ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΥ ΤΗΣ ΠΡΑΞΗΣ / ΑΡΜΟΔΙΟΥ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: Κάτσαρης Παναγιώτης Γεωπόνος Βιοτεχνολόγος Ειδικό Επιστημονικό Προσωπικό

ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΛΙΑΣ, ΥΠΟΤΡΟΠΙΚΩΝ ΦΥΤΩΝ & ΑΜΠΕΛΟΥ ΤΜΗΜΑ : ΕΛΑΙΑΣ & ΟΠΩΡ/ΚΩΝ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΠEΠPAΓMENA 2015 ΕΡΓΑ Η ΜΕΛΕΤΕΣ ΣΕ ΕΞΕΛΙΞΗ Η ΛΗΞΑΝΤΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΑ ΕΡΓΑ 1. ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ :Συμπλήρωση της κτιριακής και εργαστηριακής υποδομής του Ινστιτούτου Ελαίας και Οπ/κών Καλαμάτας του Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικής Έρευνας για τη διαπίστευση δοκιμών σε ελαιόλαδο ΗΜ/ΝΙΑ ΕΝΑΡΞΗΣ ΠΡΑΞΗΣ: 01/01/2007 ΗΜ/ΝΙΑ ΛΗΞΗΣ ΠΡΑΞΗΣ: 31/12/2015 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΥ ΤΗΣ ΠΡΑΞΗΣ / ΑΡΜΟΔΙΟΥ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: Κάτσαρης Παναγιώτης Γεωπόνος Βιοτεχνολόγος Ειδικό Επιστημονικό Προσωπικό Ομάδα υποστήριξης: Σκιαδά Βασιλική (χημικός) με το από 01-4-2015 ιδιωτικό συμφωνητικό Καρδιμάκη Ασημένια (Τ.Ε. Γεωπονίας) Αορίστου Χρόνου Καρέζου Αγγελική (Δ.Ε. Οικονομικός) Αορίστου Χρόνου Μπούνα Παναγιώτα (Υ.Ε. Εργάτρια) Αορίστου Χρόνου Σκοπός του έργου: Το Ινστιτούτο Ελαίας και Οπωροκηπευτικών Καλαμάτας ιδρύθηκε από το Υπουργείο Γεωργίας, με σκοπό την ανάπτυξη έρευνας στον αγροτικό τομέα με απώτερο στόχο την παροχή ποιοτικών υπηρεσιών με έμφαση στις καλλιέργειες ελιάς και Οπωροκηπευτικών. Το προτεινόμενο έργο στοχεύει στην δημιουργία υποδομής μετρήσεων, δοκιμών, και αναλύσεων ελαιολάδου προκειμένου να διαπιστευτεί από το Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης και να παρέχει συγκεκριμένες υπηρεσίες αναλύσεων και πιστοποίησης της ποιότητας του ελαιολάδου. ΦΟΡΕΑΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ: ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ, προϋπολογισμός :517.715,00 ευρώ. Παρουσίαση των μέχρι τώρα αποτελεσμάτων: Η οργάνωση του εργαστηρίου για διαπίστευση έγινε σε συγκεκριμένα στάδια, τα οποία σχεδιάστηκαν έτσι ώστε να εφαρμόσουν ομαλά το Σύστημα Ποιότητας χωρίς να διαταράξουν τη λειτουργία του εργαστηρίου και να τηρήσουν το προτεινόμενο χρονοδιάγραμμα. Τα στάδια είναι τα ακόλουθα : 1

Κατά την διάρκεια της υλοποίησης του έργου είχαμε αρχικά εκτέλεση των απαραίτητων εργασιών για την διαμόρφωση των εργαστηριακών χώρων, ώστε να καλύπτονται οι ανάγκες του εκσυγχρονισμένου εργαστηρίου. Ουσιαστικό μέρος του έργου στην συνέχεια αποτέλεσε η προμήθεια νέου εργαστηριακού εξοπλισμού ο οποίος είναι τελευταίας τεχνολογίας και ανταποκρίνεται πλήρως στις απαιτήσεις ενός σύγχρονου εργαστηρίου ελέγχου ποιότητας ελαιολάδου, δεδομένου ότι ο υφιστάμενος εξοπλισμός είναι εξαιρετικά πεπαλαιωμένος και δεν μπορεί πλέον να υποστηρίξει τις προτεινόμενες χημικές δοκιμές. Στην συνέχεια έγινε Απογραφή - Αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης, ανάπτυξη της πολιτικής ποιότητας και του πλάνου ποιότητας, σύνταξη του Εγχειριδίου Ποιότητας και αναμένεται η Σύνταξη Διαδικασιών Ποιότητας και εκπαίδευση, σύνταξη οδηγιών εργασίας, εντύπων και αρχείων για εκπαίδευση, εφαρμογή του Συστήματος Διασφάλισης Ποιότητας, εσωτερική επιθεώρηση προετοιμασία Φακέλου Διαπίστευσης και υποστήριξη του εργαστηρίου σε τυχόν διορθωτικές εργασίες που θα προκύψουν από την προαξιολόγηση και αξιολόγηση από το ΦΟΡΕΑ ΔΙΑΠΙΣΤΕΥΣΗΣ για την απόκτηση του πιστοποιητικού. Κατά την πορεία της όλης διαδικασίας προβλέπεται επιμόρφωση του προσωπικού διαπίστευσης θα πραγματοποιηθούν ταξίδια του προσωπικού του Εργαστηρίου του Ινστιτούτου Ελαίας και Οπωροκηπευτικών, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, σε θέματα διαπίστευσης. Το προτεινόμενο έργο ολοκληρώθηκε με τη διαπίστευση του Εργαστηρίου από το φορέα διαπίστευσης και με τη διοργάνωση μιας ημερίδας με σκοπό την παρουσίαση των νέων παρεχομένων υπηρεσιών διαπιστευμένων δοκιμών στους ενδιαφερόμενους φορείς. 2. ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ : Διαπίστευση εργαστηρίων για την ανάδειξη της ποιότητας και αυθεντικότητας του ελληνικού ελαιολάδου. ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΝΑΡΞΗΣ : 01-04-2015 ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΛΗΞΗΣ : 31-12-2015 Σκοπός του Έργου Με γνώμονα την εύρυθμη λειτουργία του εργαστηρίου ελαιολάδου και τις απαιτήσεις του εθνικού φορέα διαπίστευσης στο πλαίσιο του εφαρμοζόμενου Συστήματος Ποιότητας ISO17025:2005, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η απασχόληση εξειδικευμένου προσωπικού (ένας εξειδικευμένος επιστήμονας - ΠΕ χημικός) ως τεχνικός υπεύθυνος του εργαστηρίου. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΥ ΠΡΑΞΗΣ : Κάτσαρης Παναγιώτης Γεωπόνος Βιοτεχνολόγος ΦΟΡΕΑΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ : ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ (Λογαριασμός προγραμμάτων πρώην ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε) Προϋπολογισμός Έργου: 8.000 Δαπάνες έτους: 8.000 2

Ομάδα υποστήριξης: Σκιαδά Βασιλική (χημικός) με το από 01-4-2015 ιδιωτικό συμφωνητικό Καρδιμάκη Ασημένια (Τ.Ε. Γεωπονίας) Αορίστου Χρόνου Καρέζου Αγγελική (Δ.Ε. Οικονομικός) Αορίστου Χρόνου Μπούνα Παναγιώτα (Υ.Ε. Εργάτρια) Αορίστου Χρόνου Αποτελέσματα έργου Το έργο ολοκληρώθηκε με επιτυχία καθώς κατά το έτος 2015 ολοκληρώθηκαν οι επαληθεύσεις των συνολικά 16 μεθόδων δοκιμών σε δείγματα ελαιολάδου. Παράλληλα το προσωπικό του εργαστηρίου έλαβε μέρος σε συνολικά 4 διεργαστηριακά σχήματα δοκιμών με απόλυτη επιτυχία. Τέλος το εργαστήριο διαπιστεύτηκε τον Mάιο του 2015 από το Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης και επεκτάθηκε το πεδίο διαπίστευσης του, το Σεπτέμβριο του 2015, με το δεύτερο πιστοποιητικό να είναι σε κατάσταση αναμονής από τον ΕΣΥΔ. 3. ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ : Επίβλεψη πιλοτικού προγράμματος διαχείρισης και αξιοποίησης της ιλύος που παράγεται από τη μονάδα βιολογικού καθαρισμού λυμάτων του Δήμου Καλαμάτας με την χρήση τεχνικών συνκομποστοποίησης με διογκωτικούς παράγοντες (φυτικά υπολείμματα) (επέκταση) ΗΜ/ΝΙΑ ΕΝΑΡΞΗΣ ΠΡΑΞΗΣ: 01/01/2015 ΗΜ/ΝΙΑ ΛΗΞΗΣ ΠΡΑΞΗΣ: 31/12/2015 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΥ ΤΗΣ ΠΡΑΞΗΣ / ΑΡΜΟΔΙΟΥ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: Κάτσαρης Παναγιώτης Γεωπόνος Βιοτεχνολόγος Ειδικό Επιστημονικό Προσωπικό Ομάδα υποστήριξης: Καρδιμάκη Ασημένια (Τ.Ε. Γεωπονίας) Καρέζου Αγγελική (Δ.Ε. Οικονομικός) Μπούνα Πααναγιώτα (Υ.Ε. Εργάτρια) Σκοπός του έργου: Η διαχείριση και πιθανή αξιοποίηση της λυματολάσπης του βιολογικού καθαρισμού Καλαμάτας μέσω τεχνικών συνκομποστοποίησης με φυτικά υπολείμματα, σε συνεργασία με το Δήμο Καλαμάτας που παρέχει την πρώτη ύλη (κλαδέματα δένδρων κουρέματα πάρκων κλπ.) ΦΟΡΕΑΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ: Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης Αποχέτευσης Καλαμάτας, προϋπολογισμός έργου 2.460,00 ευρώ συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ. Παρουσίαση των μέχρι τώρα αποτελεσμάτων: Από τα μέχρι σήμερα αποτελέσματα διαφαίνεται η δυνατότητα παραγωγής ενός χρήσιμου υλικού (εδαφοβελτιωτικού) με πολύ χαμηλότερο κόστος από τις μέχρι πρότινος εφαρμοζόμενες τεχνικές 3

διαχείρισης. Φαίνεται ότι λύνεται έτσι ένα σοβαρό πρόβλημα, αυτό της συσσώρευσης λυματολάσπης και μάλιστα με σημαντικό οικονομικό όφελος, αλλά και τεράστια περιβαλλοντικά οφέλη. 4. ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓOY: «Διερεύνηση, σύγκριση και στατιστική επεξεργασία των φυσικοχημικών & ποιοτικών χαρακτηριστικών ελαιολάδου από δύο (2) κύριες ποικιλίες ελιάς (Κορωνέϊκη και Μαστοειδή) που ευδοκιμούν και καλλιεργούνται στην Περιφέρεια Πελοποννήσου.» Έναρξη-Λήξη: 12 / 11/ 2014 έως 30 / 11/ 2015 Φορέας χρηματοδότησης : Το έργο εντάσσεται στην Πράξη «Εκπόνηση σχεδίων Ερευνητικών & Τεχνολογικών Αναπτυξιακών Έργων Καινοτομίας (ΑγροΕΤΑΚ)» ΜIS 453350, στο πλαίσιο του ΕΠ «ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ,ΕΠΑΝΑΔ,ΕΣΠΑ 2007-2013). Το έργο συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινοτική Ταμείο (ΕΚΤ) και από τους Εθνικούς πόρους (ΕΣΠΑ 2007-2014), το οποίο συντονίζεται από τον ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, Τμήμα Ελαίας & Οπωρ/κών Καλαμάτας, Ινστιτούτο Ελιάς, Υποτροπικών Φυτών και Αμπέλου. Προυπολογισμός του έργου : 47.000 Υπεύθυνη Υλοποίησης :Δρ. Βασιλική Σκιαδά Υπεύθυνη παρακολούθησης : Δρ. Σταυρούλα Βεκιάρη, Ερευνήτρια Α του Ινστιτούτου Τεχνολογίας Αγροτικών Προϊόντων (ΙΤΕΓΕΠ) Σκοπός και Αποτελέσματα Η θεωρητικά ποιοτική υπεροχή του Ελληνικού ελαιολάδου, η σημαντική ποικιλομορφία, η διαφοροποίηση της εγχώριας παραγωγής και η αναγνώριση της διατροφικής του αξίας, αποτελούν έμπρακτα αποδεικτικά στοιχεία της σημασίας που θα πρέπει να δοθεί για την προώθηση και ανάδειξή του ως Εθνικό προϊόν. Ωστόσο, ένας από τους σημαντικούς λόγους αδυναμίας ανάδειξης και προώθησης του τυποποιημένου Ελληνικού Ελαιολάδου είναι η έλλειψη επωνυμίας στο Ελληνικό ελαιόλαδο. Παράλληλα, ιδιαίτερα εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι πρόσφατα μελέτες που να σχετίζονται με την χαρτογράφηση, κατηγοριοποίηση, σύγκριση και ετήσια ενημέρωση για το επίπεδο των ποιοτικών χαρακτηριστικών του ελαιολάδου σε Ελληνικές ποικιλίες γενικότερα, αλλά και ειδικότερα σε ποικιλίες ελιάς όπως είναι η Κορωνέϊκη και Μαστοειδής ποικιλία των Νομών Μεσσηνίας και Λακωνίας δυστυχώς απουσιάζουν πλήρως Η παρούσα εργασία είχε ως στόχο τη διερεύνηση και αξιολόγηση των φυσικοχημικών ποιοτικών χαρακτηριστικών ελαιολάδου από τις δύο κύριες ποικιλίες ελιάς που ευδοκιμούν στην Περιφέρεια της 4

Πελοποννήσου. Τα συμπεράσματα που εξήχθηκαν χρησιμοποιήθηκαν για την ενημέρωση των αγροτικών οργανώσεων σχετικά με την τρέχουσα ποιοτική κατάσταση του ελαιολάδου ανά ποικιλία, για τη διερεύνηση μεθόδων βελτιστοποίησης κατά την παραγωγική διαδικασία και συνολικά για την ανάδειξη των ποιοτικών χαρακτηριστικών. Εικόνα 1: Ενδεικτικά αποτελέσματα για κάποιες από τις φυσικοχημικές παραμέτρους που εξετάστηκαν στα δείγματα ελαιολάδου από τις μελετώμενες δύο ποικιλίες ελίας. Από την ανάλυση των δειγμάτων στις εξεταζόμενες δύο ποικιλίες, διαπιστώθηκε ότι ποσοστό μεγαλύτερο του 97% ανήκει στην κατηγορία του εξαιρετικά παρθένου ελαιολάδου ως προς τον παράγοντα της οξύτητας. Επίσης, ιδιαίτερα υψηλό ήταν το ποσοστό (25,4%) στα δείγματα Κορωνέϊκης ποικιλίας που είχαν οξύτητα χαμηλότερη του 0,2 %. Τέλος, οι διαφορές που παρατηρήθηκαν μεταξύ άγουρων και συμβατικών ελαίων ανεξαρτήτως ποικιλίας, διαπιστώθηκε ότι ήταν στατιστικά σημαντικές (p<0,05) Μια δεύτερη παράμετρος που προσδιορίστηκε ήταν ο Αριθμός Υπεροξειδίων Διαπιστώθηκε ότι σχεδόν το 20% των δειγμάτων τόσο Κορωνέϊκης όσο και Μαστοειδούς ποικιλίας είχε Α.Υ σε τιμές που κυμάνθηκαν κοντά στα 9meqO 2/kgr Συγκεκριμένα για την Κορωνέϊκη ποικιλία ποσοστό μόλις 17,3% είχε θερμοκρασία μάλαξης μικρότερο από 27 ο C και σε ποσοστό μόλις 12% εφαρμόστηκε χρόνος μάλαξης μικρότερος από 30min.. Επομένως φαίνεται ότι υπάρχει η λανθασμένη νοοτροπία να εφαρμόζονται υψηλές θερμοκρασίες και για παρατεταμένο χρόνο με απώτερο σκοπό την αύξηση της παραγόμενης ποσότητας, αδιαφορώντας για την σημαντική ποιοτική υποβάθμιση που προκαλείται στο παραγόμενο προϊόν Ως προς τους συντελεστές απορρόφησης Κ, οι τιμές κυμάνθηκαν μεταξύ Κ 232 1,5-1,7 και Κ 268 0,10-0,14 και αποτελούν φυσιολογικές και αναμενόμενες τιμές για φρέσκα ελαιόλαδα. Η ανάλυση των αποτελεσμάτων ως προς το προφίλ των λιπαρών οξέων έδειξε ότι τόσο το Μεσσηνιακό όσο και το Λακωνικό ελαιόλαδο εμπεριέχουν υψηλά ποσοστά ω-9 μονοακόρεστου ελαικού οξέος (C18: 1), της τάξεως του 76,8% για την Κορωνέϊκη ποικιλία και 75,9% για την Μαστοειδή ποικιλία. Παρουσιαστήκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές ως προς την πλειοψηφία των επιμέρους λιπαρών οξέων. ενώ αντίθετα η συσχέτιση μεταξύ άγουρων και συμβατικών δειγμάτων καθώς και μεταξύ βιολογικών και συμβατικών δειγμάτων δεν οδήγησε σε στατιστικά σημαντικές διαφορές. Η τελευταία παράμετρος που προσδιορίστηκε ήταν το στερολικό κλάσμα. Διαπιστώθηκε ότι οι τιμές ολικών στερολών στα δείγματα Μαστοειδούς ποικιλίας κυμάνθηκαν κατά μέσο όρο στα 1229 mgr/kgr. ενώ για τα δείγματα Κορωνέϊκης ποικιλίας, στα 1055 mgr/kgr. Συγκεκριμένα, ποσοστό 38,0% των δειγμάτων Κορωνέϊκης ποικιλίας είχε συγκέντρωση κάτω από το επιτρεπόμενο όριο των 1000 mgr/kgr, Επομένως στην Κορωνέϊκη ποικιλία, οι ολικές στερόλες φαίνεται να έχουν την τάση να βρίσκονται σε χαμηλά επίπεδα. Το πόρισμα αυτό έρχεται σε συμφωνία και με αποτελέσματα από παρόμοια μελέτη που έχει υλοποιηθεί στο παρελθόν σε δείγματα ίδιας ποικιλία αλλά από την περιοχή της Κρήτης. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι η πρόσφατη νομοθεσία για το «ΠΟΠ- ΚΑΛΑΜΑΤΑ» αναφέρει ότι η ελάχιστη τιμή ολικών στερολών θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 1100 mgr/kgr. Επομένως κρίνεται σκόπιμο στα πλαίσια 5

βελτίωσης του ανωτέρω κανονισμού, να πραγματοποιηθεί επανέλεγχος και αναπροσαρμογή των ορίων που έχουν τεθεί. 5. ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ : Θεραπεύοντας την αποξένωση του σύγχρονου ανθρώπου από τη φύση. Διαμόρφωση παιδαγωγικής μεθοδολογίας για την ενδυνάμωση της σχέσης με το δασικό και αγροτικό περιβάλλον (ΚΥΠΕ 7720/Β37) Υπεύθυνη Έργου: Δρ. Ίριδα Τσεβρένη Υπεύθυνος Παρακολούθησης: Δρ. Γαβριήλ Ξανθόπουλος, Αναπληρωτής Ερευνητής Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων Ινστιτούτο υλοποίησης: Ινστιτούτο Ελιάς, Υποτροπικών Φυτών και Αμπέλου, Τμήμα Ελαίας και Οπωροκηπευτικών Προϋπολογισμός έργου: 32.485,00 Χρονική διάρκεια: 2/2015-11/2015 Ο σκοπός και τα πορίσματα του έργου ΘΕΡΦΥΣ Σκοπός του έργου ΘΕΡΦΥΣ ήταν η δημιουργία παιδαγωγικής μεθοδολογίας περιβαλλοντικής εκπαίδευσης η οποία απευθύνεται σε κοινωνικές ομάδες που κατοικούν στα μεγάλα, αλλοτριωμένα και αποξενωμένα από τη φύση αστικά κέντρα. Η μεθοδολογία αυτή επιχειρεί να συμβάλει στη θεραπεία της αποξένωσης από τη φύση και στην επανασύνδεση των κατοίκων των πόλεων με το αγροτικό και δασικό περιβάλλον. Η παιδαγωγική μεθοδολογία του έργου ΘΕΡΦΥΣ διαμορφώθηκε μέσα από την ανάλυση και σύνθεση αρχών και μεθόδων ενός διεπιστημονικού πλαισίου, την ανάδειξη βέλτιστων πρακτικών επαφής με τη φύση και την υλοποίηση και αξιολόγηση πιλοτικών δράσεων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης με εκπαιδευτικούς και μαθητές της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Το τελικό προϊόν του έργου ΘΕΡΦΥΣ, η παιδαγωγική μεθοδολογία, αποτυπώνεται σε τέσσερις συμπληρωματικές πρακτικές ενδυνάμωσης της σχέσης με τη φύση (θεματικές): επαφή με το δάσος, καλλιεργώντας τη γη στο πλαίσιο της πόλης, αναπτύσσοντας πνευματική σχέση με τη φύση, συμμετέχοντας ενεργά στο πλησίασμά μας με τη φύση. Καθεμία από τις τέσσερις πρακτικές ενδυνάμωσης της σχέσης με τη φύση εξειδικεύεται σε τεχνικές της φύσης (εκπαιδευτικές τεχνικές) και στο έργο ΘΕΡΦΥΣ περιλαμβάνονται συνολικά 23 διαφορετικές τεχνικές της φύσης. Στο πλαίσιο του έργου ΘΕΡΦΥΣ, αναδείχθηκαν μέθοδοι και τεχνικές από την Αρχαία Ελλάδα μέχρι τα περιβαλλοντικά κινήματα της Ινδίας, επιστημονικές πρακτικές της Ιαπωνίας, καινοτόμες παιδαγωγικές κατευθύνσεις του Β. Ευρώπης, τεχνικές που βασίζονται σε παραδόσεις της Ανατολής και το Κίνημα της Φύσης που ανθίζει στις ΗΠΑ. Επίσης, υλοποιήθηκαν πιλοτικές δράσεις περιβαλλοντικής εκπαίδευσης σε 6

Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας, στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων, σε Δημοτικά Σχολεία και Νηπιαγωγεία της Αθήνας και σε Ειδικό Σχολείο και ωφελήθηκαν περίπου 260 μαθητές ηλικίας 4-50 ετών. Τέλος, επιμορφώθηκαν εκπαιδευτικοί της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ειδικοί επιστήμονες πάνω στη μεθοδολογία περιβαλλοντικής εκπαίδευσης του έργου ΘΕΡΦΥΣ. Η μεθοδολογία περιβαλλοντικής εκπαίδευσης του έργου ΘΕΡΦΥΣ υλοποιείται πιλοτικά τη σχολική χρονιά 2015-2016 από Δημοτικά Σχολεία και Νηπιαγωγεία της Αθήνας. Το θεωρητικό και μεθοδολογικό πλαίσιο του έργου ΘΕΡΦΥΣ αποτυπώνεται στο άρθρο με τίτλο «Θεραπεύοντας την αποξένωση των νέων γενιών από τη φύση» των Ίριδα Τσεβρένη και Γαβριήλ Ξανθόπουλου, η οποία δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, τεύχος 10 (55), Χειμώνας 2015. Εικόνες 1: Βιωματική επιμόρφωση ωφελουμένων στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων Εικόνες 2: Τα παιδιά βιώνουν τις τεχνικές της φύσης του έργου ΘΕΡΦΥΣ 7

6. ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ: «Παράγοντες που επηρεάζουν την αγοραστική συμπεριφορά του καταναλωτή για αγορά ποιοτικών γεωργικών προϊόντων: η περίπτωση του ελαιόλαδου» (ΚΥΠΕ 7752/Β66). Έναρξη-Λήξη: Φεβρουάριος 2015 Νοέμβριος 2015 Φορέας χρηματοδότησης: Το έργο εντάσσεται στην Πράξη «Εκπόνηση σχεδίων Ερευνητικών & Τεχνολογικών Αναπτυξιακών Έργων Καινοτομίας (ΑγροΕΤΑΚ)» MIS 453350, στο πλαίσιο του ΕΠ «ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ, (ΕΠΑΝΑΔ, ΕΣΠΑ 2007-2013). Το έργο συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) και από Εθνικούς πόρους (ΕΣΠΑ 2007-20014), το οποίο συντονίζεται από τον ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ Προϋπολογισμός του έργου: Ο προϋπολογισμός για το έργο ανέρχεται στα 29.339. Επί της ουσίας ο απολογισμός του έργου είναι μικρότερος χρηματικά, διότι δεν έγινε χρήση όλων των υποστηρικτών δαπανών που ήταν διαθέσιμοι. Υπεύθυνος Υλοποίησης: Δρ. Γεωργία Παπουτσή Υπεύθυνος παρακολούθησης: Ινστιτούτο Ελιάς, Υποτροπικών Φυτών και Αμπέλου/Τμήμα Ελαίας και Οπωροκηπευτικών Καλαμάτας. Υπεύθυνος Παρακολούθησης: Δρ. Κωνσταντίνος Ηλιόπουλος (ΙΓΕΚΕ) Σκοπός και Αποτελέσματα: Στόχος της παρούσας μελέτης είναι να ερευνήσει με την χρήση των καινοτόμων οικονομικών πειραμάτων επιλογής, την αξία που δίνουν οι Έλληνες καταναλωτές στα επιμέρους χαρακτηριστικά του ελαιολάδου, πως τα ιεραρχούν, αλλά και να εκμαιεύσει την προθυμία των καταναλωτών να πληρώσουν για επιπρόσθετα χαρακτηριστικά που συνάδουν με τις σύγχρονες διατροφικές ανησυχίες (π.χ. βιολογική καλλιέργεια, ασφάλεια, εντοπισμός προέλευσης κ.α.). Παραχθέντα εργαλεία/παραδοτέα Καταγραφή και ιεράρχηση των σύγχρονων αγροτροφικών ανησυχιών Προσδιορισμός της προθυμίας πληρωμής των καταναλωτών για πιστοποιήσεις όπως η Βιολογική Καλλιέργεια (ΒΙΟ) και η Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης (ΠΟΠ). Συστηματική αποτύπωση της προσέγγισης των οικονομικών πειραμάτων που θα πρέπει να ακολουθείται για την εμπεριστατωμένη διερεύνηση των προτιμήσεων των καταναλωτών, για οποιοδήποτε ποιοτικό αγροτικό προϊόν υψηλής προστιθέμενης αξίας 8

7. ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ: «Εφαρμογή καινοτόμων τεχνικών στην καλλιέργεια της φράουλας και στη συντήρηση των καρπών της.» Ακρωνύμιο έργου: ΚΑΛΛΙΦΡΑΣΥ (Καλλιέργεια Φράουλας Συντήρηση) Έναρξη Λήξη έργου: 2/2/2015 30/11/2015 Φορέας Χρηματοδότησης: Οι δαπάνες του έργου καλύφθηκαν από τις πιστώσεις της Πράξης, με κωδικό MIS 453350 και τίτλο «Εκπόνηση σχεδίων Ερευνητικών & Τεχνολογικών Αναπτυξιακών έργων Καινοτομίας (ΑγροΕΤΑΚ)», που εντάσσεται στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού», στο θεματικό άξονα προτεραιότητας 2 «Ενίσχυση της Προσαρμοστικότητας, του Ανθρώπινου Δυναμικού και των Επιχειρήσεων» και συγχρηματοδοτήθηκε από το ΕΚΤ, στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2007-2013. Προϋπολογισμός του έργου: 29.000 Υπεύθυνη Υλοποίησης: Δρ Καυκαλέτου Μίνα, Γεωπόνος Γ.Π.Α. Υπεύθυνη παρακολούθησης και τμήμα: Δρ Ουζουνίδου Γεωργία, Τακτική ερευνήτρια, Ινστιτούτο Τεχνολογίας Γεωργικών προϊόντων, Λυκόβρυση Αττικής Σκοπός και αποτελέσματα: Σκοπός του έργου ήταν η μελέτη της μετασυλλεκτικής συμπεριφοράς καρπών φράουλας και η μείωση των μετασυλλεκτικών απωλειών μετά την εφαρμογή σκευάσματος αλόης, σε συνδυασμό ή μη με κιτρικό οξύ (πρώτο μέρος του έργου) και η διερεύνηση του κατάλληλου τύπου συσκευασίας για τη συντήρηση των καρπών. Σκοπός του πρώτου μέρους του έργου ήταν η μελέτη της χρήσης της αλόης (Aloe vera), προϊόν φυσικής προέλευσης με δυνατότητα εφαρμογής της και στη βιολογική γεωργία, και του κιτρικού οξέος, μεμονωμένα και σε συνδυασμό, προσυλλεκτικά με την εφαρμογή ψεκασμών 1 και 7 ημέρες πριν τη συγκομιδή των καρπών. Στόχος των επεμβάσεων ήταν η μείωση των μετασυλλεκτικών απωλειών, κυρίως των μυκητολογικών προσβολών που αποτελούν ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα κατά τη συντήρηση της φράουλας, λόγω της αντιμικροβιακής δράσης της αλόης που είναι αποδεδειγμένη πειραματικά, και η ταυτόχρονη διατήρηση σε όσο το δυνατόν υψηλότερα επίπεδα των ποιοτικών και των χαρακτηριστικών της διατροφικής αξίας των καρπών καθ όλη τη διάρκεια της συντήρησης και έως τη στιγμή που οι καρποί θα καταναλωθούν από τον τελικό αγοραστή. Στο δεύτερο μέρος του έργου, διερευνήθηκε η χρήση διαφόρων τύπων συσκευασίας, μέσω του συνδυασμού διαφορετικών μεγεθών συσκευασίας, με τη χρήση ή μη ειδικού υλικού επίστρωσης στη βάση της συσκευασίας και με την ύπαρξη ή μη οπών στην επιφάνειά της. Στόχος ήταν η μείωση των απωλειών μετασυλλεκτικά, μέσω του καλού αερισμού των καρπών μέσα στη συσκευασία, και η παροχή απλών, εύκολα εφαρμόσιμων και χαμηλού οικονομικού κόστους συμβουλών για την καλύτερη μετασυλλεκτική 9

διαχείριση του προϊόντος και συνεπώς την επίτευξη μεγαλύτερου οικονομικού οφέλους για τους παραγωγούς και τους διακινητές της φράουλας. Μετά από κατάλληλη στατιστική επεξεργασία των αποτελεσμάτων τα σημαντικότερα συμπεράσματα του έργου είναι τα εξής: Όσον αφορά στο πρώτο μέρος του έργου, τα καλύτερα αποτελέσματα για την απώλεια βάρους και την εμφάνιση μυκητολογικών προσβολών και ελαττωμάτων του καρπού και του κάλυκα, εκτιμήθηκαν μετά από τον προσυλλεκτικό ψεκασμό με αλόη 1 ημέρα πριν τη συγκομιδή των καρπών, σε σύγκριση με τους ψεκασμούς με κιτρικό οξύ, το συνδυασμό αλόης και κιτρικού και το μάρτυρα, καθώς και με τους ψεκασμούς 7 ημέρες πριν τη συγκομιδή. Συμπερασματικά, ο προσυλλεκτικός χειρισμός με αλόη επέδρασε θετικά, στη συντήρηση των καρπών, διότι: 1. Μείωσε την απώλεια βάρους. 2. Μείωσε τα ποσοστά των σήψεων και των ελαττωμάτων του καρπού και του κάλυκα. 3. Δεν επηρέασε αρνητικά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά και την διατροφική αξία των καρπών, τα χαρακτηριστικά αυτά εκτιμήθηκαν σε επίπεδα παρόμοια με της βιβλιογραφίας για καρπούς φράουλας της ίδιας ποικιλίας. Ωστόσο, κατά τη συντήρηση των καρπών, ανεξάρτητα αν είχαν δεχθεί ή όχι ψεκασμό με αλόη, οι τιμές των παραμέτρων του χρώματος L*, ho και C* του καρπού και του κάλυκα, εκτός της σταθερής τιμής ho των καρπών, μειώθηκαν στατιστικά σημαντικά, γεγονός που αποτελεί ποιοτική υποβάθμιση των καρπών. Τα σημαντικότερα συμπεράσματα από το δεύτερο μέρος του έργου που αφορούσε στην συγκριτική μελέτη διαφορετικών ειδών συσκευασιών, είναι τα εξής: o Τα ποσοστά των σήψεων στις φράουλες των μικρών συσκευασιών, εκτιμήθηκαν υψηλότερα από τα αντίστοιχα στις μεγάλες συσκευασίες. o Το ποσοστό των ελαττωμάτων των καρπών εκτιμήθηκε υψηλότερο στις φράουλες των μεγάλων συσκευασιών, από το αντίστοιχο των μικρών. o Τα χαμηλότερα ποσοστά ελαττωμάτων του κάλυκα εμφανίστηκαν στις φράουλες που είχαν αποθηκευτεί σε μικρές συσκευασίες, με ή χωρίς οπές. o Οι τιμές των ποιοτικών χαρακτηριστικών και της διατροφικής αξίας εκτιμήθηκαν σε παρόμοια επίπεδα με αυτά που αναφέρονται στη βιβλιογραφία για φράουλες της ίδιας ποικιλίας και με τα αντίστοιχα που μετρήθηκαν στο πρώτο μέρος του έργου. 10

8. ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ: «Φυσιολογικά, ποιοτικά και οργανοληπτικά χαρακτηριστικά καρπών φράουλας υπό βιολογική, ολοκληρωμένη και συμβατική καλλιεργητική τεχνική εκτίμηση του προϊόντος ως λειτουργικό τρόφιμο» Έναρξη-Λήξη: 12-11-2014 έως 30-11-2015 Φορέας Χρηματοδότησης: Οι δαπάνες του έργου καλύφθηκαν από τις πιστώσεις της Πράξης, με κωδικό MIS 453350 και τίτλο «Εκπόνηση σχεδίων Ερευνητικών & Τεχνολογικών Αναπτυξιακών έργων Καινοτομίας (ΑγροΕΤΑΚ)», που εντάσσεται στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού», στο θεματικό άξονα προτεραιότητας 2 «Ενίσχυση της Προσαρμοστικότητας, του Ανθρώπινου Δυναμικού και των Επιχειρήσεων» και συγχρηματοδοτήθηκε από το ΕΚΤ, στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2007-2013. Προϋπολογισμός του έργου (μισθοί, αναλώσιμα, πάγια, μετακινήσεις κλπ): 42.000 Υπεύθυνος Υλοποίησης: Δρ Δεναξά Νικολέτα-Κλειώ, Γεωπόνος Γ.Π.Α. Υπεύθυνος παρακολούθησης και τμήμα: Δρ Ουζουνίδου Γεωργία, Τακτική ερευνήτρια, Ινστιτούτο Τεχνολογίας Γεωργικών προϊόντων, Λυκόβρυση Αττικής Σκοπός και Αποτελέσματα Σκοπός του έργου αποτέλεσε η συγκριτική μελέτη μεταξύ της βιολογικής, της ολοκληρωμένης και της συμβατικής καλλιέργειας φράουλας, σε επίπεδο ποιότητας και οργανοληπτικών χαρακτηριστικών του καρπού, καθώς και των τρόπων με τους οποίους μπορεί να επιτευχθεί υψηλότερη και πιο ποιοτική παραγωγή με σεβασμό προς το περιβάλλον. Ειδικότερα, άξονας της παρούσας μελέτης αποτέλεσε: α) ο προσδιορισμός των φυσιολογικών χαρακτηριστικών των καρπών (βάρος, μέγεθος, συνεκτικότητα, χρώμα καρπού, ολικά διαλυτά στερεά, 11

οξύτητα και ph), τα οποία καθιστούν το προϊόν αποδεκτό και ελκυστικό στους καταναλωτές, β) η μελέτη των ποιοτικών και διαιτητικών χαρακτηριστικών των καρπών (περιεκτικότητα σε σάκχαρα, φαινολικές ενώσεις, βιταμίνη C, οργανικά οξέα, ανθοκυάνες, αντιοξειδωτική δράση) απαραίτητα για την καλή ποιότητα και την υψηλή θρεπτική και διατροφική αξία της φράουλας, γ) οργανοληπτική αξιολόγηση του παραγόμενου προϊόντος (των καρπών), δ) ο ρυθμός ανάπτυξης των φυτών, ε) η φωτοσυνθετική και αντιοξειδωτική ικανότητα των φυτών και στ) η ολική παραγωγή, η παραγωγική ζωή και η ποιότητα της παραγωγής των φυτών, καθώς τα παραπάνω παρουσιάζουν ιδιαίτερο οικονομικό ενδιαφέρον για τον παραγωγό και καθορίζουν τις εισροές στην καλλιέργεια και στο περιβάλλον. Η στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων έδειξε οτι: - Τα φυτά της βιολογικής καλλιέργειας είχαν σημαντικά υψηλότερη συγκέντρωση ολικών φαινολικών ενώσεων, ενώ δε βρέθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των τριών καλλιεργητικών τεχνικών όσον αφορά την αντιοξειδωτική ικανότητα των φύλλων φράουλας. - Τα φυτά της ολοκληρωμένης και της βιολογικής καλλιέργειας αναπτύχθηκαν πιο γρήγορα και μπήκαν σε ανθοφορία 5 εβδομάδες μετά τη φύτευση. - Ο ρυθμός αφομοίωσης του CO 2 στη βιολογική καλλιέργεια ήταν στατιστικά σημαντικά μικρότερος σε σχέση με τις άλλες δύο καλλιεργητικές πρακτικές. - Η στοματική αγωγιμότητα δε διέφερε σημαντικά. - Η ενδοκυτταρική συγκέντρωση του CO 2 ήταν στατιστικά σημαντικά υψηλότερη στα συμβατικά φυτά φράουλας, ενώ η μικρότερη τιμή μετρήθηκε στα βιολογικά φυτά. - Οι βιολογικές φράουλες είχαν την υψηλότερη τιμή αντίστασης των στοματίων (RS), ενώ αντίστοιχα στην ολοκληρωμένη καλλιέργεια μετρήθηκε η χαμηλότερη τιμή. - Οι καρποί της βιολογικής φράουλας είχαν υψηλότερη: συνεκτικότητα (1,58 N) και ογκομετρούμενη οξύτητα χυμού (0,58 % κιτρικό οξύ) συγκέντρωση βιταμίνης C και οργανικά οξέα (μαλικό και κιτρικό οξύ) - Οι καρποί της ολοκληρωμένης καλλιέργειας είχαν περισσότερες: ολικές ανθοκυάνες και αντιοξειδωτική ικανότητα - Οι καρποί της συμβατικής καλλιέργειας είχαν υψηλότερη: γλυκόζη (σάκχαρο) - ολικές ο-διφαινόλες, φλαβονοειδή και φλαβανόλες (φαινολικές ενώσεις) Δεν παρατηρήθηκαν διαφορές στις παραμέτρους του χρώματος (L*, C*, h o ), στο ph και τα ολικά διαλυτά στερεά μεταξύ των τριών καλλιεργητικών πρακτικών. - Η μέση παραγωγή ανά φυτό ήταν περίπου 380 g και δε διέφερε στατιστικά σημαντικά. - Τα φυτά της ολοκληρωμένης και συμβατικής καλλιέργειας παρήγαγαν μεγαλύτερους καρπούς (βάρος, μήκος και διάμετρος), με το 80-85% αυτών να ανήκει στην κατηγορία Extra (διάμετρος καρπών > 25 mm). - Σύμφωνα με την οργανοληπτική αξιολόγηση οι καταναλωτές κατέληξαν οτι οι καρποί της α) Ολοκληρωμένης καλλιέργειας ήταν μεγαλύτεροι (100%), με πιο έντονο εξωτερικό χρώμα (50%), πιο βαθύ κόκκινο χρώμα σάρκας (80%) και καλύτερη εξωτερική εμφάνιση (83%), β) Βιολογικής καλλιέργειας ήταν μεγάλης συνεκτικότητας και μέτριας γλυκύτητας και γ) συνολικά καλύτερη γεύση και γενική αποδοχή από το καταναλωτικό κοινό είχαν οι καρποί που είχαν παραχθεί βάσει των αρχών της ολοκληρωμένης καλλιέργειας. - Συμπερασματικά βρέθηκε ότι: Το κάθε σύστημα καλλιέργειας επιδρά διαφορετικά στα ποιοτικά και φυσιολογικά χαρακτηριστικά των καρπών φράουλας. 12

Η ολοκληρωμένη καλλιεργητική πρακτική αξιολογείται ως καλύτερο σύστημα καλλιέργειας γιατί εξασφαλίζονται μεγάλες αποδόσεις, με καλής ποιότητας και υψηλής διατροφικής αξίας εμπορεύσιμους καρπούς που είναι περισσότερο αποδεκτοί από τους καταναλωτές, με παράλληλη ορθολογική χρήση των χημικών λιπασμάτων. Πίνακας 1. Επίδραση των συστημάτων καλλιέργειας στα διαιτητικά, ποιοτικά και εμπορικά χαρακτηριστικά της φράουλας. Επεμβάσεις 1 Βιταμίνη C 1 Ολικές 2 FRAP ανθοκυάνες 3 Μέσο βάρος καρπού 3 Μέση παραγωγή/ φυτό Βιολογική 57,09a 22,83b 23,38b 9,69b 376,98a 45b Ολοκληρωμένη 48,49ab 26,60a 32,00a 12,18a 384,46a 85a Συμβατική 46,89b 25,32a 27,72ab 11,45a 380,53a 80a 4 Κατηγορία καρπών Extra Επεξηγήσεις: Μέσοι όροι που ακολουθούνται από το ίδιο γράμμα δε διαφέρουν στατιστικά σημαντικά σύμφωνα με τη δοκιμασία του Tukey HSD σε επίπεδο σημαντικότητας α=0,05 (n=8). 1 Εκφράζονται σε mg 100 g -1 φρέσκου βάρους; 2 μmol trolox g -1 φρέσκου βάρους; 3 g; 4 % 9. ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ: Χαρτογράφηση του μύκητα Aspergillus sp(p). στους εμπορικούς συκεώνες της Ελλάδας (ΚΥΠΕ: 3206/53) Έναρξη: 12/11/2014 Λήξη: 30/11/2015 Φορέας χρηματοδότησης: Το έργο εντάσσεται στην Πράξη «Εκπόνηση σχεδίων Ερευνητικών & Τεχνολογικών Αναπτυξιακών Έργων Καινοτομίας (ΑγροΕΤΑΚ)» με MIS 453350, στο πλαίσιο του ΕΠ «Ανάπτυξη ανθρώπινου Δυναμικού», ΕΣΠΑ 2007 2013. Το έργο συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) και από Εθνικούς Πόρους και συντονίζεται από τον ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, 13

Ινστιτούτο Ελιάς, Υποτροπικών Φυτών & Αμπέλου (ΙΕΛΥΑ), Τμήμα Ελαίας &Οπωροκηπευτικών (Έδρα: Καλαμάτα) Προϋπολογισμός του έργου: 47.060,00 Υπεύθυνος Υλοποίησης: Δρ Αντωνόπουλος Δημήτριος Υπεύθυνος Παρακολούθησης & Τμήμα: Δρ Τσόπελας Παναγιώτης, Ινστιτούτο Μεσογειακών & Δασικών Οικοσυστημάτων Σκοπός και Αποτελέσματα Ο σκοπός του ερευνητικού έργου ήταν η χαρτογράφηση του στελεχιακού δυναμικού των μύκητα Aspergillus sp(p). στους εμπορικούς συκεώνες της Ελλάδας προς τη στοχευόμενη ανάπτυξη δράσεων ανά περιοχή προέλευσης των σύκων στο πλαίσιο της αντιμετώπισης των αφλατοξινών στην καλλιέργεια συκιάς. Τα αποτελέσματα, ήταν: Κατά την απομόνωση στελεχών Aspergillus spp. σε εκλεκτικό θρεπτικό υλικό από τo έδαφος τυχαία επιλεγμένων συκεώνων της Μεσσηνίας, Λακωνίας και Εύβοιας παρατηρήθηκε ανομοιομορφία των πληθυσμών Aspergillus spp. (από αγροί με απουσία του μύκητα μέχρι αγροί 2με πληθυσμό του >500 cfu g 1 εδάφους). Αυτό μπορεί να οφείλεται στις διαφορετικές περιβαλλοντικές συνθήκες που επικρατούν στο μικροκλίμα κάθε περιοχής (νότια με κεντρική, Δυτική με Ανατολική Ελλάδα, πλησίον θάλασσας ή βουνό κ.λπ.), στο υψόμετρο που εντοπίζεται οεκάστοτε συκεώνας (50 500 m) και στις διάφορες εφαρμοζόμενες καλλιεργητικές φροντίδες (λίπανση, φυτοπροστατευτικά προϊόντα, κ.λπ.). Κατά την in vitro διερεύνηση της προσαρμοστικότητας επιλεγμένων στελεχών του Aspergillus spp. υπολογίστηκε, ότι σχεδόν όλα τα στελέχη παρήγαγαν της τάξης 106 107 κονίδια /ml αιωρήματος και ορισμένα στελέχη (6,3%) της τάξης 108/mL, ενώ δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφορές σε σχέση με τη γεωγραφική τους προέλευση. Περαιτέρω, ο ρυθμός ανάπτυξης εκτιμήθηκε συγκριτικά μεγαλύτερος στο θρεπτικό υλικό πλούσιο σε σουκρόζη (σύκο πλούσιο σε σάκχαρα), ενώ σημαντικές διαφορές μεταξύ των διαφόρων γεωγραφικών προελεύσεων των επιλεγμένων στελεχών του μύκητα, επίσης, δεν παρατηρήθηκαν. Κατά την εκτίμηση της αφλατοξικογόνου ικανότητας επιλεγμένων στελεχών Aspergillus spp. Τόσο με τη χρήση εξειδικευμένων μονοκλωνικών αντισωμάτων της ανοσοενζυμικής μεθόδου ELISA, όσο και με την αναλυτική μέθοδο της υγρής χρωματογραφίας υψηλής απόδοσης (HPLC), το 98,2% αυτών των στελεχών ήταν ικανά να παράγουν σύνολο (total) αφλατοξινών 1,00 ppb (όριο ανίχνευσης ELISA), ενώ το 28,3% παρήγαγε σύνολο (total) αφλατοξινών >10 ppb (θεσπισμένο όριο ΕΕ). Σχετικά με την ιδιαίτερα ευαίσθητη HPLC σε μικρό αριθμό στελεχών του μύκητα, το 10,3% ήταν ικανά να παράγουν και τις 4 αφλατοξίνες (B1, B2, G1, G2), το 26,83% σημειώθηκε πάνω από το όριο της ΕΕ (και 22,0% πάνω από το όριο των ΗΠΑ των 20 ppb) για τα στελέχη από τους αγρούς στη Μεσσηνία, ενώ για Λακωνία και Εύβοια ήταν 0,0 % και 10,0% για τα όρια των ΕΕ & ΗΠΑ, αντίστοιχα. Ομοίως, αναφορικά για τη Β1 (η πιο ισχυρή τοξικά αφλατοξίνη μεταξύ των 4), το ποσοστό της αφλατοξικογόνου ικανότητας που υπολογίσθηκε άνω από το όριο της ΕΕ (Β1 6 ppb) ήταν 29,3% για τη Μεσσηνία, 0,0% για τη Λακωνία και 20,0% για την Εύβοια. Τέλος, λίγα στελέχη είναι μη αφλατοξικογόνα (έλεγχος με ELISA & HPLC) και αποτελούν δυνητικό βιολογικό υλικό, εγκλιματισμένο μάλιστα στις Ελληνικές περιβαλλοντολογικές συνθήκες, για τη βιολογική αντιμετώπιση Aspergillus spp.. Η παρουσία των αφλατοξινών στα σύκα φαίνεται να εξαρτάται και από το βαθμό μόλυνσής τους από τους Aspergillus spp. και από τις κλιματικές 14

συνθήκες κατά την περίοδο της ωρίμανσής τους, τις καλλιεργητικές τεχνικές (κυρίως αυτές με τη συλλογή και την ξήρανση του προϊόντος, τους μετασυλλεκτικούς χειρισμούς, τις συνθήκες αποθήκευσης), ακραίων τιμών θερμοκρασίας και υγρασίας, αλλά και γενετικούς παράγοντες των μυκήτων. Ο δυνητικός κίνδυνος προσβολής των σύκων στον αγρό από Aspergillus spp. σε σχέση με τους πληθυσμούς τους από τους συκεώνες δειγματοληψίας σε συνδυασμό με το σχετικό κίνδυνο της επιμόλυνσης των σύκων ανά περιοχή με τις παραγόμενες αφλατοξίνες τους, αποδόθηκε χρωματικώς σε Η/Υ με τη χρήση λογισμικού GIS (Εικόνα 1). Αυτός ο δυναμικός χάρτης έχει ως απώτερο σκοπό να εκτιμάται/προβλέπεται ο κίνδυνος επιμόλυνσης των σύκων κάθε επιμέρους γεωγραφικής περιοχής και να μη μειγνύονται κατά τη συγκομιδή τους τα επίφοβα με τα λιγότερο επίφοβα επιμολυσμένα σύκα με αφλατοξίνες. Κατά την ανίχνευση των σημαντικότερων ειδών Aspergillus μέσω PCR με τη χρήση εξειδικευμένων εκκινητών (primers) ανιχνεύθηκε, ότι στα εδάφη των συκεώνων Μεσσηνίας, Λακωνίας και Εύβοιας ενδημούν είδη των Aspergillus section Flavi και Aspergillus section Nigri. Εικόνα 1. Γραφική απεικόνιση χρωματικώς (χαρτογράφηση) της εκτίμησης της επικινδυνότητας επιμόλυνσης των σύκων στην Εύβοιας με αφλατοξίνες, που παράγονται από το μύκητα Aspergillus spp. [κλίμακα χρωματικής απεικόνισης: συκεώνες με τιμή 1 (<5,0 πληθυσμός x αφλατοξικογόνος δύναμη): πράσινο χρώμα, η χαμηλότερη επικινδυνότητα επιμόλυνσης των σύκων με αφλατοξίνες; συκεώνες με τιμή 2: (5 < πληθυσμός αφλατοξικογόνος δύναμη<24,9: ανοιχτό πράσινο (λαχανί) χρώμα; συκεώνες με τιμή 3 (25<πληθυσμός αφλατοξικογόνος δύναμη<99,9): κίτρινο χρώμα; συκεώνες με τιμή 4 (100< πληθυσμός αφλατοξικογόνος δύναμη<399,9): ανοιχτό καστανό (μπεζ) χρώμα; συκεώνες με τιμή 5 (πληθυσμός αφλατοξικογόνος δύναμη>400): κόκκινο χρώμα, η υψηλότερη επικινδυνότητα επιμόλυνσης των σύκων με αφλατοξίνες]. Η γεωγραφική επιφάνεια που έχει χρωματισθεί, παρουσιάζει τους αγρούς συκιάς εμπορικής κλίμακας. 10. ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ: Σύστημα διαχείρισης της υπεριώδους ακτινοβολίας στο θερμοκήπιο για βελτίωση της παραγωγής και της ποιότητας των παραγόμενων προϊόντων και επιδράσεις του στη θρέψη των φυτών Έναρξη-Λήξη 12/11/2014-30/11/2015 Φορέας χρηματοδότησης : ΕΣΠΑ 15

Προυπολογισμός του έργου : 47.000 Υπεύθυνος Υλοποίησης: ΛΥΚΟΣΚΟΥΦΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Υπέυθυνος παρακολούθησης: (ΙΕΛΥΑ) Δρ. Κουμπούρης Γεώργιος Τμήμα Ελιάς & Υποτροπικών Φυτών Η παραγωγή αντιοξειδωτικών συστατικών (φαινόλες, φλαβονοειδή, κ.ά) από τα φυτά επηρεάζεται από την ένταση της υπεριώδους ακτινοβολίας που δέχονται. Η έλλειψη ή τα χαμηλά επίπεδα υπεριώδους ακτινοβολίας προκαλούν την μείωση της παραγωγής των αντιοξειδωτικών αλλά σημαντική αύξηση στην απόδοση των φυτών σε νωπό και ξηρό βάρος. Σκοπός της παρόντος έργου ΕΤΑΚ ήταν η ανάπτυξη ενός συστήματος διαχείριση της υπεριώδους ακτινοβολίας στο θερμοκήπιο με αποτέλεσμα τις υψηλές αποδόσεις και την υψηλή ποιότητα του κόκκινου μαρουλιού, μέσω της χρησιμοποίησης υλικών κάλυψης θερμοκηπίων (πολυαιθυλένιο) αδιαπέρατων στην υπεριώδη ακτινοβολία και προσθήκη τεχνητού υπεριώδους φωτισμού. Για το σκοπό αυτό δύο θερμοκήπια καλύφθηκαν με πολυαιθυλένιο διαφορετικής περατότητας στην υπεριώδη ακτινοβολία. Το ένα θερμοκήπιο καλύφθηκε από έναν κοινό τύπο πολυαιθυλενίου το οποίο επέτρεπε την διέλευση μεγάλου μέρους της υπεριώδους ακτινοβολίας (UV-open), ενώ το δεύτερο θερμοκήπιο καλύφθηκε με πολυαιθυλένιο αδιαπέρατο στην υπεριώδη ακτινοβολία (UV-block). Στα δύο θερμοκήπια φυτεύθηκαν σε υδροπονικό σύστημα βαθειάς επίπλευσης φυτά κόκκινου μαρουλιού. Στα αρχικά πειράματα, οι μετρήσεις ανάπτυξης έδειξαν ότι στα φυτά κόκκινου μαρουλιού, τα οποία συγκομίστηκαν 37 ημέρες μετά την φύτευση τους, το βάρος της κεφαλής τους ήταν κατά 42% μεγαλύτερο στο UV-block θερμοκήπιο σε σχέση με τα φυτά που αναπτύχθηκαν στο UV-open θερμοκήπιο. Όμως, η ανάπτυξη του ιώδους χρωματισμού επηρεάστηκε σημαντικά από την ένταση της υπεριώδους ακτινοβολίας που δέχονται τα φυτά. Τα μαρούλια στο UV-open θερμοκήπιο απέκτησαν ερυθροϊώδες χρώμα ενώ στο UV-block θερμοκήπιο παρέμειναν πράσινα. Σε επόμενες καλλιέργειες κόκκινου μαρουλιού, στο UV-block θερμοκήπιο, 25 ημέρες μετά τη μεταφύτευση εφαρμόστηκαν διάφορα επίπεδα τεχνητού φωτισμού για τον προσδιορισμό της επιθυμητής έντασης υπεριώδους ακτινοβολίας ώστε τα μαρούλια να αποκτήσουν το επιθυμητό ιώδες χρώμα. Για να επιτύχουμε παραγωγή κόκκινου μαρουλιού σε UV-block θερμοκήπιο με την προσθήκη τεχνητού υπεριώδους φωτισμού ίδιας ποιότητας με αυτή που παράγεται σε UV-open θερμοκήπιο, έπρεπε να εξασφαλιστεί ότι τόσο ο χρωματισμός των φύλλων όσο και οι συγκεντρώσεις των αντιοξειδωτικών στα μαρούλια του UV-block θερμοκηπίου ήταν στα ίδια επίπεδα με αυτά του UV-open θερμοκηπίου. Έτσι, οι δόσεις τεχνητού υπεριώδους φωτισμού των 425 kj/m 2 /ημέρα για 10 ημέρες πριν τη συγκομιδή, έδωσαν όμοιο χρωματισμό, ίδιες συγκεντρώσεις ολικών φαινολικών και ολικών φλαβονονοειδών καθώς και ίδια αντιοξειδωτική ικανότητα συγκριτικά με τα φυτά στο UV-open θερμοκήπιο. Επομένως, οι δόσεις αυτές κρίνονται κατάλληλες για παραγωγή κόκκινου μαρουλιού σε UV-block θερμοκήπιο ίδιας ποιότητας με αυτή που επιτυγχάνεται σε ένα UV-open θερμοκήπιο. 16

Στην καλλιέργεια κόκκινου μαρουλιού συνδυάζοντας ένα UV-block πλαστικό με προσθήκη τεχνητού υπεριώδους φωτισμού 425 kj/m 2 την ημέρα, για 10 ημέρες πριν τη συγκομιδή, επιτυγχάνεται 30% αύξηση της παραγωγής και ποιότητα παραγωγής ίδια με αυτή ενός UV-open θερμοκηπίου. Παράλληλα, μελετήθηκε η επίδραση της διαφορετικής περατότητας του πλαστικού υλικού κάλυψης του θερμοκηπίου, ως προς την υπεριώδη ακτινοβολία, στην ανάπτυξη, στην παραγωγή και στην ποιότητα των παραγόμενων καρπών τομάτας. Η διαφορετική περατότητα των θερμοκηπίων στην υπεριώδη ακτινοβολία δεν επηρέασε ούτε την ανάπτυξη, ούτε την παραγωγή (αριθμός καρπών, μέσο βάρος καρπών), ούτε και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των καρπών (μέσο βάρος καρπών, χρώμα καρπών, συγκέντρωση ολικών διαλυτών στερεών, συγκέντρωση λυκοπενίου και β-καροτενίου). ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΡΓΩΝ Ή ΜΕΛΕΤΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΥΠΟΒΛΗΘΕΙΣΕΣ ΕΓΚΡΙΘΕΙΣΕΣ: Α. ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ: Δημιουργία πρότυπου επιδεικτικού αγροκτήματος για την Συντήρηση του γενετικού Υλικού 66 ποικιλιών συκιάς, 10 ποικιλιών ελιάς και 4 ποικιλιών μανταρινιάς, στο αγρόκτημα Εύας Μεσσηνίας. (Με χρηματοδότηση από το Ίδρυμα καπετάν Βασίλη Κωνσταντακόπουλου) με σκοπό την αειφόρο αγροτική ανάπτυξη. Επιστημονικός Υπεύθυνος: Κάτσαρης Παναγιώτης ΦΟΡΕΑΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ : Ίδρυμα καπετάν Βασίλη Κωνσταντακόπουλου προϋπολογισμός (17.000 ) Β. ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ : Διατήρηση διαπίστευση εργαστηρίων για την ανάδειξη της ποιότητας και αυθεντικότητας του ελληνικού ελαιολάδου. Σκοπός του Έργου Με γνώμονα την εύρυθμη λειτουργία του εργαστηρίου ελαιολάδου και τις απαιτήσεις του εθνικού φορέα διαπίστευσης στο πλαίσιο του εφαρμοζόμενου Συστήματος Ποιότητας ISO17025:2005, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η απασχόληση εξειδικευμένου προσωπικού (ένας εξειδικευμένος επιστήμονας - ΠΕ χημικός) ως τεχνικός υπεύθυνος του εργαστηρίου. Προϋπολογισμός Έργου: 20.000 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΥΠΟΒΛΗΘΕΙΣΕΣ ΣΕ ΕΚΚΡΕΜΟΤΗΤΑ : Α. ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ: Επίβλεψη της διαχείρισης (μέσω κομποστοποίησης) του συνόλου των στερεών οργανικών υπολειμμάτων της ΠΟΤΑ Ρωμανού (κλαδέματα, κουρέματα, οργανικά απορρίμματα), αξιολόγηση του παραγόμενου τελικού προϊόντος και προτάσεις για τους τρόπους αξιοποίησης του. Παροχή 17

συμβουλευτικών υπηρεσιών σε σχέση με την διαχείριση και αξιοποίηση των υγρών αποβλήτων ελαιουργίας που παράγονται στην ευρύτερη περιοχή Επιστημονικός Υπεύθυνος: Κάτσαρης Παναγιώτης ΦΟΡΕΑΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ : Costa Navarino, αίτημα με αρ. πρωτ. 184/09-04-2013 Β. ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ: Εγκατάσταση πρότυπης νέας δυναμικής καλλιέργειας Φραγκοσυκιάς (4 εξευγενισμένες ποικιλίες) στο αγρόκτημα Βελίκας Μεσσηνίας, με σκοπό την προώθηση της εν λόγω καλλιέργειας ως εναλλακτική κερδοφόρος καλλιέργεια με μεγάλη ζήτηση στη βόρεια Ευρώπη Ρωσία κλπ. Χρηματοδότηση από από αναγνωρισμένη ομάδα παραγωγών (50 αγροτών) του Νομού Μεσσηνίας. Επιστημονικός Υπεύθυνος: Κάτσαρης Παναγιώτης ΦΟΡΕΑΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ : Ομάδα παραγωγών (50 αγροτών) του Νομού Μεσσηνίας, αίτημα με αρ. πρωτ. 184/09-04-2013 Γ. ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ: Δημιουργία πρότυπης επιιδεικτικής μονάδας καλλιέργειας μανιταριών και υδροπονικής καλλιέργειας μαρουλιού κηπευτικών. Στις παραγωγικές μονάδες του Ινστιτούτου Ελαίας Καλαμάτας. Επιστημονικός Υπεύθυνος: Κάτσαρης Παναγιώτης ΦΟΡΕΑΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ : Νικόλαος Καστόρας ιδιώτης, αίτημα με αρ. πρωτ. 184/09-04-2013 Δ. ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ: Δημιουργία αγροκηπίου ανάδειξης του Μητρικού Δένδρου της παγκοσμίου φήμης ποικιλίας ελιάς ΚΑΛΑΜΩΝ (αναγνωρισμένο μνημείο της φύσης με την υπ. αρ. 200995/7950/1979 απόφαση του Υπουργείου Γεωργίας και το υπ. αρ. διατ. 121/τ.Δ/1980) στον περίβολο του Τμήματος Ελαίας Καλαμάτας. Χρηματοδότηση από το Δήμο Καλαμάτας και το Ίδρυμα καπετάν Βασίλη Κωνσταντακόπουλου). Επιστημονικός Υπεύθυνος: Κάτσαρης Παναγιώτης ΦΟΡΕΑΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ : Δήμος Καλαμάτας & Ίδρυμα καπετάν Βασίλη Κωνσταντακόπουλου, αίτημα με αρ. πρωτ. 184/09-04-2013. Ε. ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ: Δημιουργία πρότυπου επιδεικτικού αγροκτήματος στην Κυπαρρισία Μεσσηνίας, με νέες δυναμικές δενδροκομικές καλλιέργειες (Ιπποφαές λίτσι κλπ). Χρηματοδότηση από την εταιρεία Αγροτική Ανάπτυξη Α.Ε. και ιδιώτη παραγωγό. 18

Επιστημονικός Υπεύθυνος: Κάτσαρης Παναγιώτης ΦΟΡΕΑΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ : Ιδιώτης παραγωγός, αίτημα με αρ. πρωτ. 184/09-04-2013 19

ΣΤ. ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ: Δημιουργία πρότυπου επιδεικτικού αγροκτήματος στο Πέλαγος Αρκαδίας για την αξιολόγηση δυνατότητας σποροπαραγωγής πατάτας. Χρηματοδότηση από Παπαδόπουλο Αλέξανδρο παραγωγό πατάτας από την περιοχή της Τρίπολης. Επιστημονικός Υπεύθυνος: Κάτσαρης Παναγιώτης ΦΟΡΕΑΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ : Παπαδόπουλος Αλέξανδρος παραγωγός πατάτας από την περιοχή της Τρίπολης, αίτημα με αρ. πρωτ. 184/09-04-2013 ΔΙΑΧΥΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Δημοσιεύσεις Σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά με κριτές Ιoannis Ganopoulos, Aliki Xanthopoulou, Athanasios Molassiotis, Evangelos Karagiannis, Theodoros Moysiadis, Panagiotis Katsaris, Filippos Aravanopoulos, Athanasios Tsaftaris, Apostolos Kalivas, Panagiotis Madesis. Mediterranean basin Ficus carica L.: from genetic diversity and structure to authentication of a Protected Designation of Origin cultivar using microsatellite markers Trees 29 (6), 1959-1971 Aug 2015 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Στο Τμήμα Ελαίας και Οπωροκηπευτικών Καλαμάτας κατά το έτος 2015 πραγματοποίησαν την πρακτική τους άσκηση οι παρακάτω Φοιτητές : Πρακτική εξάσκηση φοιτητών - Χοτανινέα Νίκη Τ.Ε.Ι. Καλαμάτας, Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας, Τμήμα Φυτικής Παραγωγής Από 1-10-2014 έως 31-03-2015, στα αντικείμενα αξιοποίησης φυτικών υπολειμμάτων μέσω κομποστοποίησης, μοριακές τεχνικές ταυτοποίησης μυκήτων και βακτηρίων, ανακαλλιέργειες στη συλλογή γενετικού υλικού του Τμήματος Ελαίας και Οπωρ/κών Καλαμάτας (Υπεύθυνος Δρ Αναστασία Τσαγκαράκου, επιβλέπων, Κάτσαρης Παναγιώτης). - Μαρκοπούλου Αικατερίνη Τ.Ε.Ι. Καλαμάτας, Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας, Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων Από 1-10-2014 έως 31-03-2015, στα αντικείμενα αξιοποίησης φυτικών υπολειμμάτων μέσω κομποστοποίησης, μοριακές τεχνικές ταυτοποίησης μυκήτων και βακτηρίων, ανακαλλιέργειες στη συλλογή γενετικού υλικού του Τμήματος Ελαίας και Οπωρ/κών Καλαμάτας (Υπεύθυνος Δρ Αναστασία Τσαγκαράκου, επιβλέπων, Κάτσαρης Παναγιώτης). - Δημητρίου Βαλεντίνα Τ.Ε.Ι. Καλαμάτας, Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας, Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων Από 1-10-2014 έως 31-03-2015, στα αντικείμενα αξιοποίησης φυτικών υπολειμμάτων μέσω κομποστοποίησης, μοριακές τεχνικές ταυτοποίησης μυκήτων και βακτηρίων, ανακαλλιέργειες στη 20

συλλογή γενετικού υλικού του Τμήματος Ελαίας και Οπωρ/κών Καλαμάτας (Υπεύθυνος Δρ Αναστασία Τσαγκαράκου, επιβλέπων, Κάτσαρης Παναγιώτης). - Πανταζοπούλου Ελένη Τ.Ε.Ι. Καλαμάτας, Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας. Τμήμα Φυτικής Παραγωγής Από 01-10-14 έως 31-03-15, στα αντικείμενα αξιοποίησης φυτικών υπολειμμάτων μέσω κομποστοποίησης, μοριακές τεχνικές ταυτοποίησης μυκήτων και βακτηρίων, ανακαλλιέργειες στη συλλογή γενετικού υλικού του Τμήματος Ελαίας και Οπωρ/κών Καλαμάτας (Υπεύθυνος Δρ Αναστασία Τσαγκαράκου, επιβλέπων, Κάτσαρης Παναγιώτης). - Δημοπούλου Μαργαρίτα - Τ.Ε.Ι. Καλαμάτας, Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας. Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων Από 01-10-14 έως 31-03-15, στα αντικείμενα αξιοποίησης φυτικών υπολειμμάτων μέσω κομποστοποίησης, μοριακές τεχνικές ταυτοποίησης μυκήτων και βακτηρίων, ανακαλλιέργειες στη συλλογή γενετικού υλικού του Τμήματος Ελαίας και Οπωρ/κών Καλαμάτας (Υπεύθυνος Δρ Αναστασία Τσαγκαράκου, επιβλέπων, Κάτσαρης Παναγιώτης). - Δογάνη Γαρυφαλιά - Τ.Ε.Ι. Καλαμάτας, Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας. Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων Από 01-10-14 έως 31-03-15, στα αντικείμενα αξιοποίησης φυτικών υπολειμμάτων μέσω κομποστοποίησης, μοριακές τεχνικές ταυτοποίησης μυκήτων και βακτηρίων, ανακαλλιέργειες στη συλλογή γενετικού υλικού του Τμήματος Ελαίας και Οπωρ/κών Καλαμάτας (Υπεύθυνος Δρ Αναστασία Τσαγκαράκου, επιβλέπων, Κάτσαρης Παναγιώτης). - Θανασούλα Αικατερίνη Τ.Ε.Ι. Καλαμάτας, Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας και Τεχνολογίας Τροφίμων και Διατροφής. Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων Από 01-04-2015 έως 30-09-2015, στα αντικείμενα αξιοποίησης φυτικών υπολειμμάτων μέσω κομποστοποίησης, μοριακές τεχνικές ταυτοποίησης μυκήτων και βακτηρίων, ανακαλλιέργειες στη συλλογή γενετικού υλικού του Τμήματος Ελαίας και Οπωρ/κών Καλαμάτας (Υπεύθυνος Δρ Αναστασία Τσαγκαράκου, επιβλέπων, Κάτσαρης Παναγιώτης). - Ζωντανός Γεώργιος Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Αξιοποίησης Φυσικών Πόρων και Γεωργικής Μηχανικής, Από 06-07-2015 έως 31-08-2015, στα αντικείμενα αξιοποίησης φυτικών υπολειμμάτων μέσω κομποστοποίησης, μοριακές τεχνικές ταυτοποίησης μυκήτων και βακτηρίων, ανακαλλιέργειες στη συλλογή γενετικού υλικού αναλύσεις ποιοτικών χαρακτηριστικών ελαιολάδου του Τμήματος Ελαίας και Οπωρ/κών Καλαμάτας (Υπεύθυνος Δρ Αναστασία Τσαγκαράκου, επιβλέπων, Κάτσαρης Παναγιώτης). - Γαζούλης Ιωάννης- Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Επιστήμης Φυτικής Παραγωγής, Από 06-07-2015 έως 31-08-2015 στα αντικείμενα αξιοποίησης φυτικών υπολειμμάτων μέσω κομποστοποίησης, μοριακές τεχνικές ταυτοποίησης μυκήτων και βακτηρίων, ανακαλλιέργειες στη συλλογή γενετικού υλικού αναλύσεις ποιοτικών χαρακτηριστικών ελαιολάδου του Τμήματος Ελαίας και Οπωρ/κών Καλαμάτας (Υπεύθυνος Δρ Αναστασία Τσαγκαράκου, επιβλέπων, Κάτσαρης Παναγιώτης). - Μαυρίκη Γρηγορία Πανεπιστήμιο Αιγαίου Ειδικός Λογαριασμός Έρευνας, Τμήμα Περιβάλλοντος, Από 17-07-2015 έως 17-08-2015 στα αντικείμενα κομποστοποίηση οργανικών υλικών μέτρησης δείκτη βλαστικότητας, υδατοϊκανότητας, καταγραφή χαρακτηριστικών συκιάς κατά UPOV, υδροπονικές καλλιέργειες, αξιολόγηση passion fruit, αναλύσεις ποιοτικών χαρακτηριστικών ελαιολάδου του Τμήματος Ελαίας και Οπωρ/κών Καλαμάτας (Υπεύθυνος Δρ Αναστασία Τσαγκαράκου, επιβλέπων, Κάτσαρης Παναγιώτης) - Κωστόπουλος Παναγιώτης Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Αξιοποίησης Φυτικών Πόρων και Γεωργικής Μηχανικής, Από 10-08-2015 έως 07-09-2015 στα αντικείμενα αξιοποίησης φυτικών υπολειμμάτων μέσω κομποστοποίησης, μοριακές τεχνικές ταυτοποίησης μυκήτων και βακτηρίων, ανακαλλιέργειες στη συλλογή γενετικού υλικού αναλύσεις ποιοτικών χαρακτηριστικών ελαιολάδου του 21

Τμήματος Ελαίας και Οπωρ/κών Καλαμάτας (Υπεύθυνος Δρ Αναστασία Τσαγκαράκου, επιβλέπων, Κάτσαρης Παναγιώτης) 22

ΛΟΙΠΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ - Συντήρηση βιολογικών φυτειών διαφόρων ποικιλιών ελιάς (65 στρμ)., εσπεριδοειδών (8 στρμ.) και συλλογής 66 ποικιλιών (γενετικού υλικού) συκιάς (35 στρμ.) στο αγρόκτημα Εύας, του Ινστιτούτου. Ξενάγηση σχολείων ομάδων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στους χώρους του Ινστιτούτου και παρουσίαση των αντικειμένων του. Διοργάνωση σεμιναρίων γευσιγνωσίας ελαιολάδου, φιλοξενία ημερίδων εκδηλώσεων γεωπονικού ενδιαφέροντος κλπ. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ Α. Διοικητική οργάνωση Διευθυντής: Δρ Αναστασία Τσαγκαράκου (Τακτική Ερευνήτρια) Διοικητική υποστήριξη Υπεύθυνη Γραμματείας: - Καρέζου Αγγελική Οικονομική υποστήριξη Υπεύθυνη Διαχείρισης και Ταμείου: - Καρέζου Αγγελική Β. Επιστημονική και Τεχνική οργάνωση Τομέας Βιοτεχνολογίας Υπεύθυνος: - Κάτσαρης Παναγιώτης, Γεωπόνος Βιοτεχνολόγος Υπεύθυνη Εργαστηρίων: - Καρδιμάκη Ασιμούλα, Τεχνολόγος Γεωπόνος Τομέας Συντήρησης-Διαχείρισης Αγροκτημάτων (Δενδρωδών βιολογικών καλλιεργειών ελιάς, συκιάς και εσπεριδοειδών, συνολικής έκτασης 108 στρεμμάτων) Υπεύθυνος: Γεωπόνος Κάτσαρης Παναγιώτης Εργατικό προσωπικό: - Μπούνα Παναγιώτα ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΑΠΑΝΕΣ σε ευρώ 34.536,18 ΕΣΟΔΑ σε ευρώ - Από παροχή υπηρεσιών: 1.859,21 - Από εκμετάλλευση περιουσίας: 19.709,21 - Από Τακτικό Προϋπολογισμό: 20.000,00 - Σύνολο: 49.568.42 23

ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ (ΕΛΓΟ - ΔΗΜΗΤΡΑ αορίστου χρόνου) Α. Κατά κατηγορία και ηλικία (αριθμός υπαλλήλων) Κατηγορία προσωπικού Ηλικία 26-31 32-37 38-43 44-49 50-55 56-61 62-67 Σύνολο Ερευνητικό Επιστημονικό 1 1 Τεχνολογικό 1 1 Δ/κό-Οικον/κό 1 1 Εργατικό 1 1 Σύνολο 1 2 1 4 Β. Προσωπικό κατά φορέα μισθοδοσίας (ΕΛ.Γ.Ο.-ΔΗΜΗΤΡΑ) Ονοματεπώνυμο Κλάδος ή Ειδικότητα Σχέση εργασίας ΕΛΓΟ - ΔΗΜΗΤΡΑ 1. Κάτσαρης Παναγιώτης ΠΕ Γεωπόνος Αορίστου xρόνου 2. Καρδιμάκη Ασιμούλα ΤΕ Τεχνολόγος Γεωπονίας Αορίστου xρόνου 3. Καρέζου Αγγελική ΔΕ Οικονομικός Αορίστου xρόνου 4. Μπούνα Παναγιώτα ΥΕ Εργάτρια Αορίστου xρόνου 24