ΣΑΛΜΟΝΕΛΛΑ-ΒΟΥΡΚΕΛΑ ΣΥΦΙΛΛΗ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ
Epstein-Barr Virus Ερπητοϊός (dsdna) 100 γονίδια Μολύνει επιθηλιακά κύτταρα και Β λεμφοκύτταρα Πλατύ φάσμα ασθενειών (πχ Λοιμώδη μονοπυρήνωση, Β λεμφώματα)
Ετερόφιλα Αντισώματα 1932 Paul and Bunnell συγκολλητίνες ερυθρών αιμοσφαιρίων (πρόβατο) συγκόλληση ερυθρών αιμοσφαιρίων που προέρχονται από διαφορετικά είδη (οργανισμούς) cross-reaction (διασταυρούμενη αντίδραση) συνήθως ΙgM, χαμηλή δύναμη σύνδεσης (weak antibodies) και παρουσιάζουν πολύ-ειδικότητα (multispecificity) Kaplan and Levinson, 1999
Latex Monotest
Gram αρνητικό, ραβδόμορφο (rod-shape) βακτήριο Salmonella enterica >2500 ορότυποι (serovals/serotypes) σύμφωνα με την ταξινόμηση κατά Κauffmann-White Δυο βασικές κατηγόριες ασθενειών: Α) Γαστρεντερίτιδα (nontyphoid serovals) π.χ S. enterica seroval Typhimurium, S. enterica seroval Enteritidis Β) Τυφοειδής/παρατυφοειδής πυρετός (typhoid serovals) S. enterica seroval typhi S. enterica seroval paratyphi A S. enterica seroval paratyphi B S. enterica seroval paratyphi C Electron micrograph of S. typhi Brock et al., Biology of Microorganisms 7 th edition
ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ Οι σαλμονέλλες νεκρώνουν με θέρμανση στους 60 ο C για 15-20 min. Μερικές επιζούν σε ph<4 πολλαπλασιάζονται όμως σε ph 4. Στο νερό μπορούν να επιζήσουν για μικρό χρονικό διάστημα, ενώ η Σ. τύφου μπορεί να επιζήσει μια εβδομάδα σε νερό μολυσμένο με λύματα.
ΠΑΘΟΓΟΝΟΣ ΔΡΑΣΗ Οι σαλμονέλλες είναι παράσιτα ζώων και πτηνών, μπορούν να μεταδοθούν στον άνθρωπο και να προκαλέσουν νόσο. Η μόλυνση γίνεται δια της εντερικής οδού Ορισμένες σαλμονέλλες είναι παθογόνοι μόνο για τον άνθρωπο όπως η Σ. τύφου και η Σ. παρατύφου Α. Οι λοιμώξεις παρουσιάζονται συνήθως με πυρετό και μικροβιαιμία.
O and H αντιγόνα Ο (Σωματιδιακά) αντιγόνα Λιποπολυσακχαρίτες 60 διαφορετικά Ο αντιγόνα Ανθεκτικά στην θερμότητα Ανθεκτικά στην αλκοόλη Η (βλεφαριδικά) αντιγόνα πρωτεΐνες Δεν είναι ανθεκτικά στην θερμότητα Δεν είναι ανθεκτικά στην αλκοόλη
ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ (τυφοειδής πυρετός) Κατανάλωση νερού ή φαγητού που έχει μολυνθεί από το παθογόνο μικρόβιο ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΝΙΧΝΕΥΣΗΣ Απομόνωση και καλλιέργεια από κλινικά υλικά Widal test (σωληνάρια ή πλάκα) Latex Παθητική αιμοσυγκόλληση ELISA
ΘΕΡΑΠΕΙΑ Για την θεραπεία του τυφοειδούς πυρετού και γενικά των παρατυφικών λοιμώξεων χορηγείται χλωραμφενικόλη ή αμπικιλλίνη και εφόσον το στέλεχος δεν είναι ανθεκτικό
ΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ Γίνεται με την μέθοδο Widal με την οποία ερευνάται η ύπαρξη ειδικών αντισωμάτων στον ορό του πάσχοντος. Η αντίδραση γίνεται με την χρήση των αντιγόνων Ο και Η τα οποία συνήθως προκαλούν τη λοίμωξη. Η αντίδραση πρέπει να εκτελείται στο τέλος της 1 ης εβδομάδος γιατί τότε εμφανίζονται οι συγκολλητίνες. Τίτλος 1:100 για το αντιγόνο Ο είναι σημαντικός για την διάγνωση και εφόσον δεν είναι εμβολιασμένος στο παρελθόν.
Widal σε σωληνάρια Θέλουμε να ανιχνεύσουμε την παρουσία α) των αντιγόνων Ο των S.typhi και S. paratyphi B ΤΟ, αντιγόνο S.typhi ΒΟ, αντιγόνο S. paratyphi B β) των αντιγόνων Η των S.typhi και S. paratyphi B ΤΗ, αντιγόνο S.typhi ΒΗ, αντιγόνο S. paratyphi B ΣΤΟΝ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΟΡΟ
Widal σε σωληνάρια
ΣΤΑΤΟ 1 (Η αντιγόνα) Widal σε σωληνάρια ΥΔΑΤΟΛΟΥΤΡΟ (50ºC, 2 ώρες) Θερμοκρασία Δωματίου, 3 ώρες, 1η ανάγνωση ψυγείο Ο/Ν, 2η ανάγνωση επόμενη μέρα ΣΤΑΤΟ 2 (Ο αντιγόνα) ΚΛΙΒΑΝΟΣ (37ºC, 2 ώρες) ψυγείο Ο/Ν, ανάγνωση επόμενη μέρα
Περιορισμένη διαγνωστική αξία της εξέτασης Widal Olopoenia and King, 2000
Brucella Gram αρνητικό βακτήριο 7 είδη (ταξινόμηση σύμφωνα με την αντιγονική ποικιλομορφία και τον αρχικό ξενιστή (primary host) B melitensis* (αιγοπρόβατα, καμήλες) Β. suis* (γουρούνια, καριμπού, τάρανδοι) B. abortus* (βοοειδή, καμήλες βουβάλια γιάκ) B. ovis (πρόβατα) B. canis* (σκυλιά) B. neotomae (τρωκτικά) B. maris (θαλάσσια θηλαστικά) * κύριες πηγές μόλυνσης για τον άνθρωπο Ko and Splitter, 2003; Mantur et al., 2007 Electron micrograph of Brucella melitensis
ΛΕΙΑ-LPS (smooth-lps) vs ΑΔΡΑ-LPS (rough-lps) στελέχη της Βρουκέλλας Αδρά-LPS στελέχη δεν διαθέτουν ή διαθέτουν λίγο O-πολυσακχαρίτη λιγότερο ανθεκτικά στη επίθεση του συμπληρώματος Cardoso et al., 2007
ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ Επαφή με μολυσμένα ζώα ή καταναλωση προϊόντων που προέρχονται από μολυσμένα ζώα (π.χ γάλα) ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΝΙΧΝΕΥΣΗΣ Απομόνωση και καλλιέργεια από κλινικά υλικά Wright test (σωληνάρια ή πλάκα) Coombs ELISA
Wright σε σωληνάρια Υπο διπλάσιες αραιώσεις του ορού Προσθήκη αντιγόνου (νεκρωμένο στέλεχος B. abortus) Επώαση 37ºC για 48 ώρες 1 η ανάγνωση => 24 ώρες 2 η ανάγνωση => 48 ώρες
Αξιολόγηση < 1:40 αρνητικό 1:80 οριακή τιμή Για άτομα που έρχονται σε επαφή με ζώα (πχ κτηνίατρος) 1:80 αρνητικό 1:160 οριακή τιμή
ΣΥΦΙΛΗ -Γνωστή από την αρχαιότητα -Αριθμεί μεγάλο αριθμό θυμάτων και αναπηριών -Ανεστάλη με την ανακάλυψη της πενικιλλίνης
ΣΥΦΙΛΗ Οφείλεται στο τρεπόνημα το ωχρό Μεταδίδεται σεξουαλικά Με επαφή με τα χείλη (αν υπάρχουν συφιλιδικές βλάβες) Μεταγγίσεις αίματος Και η (συγγενής) που μεταδίδεται από την μητέρα στο έμβρυο Χρόνος επώασης τρεις εβδομάδες
Σπειροχαίτη, βακτήριο με σπειροειδής σχήμα, έντονη κινητικότητα Treponema pallidum Διαθέτει εξωτερική μεμβράνη με πολύ χαρακτηριστική σύνθεση (Outer membrane, OM) Μαστίγια βρίσκονται περιπλασμικό χώρο (Endoflagella or periplasmic flaggela, PF) Norris & the Treponema pallidum Polypeptide Research Group, 1993 Electron micrographs of Treponema pallidum
Κυτταρικό τοίχωμα του T. pallidum
ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ Η νόσος εμφανίζει τέσσερα στάδια Πρωτογενής Δευτερογενής Λανθάνουσα Τεταρτογενής
ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ Εμφανίζεται σαν ανώδυνο σκληρό έλκος στα γεννητικά όργανα που συνοδεύεται από λεμφαδενίτιδα Το έλκος επουλώνεται σε 2-8 εβδομάδες, ακόμη και χωρίς θεραπεία όμως υπάρχει σπειροχαιταιμία και η νόσος θα προχωρήσει στο επόμενο στάδιο
ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ Εκδηλώνεται με κηλιδοβλατιδώδες εξάνθημα ρόδινης χροιάς (συφιλιδική ροδάνθη) Οι βλατίδες σε υγρές και θερμές περιοχές του σώματος (μασχάλες, περιπρωκτικά) διευρύνονται και σχηματίζουν άκρως μεταδοτικές πλάκες «πλατέα κονδυλώματα»
ΛΑΝΘΑΝΟΥΣΑ ΣΥΦΙΛΗ Δεν υπάρχουν συμπτώματα, όμως οι οροαντιδράσεις είναι θετικές, η σπειροχαίτη είναι παρούσα στο αίμα και υπάρχει κίνδυνος υποτροπής
ΤΕΤΑΡΤΟΓΕΝΗΣ ΣΥΦΙΛΗ Πρόκειται για ένα μεταδοτικό αλλά καταστρεπτικό των οργάνων στάδιο που εμφανίζεται 1-10 χρόνια μετά την αρχική μόλυνση Εκδηλώνεται σε τρεις κυρίως μορφές -σύφιλη του ΚΝΣ χαρακτηρίζεται από απομυελίνωση των νευρικών κυττάρων -η βλάβη του φλοιού εκδηλώνεται με ψυχικές διαταραχές, αισθητικότητας, βαδίσματος κλασικές εκδηλώσεις της νευροσύφιλης
ΤΕΤΑΡΤΟΓΕΝΗΣ ΣΥΦΙΛΗ Καρδιαγγειακή σύφιλη-προκαλεί κυρίως ανεπάρκεια και ανεύρυσμα αορτής Κομμιωματώδης- χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση κομμιωμάτων, ανώδυνων όγκων σκληράς συστάσεως που εμφανίζονται σε οποιοδήποτε ιστό ή όργανο του σώματος
ΔΙΑΓΝΩΣΗ Το τρεπόνημα το ωχρό αποκαλύπτεται σε κοινό μικροσκόπιο σε σκοτεινό πεδίο ή με ειδικές χρώσεις, διότι με της συνήθεις δεν χρωματίζεται (ωχρό) το υλικό λαμβάνεται από τις βλατίδες Η λοίμωξη προκαλεί παραγωγή πολλών αντισωμάτων μη ειδικά (αντιδρασίνες)- ειδικά
ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ Γίνεται με διάφορες μεθόδους όπως -WASERMANN -KAHN -VDRL (venereal disease research lab) -RPR (rapid plasma reagin) Οι παραπάνω αντιδράσεις μπορεί να αποδειχθούν θετικές και σε άλλα νοσήματα (οξείες, χρόνιες λοιμώξεις, κολλαγονώσεις) Τα ειδικά αντισώματα ανιχνεύονται με μεθόδους ανοσοφθορισμού
VDRL Η αντίδραση VDRL (Veneral Disease Research Laboratory) είναι κροκιδωτική δοκιμή, ανήκει στις συγκολλητινοαντιδράσεις και με αυτήν αναζητούνται στον ορό του αίματος αντισώματα τα οποία εμφανίζονται σε άτομα που έχουν προσβληθεί από το μικρόβιο της σύφιλης (δηλαδή από το ωχρό τρεπόνημα ή ωχρά σπειροχαίτη όπως ονομάζεται). Τα αντισώματα αυτά αντιδρούν με αντιγόνο καρδιολιπίνης. Η καρδιολιπίνη είναι ένα φωσφολιπίδιο που βρίσκεται στις μεμβράνες των μιτοχονδρίων σε πολλά όργανα του σώματος. Τα αντισώματα έναντι της καρδιολιπίνης που ανιχνεύονται σε ασθενείς με σύφιλη οφείλονται στην αντίδραση του μικροβίου με τους ιστούς του ασθενούς.
Αντιδραστήρια: 1. Αντιγόνο καρδιολιπίνης 2. Ρυθμιστικό διάλυμα με NaCl 1% 3. Θετικός μάρτυρας 4. Αρνητικός μάρτυρας 5. Ορός του αρρώστου Τα αντιδραστήρια προσφέρονται από τις εταιρίες σε kit. Η εξέταση γίνεται σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή. Πριν την έναρξη, ο προς εξέταση ορός αδρανοποιείται στους 56ο C για 30 λεπτά.
Εκτέλεση: 1. Σε πλάκα τίθεται αδρανοποιημένος ορός 2. Στη συνέχεια προστίθεται διάλυμα του αντιγόνου. 3. Γίνεται ανακίνηση της πλάκας και ακολουθεί ανάγνωσή της στο μικροσκόπιο. Η ύπαρξη κροκίδων χαρακτηρίζει την αντίδραση ως θετική. Η ίδια διαδικασία γίνεται και με τον θετικό και τον αρνητικό μάρτυρα. Μπορεί να γίνει και ποσοτική VDRL με αραιώσεις του ορού.
Αξιολόγηση: Η VDRL χρησιμοποιείται ευρύτατα στην καθημερινή πράξη για την εργαστηριακή διάγνωση της σύφιλης. Βγαίνει θετική συνήθως 4-6 εβδομάδες μετά τη μόλυνση, είναι δε σε πολύ ψηλά ποσοστά θετική -σχεδόν πάντα - στο δεύτερο στάδιο της νόσου. Ο τίτλος της πέφτει με τη θεραπεία, γι αυτό είναι χρήσιμη δοκιμασία για τον έλεγχο του θεραπευτικού αποτελέσματος (δείκτης ίασης)
Επειδή όμως τα αντισώματα που ανιχνεύει η VDRL είναι αντισώματα έναντι της καρδιολιπίνης και όχι ειδικά αντισώματα έναντι του μικροβίου, η αντίδραση μπορεί να βγει θετική και σε μερικές άλλες περιπτώσεις όπου επίσης παρατηρούνται αντισώματα έναντι της καρδιολιπίνης. Έτσι η εξέταση βγαίνει ψευδώς θετική σε άτομα που πάσχουν από κολλαγονώσεις, λέπρα, ελονοσία, λοιμώδη μονοπυρήνωση, ηπατίτιδα και άλλα λοιμώδη νοσήματα, πιθανόν σε εγκυμοσύνη κ.λπ. Άρα, σε περίπτωση θετικής VDRL πρέπει να γίνει επιβεβαίωση με ειδικές δοκιμασίες που ανιχνεύουν αντισώματα ειδικά έναντι του μικροβίου. Η θετική VDRL για να θεωρηθεί διαγνωστική για σύφιλη πρέπει να συσχετίζεται και με άλλα κλινικά και εργαστηριακά ευρήματα. Μολονότι η VDRL δεν είναι ειδική για τη σύφιλη, η μεγάλη ευαισθησία της, αλλά και η ευκολία και η ταχύτητα στην εκτέλεσή της καθώς και το χαμηλό της κόστος την κάνει εξαιρετικά χρήσιμη στην καθημερινή εργαστηριακή πράξη.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ Φάρμακο εκλογής είναι η πενικιλλίνη Σε περίπτωση αλλεργίας δίνεται τετρακυκλίνη
False positive non-treponemal serological tests