Καθημερινά προβλήματα στην αξιολόγηση της Οστικής Πυκνομετρίας Ευάγγελος Γεωργίου

Καθημερινά προβλήματα στην αξιολόγηση της Οστικής Πυκνομετρίας Ευάγγελος Γεωργίου Αν. Καθ. Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών

Θέματα Εισαγωγή Γιατί οστική πυκνομετρία? Τι είναι η οστική πυκνομετρία? Ποιός/ά πρέπει να μετρηθεί? Πως ερμηνεύονται τα αποτελέσματα? Πότε πρέπει να γίνει επανάληψη? Τι να περιμένω από μια σωστή γνωμάτευση? Συμπεράσματα

Εισαγωγή

Διάγνωση Οστεοπόρωσης Η διάγνωση της οστεοπόρωσης αποσκοπεί στην εκτίμηση της οστικής μάζας και της ποιότητας του οστού. Δεν υπάρχουν ικανοποιητικά εργαλεία για την εκτίμηση της πoιότητας στην καθημερινή κλινική πράξη. Επομένως η διάγνωση της οστεοπόρωσης βασίζεται στη μέτρηση της οστικής μάζας. Αποτελεί τη μέθοδο αναφοράς (gold standard)

DXA: Gold-standard για τη μέτρηση της BMD Μετρά σε ΣΣ, ισχίο, καρπό, ολόσωμα Μεγάλες σειρές επιδημιολογικών δεδομένων Συσχέτιση με την αντοχή του οστού in-vitro Αξιολογημένη σε πολλές κλινικές μελέτες Ευρέως διαθέσιμη (περίπου 10,000 DXA στις ΗΠΑ)

DXA: Προβλήματα στη μέτρηση της BMD Πολλοί κατασκευαστές Πολλές συσκευές Διαφορετικές θέσεις μέτρησης Διαφορετικά πρωτόκολλα Διαφορετικές βάσεις αναφοράς Διαφορετικές μέθοδοι γνωμάτευσης Διαφορετική ορολογία. Αυτές οι διαφορές μπορεί να έχουν αρνητικές επιδράσεις στη φροντίδα των ασθενών και στην ανταλλαγή των επιστημονικών πληροφοριών.

Γιατί οστική πυκνομετρία?

Γιατί Οστική πυκνομετρία? Η Οστεοπόρωση είναι συχνή Η Οστεοπόρωση προκαλεί κατάγματα αυξημένη θνησιμότητα, θνητότητα και κοινωνικονομικό κόστος Η Οστεοπόρωση διαγιγνώσκεται εύκολα Η μέτρηση της BMD βάζει τη διάγνωση ΠΡΙΝ συμβεί κάταγμα Υπάρχουν αποτελεσματικές θεραπείες Ο ΚΚ μπορεί να μειωθεί στο 50%

Εκτίμηση του κινδύνου κατάγματος Πολλές καλά σχεδιασμένες προοπτικές μελέτες με DEXA, ειδικά σε ηλικιωμένες γυναίκες, έχουν αποδείξει ότι ο κίνδυνος κατάγματος διπλασιάζεται για κάθε ελάττωση κατά μια SD της BMD Οι μετρήσεις σε μια θέση είναι οι καλύτερες για την εκτίμηση του ΚΚ στην περιοχή αυτή Η βάθμωση του κινδύνου είναι ανεξάρτητη της ηλικίας. Κλινικό ανάλογο με την υπέρταση = απουσία ουδού.

Ο ΚΚ διπλασιάζεται με κάθε μείωση της BMD κατά μια SD

Παράγοντες κινδύνου για οστεοπορωτικό # Γυναικείο φύλο Αθής- Βθής αμηνόρροια/ υπογοναδισμός Ασιατική ή λευκή φυλή Χαμηλή BMD Μακρά ακινητοποίηση Έλλειψη βιταμίνης D Χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου Κατάχρηση Alcohol Πρώιμη εμμηνόπαυση * Προηγηθέν # (2-12) Θεραπεία με γλυκοκορτικοειδή * Υψηλό bone turnover * Οικογενειακό ιστορικό # ισχίου * (2) Πτωχή οπτική οξύτητα * Χαμηλό βάρος * Νευρομυικές Διαταραχές * Κάπνισμα * * Αυξάνουν τον ΚΚ πάνω και πέρα από εκείνον της BMD.

Τι είναι η οστική πυκνομετρία?

Τεχνολογία DXA Detector Πολύ χαμηλή ακτινοβολία στον εξεταζόμενο. Ελάχιστη σκεδαζόμενη Ασθενής ακτινοβολία στον τεχνολόγο. Φωτόνια Collimator (pinhole για pencil beam, slit για fan beam) Πηγή ακτίνων X (παράγει διπλοενεργειακά φωτόνια)

Συνηθισμένες περιοχές Κεντρικές Περιφερικές

Η DXA μετρά: Bone Mineral Content (BMC) σε Grams & Επιφάνεια σε cm2 Η BMD μετράται σε g/cm2 T-score : Σύγκριση της BMD του εξεταζόμενου με την αντίστοιχη μέση τιμή φυσιολογικών νέων ατόμων ίδιου φύλου και εκφράζει τη διαφορά σαν standard deviation (SD) score

Ποιός/ποιά πρέπει να μετρηθεί? Πού?

Η μέτρηση BMD γίνεται για 4 λόγους: 1. Διάγνωση της οστεοπόρωσης 2. Πρόβλεψη - Εκτίμηση του Κινδύνου κατάγματος (ΚΚ) 3. Κατώφλι παρέμβασης (Intervention threshold) Καθορισμός υποψηφίων για θεραπεία Παρακολούθηση της θεραπείας 4. Συμμόρφωση των ασθενών

Ενδείξεις μέτρησης της BΜD Όλες οι γυναίκες πάνω από 65 Όλοι οι άνδρες πάνω από 70 Ενήλικες με οστεοπορωτικό κάταγμα Ενήλικες με νόσο που προκαλεί β θη οστεοπόρωση Ενήλικες υπό θεραπεία που προκαλεί χαμηλή οστική μάζα Όλοι σε θεραπεία για χαμηλή οστική μάζα (Follow up) Σ όποιον, που παρόλο δεν παίρνει φάρμακα, η αποκάλυψη οστικής απώλειας με μέτρηση της BMD μπορεί να οδηγήσει σε χορήγηση θεραπείας Γυναίκες που διακόπτουν τη θεραπεία θα πρέπει να αξιολογούνται για μέτρηση ανάλογα με το αν εμπίπτουν σε μία από τις παραπάνω κατηγορίες. ISCD Position Development Conference 2003

Σε ποιές περιοχές? Πάντοτε κεντρικά Μερικές φορές 1. ΟΜΣΣ Αντιβράχιο (33% κερκίδας) 2. Ο1-Ο4 (ΟΠ-Πλάγια) Ισχίο Σύνολο (Total Proximal Femur) Αυχένας Τροχαντήρας Αν δεν είναι εφικτή η μέτρηση σε ΟΜΣΣ ή ισχίο Υπερπαραθυρεοειδισμός Πολύ παχύσαρκοι (αντοχή τραπεζιού) Χρησιμοποιείτε πάντα το χαμηλότερο T-score από αυτές τις μετρήσεις

Πως ερμηνεύονται τα αποτελέσματα?

Κατάταξη βάσει T-score (WHO 1994) Κατάταξη T-score Φυσιολογική -1 ή μεγαλύτερο Οστεοπενία Μεταξύ -1 και -2.5 Οστεοπόρωση -2.5 ή μικρότερο Σοβαρή Οστεοπόρωση -2.5 ή μικρότερο & οστεοπορωτικό κάταγμα Μετεμμηνοπαυσιακές T-score WHO Study Group. 1994.

«Κεντρική» DXA για Διάγνωση Περιοχές ενδιαφέροντος της ΣΣ ΟΠ Ο1-Ο4 Υπολογισμός σε όλους τους σπονδύλους, εκτός από αυτούς με τοπική βλάβη ή artifact. 4 σπόνδυλοι καλύτερα από 3, καλύτερα από 2. Ποτέ ένας. Η πλάγια λήψη δεν χρησιμοποιείται για διάγνωση αλλά μόνο για παρακολούθηση.

«Κεντρική» DXA για Διάγνωση Περιοχές ενδιαφέροντος στο Ισχίο Η BMD μπορεί να μετρηθεί σε οποιοδήποτε ισχίο (αριστερό ή δεξί). Το χαμηλότερο από: Συνολικό ισχίο, αυχένα μηριαίου ή τροχαντήρα. Μην χρησιμοποιείτε το τρίγωνο του Ward για διάγνωση. Για follow up, προτιμάται το συνολικό ισχίο.

Γιατί ΟΧΙ στο τρίγωνο του Ward? Δεν είναι τρίγωνο είναι τετράγωνο ΔΕΝ είναι ανατομική περιοχή αλλά μια περιοχή που υπολογίζεται στη μέση του αυχένα όπου υπάρχουν οι χαμηλότερες τιμές BMD Υπερεκτιμά την επίπτωση της οστεοπόρωσης Μικρή ακρίβεια και επαναληψιμότητα Δεν περιλαμβάνεται στα κριτήρια της WHO (World Health Organization)

Αντιβράχιο Χρήσιμo για εκτίμηση του ΚΚ Για τη διάγνωση χρησιμοποιείται η θέση στο 33% της κερκίδας του μη κυρίαρχου αντιβραχίου (1/3 της κερκίδας) Η WHO χρησιμοποίησε τη «μέση της κερκίδας» για την κατάταξη της BMD ενώ η θέση 33% είναι η πλέον σύγχρονη που αντιστοιχεί σ αυτήν. Οι υπόλοιπες ROI δεν συνιστώνται για διάγνωση. Θεωρητικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν screening test για την ανακάλυψη ασθενών που είναι απίθανο να έχουν οστεοπόρωση. Ακατάλληλη για παρακολούθηση (Follow up).

T-score Μετρηθείσα BMD Μέση Τιμή BMD νεαρών ενήλικων* 1 SD της BMD νεαρών ενήλικων* Παράδειγμα: T-score = 0.7 g/cm2-1.0 g/cm2 * Ίδιου φύλου 0.1 g/cm2 = - 3.0

Z-score Μετρηθείσα BMD Age-Matched M. Τιμή BMD 1 SD της Age-Matched M. Τιμής της BMD Χαμηλό Z-score (κάτω από -2.0) μπορεί να υποδηλώνει αυξημένη πιθανότητα β θούς οστεοπόρωσης, ωστόσο... Δεν έχει αποδειχθεί σε κλινικές μελέτες Αυξημένη υποψία για β θη οστεοπόρωση υπάρχει σ όλους τους ασθενείς

Τ-score!!! Απλό Κατανοητό Πρακτικά εφαρμόσιμο ΑΠ>90 mm Hg LDL>130 ng/ dl

Θεωρητικό υπόβαθρo Τ-score Ίση και ομοιόμορφη απώλεια οστού σε SD/έτος Ανεξάρτητη από μηχάνημα μέτρησης Ίδιες φυσιολογικές τιμές

Περιορισμοί της διάγνωσης με το Τ-score Τα κριτήρια του T score (WHO) προτάθηκαν για χρήση σε: Επιδημιολογικές μελέτες. Σύγκριση διαφορετικών πληθυσμών παγκοσμίως. Ορισμό κατωφλίων ως κριτήριο για να συμπεριλαμβάνονται ή όχι ασθενείς ή πληθυσμοί σε κλινικές μελέτες. ΔΕΝ θεσπίσθηκαν πάντως για τη λήψη διαγνωστικών ή θεραπευτικών αποφάσεων σε εξατομικευμένες περιπτώσεις.

Περιορισμοί της διάγνωσης με το Τ-score T-score -2.5 δεν σημαίνει πάντα οστεοπόρωση Παράδειγμα: οστεομαλακία Κλινική διάγνωση οστεοπόρωσης μπορεί να τεθεί και με T-score > -2.5 Παράδειγμα: Ατραυματικό # Σ.Σ. με T-score = -1.9 Χαμηλό T-score δεν προσδιορίζει την αιτία Κλινική εξέταση απαραίτητη Παράδειγμα: celiac disease με δυσαπορρόφηση

Γιατί -2.5? Η τιμή αυτή απομονώνει και προσδιορίζει περίπου το 30% των μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών σαν οστεοπορωτικές βάσει μετρήσεων που έγιναν στην ΟΜΜΣ, το ισχίο ή το αντιβράχιο. Το ποσοστό αυτό αντιστοιχεί περίπου με τη δια βίου πιθανότητα κινδύνου κατάγματος στις περιοχές αυτές. Kanis JA et al. J Bone Miner Res. 1994;9:1137.

Γιατί T-score κι όχι Z-score? Το T-score σχετίζεται με την αντοχή του οστού Το T-score σχετίζεται με τον ΚΚ Η χρήση του Z-score θα κατέληγε: σε πολλούς φυσιολογικούς ασθενείς με κατάγματα ευθραυστότητας θα υπεσήμαινε ότι η οστεοπόρωση δεν αυξάνει με την ηλικία

Ασυμφωνία T-score Η κάθε μια περιοχή έχει τη δική της peak bone mass που επιτυγχάνεται σε διαφορετικούς χρόνους αλλά και το δικό της ρυθμό οστικής απώλειας Διαφορετικές τεχνολογίες Διαφορετικά ROIs Διαφορετικές reference databases με διαφορετικές Μέσες Τιμές και SD (εκτός από το ισχίο που έχει standardized reference database που χρησιμοποιείται από όλους τους κατασκευαστές National Health and Nutrition Examination Survey III)

Προσοχή στο T-score! Το T score δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη διάγνωση σε άλλες περιοχές ή με άλλες τεχνικές λόγω μεγάλης μεταβλητότητας. Η μεταβλητότητα αυτή οφείλεται: στην ευρεία διακύμανση των SD του πληθυσμού με την ηλικία. τους διαφορετικούς ρυθμούς απώλειας οστού με την ηλικία. σε τεχνικά σφάλματα ακρίβειας. Για διάγνωση, η μέτρηση του ισχίου είναι το gold standard γιατί έχει την υψηλότερη προγνωστική αξία για τα # του ισχίου. Κλινικό ανάλογο με την υπέρταση.

Διάγνωση σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες Εφαρμόζονται τα κριτήρια της WHO. Επιλέγεται το χαμηλότερο από τα διαθέσιμα T-scores σε: ΟΠ ΟΜΣΣ Αυχένα μηριαίου Συνολικό ισχίο Τροχαντήρα 33% αντιβραχίου.

Διάγνωση σε προεμμηνοπαυσιακές (Από 20 Εμμηνόπαυση) Δεν εφαρμόζονται τα κριτήρια της WHO. Καλύτερα με βάση τα Z-scores παρά τα T-scores. Η οστεοπόρωση μπορεί να διαγνωσθεί αν συνυπάρχουν χαμηλή BMD και β θη αίτια χαμηλής BMD (πχ γλυκοκορτικοειδή, υπογοναδισμός, υπερπαραθυρεοειδισμός) ή παράγοντες ΚΚ. Η διάγνωση της οστεοπόρωσης δεν πρέπει να βασίζεται μόνο σε οστεοπυκνομετρικά κριτήρια.

Σκεπτικό για τη διάγνωση σε προεμμηνοπαυσιακές Οι προεμμηνοπαυσιακές δεν έχουν την ίδια συσχέτιση μεταξύ BMD και ΚΚ με τις μετεμμηνοπαυσιακές, επομένως δεν έχει εφαρμογή η κατάταξη της WHO. Μείζονες παράγοντες κινδύνου μπορούν να αυξήσουν τον ΚΚ σημαντικά, χωρίς να έχει μειωθεί απαραίτητα η οστική πυκνότητα.

Διάγνωση σε άνδρες (Άνω των 20) Τα κριτήρια της WHO δεν πρέπει να εφαρμόζονται καθ ολοκληρία στους άνδρες: Στους άνω των 65, χρησιμοποιείται το T-score και η διάγνωση της οστεοπόρωσης τίθεται αν το Tscore είναι 2.5. Μεταξύ 50 65 ετών, η διάγνωση της οστεοπόρωσης τίθεται αν το T-score είναι 2.5 και συνυπάρχουν και άλλοι παράγοντες ΚΚ. Η διάγνωση της οστεοπόρωσης σε άνδρες < 50 ετών δεν πρέπει να γίνεται μόνο βάσει της BMD.

Σκεπτικό για τη χρήση του Z- αντί του T-score σε προεμμην/κές, άνδρες 50-64 χωρίς παράγοντες κινδύνου & σε άνδρες 20-50 ετών Η χρήση του T-score υποδηλώνει μια συσχέτιση μεταξύ BMD και ΚΚ κάτι που μπορεί να μην ισχύει εδώ Δεν είναι δόκιμη η χρήση του T-score αν δεν έχει επιτευχθεί ακόμα η κορυφαία οστική μάζα. Ούτως ή άλλως στις ηλικίες αυτές, το Z-score και το T-score είναι παρόμοια Ανάγκη προτυποποίησης (Standarization)

Διάγνωση σε παιδιά (μέχρι 20) Όχι T-scores αλλά Z-scores (ούτε καν να εμφανίζονται). Η διάγνωση στα παιδιά δεν πρέπει να βασίζεται αποκλειστικά στη μέτρηση της BMD μόνο. Η φράση χαμηλή οστική πυκνότητα σε σχέση με τη χρονολογική ηλικία μόνο αν το Z-score < 2.0. Η βάση αναφοράς φυσιολογικών δεδομένων θα πρέπει να αναγράφεται στο report. Η ΟΜΣΣ και η ολόσωμη μέτρηση προτιμώνται σαν θέσεις μέτρησης.

Περιληπτικός Πίνακας χρήσης διαφόρων παραμέτρων για τη διάγνωση Μετεμ -κές T-score Προεμ -κές Άνδρες >65 Άνδρες 50-65 Άνδρες <50 Παιδιά Z-score Ιστορικό Κλινική

Guidelines Θεραπείας με βάση το T-score Περίληψη συστάσεων για χορήγηση θεραπείας από τη National Osteoporosis Foundation (NOF) & την American Assoc. of Clinical Endocrinologists (AACE) Profile Ασθενούς T-score NOF AACE Όχι παράγοντες κινδύνου < -2.0-2.5 Παράγοντες κινδύνου < -1.5-1.5 Οστεοπορωτικό #, Οικογενειακό ιστορικό #, κάπνισμα, χαμηλό βάρος (<57 Kg), κλπ. National Osteoporosis Foundation 1998. American Association of Clinical Endocrinologists 2001.

Εύρεση υποψηφίων για θεραπεία Δεν υπάρχει προς το παρόν παγκόσμια κοινή πολιτική για το screening για την ανεύρεση υποψηφίων για θεραπεία. Η DXA έχει χαμηλή ευαισθησία (detection rate) σε παραδεκτή ειδικότητα. Επομένως, ο ΚΚ είναι πολύ υψηλός όταν υπάρχει οστεοπόρωση, αλλά ο ΚΚ δεν είναι αμελητέος όταν η BMD είναι φυσιολογική. Αναζητείται επομένως στρατηγική κατά περίπτωση (case finding strategy)

Κατώφλι παρέμβασης Ο απόλυτος κίνδυνος εξαρτάται από την ηλικία, το προσδόκιμο επιβίωσης και τον παρόντα σχετικό κίνδυνο. Η International Osteoporosis Foundation και η WHO συνιστούν ότι ο κίνδυνος κατάγματος να εκφράζεται σαν απόλυτος κίνδυνος πχ για μια δεκαετία. Η περίοδος αυτή καλύπτει την πιθανή διάρκεια θεραπείας και τα οφέλη που μπορεί να συνεχίζονται και μετά τη διακοπή της.

Πότε πρέπει να γίνει επανάληψη?

Γιατί επαναλήψεις μετρήσεων της BMD? Παρακολούθηση της απάντησης στη θεραπεία Εύρημα: Αύξηση ή σταθεροποίηση των τιμών της BMD 2. Αξιολόγηση της έλλειψης απάντησης στη θεραπεία Εύρημα: Απώλεια της BMD = Επανεκτίμηση της αγωγής και έλεγχος για β θη οστεοπόρωση. 3. Παρακολούθηση ασθενών που δεν λαμβάνουν θεραπεία και που έχουν κίνδυνο οστικής απώλειας, προκειμένου να καθορισθεί αν χρειάζεται φαρμακευτική αγωγή. 1.

Κάθε πότε επανάληψη? Όταν η αναμενομένη μεταβολή της BMD ισούται ή υπερβαίνει την «Ελάχιστα Σημαντική Μεταβολή» Least Significant Change (LSC) Τα μεσοδιαστήματα καθορίζονται σύμφωνα με την κλινική εικόνα κάθε ασθενούς Περίπου ένα χρόνο μετά την αρχή ή την αλλαγή της θεραπείας Μεγαλύτερα διαστήματα όταν εγκατασταθεί το θεραπευτικό αποτέλεσμα Μικρότερα διαστήματα όταν αναμένεται ταχεία απώλεια οστού.

Least Significant Change Τυπική Ο1-Ο4: 3-4% Total proximal femur: 4-5% Στο δικό μας Ο1-Ο4: 2.58% (.022 g/cm2) Total proximal femur: 4.63% (.036 g/cm2)

Πάντοτε συγκρίνουμε την BMD Ποτέ τα T-scores

Database Αναφοράς Ελληνική database Uniform Caucasian database Ποιοτικός Έλεγχος Κάθε Εργαστήριο πρέπει να προσδιορίσει το σφάλμα της αναπαραγωγιμότητας (precision error) και να υπολογίσει την LSC. Δεν πρέπει να χρησιμοποιείται η τιμή του precision error που παρέχει ο κατασκευαστής.

Οι τιμές BMD από διάφορους κατασκευαστές δεν είναι συγκρίσιμες Διαφορετικές μέθοδοι παραγωγής διπλοενεργειακών φωτονίων Διαφορετική βαθμονόμηση (calibration) Διαφορετικοί ανιχνευτές Διαφορετικά edge detection software Διαφορετικές περιοχές ενδιαφέροντος

Τι να περιμένω από μια σωστή γνωμάτευση?

Baseline DXA Report: Ελάχιστες απαιτήσεις Δημογραφικά στοιχεία, Παραπέμπων, Λόγος μέτρησης Κατασκευαστής, μοντέλο μηχανήματος Ποιότητα εξέτασης, περιορισμοί (πχ γιατί δεν έγινε ή δεν περιλαμβάνεται μια ROI) Τιμές BMD σε g/cm2 για κάθε ROI, T-score και/ή το Z-score Τα κριτήρια της WHO για διάγνωση σε μετεμ/κές γυναίκες & άνδρες >65 ή άνδρες 50 65 με παράγοντες κινδύνου. Παράγοντες κινδύνου (προηγηθέντα μη τραυματικά #). Εκτίμηση του ΚΚ. Αν χρησιμοποιείται ο σχετικός ΚΚ να αναφέρεται ο πληθυσμός σύγκρισης (πχ, νεαροί ενήλικες ή συνομήλικοι). Η ISCD προτείνει τη χρήση του απόλυτου ΚΚ εφόσον είναι δυνατό. Συστάσεις για την αναγκαιότητα & χρόνο επανάληψης της μέτρησης.

DXA Report: Προαιρετικά στοιχεία Σύσταση για περαιτέρω έλεγχο με άλλες μεθόδους, πχ Ακτινογραφία, MRI, CT κλπ. Συστάσεις για φαρμακολογική ή μη φαρμακολογική θεραπεία. Σύγκριση του ποσοστού με βάση δεδομένων πληθυσμού αναφοράς. Σύσταση, εφόσον χρειάζεται, για περαιτέρω διερεύνηση β θων αιτίων οστεοπόρωσης.

Follow-Up DXA Report: Ελάχιστες Απαιτήσεις Αναφορά ποια προηγούμενη μέτρηση και ROI χρησιμοποιήθηκε για σύγκριση. Αναφορά στη LSC του Εργαστηρίου και τη στατιστική σημαντικότητα της σύγκρισης. Αν υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ των μετρήσεων, αυτή να αναφέρεται και σαν g/cm2 και σαν ποσοστό %. Σχόλια για κάθε μέτρηση που προσκομίζεται εκτός του Εργαστηρίου με αναφορά στον τύπο του μηχανήματος και την καταλληλότητα για σύγκριση. Συστάσεις για την αναγκαιότητα και το χρόνο επανάληψης της μέτρησης.

DXA Report: Τι δεν πρέπει να περιλαμβάνει Δήλωση ότι υπάρχει απώλεια οστού χωρίς γνώση προηγούμενης μέτρησης. Αναφορά ήπιας, μέτριας ή εκσεσημασμένης οστεοπενίας ή οστεοπόρωσης. Διαφορετικές διαγνώσεις για διαφορετικές ROI s (πχ, οστεοπενία στο ισχίο και οστεοπόρωση στη ΟΜΣΣ). Εκφράσεις όπως Η ασθενής έχει BMD που αντιστοιχεί στην ηλικία των 80 ετών, αν αυτή δεν είναι 80 ετών. Αποτελέσματα από ROI s που δεν είναι τεχνικά αξιόπιστες. Τη μεταβολή της BMD αν δεν είναι στατιστικά σημαντική βάσει της LSC.

Συμπεράσματα

Συμπέρασμα Η μέτρηση της οστικής μάζας με DXA παραμένει η μέθοδος αναφοράς (gold standard) για την εκτίμηση των ενήλικων ατόμων που έχουν κίνδυνο οστεοπόρωσης. Είναι η πλέον σημαντική παράμετρος για την εκτίμηση του κινδύνου κατάγματος που παραμένει το τελικό ζητούμενο στη διαγνωστική και θεραπευτική προσέγγιση της οστεοπόρωσης Ωστόσο το κατώφλι παρέμβασης θα πρέπει να βασίζεται στην πιθανότητα κατάγματος.

Συμπέρασμα ότι υπάρχει κατάχρηση στη χρήση, στη διάγνωση και στη θεραπεία δεν είναι αποκλειστική ευθύνη της οστικής πυκνομετρίας αλλά οφείλεται στην έλλειψη κριτικής θεώρησης από την ιατρική κοινότητα η οποία που βασίζεται περισσότερο στην τεχνολογία παρά στην κλινική ικανότητα και τη λογική επεξεργασία των δεδομένων. Απαιτείται επομένως επαΐων ερμηνευτής για τη σωστή αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της οστικής πυκνομετρίας. Το

Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής Ιατρική Σχολή Παν/μίου Αθηνών TeleDensitometry Βασικές Αποστολή των reports με fax ή e-mail Fax: 210-7462369 E-mail: melatron@otenet.gr Προχωρημένες HL7 interface DICOM image storage. http://alpha.mpl.uoa.gr/osteop/eisagogi.htm