ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΟ ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΙ Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΧΡ. ΜΠΟΥΡΑΣ Απρίλιος 2005
ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΝΕΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΝΕΕΣ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ
Γενική κατεύθυνση Βασικοί στόχοι του Ολοήμερου Σχολείου Η εμπέδωση των γνώσεων και δεξιοτήτων που διδάσκονται οι μαθητές στο πρωινό πρόγραμμα Ο εμπλουτισμός του πρωινού προγράμματος με επιπλέον διδακτικά αντικείμενα
Η επιτυχία των στόχων Δραστηριότητες εμπέδωσης Εμπλουτισμός του όλου προγράμματος Διερευνητικές και δημιουργικές δραστηριότητες, κυρίως ομαδοσυνεργατικής και βιωματικής μορφής. Ατομικά προγράμματα Διαχείριση πληροφορίας Ελεύθερες δραστηριότητες
Εισαγωγικά στοιχεία Γενικός σκοπός Γνωστικό διερευνητικό εργαλείο Αναζήτηση πληροφοριών Επικοινωνία Προσέγγιση βασικών αρχών τεχνολογίας Ώρα Πληροφορικής, Γωνιά του υπολογιστή, Ολοήμερο σχολείο, Άλλες δραστηριότητες
Θεμελιώδεις έννοιες Διαθεματικής προσέγγισης Τα θέματα των νέων τεχνολογιών είναι οργανωμένα κατά επίπεδο με βάση θεματικούς άξονες περιεχομένου, που εξειδικεύονται ανάλογα με την τάξη, στο πλαίσιο του σκοπού διδασκαλίας του μαθήματος Γενικοί στόχοι Γνώση και μεθοδολογία Συνεργασία και επικοινωνία Επιστήμη και Τεχνολογία
Άξονες Γενικοί στόχοι Τάξεις Α Β - Γ Γνωρίζω τον Υπολογιστή Παίζω και Μαθαίνω με τον Υπολογιστή Επικοινωνώ ηλεκτρονικά Αναγνώριση μονάδων Εργονομία Θέση σώματος Χρήση του υπολογιστή Άνοιγμα εφαρμογής Κείμενα, εικόνες, ήχοι Δημιουργία εικόνας Επιλεγμένοι τόποι
Άξονες Γενικοί στόχοι Τάξεις Δ Ε - ΣΤ Γνωρίζω τον Υπολογιστή Παίζω και Μαθαίνω με τον Υπολογιστή Γράφω Επικοινωνώ Προγραμματίζω Ο η/υ ως ενιαίο σύστημα Απλό κείμενο, paint, αρχεία Μορφοποίηση Εικόνα σε κείμενο Αποθήκευση www2.sch.gr E-mail logo
Ειδικοί σκοποί Η εξοικείωση των μαθητών με τις βασικές λειτουργίες του υπολογιστή, αναγνώρισή του ως εποπτικό γνωστικό και διερευνητικό εργαλείο Ο μαθητής να μαθαίνει με τη χρήση των Νέων Τεχνολογιών παρά για τη χρήση τους
Η διαχείριση της πληροφορίας οριζόντιος στόχος όλων των μαθημάτων Αναζήτηση, συλλογή και επεξεργασία δεδομένων Παραγωγή πληροφορίας, επικοινωνία και ανταλλαγή του παραγόμενου προϊόντος με τελικό ζητούμενο τη γνώση και τη διαμόρφωση άποψης και γνώμης Σύνδεση με όλα τα γνωστικά αντικείμενα τα οποία και υποστηρίζει αλλά και με τις δραστηριότητες της σχολικής ζωής (σχολική εφημερίδα, αφίσες, ανακοινώσεις, καλλιτεχνικές εκδηλώσεις κτλ.)
Επιμέρους ειδικοί σκοποί Να προσεγγίσουν βασικές έννοιες των νέων τεχνολογιών. Να γνωρίσουν την κεντρική μονάδα και τις βασικές περιφερειακές συσκευές, να εξηγούν τη χρησιμότητά τους και να τις θέτουν σε λειτουργία. Να εργασθούν με σχετική αυτονομία σε γραφικό περιβάλλον εργασίας. Να αντιληφθούν τον υπολογιστή, τις περιφερειακές συσκευές και το χρησιμοποιούμενο λογισμικό ως ενιαίο σύστημα. Να επικοινωνήσουν και να αναζητήσουν πληροφορίες από τον παγκόσμιο ιστό με τη βοήθεια ή όχι του δασκάλου. Να χρησιμοποιήσουν εφαρμογές πολυμέσων εκπαιδευτικές και να κατανοήσουν τις έννοιες της πλοήγησης και αλληλεπίδρασης. Να αναγνωρίσουν την συμβολή της ομαδικής εργασίας στην παραγωγή έργου. Να μπορούν να παρουσιάσουν τις σκέψεις τους με τρόπο που θα επιλέξουν (σχέδια, πίνακες, κείμενο).
Επιμέρους ειδικοί σκοποί Να ευαισθητοποιηθούν σε θέματα προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων ασφάλειας των πληροφοριών, συμπεριφοράς στο διαδίκτυο. Να αναπτύξουν κριτική στάση σχετικά με τη χρήση των υπολογιστών για την αντιμετώπιση προβλημάτων. Να μπορούν να αναφέρουν εφαρμογές των νέων τεχνολογιών στο σύγχρονο κόσμο. Να προβληματιστούν για τις επιπτώσεις από την εφαρμογή των ΤΠΕ στο περιβάλλον, στη γλώσσα, στις αξίες και τον πολιτισμό.
Διαθεματικά σχέδια εργασίας Ενδεικτικές δραστηριότητες για τις τάξεις Α Β - Γ Τα παιδιά σε ομάδες σχεδιάζουν τα μέρη του υπολογιστή. Αναγνωρίζουν τα μέρη του. Θεατρικό παιχνίδι με αναπαράσταση δραματοποίηση των μερών του υπολογιστή. Αναφορά κανόνων σωστής συμπεριφοράς στον υπολογιστή. Άσκηση στη χρήση του ποντικιού με το κατάλληλο λογισμικό. Δημιουργία σχημάτων σε διάφορα μεγέθη και συνδυασμοί αυτών. Εκτύπωση εργασιών. Με το κατάλληλο CD-ROM ακούν μουσική, παραμύθι ή βλέπουν video.
Διαθεματικά σχέδια εργασίας Ενδεικτικές δραστηριότητες για τις τάξεις Δ Ε - ΣΤ Μαθαίνουν οι μαθητές να ανοίγουν και να κλείνουν σωστά τον υπολογιστή και τις άλλες συσκευές. Μαθαίνουν να ανοίγουν και να κλείνουν εφαρμογές και να χειρίζονται τα παράθυρα. Συνεργάζονται και φτιάχνουν προσκλήσεις για τη γιορτή του σχολείου, ου, το περιοδικό ή την εφημερίδα. Μαθαίνουν στρατηγικές για να εντοπίζουν πληροφορίες. Επισκέπτονται επιλεγμένους δικτυακούς τόπους. Κάνουν μορφοποίηση κειμένων, εισαγωγή εικόνων, αποθήκευση εργασιών τους. Μαθαίνουν να χρησιμοποιούν πρόγραμμα ηλεκτρονικής επικοινωνίας.
Επισημάνσεις Η συνεχώς διογκούμενη διεθνής και ελληνική βιβλιογραφία έχει ήδη δείξει ότι οι δυνατότητες των ΤΠΕ μπορούν να αξιοποιηθούν για μια σημαντική αναβάθμιση της εκπαιδευτικής διαδικασίας στο σχολείο (κατ επέκταση και της κοινωνίας) κάτω όμως από ορισμένες προϋποθέσεις που, όταν απουσιάζουν είναι δυνατό να οδηγήσουν ακόμη και στην ενίσχυση, αντί της υπέρβασης, ορισμένων ανεπιθύμητων χαρακτηριστικών και αποτελεσμάτων της εκπαίδευσης. Είναι όμως σημαντικό να κατανοηθεί ότι εκείνο που προσδίδει αξία στις ΤΠΕ είναι η παιδαγωγική μάλλον χρήση των δυνατοτήτων τους και όχι τόσο η τεχνολογική διάστασή τους καθ εαυτή.
Επισημάνσεις Δεδομένου λοιπόν ότι στόχος της εισαγωγής των Νέων Τεχνολογιών στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση δεν είναι η διδασκαλία του υπολογιστή ως ξεχωριστού γνωστικού αντικειμένου, ούτε ο στείρος γλωσσικός Αλφαβητισμός, αλλά η παιδαγωγική του χρήση (μέσω της οποίας επιτυγχάνεται έμμεσα και η τεχνολογική μάθηση), το πρόβλημα της αξιοποίησής του στο δημοτικό είναι πρωτίστως παιδαγωγικό και μετά τεχνολογικό.
Προτάσεις για διαθεματικές δραστηριότητες Εργαλεία Αναζήτηση Συλλογή και επεξεργασία δεδομένων Παραγωγή πληροφορίας Επικοινωνία Ανταλλαγή προϊόντος Έρευνες των Niemic,, Walberg και Liao δείχνουν ότι οι μαθητές αποκτούν γνωστικές δεξιότητες, λογικής σκέψης, αιτιολόγησης, σχεδιασμού και δεξιότητες λύσης προβλημάτων
Χρήσεις των Η/Υ στη σχολική τάξη Ως εργαλεία μάθησης Ως εκπαιδευτές των μαθητών(tutors) Ως μαθητευόμενοι (Learners) Ως αντικείμενο μελέτης (Subject of Study) Ως ταξινομητές των πληροφοριών της σχολικής τάξης
Εργαστήρια Πληροφορικής Ετοιμασία εκπαιδευτικού υλικού δασκάλων Χρήση Διδακτική μαθημάτων με τη χρήση κατάλληλου λογισμικού Πρακτική εξάσκηση στη διδασκαλία ξένων γλωσσών Ανάθεση εργασιών Θέματα σχολικής ζωής Επικοινωνία
Χρήση του Internet Πολλοί ερευνητές αξιολογούν θετικά τη χρήση του Internet στην εκπαίδευση. Παρέχει πρόσβαση σε πληροφορίες και αυξάνει τις ερευνητικές και αναλυτικές δεξιότητες. Παρέχει στους μαθητές τη δυνατότητα να έρθουν σε επαφή με νέες μαθησιακές εμπειρίες Οι μαθητές μπορούν να δημοσιεύουν τα δικά τους κείμενα. Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να επικοινωνούν με συναδέλφους τους. Εύκολη η πρόσβαση σε μουσεία, βιβλιοθήκες, βάσεις δεδομένων Επίσης πολλές είναι οι δυνατότητες ανεύρεσης πληροφοριών πολλών σχεδίων μαθημάτων
Εκπαιδευτικά Λογισμικά Θεωρείται το λογισμικό που περιέχει διδακτικούς στόχους με παιδαγωγική σημασία και επιφέρει συγκεκριμένα μαθησιακά αποτελέσματα Ανάλογα με τον σκοπό δημιουργίας Είδη Γενικού σκοπού Ειδικού σκοπού Παραγωγής και Παρουσίασης Εκπαιδευτικού υλικού
CAI (Computer Assisted Instruction Καθοδήγηση με τη βοήθεια η/υ Τύποι Εκπαιδευτικού Λογισμικού CAI Εκπαιδευτικά Λογισμικά Drill and practice Εξάσκησης εκγύμνασης με χρήση η/υ Παρουσία εκπαιδευτικής ενότητας τυχαία σειρά ερωτήσεων Tutorial Εκπαίδευσης φροντιστηρίου Παρουσία μαθημάτων με ερωτήσεις μετάβαση από ενότητα σε ενότητα σύμφωνη με πρόοδο Problem Solving Λύσης προβλημάτων Χρησιμοποίηση η/υ ως μέσου επίλυσης προβλημάτων Simulations Προσομοιώσεων Παρουσίαση κατάλληλου περιβάλλοντος
Αξιολόγηση του εκπαιδευτικού λογισμικού Παιδαγωγικά Κριτήρια Είναι κατάλληλο για το κοινό στο οποίο απευθύνεται από άποψη γνώσεων και δεξιοτήτων; Υπηρετεί τον διδακτικό σκοπό και τους στόχους; Συμπληρώνει επιτυχώς άλλη μορφή διδακτικού υλικού; Διεγείρει το ενδιαφέρον του μαθητή; Οδηγεί το μαθητή από διαφορετική αφετηρία στους ίδιους στόχους; Υπάρχει δυνατότητα τροποποίησης του λογισμικού από τους διδάσκοντες; Γίνονται προτροπές για είσοδο δεδομένων;
Σημασία των Η/Υ και της πληροφορικής στο πρόγραμμα του ολοήμερου Άμβλυνση κοινωνικών διαφορών Άμβλυνση πολιτισμικών διαφορών Άμβλυνση μαθησιακών διαφορών Πρόσβαση στην πληροφορία σε όλους τους μαθητές
Κριτική αποτίμηση για τους Η/Υ και τις δυνατότητες που παρέχουν στο ολοήμερο σχολείο Παρέχουν επιπρόσθετους ή διαφορετικούς τρόπους παρουσίασης πληροφοριών στους μαθητές Προσφέρονται για εξατομικευμένη διδασκαλία Βελτιώνουν την ικανότητα για έρευνα Καλλιεργούν τη δημιουργική σκέψη Προσφέρουν ευκαιρία για άμεση αλληλεπίδραση και ανατροφοδότηση Δυνατότητα αποθήκευσης και ταχύτατης ανάκλησης των πληροφοριών Δυνατότητα αυτορρυθμιζόμενης μάθησης.
Παράγοντες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και να ελαχιστοποιούνται Δίνουν έμφαση στα γεγονότα και στις ποικίλες ασκήσεις Δεν εστιάζουν την προσοχή στην καλλιέργεια του συναισθήματος Δίνουν λίγες ευκαιρίες για προφορική διατύπωση
Προβλήματα Υπάρχουν εργαστήρια; Λειτουργούν; Υπάρχουν λογισμικά; Υπάρχουν εκπαιδευτικά βοηθήματα με ενδεικτικά σενάρια διδασκαλίας; Γίνονται επιμορφωτικά σεμινάρια για την εφαρμογή των νέων τεχνολογιών στην εκπαιδευτική διαδικασία; Ποιος είναι ο ρόλος των δασκάλων στα νέα δεδομένα;
Γενικά συμπεράσματα Δεν ενδείκνυται η χρησιμοποίηση των Η/Υ σε όλες τις περιπτώσεις, αλλά μόνο σ εκείνες που προάγουν τη συνεργασία και την ενεργητική μάθηση των μαθητών Δεν είναι σωστό να καλύπτουν μεμονωμένα τμήματα του αναλυτικού προγράμματος αντίθετα πρέπει να ενεργούν ως μέσα για την επίτευξη των σκοπών και στόχων του σχολείου Τα πολυμέσα (συνδυασμός προφορικού λόγου, μουσικής, ηχητικών εφφέ, διαγράμματα, annimations) αποτελούν ελκυστικά μέσα μάθησης
Γενικά συμπεράσματα Ο δάσκαλος παραμένει κλειδί για τη σωστή και αποτελεσματική χρησιμοποίηση των Η/Υ στην τάξη Η Η ποιότητα της προσφοράς των Η/Υ εξαρτάται από την ποιότητα των προγραμμάτων, τα οποία φτιάχνουν οι άνθρωποι
Επίλογος Κοινωνία της Πληροφορίας Πληρέστερη μάθηση : Παραδοσιακή διδασκαλία με τη χρήση ΤΠΕ