ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ Χ. ΓΕΡΜΑΝΛΗ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Η/Υ ΤΟΜΕΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΥΨΗΛΩΝ ΤΑΣΕΩΝ ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΙΑΠΙΣΤΕΥΣΗ ΚΑΤΑ ΕΛΟΤ ΕΝ ISO/IEC 17025 ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΥΨΗΛΩΝ ΤΑΣΕΩΝ ΑΠΘ «ΕΛΟΤ ΕΝ 1081: Ελαστικά καλύµµατα δαπέδων - Προσδιορισµός της ηλεκτρικής αντίστασης» ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ Χ. ΓΕΡΜΑΝΛΗ Επιβλέπων καθηγητής: Π. Ν. ΜΙΚΡΟΠΟΥΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2007

Ευχαριστίες Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον επιβλέποντα της διπλωµατικής εργασίας µου, Επίκουρο Καθηγητή κ. Παντελή Μικρόπουλο για την καθοδήγηση, τη βοήθεια και το χρόνο που διέθεσε άπλετα στην εργασία αυτή. Οφείλω ευχαριστίες στη Β Χηµική Υπηρεσία Θεσσαλονίκης του Γενικού Χηµείου του Κράτους και την κ. Σταθουδάκη Ελένη καθώς και στο Ελληνικό Ινστιτούτο Μετρολογίας και την κ. Φλουδά Ειρήνη για τις ιδιαίτερα χρήσιµες πληροφορίες που µου έδωσαν µε βάση τις γνώσεις και την εµπειρία τους στον τοµέα της διαπίστευσης εργαστηρίων. Ιδιαίτερες ευχαριστίες οφείλω στους φίλους Βασίλειο Γκιόργκα και Κωνσταντίνο Χονδρόπουλο για το υλικό και τις πληροφορίες που µου παρείχαν. Πάνω απ όλα, είµαι ευγνώµων στους γονείς µου, π. Χρήστο και Μαίρη Γέρµανλη για τη στήριξή τους όλα αυτά τα χρόνια. Κατερίνα Γέρµανλη

Σ αυτούς που µε διδάσκουν µε τα λόγια τους και τη ζωή τους.

Περίληψη Στα πλαίσια της παρούσας διπλωµατικής εργασίας µελετήθηκε το πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ ISO/IEC 17025 και αναπτύχθηκε σηµαντικό τµήµα της τεκµηρίωσης του συστήµατος για την ποιότητα που πρέπει να εφαρµόσει το Εργαστήριο Υψηλών Τάσεων ΑΠΘ για να διαπιστευθεί κατά το παραπάνω πρότυπο, µε πεδίο διαπίστευσης «Προσδιορισµός της ηλεκτρικής αντίστασης ελαστικών καλυµµάτων δαπέδων µε χρήση του προτύπου ΕΛΟΤ ΕΝ 1081: 1998». Αρχικά παρουσιάζονται γενικά στοιχεία σχετικά µε τα πρότυπα ΕΛΟΤ ΕΝ 1081:1998 και ΕΛΟΤ ΕΝ ISO/IEC 17025:2005 και γίνεται αναφορά στα περιεχόµενα των δύο προτύπων. Όσον αφορά το ΕΛΟΤ ΕΝ 1081:1998 γίνεται αναφορά στον τρόπο δειγµατοληψίας, στον απαιτούµενο εξοπλισµό, στα µεγέθη που πρέπει να µετρηθούν και στους τρόπους µέτρησης αυτών καθώς και στον τρόπο παρουσίασης των αποτελεσµάτων των µετρήσεων. Όσον αφορά το πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ ISO/IEC 17025:2005 παρουσιάζεται η ιστορική του εξέλιξη, η σχέση του µε το πρότυπο ISO 9001 και περιγράφονται εν συντοµία οι απαιτήσεις για τη διοίκηση, οι τεχνικές απαιτήσεις και η διαδικασία διαπίστευσης από το Εθνικό Σύστηµα ιαπίστευσης (Ε.ΣΥ..). Στη συνέχεια αναπτύσσεται η απαιτούµενη τεκµηρίωση, που περιλαµβάνει το εγχειρίδιο για την ποιότητα, τις διαδικασίες, και τα έγγραφα που αφορούν το σύστηµα διαχείρισης της ποιότητας. Η τεκµηρίωση αυτή αποτελεί και τον κύριο όγκο της παρούσας διπλωµατικής εργασίας. Επιπλέον, επισυνάπτεται συµπληρωµένη η αίτηση διαπίστευσης, δηλαδή η φόρµα που πρέπει να καταθέσει στο Ε.ΣΥ.. κάθε εργαστήριο που επιθυµεί να διαπιστευθεί. Η φόρµα αυτή περιλαµβάνει ερωτηµατολόγιο που καλύπτει τις βασικές απαιτήσεις του ΕΛΟΤ ΕΝ ISO/IEC 17025:2005 και το εργαστήριο καλείται να απαντήσει αν πληροί αυτές τις απαιτήσεις ή όχι. Από την διπλωµατική εργασία αυτή έγινε φανερό ότι η διαπίστευση του Εργαστηρίου Υψηλών Τάσεων είναι µια επίπονη και χρονοβόρα διαδικασία, για την υλοποίηση της οποίας είναι απαραίτητο να υιοθετηθούν νέοι τρόποι οργάνωσης και λειτουργίας του Εργαστηρίου. Οι τρόποι αυτοί µπορούν να αποτελέσουν ένα χρήσιµο εργαλείο για την οργάνωση και τον έλεγχο όλων των παραµέτρων του εργαστηρίου. Τα προβλήµατα που προέκυψαν αφορούν κυρίως την αύξηση της γραφειοκρατίας και τη δυσκολία εφαρµογής µερικών από τις απαιτήσεις του προτύπου ΕΛΟΤ ΕΝ ISO/IEC 17025:2005 οι οποίες αναφέρονται σε εργαστήρια µε πολυάριθµο προσωπικό. Παρόλα αυτά η διαπίστευση είναι ένα µέσο που εξασφαλίζει διεξαγωγή δοκιµών µε ελαχιστοποίηση όλων των παραγόντων που µπορούν να επηρεάσουν την αξιοπιστία τους. Ως εκ τούτου αυξάνει το κύρος του Εργαστηρίου και την προοπτική συνεργασίας µε φορείς που απαιτούν παροχή υπηρεσιών υψηλού επιπέδου.

Πίνακας Περιεχοµένων Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή... 1 1.1 Σκοπός της διπλωµατικής εργασίας... 1 1.2 Οργάνωση διπλωµατικής εργασίας... 1 Κεφάλαιο 2 Το πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ 1081... 3 2.1 Ορισµοί... 3 2.2 ειγµατοληψία... 3 2.3 Εξοπλισµός...3 2.4 Μετρήσεις... 4 2.5 Υπολογισµοί και παρουσίαση των αποτελεσµάτων... 7 2.6 Έκθεση δοκιµής... 8 Κεφάλαιο 3 Το πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ ISO/IEC 17025... 9 3.1 Ιστορική ανασκόπηση... 9 3.2 Σχέση προτύπων ISO 17025 και ISO 9001... 9 3.3 ιαδικασία διαπίστευσης... 10 3.4 ιάρθρωση προτύπου - Βασικές απαιτήσεις... 11 Κεφάλαιο 4 Απαιτήσεις για τη διοίκηση... 13 4.1 Οργάνωση... 13 4.2 Σύστηµα διαχείρισης ποιότητας... 13 4.3 Έλεγχος εγγράφων... 13 4.4 Ανασκόπηση αιτήσεων, προσφορών και συµβάσεων... 13 4.5 Υπεργολαβία δοκιµών και διακριβώσεων... 13 4.6 Αγορά υπηρεσιών και προµήθειες... 14 4.7 Εξυπηρέτηση του πελάτη... 14 4.8 Παράπονα... 14 4.9 Έλεγχος µη συµµορφούµενης εργασίας δοκιµών ή/και διακριβώσεων... 14 4.10 Βελτίωση... 14 4.11 ιορθωτικές ενέργειες... 14 4.12 Προληπτικές ενέργειες... 15 4.13 Έλεγχος αρχείων... 15 4.14 Εσωτερικές επιθεωρήσεις... 15

4.15 Ανασκοπήσεις από τη διοίκηση... 15 Κεφάλαιο 5 Τεχνικές απαιτήσεις... 17 5.1 Γενικά... 17 5.2 Προσωπικό... 17 5.3 Χώροι εγκατάστασης και περιβαλλοντικές συνθήκες... 17 5.4 Μέθοδοι δοκιµών και διακριβώσεων και επικύρωση των µεθόδων... 17 5.5 Εξοπλισµός... 17 5.6 Ιχνηλασιµότητα µετρήσεων... 18 5.7 ειγµατοληψία... 18 5.8 Χειρισµός αντικειµένων δοκιµής και διακρίβωσης... 18 5.9 ιασφάλιση της ποιότητας των αποτελεσµάτων δοκιµών και διακριβώσεων... 18 5.10 Σύνταξη εκθέσεων αποτελεσµάτων... 18 Κεφάλαιο 6 Συµπεράσµατα... 19 Παράρτηµα Α Εγχειρίδιο για την Ποιότητα ιαδικασίες- Έγγραφα Φόρµες... 21 Παράρτηµα Β Αίτηση διαπίστευσης... 145 Βιβλιογραφία

- 1-1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Σκοπός Αποτελεί πρόκληση για κάθε σύγχρονο εργαστήριο η προοπτική του συνεχούς ελέγχου και αξιολόγησης όλων των παραµέτρων που επηρεάζουν τη λειτουργία του, µε σκοπό τη συνεχή βελτίωση της λειτουργίας του και των υπηρεσιών που παρέχει. Στην υλοποίηση αυτής της προοπτικής σηµαντική µπορεί να αποδειχθεί η συµβολή εξειδικευµένων προτύπων ποιότητας, τα οποία συνδράµουν στην επισήµανση όλων των παραγόντων που είναι κρίσιµοι για τη λειτουργία του εργαστηρίου και καθορίζουν τρόπους χειρισµού αυτών των παραγόντων. Ένα τέτοιο πρότυπο είναι το «ΕΛΟΤ ΕΝ ISO/IEC 17025: Γενικές απαιτήσεις για την ικανότητα των εργαστηρίων δοκιµών και διακριβώσεων». Στα πλαίσια αυτής της διπλωµατικής εργασίας έγινε προσπάθεια να εφαρµοστεί το παραπάνω πρότυπο στο Εργαστήριο Υψηλών Τάσεων ΑΠΘ και στη µέτρηση ηλεκτρικής αντίστασης ελαστικών καλυµµάτων δαπέδων που περιγράφεται από το πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ 1081. Χρειάστηκε να κατανοηθούν οι απαιτήσεις των προτύπων και στη συνέχεια να αναπτυχθεί -όπως απαιτείται από το ISO 17025- έγγραφη τεκµηρίωση, δηλαδή ένα εγχειρίδιο που περιγράφει το σύστηµα διαχείρισης ποιότητας που εφαρµόζει το εργαστήριο και όλα τα έγγραφα και οι διαδικασίες που σχετίζονται µε αυτό το σύστηµα. Απώτερος σκοπός του όλου πονήµατος είναι να διαφανούν τα πλεονεκτήµατα και µειονεκτήµατα που απορρέουν από την εφαρµογή ενός συστήµατος για την ποιότητα στο Εργαστήριο Υψηλών Τάσεων ΑΠΘ και να τεθούν οι βάσεις για ενδεχόµενη διαπίστευση του Εργαστηρίου από το Εθνικό Σύστηµα ιαπίστευσης (ΕΣΥ, πρώην Εθνικό Συµβούλιο ιαπίστευσης). 1.2 Οργάνωση διπλωµατική εργασίας Η εργασία αυτή αποτελείται από επτά κεφάλαια. Το πρώτο είναι εισαγωγικό. Στο δεύτερο και το τρίτο περιγράφονται και αναλύονται τα πρότυπα ΕΛΟΤ ΕΝ 1081 και ΕΛΟΤ ΕΝ ISO/IEC 17025 αντίστοιχα. Στη συνέχεια, στο τέταρτο κεφάλαιο αναπτύσσονται οι απαιτήσεις για τη διοίκηση του προτύπου ΕΛΟΤ ΕΝ ISO/IEC 17025 ενώ στο πέµπτο οι τεχνικές απαιτήσεις. Το έκτο κεφάλαιο περιλαµβάνει τα συµπεράσµατα της εργασίας και το έβδοµο τη βιβλιογραφία. Τέλος, στο παράρτηµα Α επισυνάπτεται το Εγχειρίδιο Ποιότητας, οι διαδικασίες και τα έγγραφα φόρµες που συνδέονται µε το σύστηµα διαχείρισης ποιότητας, ενώ στο παράρτηµα Β παρουσιάζεται συµπληρωµένη η αίτηση για διαπίστευση του Εργαστηρίου Υψηλών Τάσεων ΑΠΘ προς το Εθνικό Σύστηµα ιαπίστευσης.

- 3-2. ΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΕΛΟΤ ΕΝ 1081 Το πρότυπο «ΕΛΟΤ ΕΝ 1081: Ελαστικά καλύµµατα δαπέδων Προσδιορισµός της ηλεκτρικής αντίστασης», παραθέτει αρχικά στον αναγνώστη βασικούς ορισµούς και στη συνέχεια ορίζει τον τρόπο διεξαγωγής της µέτρησης ηλεκτρικής αντίστασης ελαστικών καλυµµάτων δαπέδων, περιγράφει τη διαδικασία της δειγµατοληψίας, θέτει προδιαγραφές για τον εξοπλισµό και διασαφηνίζει όλες τις απαραίτητες λεπτοµέρειες για τον προσδιορισµό της ηλεκτρικής αντίστασης, όπως περιγράφονται παρακάτω: 2.1 Ορισµοί Είδη αντιστάσεων Εγκάρσια αντίσταση R 1 : Η ηλεκτρική αντίσταση που µετριέται ανάµεσα σε ένα τρίποδο ηλεκτρόδιο πάνω στην επιφάνεια του δοκιµίου και σε ένα ηλεκτρόδιο τοποθετηµένο στην κάτω πλευρά του δοκιµίου. Αντίσταση ως προς γη R 2 : Η ηλεκτρική αντίσταση που µετριέται ανάµεσα σε ένα τρίποδο ηλεκτρόδιο που είναι τοποθετηµένο υπό φορτίο (βάρος) στην επιφάνεια ενός στρωµένου ελαστικού καλύµµατος και τη γη. Επιφανειακή αντίσταση R 3 : Η ηλεκτρική αντίσταση που µετριέται ανάµεσα σε δύο τρίποδα ηλεκτρόδια που είναι υπό φορτίο (βάρος) τοποθετηµένα σε σταθερή απόσταση 100 mm στην επιφάνεια ενός στρωµένου ελαστικού καλύµµατος. 2.2 ειγµατοληψία Λαµβάνεται αντιπροσωπευτικό δείγµα από όλο το διαθέσιµο υλικό. Σε περίπτωση ρολού, λαµβάνεται περίπου το ένα τρίτο των δειγµάτων από την περιοχή κοντά στις άκρες του ρολού, µε την απόσταση της εξώτατης άκρης του δείγµατος και τις εγγύτερης άκρης του ρολού να κυµαίνεται µεταξύ 50 και 100 mm. 2.3 Εξοπλισµός Τρίποδο ηλεκτρόδιο. Αποτελείται από τριγωνική πλάκα αλουµινίου µε µονωτική επίστρωση στην πάνω επιφάνειά της και 3 κυλινδρικά πόδια από αγώγιµο ελαστοµερές στην κάτω επιφάνεια της και σε απόσταση 180 mm µεταξύ τους (βλ. Σχήµα 1, οι διαστάσεις δίνονται σε χιλιοστα). Κάθε πόδι έχει σκληρότητα 50-70 IRHD σύµφωνα µε το ISO 48 και ηλεκτρική αντίσταση µικρότερη των 10 3 Ω όταν µετριέται µεταξύ δύο µεταλλικών επιφανειών. Σηµείωση: Ένα τέτοιο ηλεκτρόδιο παρέχει καλύτερη επαφή µε ένα λείο ελαστικό κάλυµµα δαπέδου και στην πράξη αυτό το είδος ηλεκτροδίου έχει αποδειχθεί το πιο αποτελεσµατικό.

- 4 - Λεπτοµέρεια Α Ελαστικό πόδι Σχήµα 1: Τρίποδο ηλεκτρόδιο Φορτίο. Είναι ικανό να ασκήσει δύναµη τουλάχιστον ίση µε 300 Ν στο τρίποδο ηλεκτρόδιο. Σηµείωση: Μπορεί να επιτευχθεί µε την εφαρµογή του βάρους ενός ανθρώπου. Για τη µέθοδο C ο άνθρωπος µπορεί να στέκεται µε ένα πόδι πάνω σε κάθε ηλεκτρόδιο. Ωµόµετρο. Είναι ρυθµισµένο να µετράει την αντίσταση R του καλύµµατος δαπέδου µε ακρίβεια ± 5% για εύρος τιµών αντιστάσεων µεταξύ 10 3 και 10 10 Ω και µε ακρίβεια ± 10 % για µεγαλύτερες τιµές από 10 10 Ω αντιστάσεις. Για αντιστάσεις µικρότερες ή ίσες από 10 6 Ω η τάση ανοιχτού κυκλώµατος πρέπει να είναι 100 V dc και για αντιστάσεις µεγαλύτερες από 10 6 Ω πρέπει να είναι 500 V dc. Όργανο µέτρησης περιβαλλοντικών συνθηκών. Για τη µέτρηση της θερµοκρασίας ακρίβεια ±2 C ενώ για τη µέτρηση της σχετικής υγρασίας ακρίβεια ±5%. 2.4 Μετρήσεις 2.4.1 Μέθοδος Α Κατακόρυφη αντίσταση, R 1

- 5-2.4.1.1 Αρχή Η κατακόρυφη αντίσταση ανάµεσα σε ένα επιφανειακό (surface) ηλεκτρόδιο και σε ένα ηλεκτρόδιο προσαρτηµένο (attached) στο κάτω µέρος (underside) ενός δοκιµίου µετράται χρησιµοποιώντας µια καθορισµένη τάση και ένα ωµόµετρο. 2.4.1.2 Πρόσθετος εξοπλισµός και ουσίες Εξοπλισµός Αγώγιµο υπόστρωµα που λειτουργεί ως ηλεκτρόδιο βάσης, π.χ. µεταλλική πλάκα, µε διαστάσεις µεγαλύτερες από το δοκίµιο. Φούρνος µε ανακύκλωση αέρα (air circulating oven), ικανός να διατηρείται στους (40±2) C. Ουσίες ιάλυµα γραφίτη, colloidal γραφίτης ενός τύπου που ξηραίνεται στον αέρα σε θερµοκρασία δωµατίου. Καθαριστικό υγρό, π.χ. εθανόλη, ισοπροπανόλη. 2.4.1.3 Προετοιµασία δοκιµίων Λαµβάνονται είτε τρεις πλάκες (tiles) από την ίδια στοίβα/οµάδα (batch) είτε τρία δοκίµια µε πλευρά ελάχιστου µήκους ίσου µε 400 mm από ένα φύλλο/ρολό (sheet). Το δοκίµιο καθαρίζεται µε καθαριστικό υγρό. Μετά το καθάρισµα, το κάτω µέρος του δοκιµίου καλύπτεται µε σταθεροποιηµένο, αραιωµένο διάλυµα γραφίτη, και ξηραίνεται το σε φούρνο, σε θερµοκρασία (40±2) C για χρόνο τουλάχιστον ίσο µε 96 h. 2.4.1.4 Αρχικές συνθήκες Το δοκίµιο προετοιµάζεται σε θερµοκρασία (23±2) C και σχετική υγρασία (50±5)% για χρόνο τουλάχιστον ίσο µε 48 h. Αυτές οι συνθήκες διατηρούνται κατά τη διάρκεια της εργαστηριακής δοκιµής. Μπορούν να χρησιµοποιηθούν άλλες συνθήκες εφόσον συµφωνηθεί µεταξύ των εµπλεκόµενων µελών. 2.4.1.5 ιαδικασία Το καθαρισµένο τρίποδο ηλεκτρόδιο τοποθετείται στην επιφάνεια του δοκιµίου και συνδέεται µε το ωµόµετρο (βλ. Σχήµα 2). Επιπρόσθετα, συνδέεται µε το ωµόµετρο το ηλεκτρόδιο βάσης. Το τρίποδο ηλεκτρόδιο πιέζεται ώστε να ασκηθεί δύναµη τουλάχιστον 300Ν στο κάλυµµα και εφαρµόζεται η τάση. Σηµείωση: Η καλή εφαρµογή του φορτίου εξασφαλίζει καλή ροή ηλεκτρικού ρεύµατος. Μετράται η αντίσταση ή το ρεύµα 10-15 s µετά την εφαρµογή της τάσης. Η διαδικασία επαναλαµβάνεται, αφού επανατοποθετηθεί το τρίποδο ηλεκτρόδιο.

- 6 - Τρίποδο ηλεκτρόδιο οκίµιο Ωµόµετρο Μεταλλικό επίπεδο Σχήµα 2: Μέτρηση κατακόρυφης αντίστασης 2.4.2 Μέθοδος Β Αντίσταση ως προς γη, R 2 2.4.2.1 Αρχή Η ηλεκτρική αντίσταση ενός στρωµένου καλύµµατος δαπέδου µετριέται ανάµεσα σε ένα επιφανειακό ηλεκτρόδιο και τη γη. 2.4.2.2 Προετοιµασία δοκιµίων Η δοκιµή εκτελείται επί τόπου τουλάχιστον 48h µετά το στρώσιµο του καλύµµατος. Πριν τη λήψη οποιωνδήποτε µετρήσεων, αποµακρύνεται κάθε ακαθαρσία από το κάλυµµα σύµφωνα µε τις οδηγίες του κατασκευαστή. 2.4.2.3 ιαδικασία Καταγράφονται η θερµοκρασία και τη σχετική υγρασία. Το καθαρισµένο τρίποδο ηλεκτρόδιο τοποθετείται στην επιφάνεια του ξηρού καλύµµατος του δαπέδου και συνδέεται το µε το ωµόµετρο. Ακόµη, η γη (earth) συνδέεται µε το ωµόµετρο. Το τρίποδο ηλεκτρόδιο πιέζεται ώστε να ασκηθεί δύναµη τουλάχιστον 300Ν στο κάλυµµα και εφαρµόζεται η τάση. Λαµβάνεται ένδειξη 10-15 s µετά από την εφαρµογή της τάσης. Η διαδικασία επαναλαµβάνεται, αν απαιτείται, αφού επανατοποθετηθεί το τρίποδο ηλεκτρόδιο. Για περιοχές < 10 m 2 πρέπει να ληφθούν τουλάχιστον 3 τιµές ενδείξεων. Για µεγαλύτερες περιοχές, το πλήθος των µετρήσεων συµφωνείται ανάµεσα στα συµβαλλόµενα µέρη. 2.4.3 Μέθοδος C Επιφανειακή αντίσταση, R 3 2.4.3.1 Αρχή Η ηλεκτρική αντίσταση ενός στρωµένου καλύµµατος δαπέδου µετριέται στην επιφάνεια µεταξύ δύο ηλεκτροδίων.

- 7-2.4.3.2 Προετοιµασία δοκιµίων Η δοκιµή εκτελείται επί τόπου τουλάχιστον 48h µετά το στρώσιµο του καλύµµατος. Πριν τη λήψη οποιωνδήποτε µετρήσεων, αποµακρύνεται κάθε ακαθαρσία από το κάλυµµα σύµφωνα µε τις οδηγίες του κατασκευαστή. 2.4.3.3 ιαδικασία Καταγράφονται η θερµοκρασία και η σχετική υγρασία. Τοποθετούνται δύο καθαρισµένα τρίποδα ηλεκτρόδια, σε απόσταση µεταξύ τους 100 mm, στην επιφάνεια του ξηρού καλύµµατος του δαπέδου (βλ. Σχήµα 3, οι διαστάσεις δίνονται σε χιλιοστά). Καθένα από τα ηλεκτρόδια πιέζεται ώστε να εφαρµοστεί στο καθένα ένα φορτίο που ασκεί δύναµη τουλάχιστον 300 Ν στο κάλυµµα και εφαρµόζεται η τάση. (Η καλή εφαρµογή του φορτίου εξασφαλίζει καλή ροή ηλεκτρικού ρεύµατος). Η αντίσταση ή το ρεύµα µετρούνται 10-15 s µετά την εφαρµογή της τάσης. Η διαδικασία επαναλαµβάνεται, αν απαιτείται, αφού ανυψωθεί το τρίποδο ηλεκτρόδιο / τα τρίποδα ηλεκτρόδια. Για περιοχές < 10 m 2 πρέπει να ληφθούν τουλάχιστον 3 τιµές ενδείξεων. Για µεγαλύτερες περιοχές, το πλήθος των µετρήσεων συµφωνείται ανάµεσα στα συµβαλλόµενα µέρη. Σχήµα 3: Απόσταση µεταξύ των πλευρών των τρίποδων ηλεκτροδίων 2.5 Υπολογισµοί και παρουσίαση των αποτελεσµάτων 2.5.1 Άµεση ανάγνωση ωµοµέτρου Κάθε τιµή καταγράφεται µε ακρίβεια δύο δεκαδικών ψηφίων. 2.5.2 Ωµόµετρο συµµορφούµενο µε την παράγραφο Α.2.2 του IEC 93:1980 Υπολογίζεται κάθε τιµή τη ηλεκτρικής αντίστασης σε Ω µε χρήση της εξίσωσης Ii R x=r i [ 1] Ix όπου R x : η ηλεκτρική αντίσταση R 1 ή R 2 ή R 3, σε Ω, R i : η εσωτερική αντίσταση του οργάνου,

- 8 - I i : το ρεύµα χωρίς το κάλυµµα του δαπέδου, σε ma : το ρεύµα µε κάλυµµα δαπέδου, σε ma I x Η τάση U x υπολογίζεται σε Volts από την εξίσωση Rx Ux=[ ]Uo, Rx + Ri όπου Uo: η τάση ανοικτού κυκλώµατος του οργάνου. 2.6 Έκθεση δοκιµής Η αναφορά της δοκιµής πρέπει να περιέχει: 1. Αναφορά στο πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ 1081, µέθοδο Α, Β ή C. 2. πλήρη προσδιορισµό του µετρούµενου καλύµµατος, συµπεριλαµβανοµένου τύπου, προέλευσης, χρώµατος και κωδικού αριθµού του κατασκευαστή. 3. Ιστορικό του καλύµµατος. 4. Θερµοκρασία και σχετική υγρασία που υπήρχε κατά τη διάρκεια των µετρήσεων. 5. Την εφαρµοζόµενη τάση. 6. Για τη µέθοδο Α: µέση, µέγιστη και ελάχιστη τιµή της κατακόρυφης αντίστασης. 7. Για τη µέθοδο Β: η µέση τιµή και οι επιµέρους τιµές της αντίστασης ως προς γη, καθώς και ο τρόπος (mode) και η ηµεροµηνία στρωσίµατος. 8. Για τη µέθοδο C: η µέση τιµή και οι επιµέρους τιµές της επιφανειακής αντίστασης, καθώς και το σύστηµα εγκατάστασης (installation system) και η ηµεροµηνία στρωσίµατος. 9. Κάθε απόκλιση από το πρότυπο που µπορεί να επηρεάσει τα αποτελέσµατα.

- 9-3. ΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΕΛΟΤ ΕΝ ISO/IEC 17025 3.1 Ιστορική ανασκόπηση Το πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ ISO/IEC 17025:2005 αποτελεί την τελευταία αναθεώρηση της έκδοσης του ΕΛΟΤ ΕΝ ISO/IEC 17025:2000. Αυτό µε τη σειρά του αντικαθιστά το πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ 45001:1989. Η τελευταία αναθεώρηση, το Μάιο του 2005, είχε σκοπό την εναρµόνισή του µε το πρότυπο ISO 9001:2000. 3.2 Σχέση προτύπων ISO 17025 και ISO 9001 Συχνά παρατηρείται σύγχυση ανάµεσα στην ανάγκη εφαρµογής του ISO 9001 ή του ISO17025. Για να εκλείψει αυτή η σύγχυση είναι απαραίτητο πρώτα απ όλα να δοθούν οι ορισµοί των όρων «πιστοποίηση» και «διαπίστευση», οι οποίοι αναφέρονται στα δύο πρότυπα αντίστοιχα. Πιστοποίηση είναι η εξακρίβωση, επαλήθευση και γραπτή επικύρωση από έναν ανεξάρτητο φορέα µε αναγνωρισµένη ικανότητα, σχετικά µε το αν τα χαρακτηριστικά του προσωπικού, των διεργασιών και διαδικασιών, ή των αντικειµένων γενικά ενός οργανισµού, βρίσκονται σε συµφωνία µε τις σχετικές απαιτήσεις. Αντίθετα, διαπίστευση είναι η επίσηµη αναγνώριση από έναν αναγνωρισµένο αρµόδιο φορέα ότι ένα εργαστήριο δοκιµών ή/και διακριβώσεων είναι τεχνικά ικανό να διεξάγει συγκεκριµένους τύπους δοκιµών ή/και διακριβώσεων. Η διαφοροποίηση των δύο εννοιών οφείλεται στο γεγονός ότι η διαπίστευση ενσωµατώνει την πιστοποίηση του συστήµατος για την ποιότητα που εφαρµόζει το εργαστήριο. Περιλαµβάνει όµως επιπλέον απαιτήσεις, δίνοντας έµφαση στην τεχνική επάρκεια του εργαστηρίου. Επιπλέον, η διαπίστευση γίνεται µετά από επιτυχή επιθεώρηση του εργαστηρίου από επιθεωρητές που είναι αποδεδειγµένα τεχνικά επαρκείς και ειδήµονες ως προς το συγκεκριµένο αντικείµενο. Έτσι η διαπίστευση εξασφαλίζει το µέγιστο βαθµό εµπιστοσύνης στην ορθότητα της µέτρησης. Αντίθετα, η πιστοποίηση παρέχει αυξηµένη εµπιστοσύνη ότι η δοκιµή πιθανώς να εκτελείται σωστά. εν πιστοποιείται η ποιότητα προϊόντος ή υπηρεσίας, µπορούν µόνο να δοθούν εγγυήσεις για τη σταθερότητά της ποιότητας µέσω ελεγχόµενων διαδικασιών λειτουργίας. Το ISO 17025 είναι ένα εξειδικευµένο πρότυπο για την οργάνωση και τη λειτουργία εργαστηρίων δοκιµών ή/και διακριβώσεων, ενώ το ISO 9001 µπορεί να εφαρµοστεί σε οποιαδήποτε εµπορική επιχείρηση ή φορέα παροχής υπηρεσιών. Το πρώτο περιλαµβάνει ιδιαίτερες απαιτήσεις για την εξασφάλιση της τεχνικής επάρκειας του εργαστηρίου. Απαιτεί π.χ. από το εργαστήριο να εξασφαλίσει την ιχνηλασιµότητα και να υπολογίσει την αβεβαιότητα των µετρήσεων που εκτελεί, να εξασφαλίσει την καταλληλότητα των µεθόδων που εφαρµόζει, να ελέγχει και να διασφαλίζει την ποιότητα των µετρήσεών του µέσω συνεχών ελέγχων, διεργαστηριακών δοκιµών, χρήσης υλικών αναφοράς κ.α. Καλύπτει βέβαια και θέµατα που αναφέρονται και στο ISO 9001, όπως η εκπαίδευση του προσωπικού, ο έλεγχος των περιβαλλοντικών συνθηκών, ο έλεγχος αρχείων και εγγράφων, η διαχείριση µη συµµορφώσεων, η ύπαρξη πολιτικής για την ποιότητας κ.α. Βασικός του στόχος όµως παραµένει η ελαχιστοποίηση των παραγόντων που µπορεί να επηρεάσουν αρνητικά µια δοκιµή ή/και διακρίβωση. Βασικό στοιχείο της διαπίστευσης αποτελεί το πεδίο διαπίστευσης. Είναι το σηµείο του πιστοποιητικού διαπίστευσης στο οποίο αναφέρονται ρητά οι δοκιµές ή/και διακριβώσεις τις οποίες µπορεί να εκτελεί σύµφωνα µε τις απαιτήσεις του ISO 17025 το εργαστήριο. Το πεδίο διαπίστευσης µπορεί να αλλάξει ή να διευρυνθεί µόνο µετά από επαναξιολόγηση του εργαστηρίου. Αντίθετα, ένα εργαστήριο πιστοποιηµένο κατά ISO 9001 µπορεί να εκτελεί µετρήσεις σε ευρέως καθορισµένες περιοχές και δεν απαιτείται προέγκριση του φορέα πιστοποίησης σε περιπτώσεις τροποποιήσεων.

- 10 - Υποστηρίζεται ότι ένα πιστοποιηµένο εργαστήριο ενδεχοµένως υπερτερούσε έναντι ενός διαπιστευµένου σε θέµατα εσωτερικής οργάνωσης και εξυπηρέτησης πελατών µέχρι το 2005. Με την έκδοση όµως του ISO 17025:2005, η οποία στοχεύει στην εναρµόνισή του µε το ISO 9001, καλύπτονται θέµατα όπως η επιδίωξη ύπαρξης ανάδρασης από τους πελάτες (feedback), η συνεχής επιδίωξη της βελτίωσης του συστήµατος για την ποιότητα, η αξιολόγηση της αποτελεσµατικότητας της εκπαίδευσης κ.α. Έτσι, η διαπίστευση εξασφαλίζει πλέον τόσο την τεχνική επάρκεια του εργαστηρίου όσο και την καλή οργάνωση και λειτουργικότητά του. Άλλωστε, αναφέρεται ρητά στην παράγραφο 1.6 του ISO 17025:2005 ότι εάν ένα εργαστήριο εφαρµόζει τις απαιτήσεις του προτύπου τότε εφαρµόζει σύστηµα διαχείρισης ποιότητας το οποίο πληροί τις προϋποθέσεις του ISO 9001. Είναι χαρακτηριστικό ότι, δεδοµένης της σύγχυσης του κοινού, η κοινή οµάδα εργασίας του ISO (International Standard Organization)-ILAC (International Laboratory Accreditation Cooperation)-IAF (International Accreditation Forum) κατέληξε στην παρακάτω προσθήκη, η οποία µπορεί να αναγράφεται στα πιστοποιητικά διαπίστευσης κατά ΙSO/IEC 17025:2005 καθώς και στις εκθέσεις δοκιµών και στα πιστοποιητικά διακρίβωσης που εκδίδουν εργαστήρια διαπιστευµένα ως προς αυτό το πρότυπο: "Το εργαστήριο είναι διαπιστευµένο σύµφωνα µε το αναγνωρισµένο ιεθνές Πρότυπο ΙSO/IEC 17025:2005. H διαπίστευση αυτή καταδεικνύει τεχνική επάρκεια για ένα συγκεκριµένο πεδίο διαπίστευσης, καθώς επίσης και τη λειτουργία ενός συστήµατος διαχείρισης της ποιότητας εργαστηρίων (σύµφωνα µε την κοινή ανακοίνωση ISO-ILAC-IAF 18.6.2005)." Συµπερασµατικά, όσοι ενδιαφέρονται να λάβουν υπηρεσίες από εργαστήριο δοκιµής ή/και διακρίβωσης θα πρέπει να αναζητούν εργαστήρια διαπιστευµένα κατά ISO 17025 και να µη θεωρούν τα πιστοποιηµένα κατά ISO 9001 εργαστήρια «αποδεκτή» εναλλακτική λύση. 3.3 ιαδικασία διαπίστευσης Εθνικός φορέας διαπίστευσης στην Ελλάδα, αρµόδιος για τη διαπίστευση εργαστηρίων δοκιµών και διακριβώσεων σύµφωνα µε το πρότυπο ISO 17025 είναι το Εθνικό Σύστηµα ιαπίστευσης (Ε.ΣΥ..). Η διαδικασία διαπίστευσης αρχίζει µε την κατάθεση της αίτησης από το εργαστήριο στο Ε.ΣΥ.., µαζί µε τα απαραίτητα έγγραφα και τέλη. Εφόσον το Ε.ΣΥ.. είναι σε θέση να αξιολογήσει το εργαστήριο, ορίζει οµάδα αξιολόγησης. Ο επικεφαλής αξιολογητής διενεργεί υποχρεωτικά προαξιολόγηση και στη συνέχεια ετοιµάζει το πρόγραµµα της αξιολόγησης. Κατά τον προκαθορισµένο χρόνο διενεργείται αξιολόγηση στους χώρους του εργαστηρίου και ελέγχεται η καταλληλότητα των µεθόδων και του εξοπλισµού, η κατάσταση διακρίβωσης, η ικανότητα του προσωπικού, ιδιαίτερα αυτού που διενεργεί δοκιµές και διακριβώσεις, καθώς και η αποτελεσµατικότητα του συστήµατος διαχείρισης της ποιότητας. Η αξιολόγηση ολοκληρώνεται µε καταληκτική συνεδρίαση στην οποία ο επικεφαλής αξιολογητής παρουσιάζει τα ευρήµατα της αξιολόγησης και ο εκπρόσωπος του εργαστηρίου προτείνει τρόπους εξάλειψης τυχόν µη συµµορφώσεων. Ο επικεφαλής αξιολογητής συντάσσει κατάλληλη έκθεση και προτείνει πεδίο διαπίστευσης για το εργαστήριο. Η έκθεση αυτή εξετάζεται από την τεχνική επιτροπή του Ε.ΣΥ... Εφόσον η τεχνική επιτροπή εγκρίνει την εισήγηση του επικεφαλής αξιολογητή, συντάσσει εισήγηση προς το Εθνικό Συµβούλιο ιαπίστευσης, το οποίο, αφού εξετάσει την εισήγηση και διαπιστώσει ότι ικανοποιούνται όλες οι προϋποθέσεις για διαπίστευση, εισηγείται στο Σ τη χορήγηση διαπίστευσης. Οι διαπιστευµένοι φορείς επιτηρούνται από το Ε.ΣΥ.. και υπόκεινται σε επαναξιολόγηση κάθε τέσσερα χρόνια. Η διαδικασία διαπίστευσης περιγράφεται αναλυτικά στο δικτυακό τόπο του Ε.ΣΥ.. (www.esyd.gr).

- 11-3.4 ιάρθρωση προτύπου- Βασικές απαιτήσεις Το ISO 17025:2005 αποτελείται από πέντε κεφάλαια. Τα τρία πρώτα µε τίτλους «Αντικείµενο», «Τυποποιητικές παραποµπές» και «Όροι και ορισµοί» αντίστοιχα είναι εισαγωγικά. Το τέταρτο κεφάλαιο έχει τίτλο «Απαιτήσεις για τη διοίκηση» και περιλαµβάνει τις παραγράφους 4.1-4.15, ενώ το πέµπτο κεφάλαιο αναφέρεται στις «Τεχνικές απαιτήσεις» και περιλαµβάνει τις παραγράφους 5.1-5.10. Οι απαιτήσεις για τη διοίκηση και οι τεχνικές απαιτήσεις σχολιάζονται παρακάτω. Τέλος το πρότυπο περιλαµβάνει δύο παραρτήµατα µε τίτλους «Ονοµαστική αντιστοίχηση µε το ISO 9001:2000» και «Κατευθυντήριες Οδηγίες για την καθιέρωση εφαρµογών σε ειδικούς τοµείς» αντίστοιχα.

- 13-4. ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΙΟΙΚΗΣΗ Παρακάτω περιγράφεται συνοπτικά το περιεχόµενο των παραγράφων 4.1-4.15 του ISO 17025 που φέρουν το γενικό τίτλο «Απαιτήσεις για τη διοίκηση». Η αρίθµηση των παραγράφων και οι τίτλοι που ακολουθούν ταυτίζονται µε την αρίθµηση και τους αντίστοιχους τίτλους του προτύπου. 4.1 Οργάνωση Η πρώτη παράγραφος του προτύπου αναφέρεται στην οργάνωση του εργαστηρίου γενικά. Απαιτεί από το εργαστήριο να είναι µια οντότητα νοµικά υπεύθυνη και να έχει οργανώσει τη λειτουργία του έτσι ώστε να ικανοποιούνται οι ανάγκες του προτύπου, των πελατών και των αρχών ή οργανισµών που παρέχουν αναγνώριση. Ακόµη, απαιτεί όπως το σύστηµα διαχείρισης του εργαστηρίου καλύπτει τις εργασίες που εκτελούνται τόσο στις µόνιµες εγκαταστάσεις του, µακριά από τις µόνιµες, κινητές ή προσωρινές εγκαταστάσεις. Αξιώνει την ύπαρξη ενός υπεύθυνου για την ποιότητα και τεχνικής διοίκησης, ενώ παραθέτει µια σειρά προϋποθέσεων που εξασφαλίζουν την εµπιστευτικότητα των πληροφοριών του πελάτη, την αποφυγή σύγκρουσης συµφερόντων, την επικοινωνία εντός του εργαστηρίου, τη συνεχή βελτίωση του συστήµατος για την ποιότητα κ.α. 4.2 Σύστηµα διαχείρισης ποιότητας Σύµφωνα µε την παράγραφο αυτή, το εργαστήριο οφείλει να καθιερώσει και να εφαρµόζει κατάλληλο σύστηµα διαχείρισης ποιότητας, δηλαδή σύστηµα διαχείρισης για την διεύθυνση και τον έλεγχο του εργαστηρίου όσον αφορά την ποιότητα. Το σύστηµα αυτό περιγράφεται σε ένα εγχειρίδιο για την ποιότητα. Το εγχειρίδιο περιλαµβάνει τις πολιτικές και τους αντικειµενικούς σκοπούς του συστήµατος για την ποιότητα, τους ρόλους και τις ευθύνες της τεχνικής διοίκησης, ενώ κάνει αναφορά ή περιλαµβάνει τις διαδικασίες υποστήριξης και τις τεχνικές διαδικασίες που εφαρµόζει το εργαστήριο. Το σύνολο των αντικειµενικών σκοπών περιλαµβάνεται σε µια δήλωση πολιτικής για την ποιότητα, το ελάχιστο περιεχόµενο της οποίας περιγράφεται στην παράγραφο αυτή. Τέλος, το εργαστήριο οφείλει να προσανατολίζεται προς τη συνεχή βελτίωση της αποτελεσµατικότητας του συστήµατος για την ποιότητα και τη διατήρηση της ακεραιότητάς του σε περίπτωση σχεδιασµού αλλαγών και να κάνει γνωστή στο προσωπικό τη σηµασία της ικανοποίησης των απαιτήσεων των πελατών και των απαιτουµένων από διάφορα πρότυπα. 4.3 Έλεγχος εγγράφων Το πρότυπο αξιώνει από το εργαστήριο να εφαρµόσει διαδικασία η οποία περιγράφει τον τρόπο έκδοσης, έγκρισης και αλλαγής εγγράφων. Καλύπτει τόσο τα έγγραφα που διατηρούνται σε έντυπη όσο και σε ηλεκτρονική µορφή. 4.4 Ανασκόπηση αιτήσεων, προσφορών και συµβάσεων Οµοίως, το εργαστήριο οφείλει να εφαρµόσει διαδικασία για την ανασκόπηση των αιτήσεων, των προσφορών και των συµβάσεων. Σκοπός αυτής της διαδικασίας είναι να εξασφαλίσει ότι όλες οι απαιτήσεις είναι καθορισµένες και κατανοητές, το εργαστήριο έχει την ικανότητα και τους πόρους να τις ικανοποιήσει και ότι επιλέγεται η κατάλληλη µέθοδος δοκιµής ή/και διακρίβωσης. Η ανασκόπηση καλύπτει επιπλέον όσες εργασίες δίδονται υπεργολαβία από το εργαστήριο. Πρέπει να τηρούνται αρχεία των ανασκοπήσεων. 4.5 Υπεργολαβία δοκιµών και διακριβώσεων

- 14 - Όταν δίδεται υπεργολαβία πρέπει να ανατίθεται σε ικανό υπεργολάβο. Το εργαστήριο οφείλει να τηρεί κατάλογο των υπεργολάβων µε τους οποίους συνεργάζεται και να ελέγχει τη συµµόρφωση αυτών µε το πρότυπο. Το εργαστήριο είναι υπεύθυνο προς τον πελάτη για την εργασία των υπεργολάβων. 4.6 Αγορά υπηρεσιών και προµήθειες Το εργαστήριο πρέπει να διαθέτει πολιτική και διαδικασία για την επιλογή και προµήθεια των υπηρεσιών και προµηθειών που χρησιµοποιεί και οι οποίες επηρεάζουν τα αποτελέσµατα των δοκιµών ή/και διακριβώσεων που εκτελεί. Τα υλικά πρέπει να ελέγχονται πριν διατεθούν προς χρήση για να επιβεβαιωθεί η καταλληλότητά τους. Το εργαστήριο οφείλει να διατηρεί αρχεία αυτών των ελέγχων. Επιπλέον, είναι αναγκαίο οι προµηθευτές υλικών και υπηρεσιών να αξιολογούνται, να τηρούνται αρχεία αυτών των αξιολογήσεων καθώς και κατάλογος εγκεκριµένων προµηθευτών. Τέλος, το εργαστήριο οφείλει να ανασκοπεί και να εγκρίνει έγγραφα αγορών για υλικά που επηρεάζουν την ποιότητα πριν τα έγγραφα αυτά αποδεσµευτούν. 4.7 Εξυπηρέτηση του πελάτη Το πρότυπο απαιτεί από το εργαστήριο να αποδέχεται τη συνεργασία µε τους πελάτες του για τη διευκρίνιση των απαιτήσεών τους και την παρακολούθηση της επίδοσης του εργαστηρίου, δεδοµένου ότι δεν πλήττεται η εµπιστευτικότητα των στοιχείων άλλων πελατών. Επιπλέον αξιώνει την ύπαρξη ανατροφοδότησης από τους πελάτες, µε σκοπό τη χρήση και ανάλυσή της για τη βελτίωση του συστήµατος για την ποιότητα. 4.8 Παράπονα Το εργαστήριο πρέπει να διαθέτει πολιτική και διαδικασία για την αντιµετώπιση των παραπόνων που λαµβάνει. Οφείλει να διατηρεί αρχεία παραπόνων, διερεύνησης αυτών και αρχεία ενεργειών στις οποίες προβαίνει για την αντιµετώπισή τους. 4.9 Έλεγχος µη συµµορφούµενης εργασίας δοκιµών ή/και διακριβώσεων Οµοίως, το εργαστήριο οφείλει να έχει πολιτική και διαδικασίες για τη διαχείριση οποιασδήποτε εργασίας δε συµµορφώνεται µε τις απαιτήσεις των πελατών ή µε τις διαδικασίες που εφαρµόζει το εργαστήριο στα πλαίσια του συστήµατος για την ποιότητα που έχει εγκαταστήσει. Παρουσιάζονται τα στοιχεία που πρέπει να ελέγχονται από τη διαδικασία αυτή και τίθεται η απαίτηση για ανάληψη διορθωτικών ενεργειών όποτε αυτό κριθεί απαραίτητο. 4.10 Βελτίωση Σύµφωνα µε αυτήν την παράγραφο, το εργαστήριο πρέπει να στοχεύει στη συνεχή βελτίωση της αποτελεσµατικότητας του συστήµατος για την ποιότητα που εφαρµόζει, µέσω χρήσης στοιχείων όπως η ανάλυση των αποτελεσµάτων των επιθεωρήσεων, η ανάλυση δεδοµένων κ.α.. 4.11 ιορθωτικές ενέργειες Το εργαστήριο οφείλει να διαθέτει πολιτική και διαδικασία και να ορίσει αρµοδίους για την εφαρµογή διορθωτικών ενεργειών σε περίπτωση µη συµµορφούµενης εργασίας ή απόκλισης από τις πολιτικές ή διαδικασίες του εργαστηρίου. Η διαδικασία πρέπει να περιλαµβάνει ανάλυση των αιτιών της µη συµµόρφωσης, επιλογή και εφαρµογή διορθωτικών δράσεων και παρακολούθηση αυτών. Το εργαστήριο οφείλει να διενεργήσει πρόσθετες επιθεωρήσεις, εφόσον η ύπαρξη µη συµµορφώσεων δηµιουργεί αµφιβολίες για τη συµµόρφωση

- 15 - του εργαστηρίου προς τις απαιτήσεις του προτύπου ή τις απαιτήσεις του συστήµατος για την ποιότητα. 4.12 Προληπτικές ενέργειες Το πρότυπο αξιώνει από το εργαστήριο να εντοπίζει τρόπους βελτίωσης του συστήµατος για την ποιότητα και να επισηµαίνει τοµείς στους οποίους θα µπορούσαν να εµφανιστούν µη συµµορφώσεις. Και στη συνέχεια να αναπτύσσει διαδικασίες προληπτικών ενεργειών. Η αποτελεσµατικότητα των ενεργειών αυτών πρέπει να ελέγχεται. 4.13 Έλεγχος αρχείων Σύµφωνα µε την παράγραφο αυτή, το εργαστήριο επιβάλλεται να εφαρµόζει διαδικασία για τον έλεγχο των αρχείων του. Η διαδικασία αυτή περιγράφει λειτουργίες όπως η ταξινόµηση, η κωδικοποίηση, η αποθήκευση των εγγράφων κ.α.. Όλα τα αρχεία πρέπει να αποθηκεύονται σε κατάλληλο περιβάλλον και µε τρόπο που εξασφαλίζει την εχεµύθεια και την εµπιστευτικότητα των στοιχείων που περιέχουν. Αντίγραφα ασφαλείας πρέπει να λαµβάνονται ανά τακτά χρονικά διαστήµατα. Ειδική µέριµνα πρέπει να λαµβάνεται για τα τεχνικά αρχεία. 4.14 Εσωτερικές επιθεωρήσεις Το εργαστήριο οφείλει να διενεργεί ανά τακτά και προκαθορισµένα διαστήµατα επιθεώρηση των λειτουργιών του µε σκοπό να ελεγχθεί αν αυτές συµµορφώνονται µε το πρότυπο και µε το σύστηµα διαχείρισης ποιότητας. Το πρόγραµµα των επιθεωρήσεων πρέπει να σχεδιάζεται από τον υπεύθυνο για την ποιότητα και να υλοποιείται από κατάλληλα εκπαιδευµένους επιθεωρητές. Πρέπει να αναλαµβάνονται διορθωτικές ενέργειες εφόσον προκύψουν αποτελέσµατα που απαιτούν τέτοιες δράση. Το εργαστήριο επιβάλλεται να τηρεί αρχεία των επιθεωρήσεων που διενεργούνται καθώς και αρχεία που αποδεικνύουν την εφαρµογή και αποτελεσµατικότητα των διορθωτικών ενεργειών που αναλαµβάνονται. 4.15 Ανασκοπήσεις από τη διοίκηση Η ανώτατη διοίκηση του εργαστηρίου οφείλει να διενεργεί ανασκοπήσεις του συστήµατος για την ποιότητα ανά τακτά διαστήµατα και σύµφωνα µε προκαθορισµένο πρόγραµµα και διαδικασία. Τα στοιχεία που πρέπει να εκτιµηθούν κατά τις ανασκοπήσεις αυτές περιγράφονται από το πρότυπο. Τα αποτελέσµατα των ανασκοπήσεων αυτών χρειάζεται να καταγράφονται σε αρχείο και η διοίκηση του εργαστηρίου οφείλει να εξασφαλίζει ότι τυχόν δράσεις που αποφασίζονται κατά τις ανασκοπήσεις αυτές υλοποιούνται σύµφωνα µε το χρονοδιάγραµµα που έχει ορίσει.

- 17-5. ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ Στη συνέχεια περιγράφεται συνοπτικά το περιεχόµενο των παραγράφων 5.1-5.10 του ISO 17025 που φέρουν το γενικό τίτλο «Τεχνικές απαιτήσεις». Η αρίθµηση των παραγράφων και οι τίτλοι που ακολουθούν ταυτίζονται µε την αρίθµηση και τους αντίστοιχους τίτλους του προτύπου. 5.1 Γενικά Στην πρώτη παράγραφο του προτύπου παρατίθενται οι παράγοντες που µπορεί να επηρεάσουν την ορθότητα ή την αξιοπιστία µιας δοκιµής ή διακρίβωσης. Κάθε ένας από αυτούς αναπτύσσεται στη συνέχεια σε ξεχωριστή παράγραφο. Τα εργαστήρια οφείλουν να λαµβάνουν υπόψη τους παράγοντες αυτούς κατά περίπτωση. 5.2 Προσωπικό Η διοίκηση του εργαστηρίου πρέπει να εξασφαλίζει την ικανότητα του προσωπικού που εµπλέκεται µε διάφορους τρόπους στη διενέργεια δοκιµών ή/και διακριβώσεων. Προσωπικό υπό εκπαίδευση πρέπει να επιβλέπεται και προσωπικό που εκτελεί ειδικά έργα πρέπει να αξιολογείται ως προς την καταλληλότητά του. Το εργαστήριο οφείλει να διαµορφώνει στόχους σχετικά µε την εκπαίδευση του προσωπικού του και να διαθέτει συγκεκριµένο πρόγραµµα εκπαίδευσης. Η αποτελεσµατικότητα του προγράµµατος πρέπει να αποτιµάται. Επιπλέον είναι απαραίτητο το εργαστήριο να εξασφαλίζει ότι προσωπικό που εργάζεται µε βάση σύµβαση επιτηρείται κατάλληλα και ότι εργάζεται σύµφωνα µε το σύστηµα διαχείρισης της ποιότητας που εφαρµόζει το εργαστήριο. Τέλος, υποχρεούται να διατηρεί περιγραφές των θέσεων εργασίας και να έχει εξουσιοδοτήσει συγκεκριµένο προσωπικό για τη διεξαγωγή συγκεκριµένων ενεργειών, όπως δοκιµές και δειγµατοληψία. Αρχεία για όλα τα παραπάνω είναι απαραίτητα. 5.3 Χώροι εγκατάστασης και περιβαλλοντικές συνθήκες Το εργαστήριο οφείλει να εκτελεί τις δοκιµές ή/και διακριβώσεις σε κατάλληλους χώρους, οι τεχνικές προδιαγραφές των οποίων χρειάζεται να είναι τεκµηριωµένες. Οι περιβαλλοντικές συνθήκες πρέπει να παρακολουθούνται και να καταγράφονται, όποτε αυτό είναι απαραίτητο. Χώροι όπου εκτελούνται µη συµβατές δραστηριότητες πρέπει να διαχωρίζονται Τέλος, είναι απαραίτητο να λαµβάνονται µέτρα για την καλή τακτοποίηση του εργαστηρίου. 5.4 Μέθοδοι δοκιµών και διακριβώσεων και επικύρωση των µεθόδων Το εργαστήριο οφείλει να χρησιµοποιεί κατάλληλες µεθόδους και διαδικασίες για τη διεξαγωγή των δοκιµών ή/και των διακριβώσεων και να διαθέτει οδηγίες για την υλοποίηση των διάφορων ενεργειών. Στην παράγραφο αυτή καθορίζεται ο τρόπος επιλογής των µεθόδων, αναφέρονται στοιχεία που αφορούν µεθόδους που αναπτύσσονται από το εργαστήριο και µη πρότυπες µεθόδους. Παρατίθενται τέλος στοιχεία για την επικύρωση των µεθόδων, την εκτίµηση της αβεβαιότητας της µέτρησης και τον έλεγχο των δεδοµένων. 5.5 Εξοπλισµός Το πρότυπο υποχρεώνει το εργαστήριο να χρησιµοποιεί εξοπλισµό µε κατάλληλη ακρίβεια, και να τον διακριβώνει ανά τακτικά χρονικά διαστήµατα. Ο εξοπλισµός πρέπει να χρησιµοποιείται από εξουσιοδοτηµένο προσωπικό και να αναγνωρίζεται µονοσήµαντα. Είναι απαραίτητο να τηρείται αρχείο για κάθε στοιχείο του εξοπλισµού και τυχόν λογισµικό του και να υπάρχουν διαδικασίες για το χειρισµό, µεταφορά και τις λοιπές δραστηριότητες που

- 18 - αφορούν τον εξοπλισµό. Το πρότυπο απαιτεί την άµεση απόσυρση εξοπλισµού που δίδει ύποπτα αποτελέσµατα ή έχει υποστεί κακοµεταχείριση ή υπερφόρτωση, ζητά ο εξοπλισµός να φέρει ετικέτα που να καταδεικνύει την κατάσταση διακρίβωσής του, προβλέπει περιπτώσεις ελέγχων της λειτουργίας του εξοπλισµού και απαιτεί την ύπαρξη διαδικασιών ενηµέρωσης εγγράφων σε περίπτωση που προκύψουν συντελεστές διόρθωσης δεδοµένων. Τέλος, όλος ο εξοπλισµός και τυχόν λογισµικό πρέπει να προστατεύεται από ρυθµίσεις που ενδεχοµένως µπορεί να καταστήσουν άκυρα αποτελέσµατα δοκιµών ή/και διακριβώσεων. 5.6 Ιχνηλασιµότητα µετρήσεων Το πρότυπο απαιτεί από το εργαστήριο δοκιµών ή/και διακριβώσεων να διαθέτει πρόγραµµα και διαδικασία για τη διακρίβωση του εξοπλισµού, ώστε να εξασφαλίζεται ιχνηλασιµότητα των µετρήσεων. Αναφέρει ειδικές απαιτήσεις για τα εργαστήρια διακρίβωσης, τα εργαστήρια δοκιµών, τα πρότυπα αναφοράς και τα υλικά αναφοράς. Σηµειώνεται ότι ιχνηλασιµότητα ή ιχνηλατισιµότητα είναι η ικανότητα συσχετισµού µετρήσεων µε τα κατάλληλα πρότυπα µετρήσεων, ακολουθώντας µια αδιάσπαστη αλυσίδα διακριβώσεων. 5.7 ειγµατοληψία Το εργαστήριο υποχρεούται να διαθέτει σχέδιο και διαδικασία δειγµατοληψίας εφόσον διενεργεί δειγµατοληψίες για επακόλουθες δοκιµές ή διακριβώσεις.. Αν ο πελάτης απαιτεί αποκλίσεις από τη διαδικασία δειγµατοληψίας, οι απαιτήσεις του πελάτη πρέπει να καταγράφονται και να γνωστοποιούνται στο αρµόδιο προσωπικό. Όλα τα στοιχεία που αφορούν τη δειγµατοληψία πρέπει να καταγράφονται 5.8 Χειρισµός αντικειµένων δοκιµής και διακρίβωσης Το εργαστήριο οφείλει να διαθέτει διαδικασίες για όλες τις φάσεις χειρισµού των αντικειµένων δοκιµής και διακρίβωσης καθώς και ένα σύστηµα απόδοσης και αναγνώρισης ταυτότητας των αντικειµένων. Είναι απαραίτητο να προβαίνει σε έλεγχο της καταλληλότητας κατά την παραλαβή των αντικειµένων και σε καταγραφή τυχόν ανωµαλιών αυτών. Το εργαστήριο οφείλει να χειρίζεται και να διατηρεί τα αντικείµενα δοκιµής και διακρίβωσης µε κατάλληλο τρόπο και σε κατάλληλο τόπο. 5.9 ιασφάλιση της ποιότητας των αποτελεσµάτων δοκιµών και διακριβώσεων Το εργαστήριο υποχρεούται να διαθέτει διαδικασίες ελέγχου της ποιότητας. εδοµένα που προκύπτουν από τους ελέγχους αυτούς πρέπει να καταχωρούνται και να ανασκοπούνται ώστε να είναι εντοπίσιµες οι τάσεις. Σε περίπτωση που τα δεδοµένα ελέγχου βρεθούν εκτός προκαθορισµένων ορίων το εργαστήριο οφείλει να προβεί σε προκαθορισµένες ενέργειες. Το πρότυπο προτείνει τρόπους ελέγχου της ποιότητας, όπως χρήση πιστοποιηµένων υλικών αναφοράς και διεργαστηριακές συγκρίσεις. 5.10 Σύνταξη εκθέσεων αποτελεσµάτων Αποτελεί απαίτηση του προτύπου τα αποτελέσµατα των δοκιµών ή διακριβώσεων να εκτίθενται µε σαφήνεια και ακρίβεια σε έκθεση ή πιστοποιητικό. Τα ελάχιστα στοιχεία που πρέπει να περιλαµβάνει κάθε τέτοιο έγγραφο ορίζονται από το πρότυπο. Στην ίδια παράγραφο περιγράφεται ο τρόπος µε τον οποίο διατυπώνονται τυχόν γνώµες και ερµηνείες, καθώς και αποτελέσµατα δοκιµών ή διακριβώσεων που λαµβάνονται από υπεργολάβους. Τέλος γίνεται αναφορά στην περίπτωση ηλεκτρονικής µετάδοσης αποτελεσµάτων, στη µορφή που πρέπει να έχουν οι εκθέσεις και τα πιστοποιητικά και στις τροποποιήσεις αυτών.

- 19-6. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Κύριος σκοπός της εργασίας αυτής ήταν η περιγραφή ενός συστήµατος για την ποιότητα που θα µπορούσε να εφαρµοστεί στο Εργαστήριο Υψηλών Τάσεων, µε γνώµονα τις απαιτήσεις των προτύπων ISO 17025 και ΕΛΟΤ ΕΝ 1081. Ο καρπός αυτής της προσπάθειας παρατίθεται στο Παράρτηµα Α. Το πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ 1081 µελετήθηκε σε θεωρητικό επίπεδο ώστε να γίνει κατανοητή η δοκιµή που περιγράφει και οι απαιτήσεις σε εξοπλισµό, χώρους και προσωπικό. εν εφαρµόστηκε στην πράξη, ως εκ τούτου διαδικασία διεξαγωγής της δοκιµής δεν έχει δηµιουργηθεί. Η δηµιουργία µιας τέτοιας διαδικασίας είναι απαραίτητη για την ολοκλήρωση του συστήµατος για την ποιότητα όπως και ο υπολογισµός της αβεβαιότητας της δοκιµής. Η προσπάθεια για δηµιουργία συστήµατος για την ποιότητα στο εργαστήριο ήταν µια επίπονη και χρονοβόρα διαδικασία και έκανε φανερό ότι, για να µπορέσει να διαπιστευθεί, το εργαστήριο πρέπει να τροποποιήσει κάποια σηµεία της οργάνωσης και λειτουργίας του και να υιοθετήσει πολλά νέα στοιχεία. Μερικά από τα στοιχεία αυτά είναι η συστηµατική εκπαίδευση και αξιολόγηση του προσωπικού, η ανασκόπηση των αιτήσεων, των προσφορών και των συµβάσεων, η καθιέρωση µετρήσιµων στόχων και ο έλεγχος της επίτευξής τους, η εφαρµογή προληπτικών και διορθωτικών ενεργειών, οι εσωτερικές επιθεωρήσεις, οι ανασκοπήσεις της διοίκησης, ο έλεγχος και η διακρίβωση του εξοπλισµού, ο έλεγχος και η καταγραφή των περιβαλλοντικών συνθηκών, η εφαρµογή συγκεκριµένων µέτρων προστασίας των δεδοµένων κ.α. Για να υιοθετηθούν τα παραπάνω απαιτείται χρόνος, υποµονή και επιµονή από την πλευρά του εργαστηρίου. Ένας σηµαντικός ενδοιασµός για την υιοθέτηση ενός συστήµατος για την ποιότητα είναι το γεγονός ότι ναι µεν συµβάλει στην καλύτερη οργάνωση και στον καλύτερο έλεγχο του εργαστηρίου, εντείνει όµως τη γραφειοκρατία. Το πλήθος των εντύπων που το εργαστήριο καλείται να χρησιµοποιήσει είναι µεγάλο και υπάρχει ο κίνδυνος να χαθεί η ουσία του συστήµατος που είναι η παροχή ποιοτικών και αξιόπιστων υπηρεσιών στους πελάτες και να περιοριστεί το σύστηµα διαχείρισης της ποιότητας σε συµπλήρωση εντύπων µόνο για τυπικούς λόγους, µε µόνο στόχο την κάλυψη έναντι επιθεωρήσεων. Ένα άλλο πρόβληµα σχετίζεται µε το γεγονός ότι το πρότυπο ISO 17025 περιλαµβάνει απαιτήσεις που παραπέµπουν σε σύνθετη δοµή εργαστηρίου ή σε εργαστήριο µε πολυάριθµο προσωπικό. Για παράδειγµα η ανασκόπηση της διοίκησης (4.15) είναι µια διαδικασία που ενδεχοµένως δεν µπορεί να υλοποιηθεί µε τρόπο ουσιαστικό σε ένα εργαστήριο µε µικρό αριθµό προσωπικού. Παρόλα αυτά η διαπίστευση είναι ένα µέσο που εξασφαλίζει διεξαγωγή δοκιµών µε ελαχιστοποίηση όλων των παραγόντων που µπορούν να επηρεάσουν την αξιοπιστία τους. Απόρροια αυτού του γεγονότος είναι ότι αυξάνεται το κύρος του εργαστηρίου έναντι των πελατών του και πληθαίνουν οι ευκαιρίες συνεργασίας µε φορείς που επιθυµούν υπηρεσίες βέλτιστης ποιότητας. Το σύστηµα διαχείρισης της ποιότητας αποτελεί βέβαια αφ εαυτού ένα χρήσιµο εργαλείο για την οργάνωση και τον έλεγχο όλων των παραµέτρων του εργαστηρίου. Η εργασία αυτή αποτελεί µια προσέγγιση στη διαπίστευση του Εργαστηρίου Υψηλών Τάσεων. Για να επιτευχθεί τελικά η διαπίστευση είναι απαραίτητο να γίνουν οι ακόλουθες βασικές ενέργειες: Πρώτα από όλα είναι απαραίτητη η ολοκλήρωση του εγχειριδίου για την ποιότητα και η συµπλήρωσή του µε στοιχεία που αφορούν κυρίως τη διεξαγωγή της δοκιµής. Ύστερα χρειάζεται ανάθεση αρµοδιοτήτων και εκπαίδευση του προσωπικού στις απαιτήσεις των δύο προτύπων και του συστήµατος για την ποιότητα γενικότερα. Στη συνέχεια το σύστηµα πρέπει να λειτουργήσει πιλοτικά για ένα διάστηµα, ώστε να προκύψουν τυχόν αδυναµίες και ανάγκες αναθεώρησης. Τότε µόνο το εργαστήριο µπορεί να ζητήσει διαπίστευση καταθέτοντας την αίτηση διαπίστευσης και αποστέλλοντας την απαιτούµενη τεκµηρίωση, να προβεί σε τυχόν διορθωτικές ενέργειες και τέλος να επιθεωρηθεί από τους επιθεωρητές του ΕΣΥ.

- 21 - ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α Εγχειρίδιο για την ποιότητα, διαδικασίες, έγγραφα. (Τα έγγραφα και οι διαδικασίες που παρατίθενται χωρίς περιεχόµενο δεν εµπίπτουν στο αντικείµενο της διπλωµατικής εργασίας αυτής).

- 23 - ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Τοµέας Ηλεκτρικής Ενέργειας ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΥΨΗΛΩΝ ΤΑΣΕΩΝ Κτίριο, Εγνατία Οδός, 541 24 Θεσσαλονίκη Τηλ./ Fax: 2310 996389 email: hvl@eng.auth.gr url: http://www.eng.auth.gr/hvl Έγγραφο: D_QM123 Έγκριση: ιευθυντής Ηµ/νια Έκδοσης: 20/1/2006 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αναθεώρηση: 1 1. ΓΕΝΙΚΑ 1.1 Σύνταξη, Έγκριση, Περιεχόµενο Το εγχειρίδιο αυτό αποτελεί το ανώτατο έγγραφο του συστήµατος για την ποιότητα που εφαρµόζει το Εργαστήριο Υψηλών Τάσεων ΑΠΘ. Συντάχθηκε από τον Υπεύθυνο για την Ποιότητα και εγκρίθηκε από το ιευθυντή του εργαστηρίου. ιαπραγµατεύεται το σύστηµα διαχείρισης της ποιότητας της ενότητας δοκιµής «Ελαστικά Καλύµµατα απέδων - Προσδιορισµός Ηλεκτρικής Αντίστασης» µε βάση τα πρότυπα ΕΛΟΤ ΕΝ ISO/IEC 17025:2005 και ΕΛΟΤ ΕΝ 1081:1988. Συµµόρφωση µε το πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ ISO/IEC 17025:2005 συνεπάγεται ότι πληρούνται και οι απαιτήσεις του προτύπου ΕΛΟΤ ΕΝ ISO 9001. 1.2 ιανοµή Αντίγραφο του εγχειριδίου για την ποιότητα διανέµεται σε όλο το προσωπικό του εργαστηρίου, ενώ το πρωτότυπο κρατά ο υπεύθυνος για την ποιότητα. 1.3 Αναθεωρήσεις Αναθεώρηση του εγχειριδίου για την ποιότητα γίνεται µε εντολή του διευθυντή του εργαστηρίου, µετά από πρόταση του υπεύθυνου για την ποιότητα. Σε όλο το προσωπικό διανέµεται νέο αντίγραφο, ενώ τα παλιά αντίγραφα του εγχειριδίου για την ποιότητα διαχειρίζονται σύµφωνα µε διαδικασία διαχείρισης εγγράφων (P_Document_control). 2. ΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ 2.1 Αρκτικόλεξα Τα αρκτικόλεξα που χρησιµοποιούνται στο παρόν εγχειρίδιο για την ποιότητα είναι όπως παρακάτω: ΕΥΤ= Εργαστήριο Υψηλών Τάσεων ΑΠΘ= Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης ΕΠ= Εγχειρίδιο για την Ποιότητα ΥΠ= Υπεύθυνος για την Ποιότητα ΤΕ= Τεχνικός Υπεύθυνος ΤΠ= Τεχνικό Προσωπικό Σ Π= Σύστηµα ιαχείρισης Ποιότητας 2.2 Αρίθµηση κεφαλαίων Η αρίθµηση των κεφαλαίων 4 και 5 αυτού του εγχειριδίου ποιότητας αντιστοιχίζεται µε την αρίθµηση του προτύπου 17025. 3. ΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 3.1 Γενικά ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 541 24 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τηλ.Κέντρο 2310 99 6000 www.auth.gr

- 24 - Οι διαστάσεις του ΕΥΤ του Α.Π.Θ. είναι ύψος 6.50 m, µήκος 16.20 m και πλάτος 7m. Το εργαστήριο ευρίσκεται ολόκληρο µέσα σε κλωβό Faraday. Στην οροφή του εργαστηρίου υπάρχει κυλιοµένη γερανογέφυρα 10 t. Για την παραγωγή υψηλών τάσεων στο εργαστήριο διατίθεται πλήθος διατάξεων και συσκευών. 3.2 ραστηριότητες 3.2.1 Γενικά Στις δραστηριότητες του ΕΥΤ περιλαµβάνουν περιλαµβάνεται η εκπαιδευτική δραστηριότητα, η ερευνητική δραστηριότητα καθώς και η συνεργασία µε φορείς του ιδιωτικού και του δηµόσιου τοµέα. 3.2.2 Συνεργασία µε φορείς του δηµόσιου και ιδιωτικού τοµέα Οι προσφερόµενες υπηρεσίες στα πλαίσια συνεργασιών µε άλλους φορείς, περιλαµβάνουν εκτός των άλλων, συµβουλές για προβλήµατα σχετικά µε τις υψηλές τάσεις, διεξαγωγή ελέγχων και δοκιµών διηλεκτρικής αντοχής ηλεκτρολογικού εξοπλισµού διανοµής και µεταφοράς. Κατασκευαστές και συµβουλευτικές εταιρείες από όλη τη χώρα έχουν κάνει χρήση του εργαστηρίου για εκτίµηση/έλεγχο νέων προϊόντων, την αξιολόγηση διηλεκτρικών υλικών και στα πλαίσια διαφόρων άλλων προγραµµάτων. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 541 24 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τηλ.Κέντρο 2310 99 6000 www.auth.gr

- 25 - ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Τοµέας Ηλεκτρικής Ενέργειας ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΥΨΗΛΩΝ ΤΑΣΕΩΝ Κτίριο, Εγνατία Οδός, 541 24 Θεσσαλονίκη Τηλ./ Fax: 2310 996389 email: hvl@eng.auth.gr url: http://www.eng.auth.gr/hvl Έγγραφο: D_QM41 Έγκριση: ιευθυντής Ηµ/νια Έκδοσης: 20/1/2006 ΟΡΓΑΝΩΣΗ Αναθεώρηση: 1 4.1.1 Το ΕΥΤ είναι µία οντότητα νοµικά υπεύθυνη. Το ΕΥΤ έχει ιδρυθεί µε το Προεδρικό ιάταγµα υπ αριθ. 80, το οποίο έχει δηµοσιευθεί στο ΦΕΚ 66/Α/6.4.2001 Το ΦΕΚ αυτό περιλαµβάνεται στο φάκελο αρχείων του ΕΥΤ µε τίτλο «Οργάνωση». 4.1.2 Το ΕΥΤ είναι υπεύθυνο για τη διεξαγωγή των δοκιµών, µε τέτοιο τρόπο ώστε να ικανοποιεί τις απαιτήσεις του προτύπου ΕΛΟΤ EN ISO/IEC 17025, τις απαιτήσεις των κανονιστικών αρχών ή των οργανισµών που παρέχουν αναγνώριση καθώς και τις ανάγκες των πελατών, παρέχοντας υπηρεσίες υψηλού επιπέδου, όπως αναφέρεται στο έγγραφο «Πολιτική για την Ποιότητα» (βλ. D_Quality_policy). 4.1.3 Το σύστηµα διαχείρισης του ΕΥΤ καλύπτει τις εργασίες που εκτελούνται στις µόνιµες εγκαταστάσεις του εργαστηρίου και σε θέσεις µακριά από τις µόνιµες εγκαταστάσεις του. Το ΕΥΤ δεν έχει προσωρινές ή κινητές εγκαταστάσεις. Στεγάζεται στο υπόγειο του κτιρίου της Πολυτεχνικής Σχολής ΑΠΘ. 4.1.4 Το ΕΥΤ αποτελεί µέρος του ΑΠΘ, ως εκ τούτου ασκεί δραστηριότητες πέραν των δοκιµών, όπως ορίζεται στο άρθρο 2 του ΦΕΚ 66/Α/6.4.2001. Στο ΑΠΘ δεν υφίστανται τµήµατα που έχουν συγκρουόµενα συµφέροντα και που µπορεί να επηρεάζουν δυσµενώς τη συµµόρφωση του ΕΥΤ µε τις απαιτήσεις του προτύπου ΕΛΟΤ EN ISO/IEC 17025. Το ΕΥΤ, ως εργαστήριο πανεπιστηµιακού ιδρύµατος, είναι αµερόληπτο και το προσωπικό του είναι ελεύθερο από οποιαδήποτε αδικαιολόγητη εµπορική, οικονοµική και άλλη πίεση, που θα µπορούσε να επηρεάσει την τεχνική του κρίση. Το ΕΥΤ δεν εµπλέκεται σε καµιά δραστηριότητα που θα µπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την εµπιστοσύνη στην ανεξαρτησία της κρίσης του και στην ακεραιότητά του, σε σχέση µε τις δραστηριότητές του στον τοµέα των δοκιµών. 4.1.5 Το ΕΥΤ a) διαθέτει διοικητικό και τεχνικό προσωπικό το οποίο, ανεξάρτητα από άλλες υπευθυνότητες, έχει την αρµοδιότητα και τους πόρους που απαιτούνται για την άσκηση των καθηκόντων του, συµπεριλαµβανοµένης της υλοποίησης, διατήρησης και βελτίωσης του συστήµατος για την ποιότητα, και για τον εντοπισµό της εµφάνισης αποκλίσεων από το Σ Π και τις διαδικασίες εκτέλεσης δοκιµών και για την έναρξη δράσεων για την πρόληψη ή την ελαχιστοποίηση αυτών των αποκλίσεων, (βλ. 5.2), b) ως πανεπιστηµιακό εργαστήριο εξασφαλίζει ότι η διοίκηση και το προσωπικό του είναι ελεύθερα από αδικαιολόγητες εσωτερικές και εξωτερικές εµπορικές, οικονοµικές και άλλες πιέσεις και από επιρροές που θα µπορούσαν να επηρεάσουν δυσµενώς την ποιότητα των εργασιών του, c) διαθέτει πολιτικές και διαδικασίες ώστε να εξασφαλίζεται η προστασία των εµπιστευτικών πληροφοριών των πελατών του και των δικαιωµάτων ιδιοκτησίας, συµπεριλαµβανοµένων διαδικασιών προστασίας, ηλεκτρονικής αποθήκευσης και µετάδοσης αποτελεσµάτων (βλ. D_Quality_policy, P_Document_control), d) δεν εµπλέκεται σε οποιεσδήποτε δραστηριότητες θα µπορούσαν να µειώσουν την εµπιστοσύνη στην ικανότητα, αµεροληψία, κρίση ή ακεραιότητα της λειτουργίας του, e) έχει καθορίσει την οργανωτική και διοικητική δοµή του, τη θέση του στο ΑΠΘ και τις σχέσεις µεταξύ της διαχείρισης της ποιότητας, των τεχνικών λειτουργιών και των υπηρεσιών υποστήριξης (βλ. D_Organizational_chart και 5.2), ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 541 24 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τηλ.Κέντρο 2310 99 6000 www.auth.gr

- 26 - f) έχει ορίσει τις ευθύνες, τις αρµοδιότητες και τις σχέσεις µεταξύ όλου του προσωπικού, το οποίο διαχειρίζεται, εκτελεί ή επαληθεύει εργασία η οποία επηρεάζει την ποιότητα των δοκιµών (βλ. D_Organizational_chart και 5.2), g) παρέχει επαρκή επίβλεψη του προσωπικού δοκιµών, συµπεριλαµβανοµένων των εκπαιδευοµένων, από πρόσωπα εξοικειωµένα µε τις µεθόδους και τις διαδικασίες, µε το σκοπό κάθε δοκιµής και µε την αξιολόγηση των αποτελεσµάτων των δοκιµών (βλ. 5.2), h) διαθέτει τεχνική διοίκηση η οποία έχει τη συνολική ευθύνη για τις τεχνικές λειτουργίες και την παροχή των απαιτούµενων πόρων, ώστε να εξασφαλίζεται η απαιτούµενη ποιότητα της λειτουργίας του εργαστηρίου (βλ. 5.2), i) έχει διορίσει ένα µέλος του προσωπικού του ως υπεύθυνο για την ποιότητα (ΥΠ) το οποίο, ανεξαρτήτως από άλλα καθήκοντα και ευθύνες, έχει καθορισµένη ευθύνη και αρµοδιότητα ώστε να εξασφαλίζει ότι το Σ Π εφαρµόζεται και ακολουθείται σε όλες τις περιπτώσεις. Ο ΥΠ έχει άµεση πρόσβαση στο ανώτατο επίπεδο διοίκησης, στο οποίο λαµβάνονται αποφάσεις για την πολιτική του ΕΥΤ ή για τους πόρους (βλ. D_Author), j) έχει διορίσει αναπληρωτή ΤΥ και ΥΠ, k) εξασφαλίζει ότι το προσωπικό του είναι ενήµερο για τη σχέση και τη σηµασία των δραστηριοτήτων του και πώς αυτές συµβάλουν στην επίτευξη των στόχων του συστήµατος διοίκησης (βλ. 5.2.1). 4.1.6 Η διοίκηση (top management) εξασφαλίζει ότι κατάλληλη επικοινωνία υφίσταται στο ΕΥΤ όσον αφορά την αποτελεσµατικότητα του συστήµατος διοίκησης. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 541 24 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τηλ.Κέντρο 2310 99 6000 www.auth.gr