Τάσεις και Προοπτικές για τον Παγκόσμιο Αγροτικό Τομέα και την Ανάπτυξη Γεώργιος Ραψομανίκης Επικεφαλής Οικονομολόγος Διεύθυνση Εμπορίου και Διεθνών Αγορών
1908-2016 Τιμές σιταριού, $/τόννο Απόκλιση Πραγματική τιμή Μακροχρόνια τάση USD/t 1 600 1 ος ΠΠ 1 400 Πράσινη Επανάσταση 1 200 1 000 Πτώση παραγωγής / σοδειά στην ΕΣΣΔ 2 ος ΠΠ Κύκλος ανάπτυξης 1974-75 800 600 400 Κύκλος ανάπτυξης 2008, κρίση και ακραια φαινόμενα 200 0 Οικονομική κρίση 1929 1996 Οικονομική κρίση στην Ασία
Μακροπρόθεσμες τάσεις 2050/2100
2012 2016 2020 2024 2028 2032 2036 2040 2044 2048 2052 2056 2060 2064 2068 2072 2076 2080 2084 2088 2092 2096 2100 60.000 50.000 40.000 ΑΕΠ, $ κατά κεφαλή Προβλέψεις έως 2100 Οικονομική ανάπτυξη και κρίσεις Το παγκόσμιο ΑΕΠ προβλέπεται να διπλασιαστεί έως το 2050 (business-as-usual) ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης περίπου 1.9% πρόκληση να μετετραπούν τα κέρδη του ΑΕΠ σε ανάπτυξη 30.000 20.000 10.000 0 19 κράτη βρίσκονται σε κατάσταση παρατεταμένης κρίσης 15 στην Αφρική Άλλα κράτη αντιμετωπίζουν οικονομικές και δημοσιονομικές δυσκολίες ή είναι ευάλωτα σε κλιματικές καταστροφές Πρόσφατη επισιτιστική κρίση σε Σομαλία, Σουδάν, Νιγηρία και Υεμένη Business as usual Increasing inequality
Κλιματική αλλαγή Η παραγωγή τροφίμων σε χώρες με χαμηλό γεωγραφικό πλάτος θα επηρεαστεί σημαντικά Αλλαγές στις αποδόσεις ανά εκτάριο Μετα-ανάλυση από 1,170 μελέτες: μείωση αποδόσεων (σιτάρι, αραβόσιτος, ρύζι) κατά 3-10% γιά κάθε βαθμό Κελσιου πάνω από τα ιστορικά επίπεδα Αύξηση στις ασθένειες Ακραία καιρικά φαινόμενα Αύξηση σε συχνότητα καταστροφών στη γεωργική παραγωγή ($80 δις σε 67 αναπτυσομενες χώρες μεταξύ 2003-20013) μεταβλητότητα των τιμών Η κλιματική αλλαγή θα επηρεάσει τις θρεπτικές ιδιότητες των τροφίμων, και θα αυξησει την συχνότητα των νόσων που μεταδίδονται απο το νερό
1950 1956 1962 1968 1974 1980 1986 1992 1998 2004 2010 2016 2022 2028 2034 2040 2046 2052 2058 2064 2070 2076 2082 2088 2094 2100 6 4 2 Πληθυσμός, παγκόσμια κλίμακα Προβλέψεις έως 2100 Δισεκατομύρια Αύξηση πληθυσμού Το 2050, ο πληθυσμός της γης θα φθάσει τα 9.7 δις (11 δις έως το 2100) Η αυξητική τάση στην Ασία θα αποδυναμωθεί γύρω στο 2050, στην Αφρική ο πληθυσμός θα συνεχίσει να αυξάνεται έως το 2100 Επιπτώσεις στην ζήτηση τροφιμων παγκοσμίως, αλλά και στην προοπτική αναπτυξης σε χώρες με περιορισμένη αγροτική γη και υδάτινους πόρους Διαφορετικοί ρυθμοί αύξησης μεταξύ των χωρών: Νίγηρας 3,75% ο πληθυσμός προβλέπεται να αυξηθεί από 20 εκατομμύρια σε 72 εκατομμύρια in 2050. Αγκόλα, Μαλάουι, Ζάμπια, Ουγκάντα 2,5% 0 AFRICA ASIA EUROPE LATIN AMERICA AND THE CARIBBEAN NORTHERN AMERICA OCEANIA Ο πληθυσμός των νέων (15-24 χρόνων) προβλέπεται να αυξηθεί σε 1.2 δις, παγκοσμίως Ειδικά στην υπο-σαχάρια Αφρική και Νότια Ασία όπου ήδη υπάρχει μεγάλη ανεργία Μετανάστευση πρόβλεψη για 321 εκατομμύρια μεταναστων στο 2050
Προκλήσεις
Τριπλή πρόκληση Έως το 2050, ο παγκόσμιος αγροτικός τομέας πρέπει να: 1. Αυξήσει την παραγωγή τροφίμων κατά 48,6% (με βάση το 2012) 2. Διαθέσει περισσότερες θέσεις εργασιας (σε αναπτυσσόμενες χώρες), να βελτιώσει εισοδήματα για να συμβάλλει στην εξάλειψη της φτώχιας και την ανάπτυξη 3. Διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην διαχείρηση των φυσικών πόρων
εκατομμύρια εκτάρια 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 Εκτάσεις αροτραίων καλλιεργιών, παγκόσμιο επίπεδο 1961-63 2005-07 2050 Ανεπτυγμένες χώρες Αναπτυσσόμενες χώρες Αύξηση παραγωγής: Περιορισμένη αγροτική γη 1961-2007 Αυξήση στις εκτάσεις αροτραίων καλλιεργιών κατα 0,28% ανά έτος από 1,37 δις εκτάρια σε 1,55 δις 4 εκατομμύρια εκτάρια ανά έτος σε υπο- Σαχάρια Αφρική, Λατινική Αμερική και Ανατολική Ασία Εως το 2050, προβλέπεται αύξηση κατά 0,1 % ανά έτος στις αναπτυσσόμενες χώρες κατά 0,24% με ρυθμό μείωσης στις ανεπτυγμένες χώρες - 0,14% Με βελτιωμένες πρακτικές άρδευσης, η ζήτηση για νερό προβλέπεται να αυξηθεί κατά 10%
Αύξηση παραγωγής: Αποδόσεις 1961-2014 4,0% 3,5% 3,0% 2,5% 2,0% Μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης αποδόσεων ανά εκτάριο Παγκόσμια κλίμακα Οι αποδόσεις ανά εκτάριο θα πρέπει να συμβάλλουν τουλάχιστον κάτα 80% στην αύξηση της παραγωγής Βελτιωμένες υψηλής απόδοσης ποικιλιες 1960-1990 = αυξήσεις στην η παγκόσμια παραγωγή του αραβόσιτου 3, ρυζιού 2,5, σιταριού 4 Διεθνές Κέντρο για την Βελτίωση του Αραβόσιτου και του Σιταριού, Διεθνές Ινστιτούτο Έρευνας για το Ρύζι 1,5% 1,0% 0,5% 0,0% 1961-1970 1970-1980 1980-1990 1990-2000 2000-2010 2010-2014 Σιτάρι Ρύζι Αραβόσιτος Οι ρυθμοί αύξησης στις αποδόσεις μειώθηκαν κατά πολύ μετά το 1990 με εξαίρεση την περίοδο 2010-2014 όταν οι υψηλές τιμές ευνόησαν επενδύσεις Η εντατική καλλιέργεια έφερε προβλήματα όπως η διάβρωση και η αλάτωση του εδάφους
Αειφόρος γεωργία Καινοτόμες πρακτικές = Climate-smart agriculture Αειφορική αύξηση παραγωγής, Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, Μείωση εκπομπών των αερίων θερμοκηπίου Αγρο-οικολογική γεωργία Οίκολογικες αρχές, μεγιστοποει αλληλεπιδράσεις μεταξύ φυτικής και ζωικής παραγωγής και του περιβάλλοντος, Ισορροπημένα οικοσυστήματα (εδαφος, βιοποικιλότητα, ανακύκλωση, επιτόπια γνώση) Φιλοπεριβαλλοντική γεωργία (Conservation Agriculture) 8% της αροτραίας έκτασης παγκοσμίως (Αυστραλία, Καναδας και Λατινική Αμερική) Μειωμένη ή μηδενική κατεργασία, Εδαφυτοκάλυψη, Αύξηση ποικιλότητας στην παραγωγή Αειφορική εντατική γεωργία, (Sustainable Intensification) Save and Grow FAO Κλιματικά προσαρμοσμένοι και υψηλής απόδοσης ποικιλίες, Αειφορική διαχείρηση εδάφους και συνετή χρήση λιπασμάτων, Ολοκληρωμένη διαχείρηση επιβλαβών οργανισμών με συνετή χρηση φυτοφαρμακων, Διαχείρηση νερού
Βελτιωμένες ποικιλίες Ανοχή σε υψηλές θερμοκρασίες και ξηρασία CIMMYT: Drought Tolerant Maize for Africa 25% υψηλότερη απόδοση IRRI: Ποικιλία ρυζιού με ανοχή 18 ημερών στο νερό NERICA: Υψηλές αποδόσεις και ανοχή σε παράσιτα (striga) CGIAR Harvest Plus Programme: Βιο-ενδυνάμωση, ρύζι πλούσιο σε ψευδάργυρο, αραβόσιτος πλούσιος σε βιταμίνη Α και πρωτεϊνες
Προβλέψεις 2017-2026: OECD-FAO Agricultural Outlook 2017-2026 http://www.fao.org/publications/oecd-fao-agricultural-outlook/2017-2026/en/ Μακροπρόθεσμες τάσεις The Future of Food and Agriculture http://www.fao.org/publications/fofa/en/ Αειφόρος γεωργία: Save and Grow http://www.fao.org/ag/save-and-grow/en/index.html Κλιματική αλλαγή: The State of Food and Agriculture 2016 http://www.fao.org/publications/sofa/2016/en