας και συνέπειας με τις οικονομικές πολιτικές των Κρατών Μελών και της Ένωσης. Επόμενα βήματα Σε ότι αφορά τα επόμενα βήματα, η Επιτροπή θα προτείνει ένα προσχέδιο σχετικά με το Κοινό Στρατηγικό Πλαίσιο στις αρχές του 2012. Θα ακολουθήσει εκτεταμένος διάλογος και διαβούλευση με το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το ΚΣΠ θα υιοθετηθεί επίσημα μόνο μετά την υιοθέτηση του Γενικού Κανονισμού από το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο. 20 panorama 40