Α/Α 0 1 2 ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΟΝΟΜΑ ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ - ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 29/10/2015 Π.ΤΑΒΑΝΙΩΤΗΣ 1η ΥΠΟΒΟΛΗ Β ΦΑΣΗ ΕΡΓΟΔΟΤΗΣ : ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Υ.Π.Α.Π.ΕΝ. ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΧΩΡΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΣΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ - ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΓΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ : ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ''ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ'' ΕΡΓΟ : ΦΑΣΗ - ΣΤΑΔΙΟ : "ΜΕΛEΤΗ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΔΟΜΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ, ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΚΤΟΣ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΜΕΧΡΙ 2.000 ΚΑΤΟΙΚΩΝ, ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΑΙΤΩΛΙΑΣ ΚΑΙ ΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ" Β' ΦΑΣΗ ΠΡΟΤΑΣΗ - ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΙΤΛΟΣ ΤΕΥΧΟΥΣ: ΕΙΔΙΚΟ ΤΕΧΝΙΚΟ ΤΕΥΧΟΣ - ΟΔΗΓΟΣ ΜΕ ΕΚΛΑΪΚΕΥΜΕΝΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΔΟΜΗΣΗΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΕΥΧΟΥΣ: ΕΚΔΟΣΗ ΤΕΥΧΟΥΣ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ : ΣΥΝΤΑΧΘΗΚΕ : ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΡΟΥΣΣΟΣ ΕΛΕΓΧΘΗΚΕ : ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΑΒΑΝΙΩΤΗΣ ΚΩΔΙΚΟΣ ΕΡΓΟΥ : ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΣΥΝΤΑΚΤΗ : ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΕΛΕΓΚΤΗ : ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΣΥΜΠΡΑΞΗ ΓΡΑΦΕΙΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ - ΜΕΛΕΤΗΤΩΝ : ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ : ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΑΒΑΝΙΩΤΗΣ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΩΝ ΡΟΥΣΣΟΣ - ΙΩΑΝΝΗΣ ΒΕΝΤΟΥΡΑΚΗΣ - ΑΡΙΣΤΟΔΗΜΟΥ 1, 10676, ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ: 210.72.50.196, FAX: 210.72.39.568 BETAPLAN A.E.M. - ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΡΑΠΤΗ e-mail: betaplan@betaplan.gr ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ : ΕΙΔΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ : ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΡΟΥΣΣΟΣ - Αρχιτέκτων Μηχανικός ΙΩΑΝΝΗΣ ΒΕΝΤΟΥΡΑΚΗΣ - Αρχιτέκτων Μηχανικός BETAPLAN Α.Ε.Μ. ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ - ΡΥΜΟΤΟΜΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ : ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΡΑΠΤΗ - Αρχιτέκτων Μηχανικός ΣΦΡΑΓΙΔΑ - ΥΠΟΓΡΑΦΗ : ΕΝΕΡΓΕΙΑ: ΘΕΣΗ: ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ, ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΣΦΡΑΓΙΔΑ: ΒΑΡΒΑΡΑ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΕΛΕΓΧΘΗΚΕ: O ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΕΓΚΡΙΘΗΚΕ: Ο Δ/ΝΤΗΣ ΔΠΣ ΚΑΙ ΤΓ ΥΠΑΠΕΝ ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ ΨΥΧΟΓΙΟΣ

Α. ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΟΜΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΜΟΡΦΟΛΟΓΗΣΗ ΝΕΩΝ ΚΤΗΡΙΩΝ ΚΥΡΙΩΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΙΚΙΣΜΟΥΣ (ΚΑΤΩ ΤΩΝ 2.000 ΚΑΤΟΙΚΩΝ) ΠΟΥ ΔΕΝ ΠΡΟΤΕΙΝΕΤΑΙ Ο ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥΣ, ΑΛΛΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΥΝ ΟΡΙΣΜΕΝΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΟΥ ΤΟΥΣ ΚΑΘΙΣΤΟΥΝ ΑΞΙΟΛΟΓΟΥΣ Ή ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΕΣ (ΟΜΑΔΑ Ε). I. ΟΜΑΔΑ Ε (A.O.I., A.O.ΙI., Ε.O.I., Ε.O.ΙI., Ε.ΡΑ.ΙI., Ε.ΡΕ.I., Ε.ΡΕ.ΙI., Ε.ΡΕ.ΙΙI) 1. Ένταξη στον υφιστάμενο πολεοδομικό ιστό και τοποθέτηση κτηρίου στο οικόπεδο: Σε ό,τι αφορά την ένταξη στον πολεοδομικό ιστό και την τοποθέτηση του κτηρίου στο οικόπεδο δίνονται οι ακόλουθες κατευθύνσεις: Να προστατεύεται η συνέχεια του πολεοδομικού ιστού των οικισμών. Ειδικά, σε εκείνα τα τμήματα, στα οποία υπάρχει μία ήδη διαμορφωμένη κατάσταση, να μελετηθεί η τοποθέτηση του κτηρίου σε εναρμόνιση με τον υφιστάμενο πολεοδομικό ιστό στο σύνολο του οικισμού, τηρώντας τις υπάρχουσες σχέσεις των οικοδομών με τον κοινόχρηστο χώρο, τα γειτονικά κτίσματα και το ευρύτερο περιβάλλον (π.χ. συνεχές μέτωπο, υπάρχουσα γραμμή δόμησης κ.α.). Ιδιαίτερη προσοχή να δίνεται κυρίως όταν πρόκειται για κτίσματα που γειτνιάζουν με κτήρια που υπακούουν σε παραδοσιακούς κανόνες μορφολογίας και ογκοπλασίας, είναι χαρακτηρισμένα διατηρητέα ή αποτελούν πυρήνες αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος. Στην παραπάνω περίπτωση, η τελική θέση του κτηρίου πρέπει να εγκρίνεται από το αρμόδιο Συμβούλιο Αρχιτεκτονική, ώστε να αναδεικνύεται το πολιτιστικό απόθεμα και ο ενδεχόμενος ενδιαφέρων πολεοδομικός ιστός. Να προστατεύεται και να αναδεικνύεται το φυσικό περιβάλλον του οικοπέδου και των όμορων οικοπέδων, καθώς και των πλησίον ευρισκόμενων κοινόχρηστων χώρων. Να διευκολύνεται ο ηλιασμός και αερισμός των υφιστάμενων κτηρίων των όμορων οικοπέδων. Να προστατεύεται η θέα των όμορων οικοπέδων. Να διασφαλίζονται, όσο είναι εφικτό, οπτικές φυγές και θέες προς τυχόν χαρακτηρισμένα μνημεία, αρχαιολογικούς χώρους, αξιόλογα κτίσματα και αξιόλογα στοιχεία του οικισμού (π.χ. κρήνες, ηρώα, φυσικό πράσινο, ενδιαφέρον ανάγλυφο, ρεματιές κ.α.), καθώς επίσης και προς τους κοινόχρηστους χώρους. Για τη θέση του κτηρίου στα οικόπεδα που βρίσκονται στη Ζώνη Α των οικισμών, εφαρμόζονται οι ισχύουσες διατάξεις ανά περίπτωση οικισμού. Στη Ζώνη Β του οικισμού, το κτήριο τοποθετείται σε απόσταση από όλα τα όρια του οικοπέδου, συμπεριλαμβανομένης και της πρόσοψης, τουλάχιστον 2,5μ.. Η δέσμευση αυτή δεν ισχύει στις περιπτώσεις που τηρουμένης της απόστασης δεν εξασφαλίζεται διάσταση κτηρίου 9,0μ. Η απόσταση μεταξύ ανεξάρτητων κτηρίων μέσα στο ίδιο οικόπεδο ορίζεται σε 2,5 μ. τουλάχιστον. Εντός της υποχρεωτικής απόστασης από τα όρια ή της απόστασης μεταξύ ανεξάρτητων κτηρίων μέσα στο ίδιο οικόπεδο, δεν επιτρέπεται οποιαδήποτε κατασκευή ή προεξοχή του κτηρίου (εξώστες στέγαστρα κλίμακες κλπ,) με εξαίρεση την προεξοχή 1

στέγης, όπως αυτή ορίζεται στο παρόν. Γενικά, διατηρούνται σε ισχύ οποιεσδήποτε εγκεκριμένες ισχύουσες διατάξεις που καθορίζουν μεγαλύτερες αποστάσεις από τα όρια ή μεταξύ των κτηρίων (πχ. Γραμμή δόμησης επί επαρχιακής οδού, απόσταση από άξονα Επαρχιακής ή Εθνικής οδού ή από όριο απαλλοτρίωσης, ή υποχρεωτική επιβολή πρασιών, ή υποχρεωτική τήρηση του ΝΟΚ ή έγκριση Σ.Α. για καθορισμό θέσης οικοδομής κλπ.). Σε ό,τι αφορά την προσαρμογή του κτηρίου στο έδαφος δίνονται οι ακόλουθες κατευθύνσεις: Να προσαρμόζεται στο ανάγλυφο του εδάφους η τοποθέτηση των νέων κτηρίων. Η τοποθέτηση του κτηρίου πρέπει να γίνεται έτσι ώστε να ελαχιστοποιούνται οι εκσκαφές και γενικά οι εργασίες διαμόρφωσης των ακάλυπτων χώρων, ώστε να διατηρούνται κατά το δυνατόν οι σχηματισμοί του φυσικού εδάφους, τυχόν υπάρχοντες λιθόκτιστοι αναβαθμοί και το πράσινο, τόσο στο ίδιο οικόπεδο όσο και στα όμορα. Να αναδεικνύεται η μορφολογία του φυσικού τοπίου μέσω της διατήρησης της κορυφογραμμής ή λοφωδών εξάρσεων της περιοχής. Ειδικά για τα οικόπεδα που βρίσκονται στις ζώνες Β των οικισμών, ορίζεται ότι τα κτήρια δεν θα πρέπει να υπερέχουν σε ύψος από κορυφογραμμές ή λοφώδεις εξάρσεις της περιοχής. Για τον έλεγχο της διάταξης αυτής, το τοπογραφικό διάγραμμα του οικοπέδου θα συνοδεύεται από απόσπασμα χάρτη ΓΥΣ της ευρύτερης περιοχής του οικισμού, όπου θα σημειώνεται η θέση του οικοπέδου και η προς έλεγχο κορυφογραμμή, ασχέτως αν αυτή εμπίπτει εντός των ορίων του οικοπέδου ή όχι. Το προς εξέταση τμήμα της κορυφογραμμής είναι αυτό που ορίζεται από την προβολή των κορυφών του οικοπέδου κάθετα σε αυτή. Στο τοπογραφικό διάγραμμα του οικοπέδου θα αποτυπώνεται με υψομετρικές καμπύλες η όμορη περιοχή μέχρι το προς έλεγχο τμήμα της κορυφογραμμής. Το μέγιστο υψόμετρο του κτηρίου θα είναι ίσο ή μικρότερο από το μικρότερο υψόμετρο του τμήματος της κορυφογραμμής. 2. Κλίμακα κτηριακών όγκων (μέγεθος, έκταση, συνθετική δομή): Οι όγκοι των νέων κτηρίων πρέπει να προσαρμόζονται ως προς τη μορφή τους στα παραδοσιακά πρότυπα, δηλαδή όγκοι διώροφοι ή μονώροφοι λιτοί, παραλληλεπίπεδοι, ή κυβόσχημοι ή κτήρια κάτοψης «Γ», ή σύνθετοι αποτελούμενοι από καθαρούς ορθογώνιους διακριτούς όγκους, αποκλειόμενης της πολύπλοκης κάτοψης με πολλαπλά σπασίματα (εσοχές, εξοχές). Οι κανόνες ισχύουν και για τα βοηθητικά κτίσματα. Στα τέσσερα πρώτα σχήματα παρουσιάζονται αποδεκτοί όγκοι. Στο πέμπτο σχήμα παρουσιάζεται μη αποδεκτός όγκος κτηρίου. 2

Το μέγεθος του κτηρίου ή των διακριτών ως άνω όγκων θα πρέπει να προσαρμόζεται στην κλίμακα των όγκων των κτηρίων του οικισμού. Για το λόγο αυτό, ορίζεται ανώτατο όριο για κάθε διακριτό όγκο κτηρίου, μή συμπεριλαμβανομένου του όγκου της στέγης, 450 κμ. για μονόροφο όγκο και 750 κμ. γιά διώροφο όγκο (ο όγκος αναφέρεται για το πάνω από την οριστική στάθμη του διαμορφωμένου εδάφους τμήμα). Τα κτήρια που υπερβαίνουν τους όγκους που καθορίζονται ανωτέρω, επιβάλλεται να επιμερίζονται σε αυτοτελείς διακριτούς όγκους, με διαφορετικό σχήμα κάτοψης ή/και ύψος, οι οποίοι μπορούν να είναι σε επαφή ή σε απόσταση μεταξύ τους, αποκλειόμενης της επανάληψης πανομοιότυπων όγκων. Οι κανόνες ισχύουν και για τα βοηθητικά κτίσματα είτε αυτά ανεγείρονται ταυτόχρονα με το κύριο κτίσμα είτε μεταγενέστερα ως προσθήκες κατ επέκταση. Απαγορεύεται η δημιουργία καμπύλων επιφανειών και όγκων. Απαγορεύεται η κατασκευή του κτηρίου σε υποστηλώματα ("pilotis"). Κατά τον τελικό έλεγχο δόμησης θα πρέπει να πιστοποιείται η ολοκλήρωση του κελύφους της οικοδομής, για την αποφυγή δημιουργίας αδιαμόρφωτων ισογείων. Κατά την προσθήκη χώρων κατ' επέκταση παραδοσιακών κτισμάτων, αυτές θα πρέπει να διαφοροποιούνται κατά τρόπο ώστε να μην αλλοιώνεται η καθαρότητα των βασικών όγκων των κτηρίων, να αναδεικνύεται η τυπολογία τους, και να καταδεικνύεται η εξέλιξη της αρχιτεκτονικής μέσα στο χρόνο. Προσθήκες - προσαρτίσεις βοηθητικών/πρόχειρων κατασκευών ή κατασκευών απομίμησης, αλλοιώνουν την αρχιτεκτονική φυσιογνωμία των οικισμών. 3. Ογκοπλαστική διάρθρωση (αναλογίες, σχέση ανοικτών, κλειστών και ενδιάμεσων - ημιπαίθριων - χώρων): Γενικά θα πρέπει οι δημιουργούμενοι όγκοι να είναι συμπαγείς και να αποφεύγεται η δημιουργία εσοχών εντός των ως άνω διακριτών όγκων του κτηρίου. Τίθενται προϋποθέσεις για την κατασκευή ημιυπαίθριων χώρων: Ο ημιυπαίθριος χώρος όταν τοποθετείται εκτός του σώματος του κτηρίου οφείλει να έχει ορθογώνια κάτοψη με τη μεγαλύτερη πλευρά του σε επαφή με το κτήριο και δεν μπορεί να έχει επιφάνεια μεγαλύτερη από το 10% της πραγματοποιούμενης κάλυψης του κτηρίου. Απαγορεύονται οι συνεχόμενοι υπό γωνία ημιυπαίθριοι χώροι που καλύπτουν την εξωτερική γωνία του κτηριακού όγκου. Ο ημιυπαίθριος χώρος όταν τοποθετείται εντός του σώματος του κτηρίου πρέπει να έχει ορθογώνια κάτοψη, μέγιστο βάθος εσοχής έως 2.00μ. και να καταλαμβάνει μήκος έως το 40% του μήκους της όψης του διακριτού όγκου στον οποίο εισέχει. Επιτρέπεται μόνο ένας ημιυπαίθριος χώρος σε εσοχή ανά διακριτό όγκο του κτηρίου και μόνο στον ισόγειο όροφο του κτηρίου. Ειδικά για τους οικισμούς Πλάτανος Δ.Ε. Πλατάνου και Σίμος Δ.Ε. Αποδοτίας απαγορεύεται η δημιουργία ημιυπαίθριων χώρων εντός του σώματος του κτηρίου. Κάθε παρέκκλιση από τους κανόνες της παρούσας παραγράφου απαιτεί την τεκμηριωμένη έγκριση του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής. Κατά τη σύνταξη των αρχιτεκτονικών μελετών οφείλουν να αποτυπώνονται φωτογραφικά οι όψεις των όμορων κτισμάτων(ανάπτυγμα δρόμου), καθώς και των 3

έναντι του δρόμου κτηρίων, αδόμητων οικοπέδων ή κοινοχρήστων χώρων του άμεσου περιβάλλοντος. Όταν τα όμορα κτήρια παρουσιάζουν χαρακτηριστικά παραδοσιακής δόμησης (ογκοπλασία, υλικά κατασκευής, εξώστες, ανοίγματα, επικάλυψη κλπ), έστω και αν δεν έχουν κηρυχθεί διατηρητέα, απαιτείται επιπλέον σχεδιαστική διαγραμματική αποτύπωσή τους (ύψος, πλάτος, θέσεις εξωστών, αναλογίες ανοιγμάτων), ώστε η όψη του νέου κτηρίου να παρουσιάζεται σε συσχετισμό με τα όμορα. 4. Αριθμός ορόφων και ύψη: Το ύψος των κτηρίων καθορίζεται σύμφωνα με την παράγραφο 4 του άρθρου 1 του ΦΕΚ 289ΑΑΠ/4.11.2011 όπως ισχύει. Διατάξεις ρυμοτομικών σχεδίων που ορίζουν μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος κτηρίων εφαρμόζονται ως ισχύουν. Ο μέγιστος αριθμός ορόφων ορίζεται σε δύο (2). Διατάξεις ρυμοτομικών σχεδίων που ορίζουν διαφορετικό αριθμό ορόφων εφαρμόζονται ως ισχύουν. Κρίνεται σκόπιμη η επιβολή ενιαίας αντιμετώπισης των οικισμών ως προς το μέγιστο ύψος και τον μέγιστο αριθμό ορόφων, είτε αυτοί καθορίζονται από το θεσμικό πλαίσιο του ΠΔ 24-4-1985, είτε του ΠΔ 6-12-1982. Κατά παρέκκλιση των οριζόμενων, το ύψος οφείλει να προσαρμόζεται στα διαμορφωμένα ύψη των όμορων κτισμάτων, προς έλαττον ή μείζον, στις περιπτώσεις που τα όμορα κτίσματα παρουσιάζουν χαρακτηριστικά παραδοσιακής δόμησης είτε ως προς την ογκοπλασία είτε ως προς τα μορφολογικά χαρακτηριστικά και η δόμηση αφορά σε συνεκτικό πολεοδομικό ιστό. Η παρέκκλιση απαιτεί την τεκμηριωμένη έγκριση του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής. Η παράγραφος αναφέρεται στις περιπτώσεις ενδιαφέροντος και συνεκτικού πολεοδομικού ιστού - μετώπου, όπου θα ήταν επιβεβλημένη η ένταξη του νέου κτηρίου ως προς τις αναλογίες των όψεων, των σχέσεων πλήρων και κενών, των αναλογιών των ανοιγμάτων, κλπ. Ισχύει χωρίς σε καμμία περίπτωση να επηρεάζεται ο επιτρεπόμενος Σ.Δ. και ο μέγιστος αριθμός ορόφων. 5. Είδος κάλυψης και επικάλυψης (στέγη, δώμα, κεραμίδια, πράσινες στέγες, συμβατότητα με ΑΠΕ): Ορίζεται υποχρεωτική η κατασκευή στέγης, τετράριχτη ή δίριχτη, με κλίση έως 35% και ύψος έως 2.00μ. Σε ισόγεια κτήρια ή τμήματα κτηρίων επιτρέπεται η κατασκευή και μονόριχτης στέγης. Η επικάλυψη της στέγης γίνεται από κεραμίδια ρωμαϊκού, γαλλικού ή βυζαντινού τύπου, χρώματος κεραμιδί, ώχρας ή καφέ. Δεν επιτρέπεται η αύξηση του ύψους της στέγης, ακόμα και αν αυτή εδράζεται σε ύψος μικρότερο του μέγιστου επιτρεπόμενου. Επίσης, η κατασκευή στέγης ύψους μικρότερου των 2.00μ, δεν συνεπάγεται δυνατότητα αύξησης του μέγιστου ύψους του κτηρίου. (Σχετ. παρ. 4γ, αρ.5, ΠΔ 24-4-85). Η μορφή της στέγης επιβάλλεται να είναι λιτή, ακολουθώντας το περίγραμμα του 4

διακριτού όγκου που στεγάζει. Απαγορεύονται οι διαφορετικές επιμέρους κλίσεις μεταξύ των επιπέδων της στέγης. Σε περίπτωση δίριχτης στέγης, ο κορφιάς θα είναι παράλληλος με τη μεγαλύτερη όψη του κτηρίου. Η απόληξη της στέγης πρέπει να είναι ξύλινη ή από οπλισμένο σκυρόδεμα μορφής εκφορικής, με προεξοχή έως 25 εκ., συμπεριλαμβανομένων των κεραμιδιών. Μεγαλύτερη προεξοχή επιτρέπεται μόνο για την στέγαση εξώστη, με τις προδιαγραφές που τίθενται στην παράγραφο περί ανοικτών εξωστών. Στα τέσσερα πρώτα σχήματα παρουσιάζονται αποδεκτοί τρόποι κάλυψης των κτηριακών όγκων. Στο πέμπτο σχήμα παρουσιάζεται μη αποδεκτός τρόπος κάλυψης. Η κατασκευή της στέγης είναι υποχρεωτική και στις περιπτώσεις που δεν εξαντλείται ο συντελεστής δόμησης ή προβλέπεται μελλοντικός όροφος. Απαγορεύεται η διάνοιξη ανοιγμάτων στα κεκλιμένα ή κατακόρυφα (δίριχτη, μονόριχτη) επίπεδα της στέγης. Απαγορεύεται η τοποθέτηση δεξαμενών ή δοχείων ηλιοθέρμων επί της επιφάνειας της στέγης. Επιτρέπεται μόνο η τοποθέτηση ηλιακών συλλεκτών (πάνελ) ενσωματωμένων στην στέγη και παράλληλα με την κλίση της. 6. Μορφολογικά και άλλα στοιχεία Ανοικτοί Εξώστες Επιτρέπονται ανοικτοί εξώστες σε πρόβολο με μήκος έως 2/3 της όψης και με προεξοχή από το επίπεδο της όψης έως 1.20 μ. Η φέρουσα κατασκευή των εξωστών μπορεί να είναι ξύλινη είτε μεταλλική είτε από οπλισμένο σκυρόδεμα. Απαγορεύονται οι γωνιακοί εξώστες, και οι εξώστες οποιουδήποτε σχήματος εκτός του ορθογωνίου (κυκλικοί, πολυγωνικοί, τριγωνικοί, κα). Επιτρέπεται η στέγαση των εξωστών με στέγαστρο κεκλιμένο κεραμοσκεπές, με κλίση ίση με αυτή της στέγης, ξύλινης ή σιδερένιας εμφανούς και απλής κατασκευής, με κατακόρυφους ορθοστάτες από το ίδιο υλικό, διαστάσεων όσο το μέγεθος του εξώστη. Δεν επιτρέπεται στέγαση εξώστη με μέγεθος μεγαλύτερο από αυτό του εξώστη. Γενικά, επιδιώκεται η στέγαση των εξωστών να γίνεται με ελαφριά (ξύλινη ή μεταλλική) κατασκευή, οριζόντια ή κεκλιμένη. Πρέπει να αποφεύγονται οι στεγάσεις από οπλισμένο σκυρόδεμα, κυρίως όταν εξέχουν σαν προέκταση της κεκλιμένης στέγης. Τα κεκλιμένα στέγαστρα μπορούν να διαμορφώνονται είτε σαν συνέχεια της στέγης, είτε σαν ανεξάρτητα στοιχεία χαμηλότερα από αυτήν, σε κάθε περίπτωση με την ίδια κλίση. 5

Στην περίπτωση οριζόντιας ελαφριάς κατασκευής, η επικάλυψη μπορεί να γίνεται με ξύλο, φυσικά υλικά ή πράσινο (κληματαριές, αναρριχόμενα φυτά), γυαλί ή ανάλογα διαφανή υλικά. Οι εξώστες των προσόψεων πρέπει να απέχουν τουλάχιστον 4.00μ. από την απέναντι οικοδομική γραμμή, 3.00μ. από τον απέναντι εξώστη και 3.30μ. από το κατάστρωμα του δρόμου ή τυχόν διαμορφωμένο πεζοδρόμιο. Διατάξεις που ορίζουν μεγαλύτερα απαιτητά μεγέθη από αυτά της προηγουμένης παραγράφου, ισχύουν ως έχουν. Απαγορεύονται οι ανοικτοί εξώστες σε ύψος μικρότερο του 2,60μ. από το πέριξ διαμορφωμένο έδαφος του ακάλυπτου χώρου. Οι εξώστες στους ισόγειους χώρους οφείλουν να κατασκευάζονται ως διαμορφώσεις επί εδάφους. Οποιαδήποτε εξαίρεση από τον κανόνα αυτό, οφείλει να έχει την τεκμηριωμένη έγκριση του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής. Διάγραμμα τύπων στέγασης εξωστών: προέκταση στέγης με κεραμοσκεπή, ανεξάρτητο επικλινές στέγαστρο με ορθοστάτες και κεραμοσκεπή, ανεξάρτητη οριζόντια ελαφριά κατασκευή και ανεξάρτητο επικλινής ελαφρά κατασκευή. Εξωτερικές κλίμακες Όταν κατασκευάζεται εξωτερική κλίμακα, πρέπει να τοποθετείται παράλληλα με την όψη και σε επαφή με το κτήριο τουλάχιστον κατά τα 2/3 του μήκους της. Η εξωτερική κλίμακα πρέπει να είναι ευθύγραμμη, είτε να αποτελείται από ευθύγραμμα σκέλη. Η προσθήκη εξωτερικής κλίμακας σε υφιστάμενα κτήρια πρέπει να ακολουθεί τους ως άνω κανόνες και να λαμβάνεται υπόψη στον σχεδιασμό της η θέση των των ανοιγμάτων στην αντίστοιχη όψη. Ανοίγματα Γενικά επιδιώκεται η συμμετρική ανάπτυξη των ανοιγμάτων ως προς τον μέσο των προσόψεων, χωρίς αυτό να είναι δεσμευτικό. Επίσης επιδιώκεται ο τονισμός του κατακόρυφου άξονα στις αναλογίες των κουφωμάτων. Το σχήμα των ανοιγμάτων θα είναι ορθογώνιο, αποκλειομένων των τριγωνικών, πολύπλευρων κλπ. σχημάτων. Το ποσοστό ανοιγμάτων δεν πρέπει να υπερβαίνει το 30% του συνόλου της όψης. Ειδικά σε ισόγειο όροφο, όταν αυτός έχει εμπορική χρήση, το ποσοστό των ανοιγμάτων μπορεί να είναι μεγαλύτερο, υπό την προϋπόθεση ότι ο σχεδιασμός τους ακολουθεί τα παραδοσιακά πρότυπα με τονισμό του κατακόρυφου άξονα και την ύπαρξη ενδιάμεσων λαμπάδων τουλάχιστον 0.40μ. Επιβάλλεται η απόσταση των ανοιγμάτων από το όριο της όψης κατ' ελάχιστον 0,80μ. 6

Τα πρέκια θα είναι οριζόντια. Τοξωτά πρέκια μικρού ύψους επιτρέπονται μόνο στην περίπτωση κατασκευής κτηρίων με φέρουσα εμφανή λιθοδομή. Δεν επιτρέπονται τα συρόμενα κουφώματα ή σκούρα εξωτερικά της όψης του κτηρίου καθώς και τα συνθετικά κουφώματα (PVC κλπ). Κουφώματα, σκούρα ή σιδεριές να τοποθετούνται κατά το δυνατόν εσώτερον της επιφάνειας της όψης. Κιγκλιδώματα Τα κιγκλιδώματα εξωστών, κλιμάκων, περιφράξεων, κλπ., θα πρέπει να είναι ξύλινα ή σιδερένια, αποτελούμενα από ευθύγραμμες διατομές απλής μορφής. Στα κιγκλιδώματα των κτηρίων και των περιφράξεων απαγορεύονται οι περίπλοκες διακοσμητικές κατασκευές ή συνδυασμοί διαφόρων σχημάτων και υλικών, καθώς και τα πλήρη ξύλινα (πχ. ταμπλαδωτά) ή σιδερένια στηθαία. Απαγορεύονται τα κιγκλιδώματα με τη μορφή μπαλούστρων. Διαφημιστικές επιγραφές, σκίαστρα και ελαφρά προπετάσματα Απαγορεύεται η τοποθέτηση κάθε είδους επιγραφών και διαφημιστικών πινακίδων, σε οποιαδήποτε θέση των οικοπέδων ή των περιφράξεων. Επιτρέπονται μη φωτεινές επιγραφές περιορισμένων διαστάσεων, μόνο στην όψη του κτίσματος, οι οποίες θα μελετώνται ως προς τη θέση το είδος το μέγεθος και τον χρωματισμό, μαζί με τις όψεις του κτηρίου και θα εμφανίζονται στα προς έγκριση σχέδια κάθε είδους άδειας δόμησης. Απαγορεύεται η τοποθέτηση επιγραφών επί των στηθαίων (ή κιγκλιδωμάτων), των εξωστών και ημιυπαιθρίων χώρων, ή κάθετα στις όψεις των κτηρίων. Από τις διατάξεις περί επιγραφών εξαιρούνται κτήρια κέντρων υγείας, φαρμακεία, και γενικά χρήσεις με χαρακτήρα άμεσης ανάγκης, τα οποία θα φέρουν μη διαφημιστικές επιγραφές ενημέρωσης της χρήσης τους. Δεν επιτρέπονται οι συνδυασμοί πολλών επιμέρους διαφορετικών υλικών, κατασκευών και τύπων σκίασης στο ίδιο κτήριο. Τα σκίαστρα θα πρέπει να είναι ελαφριάς κατασκευής, ορθογωνικά, αποτελούμενα από λεπτές διατομές. Θα πρέπει να εναρμονίζονται με τον συνολικό σχεδιασμό του κτηρίου και να παρουσιάζονται στα σχέδια των όψεων. Δεν επιτρέπεται η τοποθέτηση ελαφρών περασμάτων (τεντών) στις όψεις παραδοσιακών κτηρίων. Επιτρέπεται η τοποθέτηση ελαφρών πετασμάτων (τεντών) στους ισόγειους χώρους παραμονής ατόμων των χώρων αναψυχής, που κατά την κρίση του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής δεν αλλοιώνουν το χαρακτήρα του κτηρίου ή του οικισμού. Γενικά θα πρέπει να αποφεύγονται σκίαστρα και προστεγάσματα με επικάλυψη από κεραμίδια στους ιδιωτικούς και δημόσιους υπαίθριους χώρους. Πρέπει να επιλέγονται ελαφρές κατασκευές, όπως αυτές αναφέρθηκαν στην παράγραφο περί εξωστών. Πρέπει να γίνει συνείδηση οτι, σκιασμός οριζόντιων και κατακόρυφων επιφανειών, μπορεί να πραγματοποιηθεί αποτελεσματικά με την επιλογή κατάλληλου είδους φύτευσης στην κατάλληλη θέση. 7

Διαμόρφωση των ακάλυπτων χώρων των οικοπέδων περιφράξεις Οι ακάλυπτοι χώροι των οικοπέδων οφείλουν να φυτεύονται σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις με είδη ενδημικά. Οι περιφράξεις διαμορφώνονται ως προς το υλικό και το ύψος τους σύμφωνα με τα επικρατούντα στον οικισμό. Οι κτιστές περιφράξεις των οικοπέδων επιτρέπεται να κατασκευάζονται είτε από εμφανή λιθοδομή (εμφανή ή ασβεστωμένη) είτε από τοιχοποιία επιχρισμένη με λευκό σοβά. Τυχόν κιγκλιδώματα και αυλόπορτες θα είναι ξύλινα ή σιδερένια απλής μορφής. Αν κατασκευάζεται υπέρθυρο στην αυλόπορτα, πρέπει να διαμορφώνεται οριζόντιο, αποκλειωμένων τόξων, αετωμάτων, κλπ. ψευδοπαραδοσιακών απομιμήσεων. Οι λιθόκτιστες παραδοσιακές περιφράξεις ή αναβαθμοί στα όρια ή στους ακάλυπτους χώρους, διατηρούνται ή αποκαθίστανται στην αρχική τους μορφή. Για τα κιγκλιδώματα των περιφράξεων, ισχύουν όσα αναφέρονται σχετικά στην αντίστοιχη παράγραφο. Η περίφραξη θα μελετάται και θα απεικονίζεται στα σχέδια των όψεων της προς έγκριση αρχιτεκτονικής μελέτης. Λοιπά στοιχεία Οι σύγχρονες κατασκευές οφείλουν να μην αντιγράφουν τα παραδοσιακά πρότυπα, αλλά διαφοροποιούμενες να εντάσσονται με απλότητα στο δομημένο περιβάλλον, ώστε να μην προκύπτουν κτήρια "νεοπαραδοσιακού" ύφους. Απαγορεύονται οι λειτουργικές και μορφολογικές προεξοχές. Κατά παρέκκλιση επιτρέπονται μόνο για την τεκμηριωμένη προσαρμογή σε παραδοσιακά πρότυπα, με την σύμφωνη γνώμη του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής. Στα κτήρια και τις περιφράξεις απαγορεύεται η διαμόρφωση ψευδοπαραδοσιακών διακοσμητικών στοιχείων όπως γραμμικές τοποθετήσεις κεραμιδιών γενικά και ειδικά σε γείσα, στηθαία ή άκρες δωμάτων, ανάγλυφα γύψινα, αρχαιοπρεπείς κίονες, αετώματα, κλπ. Οι καμινάδες θα πρέπει να προσαρμόζονται ως προς τη μορφή, το υλικό, τον τρόπο κατασκευής και τους χρωματισμούς με τα παραδοσιακά πρότυπα του άμεσου περιβάλλοντος του κτίσματος. Απαγορεύεται η τοποθέτηση ηλιακών ή φωτοβολταϊκών πανέλλων, καθώς και κλιματιστικών μηχανημάτων στο κέλυφος παραδοσιακών κτηρίων. Απαγορεύεται η τοποθέτηση δεξαμενών ή δοχείων ηλιόθερμων στην επιφάνεια της στέγης των κτισμάτων. Επιτρέπεται μόνο η τοποθέτηση ηλιακών συλλεκτών (πάνελ), που θα ενσωματώνονται στη στέγη των κτηρίων και θα τοποθετούνται παράλληλα με την κλίση της. Απαγορεύεται η τοποθέτηση κλιματιστικών μηχανημάτων στις κύριες όψεις και στις στέγες των κτηρίων. Δύνανται να τοποθετούνται σε ειδικά διαμορφωμένες εσοχές του κτηρίου, ή σε μη εμφανή σημεία του ακάλυπτου χώρου. 8

Η τοποθέτηση των μετρητών ηλεκτρικού ρεύματος ή άλλου οργανισμού κοινής ωφέλειας επιβάλλεται να διαμορφώνεται σε εσοχή είτε στο κέλυφος είτε στην περίφραξη του κτηρίου. Επιτρέπεται η τοποθέτησης μίας μόνο κεραίας τηλεόρασης ανά οικόπεδο, κατά το δυνατόν σε θέση μη ορατή από τους κοινόχρηστους χώρους. Η θέση των κλιματιστικών μηχανημάτων, ηλιακών πανέλλων, μετρητών, κεραιών, υδρορροών κλπ. στοιχείων τεχνολογικού ή μηχανολογικού εξοπλισμού, θα πρέπει να αποτυπώνεται υποχρεωτικά στα σχέδια της αρχιτεκτονικής μελέτης. 7. Υλικά (οικοδομικά υλικά και τεχνικές, συμβατά με τη φυσιογνωμία των οικισμών): Οι εξωτερικές όψεις θα είναι είτε επιχρισμένες, είτε από εμφανή λιθοδομή, με πέτρα κατά το δυνατόν τοπικής προέλευσης. Οι εμφανείς λιθοδομές κατασκευάζονται από ασβεστολιθικά πετρώματα σε αποχρώσεις αντίστοιχες με τις ανά τόπους χρησιμοποιούμενες πέτρες (π.χ. υπόλευκη, γκρίζα πέτρα, πέτρα Θέρμου), σύμφωνα με τα πρότυπα του κάθε οικισμού. Οι λίθοι που χρησιμοποιούνται μπορούν να είναι αλάξευτοι ή μερικώς επεξεργασμένοι, ορθογωνικοί, σε διάφορα μεγέθη, ενώ απαγορεύεται η χρήση πανομοιότυπων τεμαχίων. Η τοποθέτησή τους γίνεται με τρόπο ώστε να ελαχιστοποιούνται οι συνεχείς κατακόρυφοι αρμοί. Η αρμολόγηση γίνεται με κονιάματα σε αποχρώσεις γκρίζες ή γαιώδεις, ανάλογα με το χρώμα της πέτρας και ο αρμός κατασκευάζεται πάντα σε εσοχή σε σχέση με την τελική επιφάνεια των λίθων. Τα τεχνικά αυτά χαρακτηριστικά ακολουθούνται σε κάθε είδος και χρήση λιθοδομής, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση της περίφραξης, των διαμορφώσεων κ.α. και θα πρέπει να προσδιορίζονται σαφώς με πλήρη στοιχεία στα σχέδια - τεύχη της αρχιτεκτονικής μελέτης. Σε περίπτωση χρήσης φέρουσας λιθοδομής, με πάχος μεγαλύτερου ή ίσου των 50εκ., το εμβαδόν της λιθοδομής δεν προσμετράται στο συντελεστή δόμησης και στο ποσοστό κάλυψης του οικοπέδου βάσει του Ν. 4067/2012, άρθρο 11, παρ. 6, εδάφιο κβ, εκτός αν καταργείται από άλλη διάταξη. Απαγορεύεται η χρήση λίθινων πλακών ως υλικό επένδυσης των όψεων. Οποιαδήποτε επένδυση με λιθοδομή θα έχει πάχος τουλάχιστον 20 εκ., θα επενδύει τους λαμπάδες των ανοιγμάτων μέχρι το σημείο τοποθέτησης του κουφώματος και θα είναι διαμορφωμένη με τον τρόπο που αναφέρεται σε προηγούμενη παράγραφο (σχήμα λίθων, εναλλαγή αρμών, αρμολόγηση, διαμόρφωση γωνιών, κλπ). Απαγορεύεται η κάθε μορφή επένδυσης τύπου πλακιδίου. Στα κτήρια και τις περιφράξεις απαγορεύεται η διαμόρφωση ψευδοπαραδοσιακών διακοσμητικών στοιχείων όπως γραμμικές τοποθετήσεις κεραμιδιών γενικά και ειδικά σε γείσα, στηθαία ή άκρες δωμάτων, ανάγλυφα γύψινα, αρχαιοπρεπείς κίονες, αετώματα, κλπ. Στο σύνολο των εξωτερικών επιφανειών των κτισμάτων, των περιφράξεων και των διαμορφώσεων του περιβάλλοντος χώρου προτιμάται η χρήση φυσικών, τοπικών υλικών και υφών που έχουν τη δυνατότητα ενσωμάτωσης στη φυσιογνωμία του δομημένου 9

περιβάλλοντος του οικισμού. Η χρήση σύγχρονων εμφανών υλικών (πχ σκυρόδεμα, σιδηρές διατομές κλπ) πρέπει να ενθαρρύνεται, ανεξάρτητα από την κλίμακα εφαρμογής (πρέκια, σενάζ, ή επιφάνειες) αρκεί να αποτελεί μία ολοκληρωμένη και τεκμηριωμένη συνθετικά άποψη. Δείγματα υφιστάμενης τοιχοποιίας από εμφανή λιθοδομή και επιχρισμένη λιθοδομή 8. Χρωματισμοί (ενδεχόμενες χρωματολογικές προτάσεις συμβατές με το τοπικό περιβάλλον): Οι χρωματισμοί των επιχρισμάτων των εξωτερικών όψεων πρέπει να είναι λευκοί, υπόλευκοι, ή σε γαιώδεις αποχρώσεις. Σε αντίθετη περίπτωση θα πρέπει να τεκμηριώνεται η επιλογή και να εξασφαλίζεται η σύμφωνη γνώμη του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής. Δεν επιτρέπεται η χρήση πολλών διαφορετικών χρωματισμών στις επιφάνειες του ίδιου κτηριακού όγκου. Τα κουφώματα του κτηρίου θα έχουν ενιαίο υλικό και χρωματισμό. Επιτρέπονται οι φυσικές αποχρώσεις του ξύλου (εφόσον πρόκειται για ξύλινο κούφωμα) ή άλλοι χρωματισμοί που συναντώνται στους οικισμούς (γαλάζιο, μπλέ, πράσινο, ώχρα, όμπρα, καφέ, γκρί). Γιά τα κουφώματα αλλουμινίου δεν επιτρέπονται το άσπρο χρώμα, οι γυαλιστεροί χρωματισμοί και οι χρωματισμοί 'ειδικών εφέ'. Τα ξύλινα στοιχεία των κτισμάτων (κιγκλιδώματα, στέγαστρα) θα πρέπει να είναι στο φυσικό τους χρώμα ή σε άλλους τυχόν χρωματισμούς που συναντώνται στους οικισμούς. Τα μεταλλικά στοιχεία των κτισμάτων θα ακολουθούν μία ενιαία χρωματική επιλογή. Γενικά στις όψεις του κτηρίου και στις περιφράξεις δεν επιτρέπονται οι ιδιαίτερα έντονοι και γυαλιστεροί χρωματισμοί (φωσφοριζέ). 10

Απαγορεύονται οι ζωγραφικές ή διαφημιστικές απεικονίσεις στις επιφάνειες των όψεων. Για την τήρηση των παραπάνω διατάξεων, θα πρέπει στα σχέδια της αρχιτεκτονικής μελέτης να προσδιορίζονται σαφώς και με πλήρη στοιχεία οι χρωματισμοί των διαφόρων στοιχείων των όψεων, προσδιορίζοντας ταυτόχρονα και τους κωδικούς τους π.χ. RAL. 9. Στοιχεία κοινοχρήστων χώρων, έργα και δίκτυα υποδομής Επιβάλλεται η διατήρηση παραδοσιακών λιθόστρωτων, λιθόκτιστων τοίχων αντιστήριξης, αναβαθμών, κρηνών κλπ στοιχείων των κοινόχρηστων χώρων και οι τυχόν επισκευές τους θα γίνονται με τη χρήση ίδιων υλικών και τεχνοτροποιών, ώστε να αναδεικνύεται το πολιτιστικό απόθεμα. Οι κοινόχρηστοι χώροι οφείλουν να διαμορφώνονται ανάλογα με τις λειτουργικές ανάγκες κυκλοφορίας. Η άσφαλτος ως υλικό επίστρωσης θα πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο για την διευκόλυνση της κυκλοφορίας και όχι στα οδικά δίκτυα τοπικής σημασίας. Επιτρέπονται τα σύγχρονα υλικά διαστρώσεων (π.χ. δάπεδα σκυροδέματος εμφανούς ψηφίδας, χτυπητά ή υδροβολημένα). Απαγορεύονται τα σύγχρονα είδη διαστρώσεων που μιμούνται παραδοσιακά πρότυπα. Κάθε εργασία που αφορά την διαμόρφωση, τροποποίηση ή ανάπλαση κοινοχρήστων χώρων (δρόμων, πλατειών, κρηπιδωμάτων) όπως και στοιχεία των χώρων αυτών (δημοτικά καλάθια απορριμμάτων, πινακίδες ονομασίας δρόμων, πλατειών και αρίθμησης οικιών, περίπτερα, συντριβάνια κλπ.) να γίνεται κατά τρόπο προσαρμοσμένο στα παραδοσιακά πρότυπα και μετά από έγκριση του αρμόδιου Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής. Ο σχεδιασμός των υπαίθριων κοινόχρηστων χώρων πρέπει να γίνεται με απλότητα, χωρίς περίπλοκους σχεδιασμούς, διακοσμητικές υπερβολές και χρήση 'νεοπαραδοσιακών' στοιχείων εξοπλισμού. Η τοποθέτηση στους κοινόχρηστους χώρους ή στους χώρους 'πρασιών' ιδιωτικών σκιάστρων, τεντών, προθηκών, επίπλων, επιγραφών, διαφημίσεων, πινακίδων, κλπ στοιχείων, πρέπει να εγκρίνεται από το Σ.Α. ως προς τη θέση και τη μορφή τους. Με στόχο την αναβάθμιση της δημόσιας εικόνας των οικισμών, θα πρέπει να γίνει έλεγχος και προσαρμογή ή απομάκρυνση των υπαρχόντων στοιχείων και κατασκευών των κοινόχρηστων χώρων, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο παρόν. Κάθε έργο υποδομής των Οργανισμών Κοινής Ωφελείας (ΔΕΗ, ΟΤΕ) πρέπει να είναι υπόγειο. Η τοποθέτηση των μετρητών του ηλεκτρικού ρεύματος και κάθε άλλου στοιχείου των παροχών των Οργανισμών Κοινής Ωφελείας πρέπει να γίνεται σε εσοχή ή οπωσδήποτε σε όχι εμφανείς θέσεις των κοινοχρήστων χώρων. Οι Οργανισμοί Κοινής Ωφελείας είναι υποχρεωμένοι με δικά τους έξοδα να επαναφέρουν στην αρχική κατάσταση τους δρόμους και τους κοινόχρηστους χώρους στους οποίους επεμβαίνουν για την εγκατάσταση των δικτύων τους. 11

10. Νέες μορφολογικές αναζητήσεις (πλαίσια για νέα κτίσματα ως εναλλακτική αρχιτεκτονική πρόταση σύγχρονων αναζητήσεων): Προτάσεις τεκμηριωμένες που παρουσιάζουν μια διαφορετική προσέγγιση με την εισαγωγή νέων συνθετικών αρχών, προσαρμοσμένες σε σύγχρονα υλικά, τεχνολογίες και περιβαλλοντικές απαιτήσεις και οι οποίες εντάσσονται αρμονικά στο φυσικό ή δομημένο παραδοσιακό περιβάλλον, δύναται να εξετάζονται και να εγκρίνονται κατά περίπτωση από το αρμόδιο Σ.Α. Αποδεκτή από το αρμόδιο Σ.Α. μπορεί να γίνει και η χρήση σύγχρονων υλικών (όπως για παράδειγμα τοιχοποιία από σκυρόδεμα με επεξεργασία εμφανούς τελειώματος, εναλλακτικές προτάσεις στέγασης ή επένδυσης, κ.α., εφόσον ακολουθείται η ίδια λογική ένταξης στο περιβάλλον τοπίο και αποτελεί τεκμηριωμένη συνθετική επιλογή, χωρίς να γίνεται με αποσπασματικό τρόπο και με διακοσμητικό χαρακτήρα. Σε κάθε περίπτωση, κατασκευές που δεν σέβονται την κλίμακα και τα χαρακτηριστικά του δομημένου και φυσικού περιβάλλοντος δεν πρέπει να γίνονται αποδεκτές. 11. Βιοκλιματική αρχιτεκτονική - ΑΠΕ (ενθάρρυνση κατασκευής συμβατών βιοκλιματικών κτηρίων, προτάσεις ένταξης εξοπλισμού Α.Π.Ε. στα κτήρια, ακαλύπτους, περιβάλλον): α) Βιοκλιματική αρχιτεκτονική Ο σχεδιασμός θα πρέπει να εντάσσεται στο πλαίσιο της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής και να ανταποκρίνεται στις βασικές αρχές και προδιαγραφές που την διέπουν. Παράμετροι όπως ο προσανατολισμός του κτηρίου (χωροθέτηση κτηρίου), η μορφολογία του εδάφους, το υπάρχων φυσικό περιβάλλον και το μικροκλίμα της περιοχής παίζουν σημαντικό ρόλο στον σχεδιασμό. Στόχος είναι αφενός η εξοικονόμηση ενέργειας για την θέρμανση και την ψύξη των κτηρίων και αφετέρου η θερμική τους άνεση. Πρόκειται για έναν σχεδιασμό που στοχεύει στο να μπορεί το κτήριο να ανταποκρίνεται στις κλιματικές συνθήκες του περιβάλλοντος. Στην κατεύθυνση αυτή προτείνονται τα εξής: Προσανατολισμός και χωροθέτηση Κατάλληλος προσανατολισμός για την Π.Ε. Αιτωλίας και Ακαρνανίας θεωρείται ο νότιος. Το σχήμα του κτηρίου για την βέλτιστη εκμετάλλευση της ηλιακής ακτινοβολίας πρέπει να είναι επίμηκες κατά τον άξονα ανατολής δύσης (αποδεκτή είναι η απόκλιση μέχρι ± 25 ο ). Σε περιπτώσεις μη εφικτές, τότε το κτήριο θα πρέπει να είναι προσανατολισμένο με τρόπο ώστε να μπορεί να αξιοποιεί με τον βέλτιστο τρόπο τα ποσά της ακτινοβολίας που προσπίπτουν σε αυτό τον χειμώνα και να προστατεύεται από αυτά τους καλοκαιρινούς μήνες, καθώς και να προστατεύεται από τους ανέμους το χειμώνα και να τους εκμεταλλεύεται το καλοκαίρι για την θερμική άνεση ψύξη. 12

Με τον νότιο προσανατολισμό του κτηρίου επιτυγχάνεται η μεγαλύτερη δυνατή ηλιοφάνεια κατά την διάρκεια του χρόνου. Η τοποθέτηση του κτηρίου στο οικόπεδο παίζει εξίσου σημαντικό ρόλο, καθώς πρέπει να ληφθούν υπόψιν τα τοπογραφικά στοιχεία της περιοχής, τα παρακείμενα κτήρια, η βλάστηση και η παρουσία νερού (π.χ. κτήρια πανταχόθεν ελεύθερα έχουν καλύτερο φυσικό αερισμό. Το ανάγλυφο του εδάφους παίζει καθοριστικό ρόλο. Οι κλίσεις του εδάφους δίνουν πλεονέκτημα στο κτήριο, καθώς μπορεί να αποτελέσουν πλάτη προστασίας προς τον βορρά ή στους ανέμους της εκάστοτε περιοχής. Η προσάρτηση του κτηρίου η τμήματός του σε επικλινές έδαφος επιφέρει θετικά αποτελέσματα στην θερμική άνεση. Το υφιστάμενο φυσικό περιβάλλον και η υφιστάμενη βλάστηση παίζει σημαντικό ρόλο στην προστασία του κτηρίου από την ηλιακή ακτινοβολία αλλά και από τους ανέμους, γι αυτό θα πρέπει να διατηρείται και να συντηρείται. Διάγραμμα σκίασης με φύτευση [πηγή: Τεχνική Οδηγία Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΤΟΤΕΕ 20702-5/2010 Βιοκλιματικός Σχεδιασμός Κτηρίων, Α έκδοση, Αθήνα, Ιαν. 2011)] Λειτουργική οργάνωση των εσωτερικών χώρων Κατά τον σχεδιασμό της κάτοψης οι εσωτερικοί χώροι θα πρέπει να οργανωθούν και να ομαδοποιηθούν με βάση τη χρήση και τις θερμοκρασιακές ανάγκες τους. Χώροι που χρησιμοποιούνται συχνότερα και έχουν μεγάλες ανάγκες σε θέρμανση και φωτισμό πρέπει να τοποθετούνται στο νότο, ενώ στον βορρά να τοποθετούνται κυρίως οι αποθηκευτικοί χώροι και οι χώροι που έχουν περιορισμένες ανάγκες σε θέρμανση. Χώροι με περιορισμένο χρόνο χρήσης, που απαιτούν και συγκριτικά χαμηλότερες 13

θερμοκρασίες (π.χ. υπνοδωμάτια) θα πρέπει να τοποθετούνται σε ενδιάμεση θερμική ζώνη. Με τον τρόπο αυτό μειώνονται οι θερμικές απώλειες από τους βασικούς κύριους χώρους. Κέλυφος Διάγραμμα διάταξης των λειτουργιών και ο βαθμός ηλιοφάνειας στις εποχές του χρόνου. [πηγή: Τεχνική Οδηγία Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΤΟΤΕΕ 20702-5/2010 Βιοκλιματικός Σχεδιασμός Κτηρίων, Α έκδοση, Αθήνα, Ιαν. 2011)] Η γεωμετρία του κτηρίου παίζει καθοριστικό ρόλο στην θερμική συμπεριφορά, καθώς το κέλυφος λειτουργεί ως φίλτρο στην ανταλλαγή θερμότητας με το περιβάλλον. Έτσι το κατάλληλο σχήμα είναι το επίμηκες κατά τον άξονα ανατολής δύσης, διότι προσφέρει μεγαλύτερη επιφάνεια προς το νότο για την συλλογή της ηλιακής θερμότητας κατά τους χειμερινούς μήνες. Αντίστοιχα και τα μεγαλύτερα και περισσότερα ανοίγματα πρέπει να είναι προσανατολισμένα προς το νότο, ενώ η βόρεια πλευρά του πρέπει να είναι διαμορφωμένη από συμπαγείς τοίχους και με όσο το δυνατόν μικρότερα ανοίγματα. Ο σχεδιασμός θα πρέπει να γίνεται με τέτοιον τρόπο ώστε να εξασφαλίζονται τα μέγιστα ηλιακά κέρδη το χειμώνα και η μείωση της θερμοκρασίας το καλοκαίρι και παράλληλα να εξασφαλίζεται φυσικός φωτισμός - ηλιασμός και διαμπερής φυσικός αερισμός. Για τον λόγο αυτό, πρέπει να ληφθούν υπόψιν για την προστασία του κελύφους η θερμομόνωση, το είδος των υαλοπινάκων και τα διαφανή εν γένει υλικά, τρόποι σκίασης και τα υλικά κατασκευής. Χρωματισμοί και υλικά Πρέπει να επιδιώκεται η χρήση οικολογικών δομικών υλικών, δηλαδή των φυσικών υλικών, που εμπεριέχουν καθόλου ή ελάχιστη επεξεργασία, υλικά, που είναι ανανεώσιμα ή βρίσκονται σε αφθονία (ασβέστης, ωμή άργιλος κλπ.). Καλό θα ήταν τα υλικά αυτά να προέρχονται από την ευρύτερη περιοχή της κατασκευής του έργου, γεγονός που συμβάλλει στην ελαχιστοποίηση του κόστους μεταφοράς και στην μείωση κατανάλωσης ενέργειας, ενώ συγχρόνως διασφαλίζεται η προσαρμογή των κτηρίων στο περιβάλλον ( πέτρα Θέρμου κλπ.). Να προτιμώνται τα ανοιχτά χρώματα, τα οποία μπορούν και αντανακλούν ένα μεγάλο μέρος της ηλιακής ακτινοβολίας και με τον τρόπο αυτό συμβάλλουν στην αποφυγή υπερθέρμανσης του κτηρίου. 14

Να γίνεται χρήση υδατοδιαλυτών οικολογικών χρωμάτων, δηλαδή χρωμάτων «ήπιας χημείας», ανανεώσιμων και πλήρως ανακυκλώσιμων, καθώς και χρήση εναλλακτικών οικολογικών κονιαμάτων (θηραϊκή γη, κεραμάλευρο κλπ.). Χρήση οικολογικών θερμομονωτικών υλικών (περλίτης, Heraklith, διογκωμένος φελλός κλπ.). Η διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου απαιτεί μελέτη, καθώς τα υλικά που θα χρησιμοποιηθούν για την επίστρωση παίζουν ρόλο στην θερμική άνεση του κτηρίου. Επιστρώσεις από πορώδη υλικά (πατημένο χώμα, χαλίκι κλπ.), αλλά και η φύτευση δημιουργούν ένα ευνοϊκό μικροκλίμα για το κέλυφος. Συστήματα σκίασης και ηλιοπροστασίας Αν τα συστήματα σκίασης αξιοποιηθούν σωστά προσφέρουν σημαντική μείωση στην ενεργειακή ζήτηση των κτηρίων (ψύξη και θέρμανση) και βοηθούν επίσης στην δημιουργία ποιοτικών συνθηκών διαβίωσης στο εσωτερικό του κτηρίου, αφού ανήκουν στην κατηγορία των παθητικών συστημάτων ηλιοπροστασίας και κατ επέκταση στις μεθόδους φυσικού κλιματισμού των χώρων. Στην κατεύθυνση αυτή προτείνεται: Για την ηλιοπροστασία των ανοιγμάτων η επιλογή των διατάξεων σκίασης εξαρτάται από τον προσανατολισμό του ανοίγματος, από την μορφή του ανοίγματος και από την μορφή του κτηρίου. Μπορεί να είναι σταθερά ή κινητά, εσωτερικά ή εξωτερικά. Σαφώς αποδοτικότερος είναι ο εξωτερικός σκιασμός. Η τοποθέτηση σκούρων (απλών), είτε σκούρων με σύστημα ανάκλησης, ώστε να λειτουργούν ως σκίαστρα, είτε εξωτερικές οριζόντιες περσίδες, καθώς επιτρέπουν την διείσδυση της ηλιακής ακτινοβολίας στο κτήριο την χειμερινή περίοδο και την εμποδίζουν αντίστοιχα τους θερινούς μήνες. Βοηθάει δηλαδή στην διατήρηση της θερμοκρασίας στο εσωτερικό του κτηρίου λειτουργώντας ως ένα είδος μόνωσης. Για τον Νότιο προσανατολισμό προτείνεται οριζόντιο σύστημα σκίασης, ενώ για Δυτικό ή Ανατολικό κατακόρυφο σύστημα σκίασης. Σε νότιες όψεις προτιμώνται οριζόντια σκίαστρα, ενώ κατακόρυφα προτιμώνται στις ανατολικές και δυτικές. Προστεγάσματα, εξώστες, πέργκολες σε συνδυασμό με αναρριχητικά φυτά κρίνονται απαραίτητα για την προφύλαξη του κτηρίου από την ηλιακή ακτινοβολία κατά τους θερινούς μήνες, καθώς δημιουργούν και ένα ευνοϊκό μικροκλίμα στον υπαίθριο χώρο 15

του κτηρίου. Συνιστάται η τοποθέτηση τους στις νότιες νοτιοανατολικές όψεις του κτηρίου. Χρήση φύτευσης για εποχιακή σκίαση του κτηρίου. Συστήματα τέντας αποτελούν φθηνό μη μόνιμο και αποτελεσματικό τρόπο προστασίας από την ηλιακή ακτινοβολία, αρκεί να περιορίζονται στην προστασία των ανοιγμάτων και η μορφή και το χρώμα να προσαρμόζονται στις όψεις του κτηρίου. Περιβάλλοντας χώρος Χρειάζεται να δίνουμε σημασία στο μικροκλίμα γύρω από την κατοικία. Η βλάστηση μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ηλιοπροστασία, σκιασμό και προστασία από τους ανέμους. Συνίσταται η φύτευση μεγάλων φυλλοβόλων δέντρων στις νότιες και δυτικές πλευρές του κτηρίου, ενώ αντίστοιχα στη βόρεια πλευρά η ύπαρξη αειθαλών δέντρων βοηθά στην ανάσχεση των χειμωνιάτικων ανέμων και παράλληλα προσφέρει δροσισμό του αέρα τους καλοκαιρινούς μήνες. Θα πρέπει να προτιμώνται κατά το δυνατόν τοπικά ενδημικά είδη φυτεύσεων. Διαχείριση του νερού Για την εξοικονόμηση και οικολογική διαχείριση των υδάτινων πόρων, προτείνεται η συλλογή και προσωρινή αποθήκευση όμβριων υδάτων σε υπόγειες δεξαμενές ή στέρνες, για μελλοντική του αξιοποίηση σε δευτερεύουσες χρήσεις (πχ. παροχή μη πόσιμου νερού στην αυλή, πότισμα κήπων). β) Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Εγκατάσταση θερμικών ηλιακών συλλεκτών ηλιακού θερμοσίφωνα σε στέγη υπό προϋποθέσεις. Σε περίπτωση που εντάσσονται εξ αρχής στον σχεδιασμό του κτηρίου, πρέπει να ενσωματώνονται στην στέγη. Σε κάθε άλλη περίπτωση η κεκλιμένη επιφάνεια των πάνελ θα πρέπει να είναι παράλληλη στην κλίση της στέγης και υποχρεωτικά εντός του περιγράμματος της στέγης. Απαγορεύεται η τοποθέτηση δεξαμενών- δοχείων του ηλιακού θερμοσίφωνα στην επικάλυψη της στέγης για λόγους αισθητικούς, όσον αφορά στην εικόνα του οικισμού. Οι εγκαταστάσεις αυτές θα πρέπει να τοποθετούνται υποχρεωτικά κάτω από την στέγη. Όσον αφορά στα δώματα επιτρέπεται η εγκατάσταση των πάνελ υπό την προϋπόθεση ότι θα υπάρχει περιμετρικό στηθαίο και τα πάνελ θα τοποθετούνται με τέτοια κλίση ώστε να μην είναι ορατά από το δρόμο. Εγκατάσταση οικιακών φωτοβολταϊκών σε στέγη ή σε ανοίγματα υπό προϋποθέσεις συνεπάγεται σημαντικά οφέλη στο κτήριο, όσον αφορά στην εξοικονόμηση ενέργειας. Πρέπει να ενταχθούν από την αρχή στον σχεδιασμό του κτηρίου και να ενσωματωθούν είτε στα ανοίγματα είτε στη στέγη ακολουθώντας την κλίση της, στην νότια πλευρά του 16

κτηρίου και να αποτελούνται από υλικό, το οποίο να μην αλλοιώνει την εικόνα του φυσικού περιβάλλοντος (π.χ. ημιδιαφανή φωτοβολταϊκά πλαίσια σε αντικατάσταση υαλοπινάκων, τα οποία μπορούν να τοποθετηθούν τόσο στους υαλοπίνακες όσο και στην στέγη). Επιτρέπονται οι εγκαταστάσεις παθητικών ή ενεργητικών ηλιακών συστημάτων στον ακάλυπτο χώρο του οικοπέδου, εφόσον εξασφαλίζεται η υποχρεωτική φύτευση (σύμφωνα με το εδάφιο η, παρ. 7, άρθρο 17, Ν4067/2012). Απαγορεύεται η τοποθέτηση κλιματιστικών μονάδων και στοιχείων επί των κύριων όψεων (όπως ορίζεται στην παρ. 44, άρθρο 2, Ν4067/2012) και στις στέγες. Δύνανται να τοποθετούνται σε ειδικά διαμορφωμένες εσοχές του κτηρίου, ή σε θέσεις του ακάλυπτου χώρου, που καλύπτονται κατάλληλα με φύτευση ή άλλα αρχιτεκτονικά στοιχεία (χαμηλή σε μη εμφανή σημεία του ακάλυπτου χώρου. Απαγορεύεται η τοποθέτηση ηλιακών ή φωτοβολταϊκών πανέλλων, καθώς και κλιματιστικών μηχανημάτων στο κέλυφος παραδοσιακών κτηρίων. 12. Δυνατότητα αναγκαιότητα διαφοροποίησης των ανωτέρω κατευθύνσεων δόμησης σε διαφορετικά τμήματα του οικισμού: Δεν κρίθηκε απαραίτητο να οριστούν περαιτέρω στοιχεία από τα προαναφερθέντα για τους υπό μελέτη οικισμούς. 13. Προτεινόμενες τυπολογίες για περιοχές με κλίσεις: Δεν κρίθηκε απαραίτητο να οριστούν περαιτέρω στοιχεία από τα προαναφερθέντα για τους υπό μελέτη οικισμούς. 14. Κίνητρα βελτίωσης υπαρχόντων κτισμάτων και απόσυρσης παλαιών ασύμβατων: Προτείνεται η εφαρμογή φορολογικών ελαφρύνσεων / απαλλαγών για το κόστος αποκατάστασης κατοικιών, καθώς κρίνεται ότι θα αποτελέσει ένα κίνητρο βελτίωσης των υπαρχόντων κτισμάτων. Προτείνεται να δοθούν κίνητρα ανάπτυξης, που θα συντελέσουν στη διατήρηση του οικιστικού αποθέματος (όσον αφορά κυρίως στα δείγματα της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής). Για τα κτήρια που ανήκουν στο δημόσιο ή σε δημόσιους οργανισμούς θα πρέπει να ασκηθεί μια πολιτική αξιοποίησης του κτηριακού αποθέματος με την ενσωμάτωση νέων και υφιστάμενων χρήσεων, ώστε να καθίστανται επωφελή για τη συνολικότερη λειτουργία και συγκρότηση της περιοχής στην οποία βρίσκονται. Γενικά προτείνεται η οικονομική βοήθεια για την πραγματοποίηση εργασιών αποκατάστασης σε τοπικά μνημεία και τη συνέχιση παραδοσιακών τεχνικών. Προτείνεται τέλος η κατάρτιση και υποστήριξη βιοτεχνών και προμηθευτών παραδοσιακών υλικών και η εφαρμογή μεθόδων για την επαναχρησιμοποίησή τους. 17

15. Προστασία αρχιτεκτονικής κληρονομιάς Το γενικό πλαίσιο κατευθύνσεων δόμησης, βασίζεται στη φιλοσοφία της προστασίας, διατήρησης και ανάδειξης της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς. Εντός των οικισμών έχουν εντοπισθεί και αποτυπώνονται στους σχετικούς χάρτες, ορισμένα κτίσματα αντιπροσωπευτικής αρχιτεκτονικής που χρονολογούνται από τα τέλη του 19ου αιώνα έως και την δεκαετία του 1950. Αποτελούν αντιπροσωπευτικά δείγματα της παραδοσιακής δόμησης και εξέλιξης της κατοικίας αλλά και του τρόπου δόμησης και χρήσης των τοπικών υλικών. Για τα εν λόγω κτίσματα προτείνεται η εκπόνηση αρχιτεκτονικής αποτύπωσης, ανάλυσης - τεκμηρίωσης, ώστε να αξιολογηθούν ως προς τον βαθμό προστασίας τους και να καθοριστεί ο επιτρεπόμενος βαθμός επέμβασης. Παράλληλα, σε ορισμένο αριθμό οικισμών καταγράφηκαν ειδικές ζώνες ή μέτωπα που χρήζουν προστασίας και ανάπλασης, καθώς παρουσιάζουν δείγματα πολεοδομικής ή αρχιτεκτονικής παραδοσιακής φυσιογνωμίας. Για τα δείγματα αυτά προτείνεται η εκπόνηση ειδικότερης μελέτης, που θα καθορίσει αντίστοιχα τον βαθμό προστασίας και επιτρεπόμενης επέμβασης. Συγκεκριμένα: Η ανάδειξη των αξιόλογων κτηρίων του οικισμού θα πρέπει να μην περιορίζεται αυστηρά στο περίγραμμά τους αλλά να περιλαμβάνει και το σύνολο των κατασκευών που τα περιβάλλουν, όπως αυτό εμφανίζεται σε διαφορετικές παραλλαγές σε κάθε οικισμό (κυρίως κτήριο κατοικίας, βοηθητικά κτίσματα, αποθήκες, κτιστοί φούρνοι, περίφραξη μαντρότοιχος, αυλόθυρες, κρήνες, στάνες, εξωτερικά δάπεδα και αναλημματικοί τοίχοι στην περίπτωση επικλινούς εδάφους κ.α.) Θα πρέπει να περιλαμβάνει και τις εναρμονισμένες σε αυτό μεταγενέστερες προσθήκες, πλην των πάσης φύσεως καθ ύψος ή κατ επέκταση κατασκευών που αλλοιώνουν την αρχική κατάσταση του κτηρίου και τη λογική της διάταξής του εντός του οικοπέδου. Οι προσθήκες αυτές επιβάλλεται να αφαιρεθούν ή να τροποποιηθούν σύμφωνα με τις μορφολογικές και τεκμηριωμένες προτάσεις της αρχιτεκτονικής μελέτης έπειτα από υποδείξεις του αρμόδιου Σ. Α. Απαγορεύεται η καταστροφή ή η αλλοίωση των ανωτέρω αξιόλογων κτηρίων, καθώς και των επιμέρους στοιχείων τους. Προτείνεται η άδεια κατεδάφισης των υφιστάμενων κτισμάτων πλέον των 60 ετών να εγκρίνεται υποχρεωτικά από το Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής και την οικεία Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων. Στα εν λόγω κτίσματα επιτρέπονται εργασίες εκσυγχρονισμού και συντήρησης ή επισκευής ή ανακατασκευής ετοιμόρροπων τμημάτων τους ή ενίσχυσης του φέροντος οργανισμού τους. Επιτρέπονται επίσης εργασίες εκσυγχρονισμού των υδραυλικών, ηλεκτρικών, μηχανολογικών και λοιπών εγκαταστάσεων των ακινήτων, εφόσον κρίνονται απαραίτητες. Στις παραπάνω εργασίες θα πρέπει να διατηρούνται οι γενικές αναλογίες και τα χαρακτηριστικά οργάνωσης του αρχικού όγκου, καθώς και τα μορφολογικά χαρακτηριστικά της στέγης (περίγραμμα, κλίση, υλικά, περιμετρική προεξοχή, είδος κεραμιδιών κ.α.), των εξωστών, χαγιατιών και εξωτερικών κλιμάκων (χωροθέτηση, υλικά, χρώματα, διαστάσεις κ.α.), των ανοιγμάτων (μέγεθος, σχήμα, αναλογίες, υλικά, χρώμα, κούφωμα, σκούρα, προεξοχές κ.α.) και λοιπών στοιχείων. 18

Εφόσον κριθεί αναγκαίο, στις εργασίες εκσυγχρονισμού του κτίσματος, επιτρέπονται περιορισμένες επεμβάσεις στο κέλυφος, όπως προσθήκη καμινάδας, εξωτερικού κλιμακοστασίου, κ.α. ή στο εσωτερικό όπως διαχωρισμός ή συνένωση χώρων. Κάθε νέο στοιχείο ή κτηριακή προσθήκη θα εγκρίνεται από το Σ.Α. κατόπιν λεπτομερούς αιτιολογικής έκθεσης και θα πρέπει να υποδηλώνει την ταυτότητα και το χρόνο κατασκευής του, σε αρμονία με την προϋπάρχουσα κατασκευή, ώστε να διακρίνεται από το παλαιότερο τμήμα. Για οποιαδήποτε επέμβαση ή οικοδομική εργασία όπως ανέγερση, επισκευή, αποκατάσταση, προσθήκη, καθαίρεση στοιχείων, διαμόρφωση του φυσικού περιβάλλοντος χώρου, τοποθέτηση επιγραφών, που αφορά είτε ιδιωτικό είτε δημόσια ή δημόσιου χαρακτήρα κτήρια, απαιτείται έγκριση από το αρμόδιο Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής, ύστερα από σχετική τεκμηριωμένη αρχιτεκτονική μελέτη. Εφόσον τα αξιόλογα κτίσματα κριθούν διατηρητέα θα πρέπει να υπακούουν στο ισχύον νομοθετικό πλαίσιο για την προστασία των διατηρητέων: ΠΔ/ 15-4-88 ΦΕΚ 317Δ / 28-4-88, Ν.3028/02 και Ν4067/12 "Νέος Οικοδομικός Κανονισμός" [ΦΕΚ79/Α/9412], όπως τροποποιήθηκαν και ισχύουν, καθώς και στις αρχές αποκατάστασης διατηρητέων κτηρίων και συνόλων. 19

II. ΧΩΡΟΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΟΙΚΙΣΜΟΥΣ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ Ε (A.O.I., A.O.ΙI., Ε.O.I., Ε.O.ΙI., Ε.ΡΑ.ΙI., Ε.ΡΕ.I., Ε.ΡΕ.ΙI., Ε.ΡΕ.ΙΙI) Το αντικείμενο της συγκεκριμένης μελέτης είναι ο καθορισμός μορφολογικών όρων δόμησης στον άμεσο περιβάλλοντα χώρο των οικισμών. Όσα θέματα δεν ρυθμίζονται διαφορετικά από τις διατάξεις του παρόντος, στο σύνολο των περιοχών μελέτης του χώρου της υπαίθρου, θα εφαρμόζονται οι διατάξεις του ΠΔ/24-5-85 "Δόμησις Εκτός Σχεδίου" (ΦΕΚ270/Δ/85), όπως τροποποιήθηκε και ισχύει. Η περιοχή πέριξ των ανωτέρω οικισμών οργανώνεται με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του χώρου. Καθορίζονται δύο περιοχές: η ζώνη προστασίας φυσικού περιβάλλοντος και ζώνη Προστασίας λοιπής περιοχής: Οι ζώνες προστασίας φυσικού περιβάλλοντος περιλαμβάνουν τις παρακάτω περιοχές: Ζώνη προστασίας ρεμάτων και παραρεμάτιας βλάστησης. Ζώνη προστασίας ποταμών εκατέρωθεν της διαμορφωμένης κοίτης ή των γραμμών οριστικής οριοθέτησης. Χαρακτηρισμένες περιοχές των λιμνοθαλάσσιων, χερσαίων, ποτάμιων περιοχών του νοτίου τμήματος του Νομού Αιτωλοακαρνανίας και του νησιωτικού συμπλέγματος των Β. και Ν. Εχινάδων του Νομού Κεφαλληνίας ως Εθνικό Πάρκο με την ονομασία «Εθνικό Πάρκο Λιμνοθαλασσών Μεσολογγίου Αιτωλικού, κάτω ρου και εκβολών ποταμών Αχελώου και Ευήνου και νήσων Εχινάδων." (ΦΕΚ-477/Δ/2006) Χαρακτηρισμένες περιοχές των χερσαίων, υδάτινων και θαλάσσιων περιοχών του Αμβρακικού κόλπου ως Εθνικό Πάρκο Υγρότοπων Αμβρακικού. (ΦΕΚ-123/Δ/2008) Το Διατηρητέο Μνημείο της Φύσης : Δάσος Λεσινίου Αιτωλοκαρνανίας (ΦΕΚ 773/Β/1985) Περιοχές του δικτύου Natura 2000 (Ν. 3937/2011 FEK 60/A/2011) και συγκεκριμένα: ΚΩΔΙΚΟΣ GR2310014 GR2310011 GR2310013 GR2310015 GR2310016 ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΠΟΥ LIMNI VOULKARIA OROS TSEREKAS (AKARNANIKA) LIMNI LYSIMACHEIA DELTA ACHELOOU, LIMNOTHALASSA MESOLONGIOU - AITOLIKOU KAI EKVOLES EVINOU, NISOI ECHINADES, NISOS PETALAS, DYTIKOS ARAKYNTHOS KAI STENA KLEISOURAS LIMNI AMVRAKIA GR2310001 GR2310004 GR2310005 GR2310006 GR2310007 GR2310008 DELTA ACHELOOU, LIMNOTHALASSA MESOLONGIOU - AITOLIKOU, EKVOLES EVINOU, NISOI ECHINADES, NISOS PETALAS OROS PANAITOLIKO OROS VARASOVA LIMNES VOULKARIA KAI SALTINI LIMNI AMVRAKIA LIMNI OZEROS 20

GR2310009 GR2310010 GR2110006 GR2110004 GR2110001 GR2240001 GR2220003 LIMNES TRICHONIDA KAI LYSIMACHEIA OROS ARAKYNTHOS KAI STENA KLEISOURAS KOILADA ACHELOOU KAI ORI VALTOU AMVRAKIKOS KOLPOS, LIMNOTHALASSA KATAFOURKO KAI KORAKONISIA AMVRAKIKOS KOLPOS, DELTA LOUROU KAI ARACHTHOU (PETRA, MYTIKAS, EVRYTERI PERIOCHI) LIMNOTHALASSES STENON LEFKADAS (PALIONIS - AVLIMON) KAI ALYKES LEFKADAS ESOTERIKO ARCHIPELAGOS IONIOU (MEGANISI, ARKOUDI, ATOKOS, VROMONAS) Περιοχές που εχουν ορισθεί ως Καταφύγια άγριας ζωής (Ν. 2637/1998) και συγκεκριμένα: ΚΩΔΙΚΟΣ K301 K728 K316 K320 K810 K811 K812 K737 K355 K361 K364 K378 K764 K785 K911 K786 ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΠΟΥ Κανάλα (Βάλτου) Ι.Μ. Ρέθα και Ι.Μ. Λόγγος Δήμων Αμφιλογίας, Μενιδίου, Ινάχου Πεταλάς (Αμφιλοχίας-Κεχρινιάς-Παπαδάτου-Στάνου) Περγάντι-Ξηρόμερος (Μοναστηρακίου-Βάτου-Θυρίου) Ψωριάρικο Δήμου Παρακαμπιλίων Περιοχή Τούρκος - Παπαντωνέικα Δήμου Αγρινίου Σπαρτιά - Δρυμώνα Δήμων Παραβώλας και Θέρμου Περιοχή Δήμου Παρακαμπιλίων και Παναιτωλικού στη θέση Πλατύ - Φουρκού - Ανεμοι Κόθροιτων Αγ. Κωνσταντίνος-Μαλαθούνα (Παλαιοπύργου-Σίμου-Ελευθεριανής) Όρος Αράκυνθος-Ματαράγκας-Γαβαλού Καντήλια-Βαλτί (Αστακού) Αφροξυλιά-Βαμβακού (Μαμουλάδων-Αφροξυλιάς-Βαμβακούς) Ασπρολίθι Δήμου Μεσολογγίου Τρικόρφου, Καλαβρούζας, Μακύνειας και Βλαχομάνδρας Δήμων Χάλκιας, Αντιρρίου και Ναυπάκτου Μέγα Λάκος - Πύργος Δήμου Θέρμου Κεροβούνι και Πέρπιανη Δήμου Πλατάνου Περιοχές χαρακτηρισμένες ως ΤΙΦΚ (Τοπία Ιδιαιτερου Φυσικού Κάλλους) (Ν.1465/1950, Ν.5351/1932 και Ερευνητικό Πρόγραμμα ΥΠΕΧΩΔΕ 1996-1999) και συκγεκριμένα: ΚΩΔΙΚΟΣ ΑΤ2011026 ΑΤ2011099 ΑΤ2011098 άσος Βαλανιδιάς Σκουρτού-Παλιοµάνινας Φρούριο Αγ. Μαύρας και περιβάλλων χώρος Νησίδες Αγίου Νικολάου 21

ΑΤ2011100 ΑΤ2011101 ΑΤ2011097 ΑΤ2011010 ΑΤ2011011 ΑΤ2080112 ΑΤ2011024 ΑΤ2010028 ΑΤ2011102 ΑΤ2010026 ΑΤ2011040 Νησάκι Κουκουµίτσα Βόνιτσας Λόφος και φρούριο Βόνιτσας Λίµνη Κοµήτη Βόνιτσας άσος Φράξου Λεσινίου Φαράγγι Κότσαλου Κλεισούρα Μεσολογγίου Νησίδα Οξειά Ναύπακτος Νησίδα Κλείσοβα και λιµνοθάλασσα Κλείσοβας Όρος Βαράσοβα Στενά Αχελώου Περιοχη χωροθέτησης εκτροφείου θηραμάτων Βατάκι Βλαχομάνδρας Ναυπακτίας Έκτασης 146ha, έτος ίδρυσης 1988 (Ν. 177/75, όπως αυτός τροποποιήθηκε από τον Ν. 2637/98) Στις ως άνω περιοχές ισχύουν οι διατάξεις που περιγράφονται στην προαναφερθείσα ισχύουσα νομοθεσία καθώς επίσης σε Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια ή ΣΧΟΟΑΠ ή ΤΧΣ, που είναι ήδη εγκεκριμένα είτε θα εγκριθούν στον μέλλον. Συγκεκριμένα στις περιοχές Natura 2000 και ΤΙΦΚ επιτρέπονται αποκλειστικά ισόγεια κτίσματα με επιτρεπόμενο ύψος έως 4.00μ. και υποχρεωτική στέγη έως 1,50μ. Για ειδικές χρήσεις, είναι δυνατή η υπέρβαση του μέγιστου ύψους έως και 30% για λειτουργικούς λόγους μετά από γνωμοδότηση του φορέα της εγκατάστασης. Ο παραπάνω περιορισμός στο ύψος επιβάλλεται με την προϋπόθεση να εξαντλείται ο συντελεστής δόμησης με την επιτρεπόμενη κάλυψη. Κατά τα λοιπά, στις περιοχές των ζωνών προστασίας φυσικού περιβάλλοντος, ισχύουν οι μορφολογικοί περιορισμοί που αναφέρονται στίς επόμενες παραγράφους, για τις ζώνες προστασίας των λοιπών πέριξ των οικισμών περιοχών. 1. Κλίμακα κτηριακών όγκων (μέγεθος, έκταση, συνθετική δομή): Οι όγκοι των κτηρίων οφείλουν να είναι διώροφοι ή μονώροφοι λιτοί, παραλληλεπίπεδοι, ή κυβόσχημοι ή κτήρια κάτοψης «Γ», ή σύνθετοι αποτελούμενοι από καθαρούς ορθογώνιους διακριτούς όγκους, αποκλειόμενης της πολύπλοκης κάτοψης με πολλαπλά σπασίματα (εσοχές, εξοχές). Ορίζεται ανώτατο όριο για κάθε διακριτό όγκο κτηρίου, μή συμπεριλαμβανομένου του όγκου της στέγης, 400 κμ. για μονόροφο όγκο και 700 κμ. γιά διώροφο όγκο. Τα κτήρια που υπερβαίνουν τους όγκους που καθορίζονται ανωτέρω, επιβάλλεται να επιμερίζονται σε αυτοτελείς διακριτούς όγκους, με διαφορετικό σχήμα κάτοψης ή/και ύψος, οι οποίοι μπορούν να είναι σε επαφή ή σε απόσταση μεταξύ τους, αποκλειόμενης της επανάληψης πανομοιότυπων όγκων. Σε περίπτωση κτηρίου κατοικίας άνω των 800 κμ. και κτηρίου ειδικής χρήσης άνω των 1500 κμ. απαιτείται διάσπαση του όγκου. Απαγορεύεται η δημιουργία καμπύλων επιφανειών και όγκων. 22

Στα τέσσερα πρώτα σχήματα παρουσιάζονται αποδεκτοί όγκοι. Στο πέμπτο σχήμα παρουσιάζεται μη αποδεκτός όγκος κτηρίου. 2. Ογκοπλαστική διάρθρωση (αναλογίες, σχέση ανοικτών, κλειστών και ενδιάμεσων - ημιπαίθριων - χώρων): Οι ημιυπαίθριοι χώροι όταν τοποθετούνται εκτός του σώματος του κτηρίου οφείλουν να έχουν ορθογώνια κάτοψη με τη μεγαλύτερη πλευρά τους σε επαφή με το κτήριο. Απαγορεύονται συνεχόμενοι υπό γωνία ημιυπαίθριοι χώροι που καλύπτουν την εξωτερική γωνία του κτηριακού όγκου. Απαγορεύεται η κατασκευή του κτηρίου σε υποστηλώματα ("pilotis"). Κατά τον τελικό έλεγχο δόμησης θα πρέπει να πιστοποιείται η ολοκλήρωση του κελύφους της οικοδομής, για την αποφυγή δημιουργίας αδιαμόρφωτων ισογείων Οι πιθανές εξωτερικές κλίμακες κατασκευάζονται σε επαφή με το σώμα του κτηρίου και παραμένουν ακάλυπτες. Στην περίπτωση κατασκευής κτηριακών όγκων σε απόσταση, ο ακάλυπτος χώρος του γηπέδου θα παραμένει ενιαίος, και θα εντάσσεται συνθετικά και λειτουργικά στο σύνολο της κατασκευής. Οι ημιυπαίθριοι και οι υπαίθριοι χώροι των κτισμάτων θα πρέπει να χωροθετούνται - κατά το δυνατόν νότια ή νοτιοανατολικά, ώστε να επιδιώκεται ο βέλτιστος προσανατολισμός των λειτουργικών υπαίθριων χώρων. Κατά τη σύνταξη των αρχιτεκτονικών μελετών, κρίνεται απαραίτητο να αποτυπώνονται φωτογραφικά το αγροτεμάχιο και η άμεση ευρύτερη περιοχή. 3. Προσαρμογή στο έδαφος και στην φυσική κλίση του εδάφους (έντονη κλίση, διατήρηση φυσικών σχηματισμών, υφιστάμενων ξερολιθιών, δένδρων κ.λ.π): Πρέπει να γίνεται έλεγχος, τηρώντας τις διατάξεις της εκτός σχεδίου δόμησης, της ένταξης του κτηρίου στο ευρύτερο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον με μέριμνα να διατηρηθούν ή να μην αλλοιωθούν τα εξής στοιχεία: - Η υπάρχουσα βλάστηση - Οι φυσικοί σχηματισμοί (εξάρσεις, ρέματα) - Οι υπάρχοντες φυτοφράκτες - Οι διαμορφωμένοι αναβαθμοί (πεζούλες) - Οι φυσικές μισγάγγειες - Η υπάρχουσα κορυφογραμμή Απαγορεύονται οι διαμορφώσεις με εκσκαφές και επιχωματώσεις πέραν των απαραίτητων στην άμεσα περιβάλλουσα το κτήριο ζώνη και την εξασφάλιση της πρόσβασης σε αυτό, με στόχο της διατήρηση του φυσικού ανάγλυφου του γηπέδου. 23

Για γήπεδα με κλίση μεγαλύτερη από 20%, η πρόσβαση προς το κτήριο θα είναι μοναδική, θα διαθέτει το ελάχιστο απαραίτητο πλάτος και θα καλύπτει την προσφορότερη διαδρομή από πλευράς επεμβάσεων στο φυσικό ανάγλυφο. Απαγορεύεται η αλλοίωση της υψομετρίας του φυσικού εδάφους με διαμορφώσεις (επιχωματώσεις ή εκσκαφές) κατά μήκος των ορίων του γηπέδου. Η γεωμορφολογία του γηπέδου και το υφιστάμενο πράσινο πρέπει να αποτελούν βασικούς παράγοντες για τη χωροθέτηση του κτηρίου και τη γενική σύνθεση, όσον αφορά στην κλιμάκωση των όγκων και τη σχέση του κτηρίου με τον περιβάλλοντα χώρο. Τα κτήρια δεν θα πρέπει να υπερέχουν σε ύψος από κορυφογραμμές ή λοφώδεις εξάρσεις της περιοχής. Για τον έλεγχο της διάταξης αυτής, το τοπογραφικό διάγραμμα του γηπέδου θα συνοδεύεται από απόσπασμα χάρτη ΓΥΣ της ευρύτερης περιοχής του οικισμού, όπου θα σημειώνεται η θέση του γηπέδου και η προς έλεγχο κορυφογραμμή, ασχέτως αν αυτή εμπίπτει εντός των ορίων του οικοπέδου ή όχι. Το προς εξέταση τμήμα της κορυφογραμμής είναι αυτό που ορίζεται από την προβολή των κορυφών του γηπέδου κάθετα σε αυτή. Στο τοπογραφικό διάγραμμα του γηπέδου θα αποτυπώνεται με υψομετρικές καμπύλες η όμορη περιοχή μέχρι το προς έλεγχο τμήμα της κορυφογραμμής. Το μέγιστο υψόμετρο του κτηρίου θα είναι ίσο ή μικρότερο από το μικρότερο υψόμετρο του τμήματος της κορυφογραμμής. 4. Προτεινόμενη φύτευση (κατά προτίμηση με τοπικά είδη φυτών): Κατά την επιτόπια επίσκεψη και κατόπιν βιβλιογραφικής έρευνας, διαπιστώθηκε ιδιαίτερο φυσικό κάλλος στην Περιφερειακή ενότητα Αιτωλίας και Ακαρνανίας και συγκεκριμένα στην περιβάλλουσα ύπαιθρο των οικισμών. Για τον λόγο αυτόν, δόθηκε ιδιαίτερη σημασία στο παρόν άρθρο και κρίθηκε σκόπιμη η διατήρηση και η ενίσχυση των τοπικών ειδών φύτευσης. 5. Ύψη και αριθμός ορόφων: Εφαρμόζονται οι διατάξεις του ΠΔ/24.5.85 (ΦΕΚ 270Δ/31.5.85) όπως τροποποιήθηκε και ισχύει. Το ύψος του κτηρίου μετράται από τη φυσική στάθμη του εδάφους σε κάθε σημείο του περιγράμματος του κτηρίου, έτσι ώστε σε καμία περίπτωση να μην υπερβαίνει το μέγιστο επιτρεπόμενο. Αποφάσεις που τυχόν ορίζουν διαφορετικό ύψος ή αριθμό ορόφων στην πέριξ των οικισμών περιοχή, εξακολουθούν να ισχύουν ως έχουν. 6. Είδος στέγασης (στέγη, δώμα, ένταξη συστημάτων ΑΠΕ - πράσινες στέγες εάν προτείνονται κ.λ.π.): Στα κτίσματα που πρόκειται να ανεγερθούν στο χώρο της υπαίθρου, γύρω από την ομάδα των οικισμών που χαρακτηρίζονται ως ενδιαφέροντες, επιβάλλεται η κατασκευή στέγης, με κλίση έως 35% και ύψος έως 2.00μ. Η μορφή της στέγης επιβάλλεται να είναι λιτή, ακολουθώντας το περίγραμμα του 24

διακριτού όγκου που στεγάζει. Απαγορεύονται οι διαφορετικές επιμέρους κλίσεις μεταξύ των επιπέδων της στέγης. Σε περίπτωση δίριχτης στέγης, ο κορφιάς θα είναι παράλληλος με τη μεγαλύτερη όψη του κτηρίου. Η μέγιστη προεξοχή της στέγης από την επιφάνεια της όψης του κτηρίου ορίζεται σε 25 εκ., συμπεριλαμβανομένων των κεραμιδιών. Η κατασκευή της στέγης είναι υποχρεωτική και στις περιπτώσεις που δεν εξαντλείται ο συντελεστής δόμησης ή προβλέπεται μελλοντικός όροφος. Απαγορεύεται η διάνοιξη ανοιγμάτων στα κεκλιμένα ή κατακόρυφα (δίριχτη, μονόριχτη) επίπεδα της στέγης. Απαγορεύεται η τοποθέτηση δεξαμενών ή δοχείων ηλιοθέρμων επί της επιφάνειας της στέγης. Επιτρέπεται μόνο η τοποθέτηση ηλιακών συλλεκτών (πάνελ) ενσωματωμένων στην στέγη και παράλληλα με την κλίση της. 7. Μορφολογικά και άλλα στοιχεία (λιτότητα και καθαρότητα στις μορφές, ενθάρρυνση των μορφολογικών προσεγγίσεων που βασίζονται στην τήρηση των αξιών και των αρχών της παραδοσιακής αγροτικής αρχιτεκτονικής και της αφαιρετικής αναφοράς σε αυτές): Ισχύουν όσα διατυπώνονται στο παρόν τεύχος για τη δόμηση εντός των ορίων των οικισμών. 8. Υλικά (προτεινόμενα υλικά, τεχνικές κ.λ.π.) που να είναι αυθεντικά και όχι απομιμήσεις άλλων, συμβατά με το ύφος της περιοχής, εναρμονιζόμενα μεταξύ τους χωρίς πολύπλοκους συνδυασμούς ( κατά προτίμηση τοπικά υλικά π.χ. πέτρα) και πλαίσιο για την χρήση σύγχρονων εμφανών υλικών: Ισχύουν όσα διατυπώνονται στο παρόν τεύχος για τη δόμηση εντός των ορίων των οικισμών. 9. Χρωματισμοί (τυχόν προτεινόμενοι χρωματισμοί με στόχο την καλύτερη ένταξη των κτηρίων στο τοπίο): Οι χρωματισμοί των επιχρισμάτων των όψεων θα είναι σε γκρίζες ή γαιώδεις αποχρώσεις, με στόχο την καλύτερη ένταξη των κτηρίων στο τοπίο. Σε αντίθετη περίπτωση θα πρέπει να τεκμηριώνεται η επιλογή και να εξασφαλίζεται η σύμφωνη γνώμη του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής. Κατά τα λοιπά, ισχύουν όσα διατυπώνονται στο παρόν τεύχος για τη δόμηση εντός των ορίων των οικισμών 10. Νέες μορφολογικές αναζητήσεις (πλαίσιο για νέα κτίσματα): Ισχύουν όσα διατυπώνονται στο παρόν τεύχος για τη δόμηση εντός των ορίων των οικισμών 25

11. Βιοκλιματική αρχιτεκτονική - ΑΠΕ (ενθάρρυνση κατασκευής βιοκλιματικών κτηρίων, περιγραφή πλαισίου για την συμβατότητα με το τοπίο και την μορφολογία του, ένταξη των μορφών ΑΠΕ, όροι - περιορισμοί της εγκατάστασής τους): α) Βιοκλιματική αρχιτεκτονική Ισχύουν όσα διατυπώνονται στο παρόν τεύχος για τη δόμηση εντός των ορίων των οικισμών β) Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Ισχύουν όσα διατυπώνονται στο παρόν τεύχος για τη δόμηση εντός των ορίων των οικισμών 12. Εναλλακτικές προτάσεις για το μέγεθος, τον όγκο και το ύψος των κτηρίων: Δεν προβλέπονται. 13. Ειδικές προτάσεις κριτηρίων για τρόπους ένταξης στο τοπίο σε περιοχές με σημαντικές θέες και προστατευόμενα στοιχεία με βάση την μελέτη σημαντικών οπτικών φυγών (π.χ. σε περιπτώσεις εξαιρετικού τοπίου ή τοπίου με θέα σε φυσικά ή πολιτιστικά στοιχεία μπορεί να προταθεί πλήρης ενσωμάτωση των κτηρίων στο έδαφος - υπόσκαφα κτήρια, διατήρηση ορίζοντα και κορυφών λόφων, ακτών κ.λ.π.) : Η κατασκευή υπόσκαφων κτηρίων, βάσει του ορισμού που διατυπώνεται στο Ν4067/12 [ΦΕΚ 79 / Α /9-4-12], όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, μπορεί να γίνει αποδεκτή σε γήπεδα με κλίση άνω του 25%, για λόγους ένταξης στο τοπίο, σε περιοχές με σημαντικές θέες και προστατευόμενα στοιχεία. Η κατασκευή τους επιτρέπεται μόνο με τη σύμφωνη γνώμη του Σ. Αρχιτεκτονικής Σε ειδικές περιπτώσεις, το αρμόδιο Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής μπορεί να επιβάλλει την πλήρη ενσωμάτωση του κτηριακού όγκου στο έδαφος, για τη διατήρηση του ορίζοντα και των κορυφογραμμών. Κατά τα λοιπά ισχύουν όσα προβλέπονται ανωτέρω για την υψομετρική σχέση των κτηρίων με πιθανές κορυφογραμμές ή λοφώδεις εξάρσεις της περιοχής και τον τρόπο ελέγχου των σχετικών διατάξεων, με στόχο την ένταξή τους στο φυσικό τοπίο. 14. Προτεινόμενες τυπολογίες ανάλογα με την γεωμορφολογία της περιοχής (π.χ. για περιοχές με κλίσεις): Δεν κρίθηκε απαραίτητο να οριστούν περαιτέρω στοιχεία από τα προαναφερθέντα για τους υπό μελέτη οικισμούς. 15. Διαφοροποίηση ανάλογα με την διακύμανση της επιτρεπόμενης δόμησης (σε συνδυασμό με το δρομολογούμενο νομοσχέδιο για την εκτός σχεδίου δόμηση): Δεν προβλέπεται διαφοροποίηση στον παρόντα κανονισμό. Προβλέπεται μόνο περιορισμός του μέγιστου επιτρεπόμενου ύψους και αριθμού ορόφων, χωρίς μείωση της επιτρεπόμενης δόμησης, σε γήπεδα που εμπίπτουν σε περιοχές Natura 26

2000 και ΤΙΦΚ, όπως αναφέρθηκε ανωτέρω για τη δόμηση στις ζώνες προστασίας φυσικού περιβάλλοντος. 16. Προστασία Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς Στόχος είναι η διατήρηση και η προστασία των δειγμάτων της Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς στην περιβάλλουσα των οικισμών ζώνη, που διασώζονται συνήθως σε ερειπιώδη κατάσταση. Η άδεια κατεδάφισης των υφιστάμενων κτηρίων, ηλικίας άνω των 60 χρόνων, εγκρίνεται υποχρεωτικά από το Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής, και από την Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων. Κρίνεται απαραίτητη η προστασία μεμονωμένων κτισμάτων κυρίως παραγωγικών δραστηριοτήτων (ελαιοτριβείων, νερόμυλων, καλυβιών, στανών κ.α.) καθώς και διαφόρων στοιχείων - κατασκευών υπαίθριου χώρου (πηγαδιών, κρηνών κ.α.). Σε ό,τι αφορά την επισκευή, αποκατάσταση ή αναστήλωση όλων των παραπάνω κτηρίων και στοιχείων - κατασκευών, που θεωρούνται δείγματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, ισχύουν όσα αναφέρονται στην σχετική παράγραφο περί προστασίας της Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς εντός των ορίων των οικισμών. 27

Β. ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΟΜΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΜΟΡΦΟΛΟΓΗΣΗ ΝΕΩΝ ΚΤΗΡΙΩΝ ΚΥΡΙΩΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΤΟΥΣ ΥΠΟΛΟΙΠΟΥΣ ΟΙΚΙΣΜΟΥΣ (ΚΑΤΩ ΤΩΝ 2.000 ΚΑΤΟΙΚΩΝ) ΠΟΥ ΔΕΝ ΠΡΟΤΕΙΝΕΤΑΙ Ο ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥΣ (ΟΜΑΔΑ Ο). I. ΟΜΑΔΑ Ο (Ο.Ο.I., Ο.Ο.ΙΙ., Ο.ΡΑ.Ι., Ο.ΡΑ.ΙΙ., Ο.ΡΑ.ΙΙΙ., Ο.ΡΕ.Ι., Ο.ΡΕ.ΙΙ., Ο.ΡΕ.ΙΙΙ.) Για την ομάδα Ο των οικισμών, αποφασίστηκε η ομαδοποίησή τους σε δύο ενότητες, Ο1 και Ο2, ανάλογα με την επιβολή ή μη της υποχρεωτικής στέγης, και τον έλεγχο του μεγέθους των όγκων των κτισμάτων: 1. Ένταξη στον υφιστάμενο πολεοδομικό ιστό και τοποθέτηση κτηρίου στο οικόπεδο: Σε ό,τι αφορά την ένταξη στον πολεοδομικό ιστό και την τοποθέτηση του κτηρίου στο οικόπεδο δίνονται οι ακόλουθες κατευθύνσεις: Να μελετάται η τοποθέτηση του κτηρίου σε εναρμόνιση με τον υφιστάμενο πολεοδομικό ιστό, στο σύνολο του οικισμού και να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή όταν πρόκειται για κτίσματα που γειτνιάζουν με κτήρια που υπακούουν σε παραδοσιακούς κανόνες μορφολογίας και ογκοπλασίας, είναι χαρακτηρισμένα διατηρητέα ή αποτελούν πυρήνες αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος. Στην παραπάνω περίπτωση, η τελική θέση του κτηρίου εγκρίνεται από το αρμόδιο Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής. Να προστατεύεται και να αναδεικνύεται το φυσικό περιβάλλον του οικοπέδου και των όμορων οικοπέδων, καθώς και των πλησίον ευρισκόμενων κοινόχρηστων χώρων. Να διευκολύνεται ο ηλιασμός και αερισμός των υφιστάμενων κτηρίων των όμορων οικοπέδων. Να προστατεύεται η θέα των όμορων οικοπέδων. Να διασφαλίζονται, όσο είναι εφικτό, οπτικές φυγές και θέες προς τυχόν χαρακτηρισμένα μνημεία, αρχαιολογικούς χώρους, αξιόλογα κτίσματα και αξιόλογα στοιχεία του οικισμού (π.χ. κρήνες, ηρώα, φυσικό πράσινο, ενδιαφέρον ανάγλυφο, ρεματιές κ.α.), καθώς επίσης και προς τους κοινόχρηστους χώρους. Για τη θέση του κτηρίου στα οικόπεδα που βρίσκονται στη Ζώνη Α των οικισμών, εφαρμόζονται οι ισχύουσες διατάξεις ανά περίπτωση οικισμού. Στη Ζώνη Β του οικισμού, το κτήριο τοποθετείται σε απόσταση από όλα τα όρια του οικοπέδου, συμπεριλαμβανομένης και της πρόσοψης, τουλάχιστον 2,5μ.. Η δέσμευση αυτή δεν ισχύει στις περιπτώσεις που τηρουμένης της απόστασης δεν εξασφαλίζεται διάσταση κτηρίου 9,0μ. Η απόσταση μεταξύ ανεξάρτητων κτηρίων μέσα στο ίδιο οικόπεδο ορίζεται σε 2,5 μ. τουλάχιστον. Εντός της υποχρεωτικής απόστασης από τα όρια ή της απόστασης μεταξύ ανεξάρτητων κτηρίων μέσα στο ίδιο οικόπεδο, δεν επιτρέπεται οποιαδήποτε κατασκευή ή προεξοχή του κτηρίου (εξώστες στέγαστρα κλίμακες κλπ,) με εξαίρεση την προεξοχή στέγης, όπως αυτή ορίζεται στο παρόν. Γενικά, διατηρούνται σε ισχύ οποιεσδήποτε εγκεκριμένες ισχύουσες διατάξεις που καθορίζουν μεγαλύτερες αποστάσεις από τα όρια ή μεταξύ των κτηρίων (πχ. Γραμμή 28

δόμησης επί επαρχιακής οδού, απόσταση από άξονα Επαρχιακής ή Εθνικής οδού ή από όριο απαλλοτρίωσης, ή υποχρεωτική επιβολή πρασιών, ή υποχρεωτική τήρηση του ΝΟΚ ή έγκριση Σ.Α. για καθορισμό θέσης οικοδομής κλπ.). Σε ό,τι αφορά την προσαρμογή του κτηρίου στο έδαφος δίνονται οι ακόλουθες κατευθύνσεις: Να προσαρμόζεται στο ανάγλυφο του εδάφους η τοποθέτηση των νέων κτηρίων. Η τοποθέτηση του κτηρίου πρέπει να γίνεται έτσι ώστε να ελαχιστοποιούνται οι εκσκαφές και γενικά οι εργασίες διαμόρφωσης των ακάλυπτων χώρων, ώστε να διατηρούνται κατά το δυνατόν οι σχηματισμοί του φυσικού εδάφους, τυχόν υπάρχοντες λιθόκτιστοι αναβαθμοί και το πράσινο, τόσο στο ίδιο οικόπεδο όσο και στα όμορα. Να αναδεικνύεται η μορφολογία του φυσικού τοπίου μέσω της διατήρησης της κορυφογραμμής ή λοφωδών εξάρσεων της περιοχής. Ειδικά για τα οικόπεδα που βρίσκονται στις ζώνες Β των οικισμών, ορίζεται ότι τα κτήρια δεν θα πρέπει να υπερέχουν σε ύψος από κορυφογραμμές ή λοφώδεις εξάρσεις της περιοχής. Για τον έλεγχο της διάταξης αυτής, το τοπογραφικό διάγραμμα του οικοπέδου θα συνοδεύεται από απόσπασμα χάρτη ΓΥΣ της ευρύτερης περιοχής του οικισμού, όπου θα σημειώνεται η θέση του οικοπέδου και η προς έλεγχο κορυφογραμμή, ασχέτως αν αυτή εμπίπτει εντός των ορίων του οικοπέδου ή όχι. Το προς εξέταση τμήμα της κορυφογραμμής είναι αυτό που ορίζεται από την προβολή των κορυφών του οικοπέδου κάθετα σε αυτή. Στο τοπογραφικό διάγραμμα του οικοπέδου θα αποτυπώνεται με υψομετρικές καμπύλες η όμορη περιοχή μέχρι το προς έλεγχο τμήμα της κορυφογραμμής. Το μέγιστο υψόμετρο του κτηρίου θα είναι ίσο ή μικρότερο από το μικρότερο υψόμετρο του τμήματος της κορυφογραμμής. 2. Κλίμακα κτηριακών όγκων (μέγεθος, έκταση, συνθετική δομή): Οι όγκοι των νέων κτηρίων πρέπει να προσαρμόζονται στην υφιστάμενη κλίμακα του οικιστικού αποθέματος όπως αυτή καταγράφηκε στην ανάλυση, δηλαδή όγκοι διώροφοι ή μονώροφοι λιτοί, παραλληλεπίπεδοι, ή κυβόσχημοι ή κτήρια κάτοψης «Γ», ή σύνθετοι αποτελούμενοι από καθαρούς ορθογώνιους διακριτούς όγκους, αποκλειόμενης της πολύπλοκης κάτοψης με πολλαπλά σπασίματα (εσοχές, εξοχές). Οι κανόνες ισχύουν και για τα βοηθητικά κτίσματα. Ειδικά για τα κτήρια που ανεγείρονται στους οικισμούς της ομάδας Ο1, ορίζεται ανώτατο όριο για κάθε διακριτό όγκο κτηρίου, μή συμπεριλαμβανομένου του όγκου της στέγης, 450 κμ. για μονόροφο όγκο και 750 κμ. γιά διώροφο όγκο. Τα κτήρια που υπερβαίνουν τους όγκους που καθορίζονται ανωτέρω, επιβάλλεται να διασπώνται σε επιμέρους αυτοτελείς διακριτούς όγκους, με διαφορετικό σχήμα κάτοψης ή/και ύψος, οι οποίοι μπορούν να είναι σε επαφή ή σε απόσταση μεταξύ τους, αποκλειόμενης της επανάληψης πανομοιότυπων όγκων. 29

3. Ογκοπλαστική διάρθρωση (αναλογίες, σχέση ανοικτών, κλειστών και ενδιάμεσων - ημιπαίθριων - χώρων): Απαγορεύεται η δημιουργία καμπύλων επιφανειών και όγκων. Επιτρέπεται η δημιουργία ημιυπαίθριων χώρων σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν.4067/12, αρκεί το σχήμα τους να είναι ορθογωνικό. Απαγορεύεται η κατασκευή του κτηρίου σε υποστηλώματα ("pilotis"). Κατά τον τελικό έλεγχο δόμησης θα πρέπει να πιστοποιείται η ολοκλήρωση του κελύφους της οικοδομής, για την αποφυγή δημιουργίας αδιαμόρφωτων ισογείων. Το τμήμα του κτηρίου που δεν επικαλύπτεται από στέγη πρέπει να διαφοροποιείται και να διαχωρίζεται από το συνολικό κτήριο. Να αποτελεί διακριτό όγκο στη συνολική ογκοπλασία του κτηρίου, σύμφωνα με όσα ορίζονται στην παρ. 5 του παρόντος. Κατά τη σύνταξη των αρχιτεκτονικών μελετών οφείλουν να αποτυπώνονται φωτογραφικά οι όψεις των όμορων κτισμάτων(ανάπτυγμα δρόμου), καθώς και των έναντι του δρόμου κτηρίων, αδόμητων οικοπέδων ή κοινοχρήστων χώρων του άμεσου περιβάλλοντος. Όταν τα όμορα κτήρια παρουσιάζουν χαρακτηριστικά παραδοσιακής δόμησης (ογκοπλασία, υλικά κατασκευής, εξώστες, ανοίγματα, επικάλυψη κλπ), έστω και αν δεν έχουν κηρυχθεί διατηρητέα, απαιτείται επιπλέον σχεδιαστική διαγραμματική αποτύπωσή τους (ύψος, πλάτος, θέσεις εξωστών, αναλογίες ανοιγμάτων), ώστε η όψη του νέου κτηρίου να παρουσιάζεται σε συσχετισμό με τα όμορα. 4. Αριθμός ορόφων και ύψη: Το ύψος των κτηρίων καθορίζεται σύμφωνα με την παράγραφο 4 του άρθρου 1 του ΦΕΚ 289ΑΑΠ/4.11.2011 όπως ισχύει. Διατάξεις ρυμοτομικών σχεδίων που ορίζουν μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος κτηρίων εφαρμόζονται ως ισχύουν. Ο μέγιστος αριθμός ορόφων ορίζεται σε δύο (2). Διατάξεις ρυμοτομικών σχεδίων που ορίζουν διαφορετικό αριθμό ορόφων εφαρμόζονται ως ισχύουν. Σε όσους οικισμούς δομούνται σύμφωνα με το Π.Δ. 2.3.81 (ΦΕΚ 138Δ/13.3.1981), καταργείται η δυνατότητα κατασκευής τρίτου ορόφου και υπέρβασης του μέγιστου ύψους έως τα 10μ. λόγω κλίσεως του εδάφους (παρ. 1 και 2 του άρθρου 6 Π.Δ. 2.3.81, ΦΕΚ 138Δ/13.3.1981). Κρίνεται σκόπιμη η επιβολή ενιαίας αντιμετώπισης των οικισμών ως προς το μέγιστο ύψος και τον μέγιστο αριθμό ορόφων, είτε αυτοί καθορίζονται από το θεσμικό πλαίσιο του ΠΔ 24-4-1985, είτε του ΠΔ 6-12-1982, είτε του ΠΔ 2-3-81. 5. Είδος κάλυψης και επικάλυψης (στέγη, δώμα, κεραμίδια, πράσινες στέγες, συμβατότητα με ΑΠΕ): Η επιβολή στέγης ισχύει μόνο για τα κτήρια των οικισμών της ομάδας Ο1 του παρόντος, σύμφωνα με τα ακόλουθα. 30

Για τους οικισμούς της ομάδας Ο1 του παρόντος: Υποχρεωτική στέγη, τετράριχτη ή δίριχτη, με κλίση έως 35% και ύψος έως 2.00μ. Σε ισόγεια κτήρια ή τμήματα κτηρίων επιτρέπεται η κατασκευή και μονόριχτης στέγης. Η επικάλυψη της στέγης γίνεται από κεραμίδια ρωμαϊκού, γαλλικού ή βυζαντινού τύπου, χρώματος κεραμιδί, ώχρας ή καφέ. Ειδικά για τη ζώνη Β των οικισμών της ομάδας Ο1, επιτρέπεται η κατασκευή δώματος που δεν θα καταλαμβάνει περισσότερο από το 30% της καλυπτόμενης επιφάνειας του κτηρίου, με την προϋπόθεση ότι αυτό θα αντιστοιχεί σε διακριτό ή διακριτούς όγκους. Απαγορεύεται η συνύπαρξη στέγης και δώματος στον ίδιο διακριτό όγκο. Κάθε διακριτός όγκος που δεν στεγάζεται με στέγη, οφείλει να διαχωρίζεται ογκοπλαστικά από τον στεγασμένο όγκο και το τελικό επίπεδο του οφείλει να έχει υψομετρική διαφορά από το επίπεδο έδρασης της στέγης τουλάχιστον 2,0μ. Πιθανά στηθαία δωμάτων στην περίπτωση αυτή οφείλουν να είναι συμπαγή. Στους οικισμούς που με βάση τα ανωτέρω ή βάσει προηγουμένων διατάξεων επιβάλλεται επικάλυψη στέγης, η κατασκευή της είναι υποχρεωτική και στις περιπτώσεις που δεν εξαντλείται ο συντελεστής δόμησης ή προβλέπεται μελλοντικός όροφος. Διατάξεις που ορίζουν στοιχεία διαφορετικά από αυτά του επόμενου εδαφίου, παύουν να ισχύουν. Γενικά για τις κατασκευές στεγών: Η μέγιστη επιτρεπόμενη κλίση των επιπέδων της στέγης ορίζεται 35%. Το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος στέγης ορίζεται 2.00μ. Η μορφή της στέγης επιβάλλεται να είναι λιτή, ακολουθώντας το περίγραμμα του διακριτού όγκου που στεγάζει. Απαγορεύονται οι διαφορετικές επιμέρους κλίσεις μεταξύ των επιπέδων της στέγης. Σε περίπτωση δίριχτης στέγης, ο κορφιάς θα είναι παράλληλος με τη μεγαλύτερη όψη του κτηρίου. Η μέγιστη επιτρεπόμενη προεξοχή της στέγης από τις όψεις του κτηρίου ορίζεται σε 25 εκ., συμπεριλαμβανομένων των κεραμιδιών. Απαγορεύεται η διάνοιξη ανοιγμάτων στα κεκλιμένα ή κατακόρυφα (δίριχτη, μονόριχτη) επίπεδα της στέγης. Απαγορεύεται η τοποθέτηση δεξαμενών ή δοχείων ηλιοθέρμων επί της επιφάνειας της στέγης. Επιτρέπεται μόνο η τοποθέτηση ηλιακών συλλεκτών (πάνελ) ενσωματωμένων στην στέγη και παράλληλα με την κλίση της. Επιτρέπεται η χρήση φωτοβολταϊκών κεραμιδιών. Στα τέσσερα πρώτα σχήματα παρουσιάζονται αποδεκτοί τρόποι κάλυψης των κτιριακών όγκων. Στο πέμπτο σχήμα παρουσιάζεται μη αποδεκτός τρόπος κάλυψης. 31

Γενικά για τις κατασκευές δωμάτων: Το στηθαίο βατού δώματος μπορεί να διαμορφώνεται πλήρες ή με κιγκλίδωμα και τοποθετείται υποχρεωτικά στο περίγραμμα της κάλυψης του υποκείμενου ορόφου. Απαγορεύονται οι περιμετρικές προεξοχές της πλάκας του δώματος καθώς και οι προεξοχές σε όλο το μήκος της όψης. Απαγορεύονται οι εμφανείς αναμονές οπλισμού. Απαγορεύονται οι απολήξεις εσωτερικών κλιμακοστασίων στα δώματα, ακόμα και αν υπάρχει πρόβλεψη ορόφου ή δεν γίνεται εξάντληση του συντελεστή δόμησης. Απαγορεύεται η τοποθέτηση δεξαμενών ή δοχείων ηλιοθέρμων επί των δωμάτων. Επιτρέπεται μόνο η τοποθέτηση ηλιακών συλλεκτών (πάνελ) με τις εξής προϋποθέσεις: α) το δώμα θα φέρει περιμετρικά πλήρες στηθαίο και β) το ανώτατο σημείο των συλλεκτών θα βρίσκεται σε ύψος μικρότερο των 70 εκ. από την τελικά διαμορφωμένη επιφάνεια του δώματος, χωρίς σε καμία περίπτωση να υπερβαίνει την άνω στάθμη του στηθαίου Ολες οι περιπτώσεις συνδυασμού στεγών και δωμάτων στο ίδιο κτήριο, ελέγχονται από το Σ. Αρχιτεκτονικής. 6. Μορφολογικά και άλλα στοιχεία (ενθάρρυνση των μορφολογικών προσεγγίσεων που βασίζονται στην τήρηση των αξιών και των αρχών της τοπικής αρχιτεκτονικής παράδοσης και της αφαιρετικής αναφοράς σε αυτές, αποθάρρυνση της λανθασμένης απόδοσης παραδοσιακών μορφολογικών στοιχείων και της πιστής αντιγραφής - μιμιτισμού σε νέες οικοδομές): Καθορίζονται οι εξής ειδικοί μορφολογικοί κανόνες δόμησης και αρχιτεκτονικής: Ανοικτοί εξώστες Στους οικισμούς της ομάδας Ο1 του παρόντος: Επιτρέπονται ανοικτοί εξώστες σε πρόβολο με μήκος έως 2/3 της όψης και με προεξοχή από το επίπεδο της όψης έως 1.20 μ. Επιτρέπεται η στέγαση των εξωστών με στέγαστρο κεκλιμένο κεραμοσκεπές, με κλίση ίση με αυτή της στέγης, ξύλινης ή σιδερένιας εμφανούς και απλής κατασκευής, με κατακόρυφους ορθοστάτες από το ίδιο υλικό, διαστάσεων όσο το μέγεθος του εξώστη. Για το σύνολο των οικισμών: Απαγορεύονται οι περιμετρικοί εξώστες, οι γωνιακοί εξώστες, οι εξώστες που καταλαμβάνουν το σύνολο της όψης του κτηρίου και οι εξώστες οποιουδήποτε σχήματος εκτός του ορθογωνίου (κυκλικοί, πολυγωνικοί, τριγωνικοί, κα). Στην περίπτωση κατασκευής κεραμοσκεπούς στεγάστρου σε εξώστη, αυτό θα είναι κεκλιμένο, θα έχει διαστάσεις όσο το μέγεθος του εξώστη, αποκλειόμενης της κατασκευής από οπλισμένο σκυρόδεμα. Δεν επιτρέπεται στέγαση εξώστη με μέγεθος μεγαλύτερο από αυτό του εξώστη. Γενικά, επιδιώκεται η στέγαση των εξωστών να γίνεται με ελαφριά (ξύλινη ή μεταλλική) 32

κατασκευή, οριζόντια ή κεκλιμένη. Πρέπει να αποφεύγονται οι στεγάσεις από οπλισμένο σκυρόδεμα, κυρίως όταν εξέχουν σαν προέκταση της κεκλιμένης στέγης. Τα κεκλιμένα στέγαστρα μπορούν να διαμορφώνονται είτε σαν συνέχεια της στέγης, είτε σαν ανεξάρτητα στοιχεία χαμηλότερα από αυτήν, σε κάθε περίπτωση με την ίδια κλίση. Στην περίπτωση οριζόντιας ελαφριάς κατασκευής, η επικάλυψη μπορεί να γίνεται με ξύλο, φυσικά υλικά ή πράσινο (κληματαριές, αναρριχόμενα φυτά), γυαλί ή ανάλογα διαφανή υλικά. Οι εξώστες των προσόψεων πρέπει να απέχουν τουλάχιστον 4.00μ. από την απέναντι οικοδομική γραμμή, 3.00μ. από τον απέναντι εξώστη και 3.30μ. από το κατάστρωμα του δρόμου ή τυχόν διαμορφωμένο πεζοδρόμιο. Διατάξεις που ορίζουν μεγαλύτερα απαιτητά μεγέθη από αυτά της προηγουμένης παραγράφου, ισχύουν ως έχουν. Απαγορεύονται οι ανοικτοί εξώστες σε ύψος μικρότερο του 2,60μ. από το πέριξ διαμορφωμένο έδαφος του ακάλυπτου χώρου. Οι οποιοιδήποτε εξώστες στους ισόγειους χώρους οφείλουν να διαμορφώνονται ως διαμορφώσεις επί εδάφους. Οποιαδήποτε εξαίρεση από τον κανόνα αυτό, οφείλει να έχει την τεκμηριωμένη έγκριση του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής. Διάγραμμα τύπων στέγασης εξωστών: προέκταση στέγης με κεραμοσκεπή, ανεξάρτητο επικλινές στέγαστρο με ορθοστάτες και κεραμοσκεπή, ανεξάρτητη οριζόντια ελαφριά κατασκευή και ανεξάρτητο επικλινής ελαφρά κατασκευή. Εξωτερικές κλίμακες Όταν κατασκευάζεται εξωτερική κλίμακα, πρέπει να τοποθετείται παράλληλα με την όψη και σε επαφή με το κτήριο τουλάχιστον κατά τα 2/3 του μήκους της. Η εξωτερική κλίμακα πρέπει να είναι ευθύγραμμη, είτε να αποτελείται από ευθύγραμμα σκέλη. Η προσθήκη εξωτερικής κλίμακας σε υφιστάμενα κτήρια πρέπει να ακολουθεί τους ως άνω κανόνες και να λαμβάνεται υπόψη στον σχεδιασμό της η θέση των ανοιγμάτων στην αντίστοιχη όψη. Ανοίγματα Το σχήμα των ανοιγμάτων θα είναι ορθογώνιο, αποκλειομένων των τριγωνικών, πολύπλευρων κλπ. σχημάτων. Τα πρέκια θα είναι οριζόντια. Τοξωτά πρέκια μικρού ύψους επιτρέπονται μόνο στην περίπτωση κατασκευής κτηρίων με φέρουσα εμφανή λιθοδομή. Δεν επιτρέπονται τα συρόμενα κουφώματα ή σκούρα εξωτερικά της όψης του κτηρίου. 33

Κιγκλιδώματα Τα κιγκλιδώματα εξωστών, κλιμάκων, περιφράξεων, κλπ., μπορούν να είναι ξύλινα ή σιδερένια, αποτελούμενα από ευθύγραμμες διατομές απλής μορφής. Στα κιγκλιδώματα των κτηρίων και των περιφράξεων απαγορεύονται οι περίπλοκες διακοσμητικές κατασκευές ή συνδυασμοί διαφόρων σχημάτων και υλικών. Απαγορεύονται τα κιγκλιδώματα με τη μορφή μπαλούστρων. Διαφημιστικές επιγραφές, σκίαστρα και ελαφρά προπετάσματα Απαγορεύεται η τοποθέτηση κάθε είδους επιγραφών και διαφημιστικών πινακίδων, σε οποιαδήποτε θέση των οικοπέδων ή των περιφράξεων. Επιτρέπονται μη φωτεινές επιγραφές περιορισμένων διαστάσεων, μόνο στην όψη του κτίσματος, οι οποίες θα μελετώνται ως προς τη θέση το είδος το μέγεθος και τον χρωματισμό, μαζί με τις όψεις του κτηρίου και θα εμφανίζονται στα προς έγκριση σχέδια κάθε είδους άδειας δόμησης. Απαγορεύεται η τοποθέτηση επιγραφών επί των στηθαίων (ή κιγκλιδωμάτων), των εξωστών και ημιυπαιθρίων χώρων, ή κάθετα στις όψεις των κτηρίων. Από τις διατάξεις περί επιγραφών εξαιρούνται κτήρια κέντρων υγείας, φαρμακεία, και γενικά χρήσεις με χαρακτήρα άμεσης ανάγκης, τα οποία θα φέρουν μη διαφημιστικές επιγραφές ενημέρωσης της χρήσης τους. Δεν επιτρέπονται οι συνδυασμοί πολλών επιμέρους διαφορετικών υλικών, κατασκευών και τύπων σκίασης στο ίδιο κτήριο. Τα σκίαστρα θα πρέπει να είναι ελαφριάς κατασκευής, ορθογωνικά, αποτελούμενα από λεπτές διατομές. Θα πρέπει να εναρμονίζονται με τον συνολικό σχεδιασμό του κτηρίου και να παρουσιάζονται στα σχέδια των όψεων. Δεν επιτρέπεται η τοποθέτηση ελαφρών περασμάτων (τεντών) στις όψεις παραδοσιακών κτηρίων. Επιτρέπεται η τοποθέτηση ελαφρών πετασμάτων (τεντών) στους ισόγειους χώρους παραμονής ατόμων των χώρων αναψυχής, που κατά την κρίση του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής δεν αλλοιώνουν το χαρακτήρα του κτηρίου ή του οικισμού. Γενικά θα πρέπει να αποφεύγονται σκίαστρα και προστεγάσματα με επικάλυψη από κεραμίδια στους ιδιωτικούς και δημόσιους υπαίθριους χώρους. Πρέπει να επιλέγονται ελαφρές κατασκευές, όπως αυτές αναφέρθηκαν στην παράγραφο περί εξωστών. Πρέπει να γίνει συνείδηση οτι, σκιασμός οριζόντιων και κατακόρυφων επιφανειών, μπορεί να πραγματοποιηθεί αποτελεσματικά με την επιλογή κατάλληλου είδους φύτευσης στην κατάλληλη θέση. Διαμόρφωση των ακάλυπτων χώρων των οικοπέδων - περιφράξεις Οι ακάλυπτοι χώροι των οικοπέδων οφείλουν να φυτεύονται σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις με είδη ενδημικά. Οι περιφράξεις διαμορφώνονται ως προς το υλικό και το ύψος τους σύμφωνα με τα επικρατούντα στον οικισμό. Τυχόν κιγκλιδώματα και αυλόπορτες θα είναι ξύλινα ή σιδερένια απλής μορφής. Οι λιθόκτιστες παραδοσιακές περιφράξεις ή αναβαθμοί στα όρια ή στους ακάλυπτους 34

χώρους, διατηρούνται ή αποκαθίστανται στην αρχική τους μορφή. Για τα κιγκλιδώματα των περιφράξεων, ισχύουν όσα αναφέρονται σχετικά στην αντίστοιχη παράγραφο. Η περίφραξη θα μελετάται και θα απεικονίζεται στα σχέδια των όψεων της προς έγκριση αρχιτεκτονικής μελέτης. Λοιπά στοιχεία Οι σύγχρονες κατασκευές οφείλουν να μην αντιγράφουν τα παραδοσιακά πρότυπα, αλλά διαφοροποιούμενες να εντάσσονται με απλότητα στο δομημένο περιβάλλον, ώστε να μην προκύπτουν κτήρια "νεοπαραδοσιακού" ύφους. Στα κτήρια και τις περιφράξεις απαγορεύεται η διαμόρφωση ψευδοπαραδοσιακών διακοσμητικών στοιχείων όπως γραμμικές τοποθετήσεις κεραμιδιών γενικά και ειδικά σε γείσα, στηθαία ή άκρες δωμάτων, ανάγλυφα γύψινα, αρχαιοπρεπείς κίονες, αετώματα, κλπ. Απαγορεύεται η τοποθέτηση κλιματιστικών μηχανημάτων στις κύριες όψεις και στις στέγες των κτηρίων. Δύνανται να τοποθετούνται σε ειδικά διαμορφωμένες εσοχές του κτηρίου, ή σε μη εμφανή σημεία του ακάλυπτου χώρου. Απαγορεύεται η τοποθέτηση ηλιακών ή φωτοβολταϊκών πανέλλων, καθώς και κλιματιστικών μηχανημάτων στο κέλυφος παραδοσιακών κτηρίων. Επιτρέπεται η τοποθέτησης μίας μόνο κεραίας τηλεόρασης ανά οικόπεδο, κατά το δυνατόν σε θέση μη ορατή από τους κοινόχρηστους χώρους. Η θέση των κλιματιστικών μηχανημάτων, ηλιακών πανέλλων, μετρητών, κεραιών, υδρορροών κλπ. στοιχείων τεχνολογικού ή μηχανολογικού εξοπλισμού, θα πρέπει να αποτυπώνεται υποχρεωτικά στα σχέδια της αρχιτεκτονικής μελέτης. 7. Υλικά (πλαίσια για την χρήση σύγχρονων εμφανών υλικών): Στο σύνολο των εξωτερικών επιφανειών των κτισμάτων, των περιφράξεων και των διαμορφώσεων του περιβάλλοντος χώρου προτιμάται η χρήση φυσικών, τοπικών υλικών και υφών που έχουν τη δυνατότητα ενσωμάτωσης στη φυσιογνωμία του δομημένου περιβάλλοντος του οικισμού. Ωστόσο η χρήση σύγχρονων εμφανών υλικών (πχ σκυρόδεμα, σιδηρές διατομές κλπ) πρέπει να ενθαρρύνεται, ανεξάρτητα από την κλίμακα εφαρμογής (πρέκια, σενάζ, ή επιφάνειες) αρκεί να αποτελεί μία ολοκληρωμένη και τεκμηριωμένη συνθετικά άποψη, συμβατή με τη λειτουργία του κτίσματος και με τον χαρακτήρα της περιοχής. Οι εμφανείς λιθοδομές κατασκευάζονται από ασβεστολιθικά πετρώματα σε αποχρώσεις αντίστοιχες με τις ανά τόπους χρησιμοποιούμενες πέτρες (π.χ. υπόλευκη, γκρίζα πέτρα, πέτρα Θέρμου), σύμφωνα με τα πρότυπα του κάθε οικισμού. Οι λίθοι που χρησιμοποιούνται μπορούν να είναι αλάξευτοι η μερικώς επεξεργασμένοι, ορθογωνικοί, σε διάφορα μεγέθη, ενώ απαγορεύεται η χρήση πανομοιότυπων τεμαχίων. Η τοποθέτησή τους γίνεται με τρόπο ώστε να ελαχιστοποιούνται οι συνεχείς κατακόρυφοι αρμοί. Η αρμολόγηση γίνεται με κονιάματα σε αποχρώσεις γκρίζες ή γαιώδεις, και ο αρμός κατασκευάζεται πάντα σε εσοχή σε σχέση με την τελική επιφάνεια των λίθων. 35

Τα τεχνικά αυτά χαρακτηριστικά ακολουθούνται σε κάθε είδος και χρήση λιθοδομής, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση της περίφραξης, των διαμορφώσεων κ.α. και θα πρέπει να προσδιορίζονται σαφώς και με πλήρη στοιχεία στα σχέδια - τεύχη της αρχιτεκτονικής μελέτης. Σε περίπτωση χρήσης φέρουσας λιθοδομής, με πάχος μεγαλύτερου ή ίσου των 50εκ., το εμβαδόν της λιθοδομής δεν προσμετράται στο συντελεστή δόμησης και στο ποσοστό κάλυψης του οικοπέδου βάσει του Ν. 4067/2012, άρθρο 11, παρ. 6, εδάφιο κβ, εκτός αν καταργείται από άλλη διάταξη. Απαγορεύεται η χρήση λίθινων πλακών ως υλικό επένδυσης των όψεων. Οποιαδήποτε επένδυση με λιθοδομή θα έχει πάχος τουλάχιστον 20 εκ., θα επενδύει τους λαμπάδες των ανοιγμάτων μέχρι το σημείο τοποθέτησης του κουφώματος και θα είναι διαμορφωμένη με τρόπο που προσομοιάζει της παραδοσιακής λιθοδομής, όπως αυτή αναφέρεται στην προηγούμενη παράγραφο (σχήμα λίθων, εναλλαγή αρμών, αρμολόγηση, διαμόρφωση γωνιών, κλπ). Απαγορεύεται η κάθε μορφή επένδυσης τύπου πλακιδίου. Δείγματα υφιστάμενης τοιχοποιίας από εμφανή λιθοδομή και επιχρισμένη λιθοδομή 8. Χρωματισμοί (ενδεχόμενες χρωματολογικές προτάσεις συμβατές με το τοπικό περιβάλλον): Στους μικρούς ορεινούς και ημιορεινούς οικισμούς και γενικά σε κτίσματα που βρίσκονται κοντά σε υψηλό φυσικό πράσινο, προτιμώνται οι υπόλευκοι, γκρί ή γαιώδεις χρωματισμοί και γενικά οι μη φωτεινές αποχρώσεις. Δεν επιτρέπεται η χρήση πολλών διαφορετικών χρωματισμών στις επιφάνειες του ίδιου κτηρίου. Τα κουφώματα του κτηρίου θα έχουν ενιαίο υλικό και χρωματισμό. 36