ΕΡΜΗΝΕΙΑ DXA: ΤΕΧΝΙΚΑ ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ

Transcript

1 ΕΡΜΗΝΕΙΑ DXA: ΤΕΧΝΙΚΑ ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ Χρήστος Σ. Μπαλτάς (MD, PhD, Msc) Διευθυντής ΕΣΥ, Κέντρο Ακτινοδιαγνωστικών Απεικονίσεων, Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς» Επιστημονικός Συνεργάτης Εργαστηρίου Έρευνας Παθήσεων Μυοσκελετικού Συστήματος «Θ.Γαροφαλίδης»

2 ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ Οστεοπόρωση [οστούν + πώρωσις: φυσική διαδικασία με την οποία τα άκρα κατεαγότος οστού συνάπτονται με πωρώδη ύλη 1 ] -η πλέον συνήθης νοσολογική οντότητα των οστών-ορίζεται το σκελετικό σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από μείωση της οστικής αντοχής και αύξηση του κινδύνου # * 1 Γ. Μπαμπινιώτη: Ετυμολογικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας. Εκδόσεις: Κέντρο Λεξικολογίας, Αθήνα 2010 * NIH Consensus Development Panel on Osteoporosis Prevention, Diagnosis and Therapy: Osteoporosis prevention, diagnosis and therapy. JAMA 2001;85:

3 Οστική αντοχή [αντ + έχω: κρατώ κάτι μπροστά μου για προστασία 1 ]: ποιότητα οστού, οστική πυκνότητα/bmd * Οστική πυκνότητα/bmd κάθε ηλικιακής ομάδας καθορίζεται: μέγιστη οστική μάζα (~ 30 έτη) και τον ρυθμό οστικής απώλειας στην μετέπειτα ενήλικο ζωή Ποιότητα του οστού (ανεξάρτητη της BMD) περιλαμβάνει: βαθμό επιμετάλλωσης, μέγεθος κρυστάλλων υδροξυαπατίτη, δομή κολλαγόνου, ετερογένεια οστικής μικροαρχιτεκτονικής, συνεκτικότητα/μικροκατάγματα των οστεοδοκίδων-παράγοντες που δύσκολα έως αδύνατα μετρώνται στην καθημερινή κλινική πράξη ** 1 Γ. Μπαμπινιώτη: Ετυμολογικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας. Εκδόσεις: Κέντρο Λεξικολογίας, Αθήνα 2010 * NIH Consensus Development Panel on Osteoporosis Prevention, Diagnosis and Therapy: Osteoporosis prevention, diagnosis and therapy. JAMA 2001;85: ** North American Menopause Society/NAMS continuing medical education activity. Menopause 2006;13(3):

4 Ανιχνευτές (ανιχνεύουν 2 τύπους ιστών-οστά και μαλακά μόρια) Ασθενής δόση ακτινοβολίας (ασθενή), δόση σκεδάζουσας ακτινοβολίας (ακτινολόγο) Δέσμη ακτίνων Χ (γεωμετρία τύπου βεντάλιας) Πηγή ακτίνων Χ (απομονώνει 2 δέσμες συνεχούς φάσματος ακτινοβολίας)

5 ΠΑΡΑΔΟΧΕΣ (!!!) Περιεκτικότητα οστού σε μεταλλικά στοιχεία έμμεσος υπολογισμός οστικής πυκνότητας Το πάχος του οστού δέν ελέγχεται ικανοποιητικά, το αποτέλεσμα δέν αντιστοιχεί στην ποσότητα των ανόργανων αλάτων/μονάδα όγκου (αλλά/μονάδα επιφανείας): εντούτοις ονομάζεται μέση τιμή οστικής πυκνότητας (BMD/bone mineral density σε g/cm 2 ) BMD: ανάλογη της πραγματικής οστικής πυκνότητας/μάζας, εφόσον η σχέση κολλαγόνου προς υδροξυαπατίτη είναι σταθερή

6 BMD: K 1, K 2 σταθερές: περιγράφουν φυσικές ιδιότητες οστού και μαλακών μορίων I: ρυθμός ροής εξασθενημένων φωτονίων I o H: εντάσεις προσπιπτουσών δεσμών ακτινοβολίας υψηλής (H) ενέργειας I o L: εντάσεις προσπιπτουσών δεσμών ακτινοβολίας χαμηλής (L) ενέργειας

7 Ασθενείς με οστεοπορωτικά #: χαμηλότερη οστική πυκνότητα στην περιοχή του # (σε σύγκριση με φυσιολογικά άτομα της ιδίας ηλικίας) Δεν χρησιμοποιείται για διάγνωση #, αλλά για εκτίμηση κινδύνου μελλοντικού # Οστική πυκνομετρία: εκτιμά ποσότητα και όχι ποιότητα του οστίτη ιστού: πρόβλεψη μελλοντικού # με αρκετό ποσοστό λάθους

8 In vivo ακρίβεια και επαναληψιμότητα: Εμπειρία του εξεταστή Σωστή τοποθέτηση και επανατοποθέτηση του ασθενούς Σωστή αξιολόγηση και ανάλυση της εξέτασης

9 1) Πρακτική πλευρά: καλή ακρίβεια + σωστή επαναληψιμότητα απαραίτητες στον κλινικό ιατρό 2) Επαναληπτικές μετρήσεις πρέπει να γίνονται μόνο αν έχει εξασφαλιστεί ο ποιοτικός έλεγχος της μονάδος 3) Απαιτείται περισσότερο καλή επαναληψιμότητα (για εφικτή διαχρονική παρακολούθηση θεραπείας οστεοπορωτικού ασθενούς) 4) Κλινικές μελέτες ελέγχου θεραπείας: βασίζονται σε αποτελέσματα ορθών επαναληπτικών μετρήσεων οστικής πυκνότητας

10 ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΜΕΤΡΗΣΗΣ Οσφυϊκή μοίρα σπονδυλικής στήλης Προσοχή: Χρησιμοποιούνται και οι 4 σπόνδυλοι για ανάλυση Αποκλείονται: σπόνδυλοι με εντοπισμένη αλλοίωση, artifact ή διαφορά T-score > 1.0 από γειτονικό «κανονικό» σπόνδυλο Χρησιμοποιούνται 3 αν δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν 4 (ή μετρώνται από συγκεκριμένους οίκους μόνο 3), και 2 εάν δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν 3, ποτέ μόνο 1 σπόνδυλος Εάν υφίσταται μόνο ένας «κανονικός» σπόνδυλο μέτρηση σε άλλη ανατομική θέση *, ** * International Society for Clinical Densitometry Position Development Conference 2007 ** Ελληνικό Ίδρυμα Οστεοπόρωσης. Κατευθυντήριες γραμμές για τη διάγνωση και αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης στην Ελλάδα. Αθήνα 2009

11 Lateral DXA: Μόνο για παρακολούθηση και όχι για διάγνωση Υπερτιμήθηκε: η μέτρηση μόνο του σπονδυλικού σώματος (χωρίς σπονδυλικά τόξα/αποφύσεις) Επικάλυψη (σε πλάγια θέση) από λαγόνια οστά και κατώτερες πλευρές μετράται μόνο 1 σπονδυλικό σώμα (συνήθως Ο 3 ) Ακρίβεια/επαναληψιμότητα: πτωχές Μείωση ύψους σπονδυλικού σώματος σε DXA VFA *, ** * International Society for Clinical Densitometry Position Development Conference 2007 ** Genant HK et al: Comparison of semiquantitative visual and quantitative morphometric assessment of prevalent and incident vertebral fractures in osteoporosis: the Study of Osteoporotic Fractures Research Group. J Bone Miner Res 1996;11:

12 Αυχένας μηριαίου οστού (4 δομικά συστήματα: πρωτεύον/δευτερεύον σύστημα συμπίεσης και ελκυσμού Οστεοπόρωση: πρωϊμότερα εξαφανίζονται τα δευτερεύοντα συστήματα) Εκτίμηση Μήκους Άξονα Συμμετρίας/HAL (Hip Axis Length), FSI (Femur Strength Index), BMD distribution, CBM (Color Bone Mapping), ζώνες Gruen (πέριξ της περιπροθετικής οστικής ζώνης) *, ** * Crabtree NJ et al: Improving risk assessment: Hip geometry, bone mineral distribution and bone strength in hip fracture cases and controls. The EPOS study. Osteoporos Int 2002;13:49-54 ** Faulkner LG et al: Femur strength index predicts hip fracture independent of bone density and hip axis length. Osteoporos Int 2006;17:

13 Εκτίμηση Μήκους Άξονα Συμμετρίας/HAL (Hip Axis Length): Σπουδαιότητα: ήπια ( SD), ισχυρή ( SD) Διαφορά HAL 10% (1 εκατ.) αυξάνει τον κίνδυνο # 50-80% Δεν συσχετίζεται με # ΣΣ ή αντιβραχίου Προσοχή: Εκτιμάται σε συνδυασμό με BMD και έτερους παράγοντες κινδύνου # * Ken Faulkner. Frequently Asked Questions Regarding Hip Axis Length (HAL) GE Lunar Corporation

14 Γιατί δεν εκτιμάται το τρίγωνο του Ward; Υπερεκτιμά την επίπτωση της οστεοπόρωσης Πρόκειται για μικρή περιοχή (~ μεσότητα του αυχένα του μηριαίου οστού) όπου η BMD παρουσιάζει την χαμηλότερη τιμή της Δεν πρόκειται για κάποια σαφώς αφοριζόμενη ανατομική θέση Έχει χαμηλή ακρίβεια/επαναληψιμότητα Δεν ανήκει στα αναγνωρισμένα κριτήρια από τον WHO * * International Society for Clinical Densitometry Position Development Conference 2007

15 Περιφερικό άκρο κερκίδας/ωλένης (pdxa) (Άπω τμήμα κερκίδας/ωλένης: 75% σπογγώδες, εγγύς τμήμα: 95% φλοιώδες Οστεοπόρωση: μεγαλύτερου βαθμού απώλεια σπογγώδους οστού) Μέτρηση στο 33% κερκίδας, μη επικρατούντος άκρου Ενδείξεις: Αδυναμία μέτρησης αυχένα μηριαίου οστού και ΟΜΣΣ Υπερπαραθυρεοειδισμός Υπέρβαροι ασθενείς Χρήσιμη στην εκτίμηση του κινδύνου #, δεν συνίσταται για παρακολούθηση * * International Society for Clinical Densitometry Position Development Conference 2007

16 Ολόσωμη μέτρηση Μέτρηση σύστασης μαλακών μορίων εκτιμώντας ξεχωριστά μύες και λίπος

17 (BMD/bone mineral density), (BMC/bone mineral content) Σημεία αναφοράς: T-score: μέση τιμή BMD στην υπό εξέταση περιοχή, υγιές νεαρό άτομο (20-35ετών), ιδίου φύλου, φυλής, λοιπών χαρακτηριστικών με αυτά του εξεταζομένου Z-score: μέση τιμή BMD στην υπό εξέταση περιοχή, σε υγιές άτομο ιδίου φύλου, φυλής, ηλικίας και λοιπών χαρακτηριστικών με αυτά του εξεταζoμένου * Βάση δεδομένων αναφοράς T-score: ομοιογενής πληθυσμός φυσιολογικών ή, λευκής φυλής (Καυκάσιες) έλεγχο ή ανεξαρτήτως εθνικοτήτων Βάση δεδομένων NHANES III ( λευκής φυλής ετών): έλεγχο στην περιοχή του ισχίου Βάση δεδομένων αναφοράς Ζ-score: ειδικός πληθυσμός με επαρκή δεδομένα αναφοράς (στοιχεία ανάλογα της εθνικότητας) *Lu Y et al: Classification of osteoporosis based on bone mineral densities. J Bone Miner Res 2001;16(5):

18 1) Μετεμμηνοπαυσιακές και ηλικίας > 50 ετών: Κατάταξη βάση T-score (σύσταση WHO) «Φυσιολογικός»: T-score έως -1 σταθερή απόκλιση/sd κάτω από αυτή των νεαρών ατόμων αναφοράς «Οστεοπενικός»: T-score από -1 έως -2.5 σταθερές αποκλίσεις/sd κάτω από αυτή των νεαρών ατόμων αναφοράς «Οστεοπορωτικός»: T-score -2.5 σταθερών αποκλίσεων κάτω από αυτή των νεαρών ατόμων αναφοράς «Εγκατεστημένη οστεοπόρωση»: T-score -2.5 σταθερών αποκλίσεων κάτω από αυτή των νεαρών ατόμων αναφοράς + 1 ή περισσοτέρων οστεοπορωτικών # *, **, *** * International Society for Clinical Densitometry Position Development Conference 2007 ** Ελληνικό Ίδρυμα Οστεοπόρωσης. Κατευθυντήριες γραμμές για τη διάγνωση και αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης στην Ελλάδα. Αθήνα 2009 *** Albanese C: Osteoporosi news. SIRM and 16 th ESSR Congress, June 11-13, 2009, Genova, Italy

19 2) Προεμμηνοπαυσιακές και ηλικίας < 50 ετών: Κατάταξη βάση Z-score «Μέσα στο αναμενόμενο για την ηλικία»: Z-score -2 «Κατώτερο του αναμενόμενου για την ηλικία»: Z-score -2 *, ** 3) Παιδιά: Αποκλειστικά παιδιατρικό ή βρεφικό πρόγραμμα (αναλόγως της ηλικίας) Κατάταξη βάση Z-score «Μέσα στο αναμενόμενο για την ηλικία»: Z-score -2 «Κατώτερο του αναμενόμενου για την ηλικία»: Z-score -2 *, **, ***, **** * International Society for Clinical Densitometry Position Development Conference 2007 ** Ελληνικό Ίδρυμα Οστεοπόρωσης. Κατευθυντήριες γραμμές για τη διάγνωση και αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης στην Ελλάδα. Αθήνα 2009 *** National Osteoporosis Society. A practical guide to bone densitometry in children. National Osteoporosis Society, 2004, Camerton, Bath, UK **** Binkovitz LA, Henwood MJ: Pediatric DXA: technique and interpretation. Pediatr Radiol 2007;37:21-31

20 Σε κάθε ασθενή ελέγχεται τόσο η ΟΜΣΣ, όσο και το μη επικρατούν ισχίο: εκτιμάται η χαμηλότερη ένδειξη Συγκρίνονται πάντα τιμές BMD και όχι T-score/Z-score *, ** * International Society for Clinical Densitometry Position Development Conference 2007 ** Ελληνικό Ίδρυμα Οστεοπόρωσης. Κατευθυντήριες γραμμές για τη διάγνωση και αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης στην Ελλάδα. Αθήνα 2009

21 * ** ** * Γ.Π.Λυρίτης: Οστεοπόρωση, Αθήνα 1996 ** Bone Densitometry in Clinical Practice, 2 nd Ed. 2004

22 Περιορισμοί: Η εκτίμηση της BMD μεταβάλλεται σημαντικά με την μεταβολή του μεγέθους του οστού, επειδή αναλογεί σε δισδιάστατη προβολή του οστού, με τις αποκλίσεις της τρίτης διάστασης να αγνοούνται (σημαντική αιτία συστηματικών σφαλμάτων, ειδικά στις περιπτώσεις που συγκρίνονται άτομα με διαφορετικό σωματότυπο) Δεν παρέχει πληροφορίες που αφορούν την γεωμετρική κατανομή και σύνθεση του φλοιώδους και σπογγώδους οστού Οι μετρήσεις επηρεάζονται από την σύνθεση των μαλακών ιστών που περιβάλουν το οστό (ειδικά σε ασθενικές μεγάλης ηλικίας γυναίκες μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικό σφάλμα, το οποίο φθάνει έως το 20%) *, ** * Russo CR et al: Aging bone in men and women: beyond changes in bone mineral density. Osteoporos Int 2003;14: ** Ελληνικό Ίδρυμα Οστεοπόρωσης. Εργαστηριακή προσέγγιση της οστεοπόρωσης και ποιοτική διασφάλιση των μετρήσεων. Αθήνα 2005

23 ΠΟΤΕ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΥΠΟΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΣΕ ΜΕΤΡΗΣΗ ΟΣΤΙΚΗΣ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑΣ ( / ) Ι ΗΛΙΚΙΑ < 50 ΕΤΩΝ: # χαμηλής βίας Υπογοναδισμός Πρώϊμη εμμηνόπαυση (<45 ετών) Σύνδρομο δυσαπορρόφησης Πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός Φαρμακευτική αγωγή σχετιζόμενη με απώλεια οστικής μάζας ή/και κίνδυνο # (στεροειδή, αναστολείς αρωματάσης κ.λ.π.) Έτερα παθολογικά νοσήματα σχετιζόμενα με απώλεια οστικής μάζας ή/και κίνδυνο # (ΡΑ, σύνδρομο Cushing, βαριά ΧΑΠ, σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 κ.λ.π.) * * Makras P, Vaiopoulos G, Lyritis; Greek National Medicine Agency guidelines for the diagnosis and treatment of osteoporosis in Greece. JMNI 2012;12(1):38-42

24 ΠΟΤΕ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΥΠΟΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΣΕ ΜΕΤΡΗΣΗ ΟΣΤΙΚΗΣ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑΣ ( / ) ΙΙ ΗΛΙΚΙΑ ΕΤΩΝ: # χαμηλής βίας μετά την ηλικία των 40 ετών # ισχίου γονέα Σπονδυλικό # ή/και οστεοπενική απεικόνιση οστών σε α/α Χαμηλό βάρος (< 60χγρ) ή/και απώλεια βάρους > 10% από το βάρος του ασθενή στην ηλικία των 25 ετών Κατανάλωση αλκοόλ ( 25-30γρ/ημέρα) ή/και κάπνισμα Έτεροι παράγοντες και νόσοι (όπως στην κατηγορία ηλικία < 50 ετών) ΗΛΙΚΙΑ > 65 ΕΤΩΝ: Όλοι οι άνδρες και γυναίκες * * Makras P, Vaiopoulos G, Lyritis; Greek National Medicine Agency guidelines for the diagnosis and treatment of osteoporosis in Greece. JMNI 2012;12(1):38-42

25 ΓΕΝΙΚΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ Απαραίτητες μετρήσεις DXA: 2 ανατομικές θέσεις (ΟΜΣΣ: Ο 1 -Ο 4, μη επικρατούν ισχίο: αυχένας και ολικό ισχίο), αξιολογούνται οι χαμηλότερες τιμές pdxa: ειδικές περιπτώσεις (αδυναμία μέτρησης στον αυχένα μηριαίου οστού και ΟΜΣΣ, υπερπαραθυρεοειδισμός, υπέρβαροι ασθενείς) Μετεμμηνοπαυσιακές χωρίς ένδειξη έναρξης θεραπείας: μέτρηση με DXA κάθε 2 έτη *, **, *** *International Society for Clinical Densitometry Position Development Conference 2007 **Ελληνικό Ίδρυμα Οστεοπόρωσης. Κατευθυντήριες γραμμές για τη διάγνωση και αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης στην Ελλάδα. Αθήνα 2009 *** Albanese C. Osteoporosi news. SIRM and 16 th ESSR Congress, June 11-13, 2009, Genova, Italy

26 Μετεμμηνοπαυσιακές υπό αγωγή: μέτρηση με DXA κάθε έτος (λόγοι συμμόρφωσης) Πολύ χαμηλές τιμές οστικής πυκνότητας με την μέθοδο DXA θέτουν την υποψία δευτεροπαθούς οστεοπόρωσης Ένδειξη μέτρησης οστικής πυκνότητας με DXA: άτομα οιασδήποτε ηλικίας, αμφοτέρων των φύλων, εφόσον κρίνεται ότι η μέτρηση αυτή θα συμβάλλει στη λήψη θεραπευτικής απόφασης *, ** *International Society for Clinical Densitometry Position Development Conference 2007 **Ελληνικό Ίδρυμα Οστεοπόρωσης. Κατευθυντήριες γραμμές για τη διάγνωση και αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης στην Ελλάδα. Αθήνα 2009

27 Αποτέλεσμα DXA: Μια μαγική εικόνα; απλά ένας αριθμός; ή μία ολοκληρωμένη διάγνωση;

28 40 ετών, βάρους 76 χλγρ, ύψους 182 εκατ. Ιστορικό: Τροχαίο, σπονδυλοδεσία Μέτρηση: ΟΜΣΣ, ισχίο, εξαιρούνται οι σπόνδυλοι Ο 3, Ο 4

29 ΣΣ (Ο 1 -Ο 2 ): T-score: -3.1, Ζ-score: -3.1 Ισχίο: ολικό T-score: -2.2, Ζ-score: -2.0 αυχένας T-score: -2.5, Ζ-score: -2.0 Γνωμάτευση: Μέτρηση «κατώτερη του αναμενόμενου για την ηλικία»

30 (μετ.) 70,2 ετών, βάρους 80 χλγρ, ύψους 152 εκατ Ιστορικό: Ελεύθερο Μέτρηση: ΟΜΣΣ, ισχίο

31 ΣΣ (Ο 1 -Ο 4 ): T-score: -2.4 Ισχίο: ολικό T-score: -1.5 αυχένας T-score: -2.5 Γνωμάτευση: Μέτρηση ενδεικτική οστεοπόρωσης

32 21 ετών, βάρους 145 χλγρ, ύψους 208 εκατ Ιστορικό: Γιγαντισμός Μέτρηση: ΟΜΣΣ, ισχίο

33 ΣΣ (Ο 1 -Ο 4 ): T-score: -1.7, Ζ-score: -1.6 Ισχίο: ολικό T-score: -1.1, Ζ-score: -0.9 αυχένας T-score: -0.3, Ζ-score: 0.2 Γνωμάτευση: Μέτρηση «μέσα στα αναμενόμενα για την ηλικία»

34 (μετ.) 53 ετών, βάρους 61 χλγρ, ύψους 167 εκατ Ιστορικό: Σπονδυλοδεσία Θ 12 -Ο 2 Μέτρηση: ΟΜΣΣ, ισχία, εξαιρούνται οι σπόνδυλοι Ο 1, Ο 2

35 ΣΣ (Ο 2 -Ο 4 ): T-score: -2.3 ΣΣ (Ο 3 -Ο 4 ): T-score: -2.4 (Δε) ισχίο: T-score: -1.9 (Αρ) ισχίο: T-score: -1.3 Λανθασμένη αξιολόγηση σπονδύλων Γνωμάτευση: Ουδεμία (!!!)

36 (μετ.) 83 ετών, βάρους 58 χλγρ, ύψους 160 εκατ Ιστορικό: Ελεύθερο Μέτρηση: Μόνο αρ. Ισχίο Γνωμάτευση: Ουδεμία (!!!) Ισχίο: αυχένας T-score: 1.43 α/α: δεν προσφέρεται για πρώϊμη διάγνωση οστεοπόρωσης (εάν προσκομίζεται θα πρέπει να αξιολογείται προσεκτικά!)

37

38 (μετ.) 21 ετών, βάρους 43 χλγρ, ύψους 158 εκατ Ιστορικό: Νευρογενής ανορεξία Μέτρηση: Μόνο ΟΜΣΣ Γνωμάτευση: Ουδεμία (!!!) ΣΣ: T-score: -3.2, Ζ-score: -3.0

39 34 ετών, βάρους 47 χλγρ, ύψους 153 εκατ Ιστορικό: Μεσογειακή αναιμία Μέτρηση: Μόνο ΟΜΣΣ Γνωμάτευση: Ουδεμία (!!!) ΣΣ(O 1 -O 4 ): Τ-score: -5.2, Ζ-score: -5.2 ΣΣ (O 1 -O 3 ): Ζ-score: -5.0

40 (μετ.) 54 ετών, βάρους 69 χλγρ, ύψους 140 εκατ Ιστορικό: Ελεύθερο Μέτρηση: Μόνο αρ. ισχίο Γνωμάτευση: Ισχίο: αυχένας T-score: -1.57

41 26 ετών, βάρους 53 χλγρ, ύψους 174 εκατ Ιστορικό: Ελεύθερο (!!!) Μέτρηση: Μόνο αρ. ισχίο Γνωμάτευση: Ισχίο: ολικό T-score: -4,01, Ζ-score: αυχένας T-score: -3.74, Ζ-score: -3.71

42 (μετ.) 58 ετών, βάρους 57 χλγρ, ύψους 162 εκατ Ιστορικό: Άγνωστο Μέτρηση: Μόνο ΟΜΣΣ Γνωμάτευση: Ουδεμία (!!!) ΣΣ(O 1 -O 4 ): Τ-score: -4.8, Ζ-score: -3.5 ΣΣ (O 2 -O 4 ): Τ-score : -5.03

43 32,8 ετών, βάρους 62 χλγρ, ύψους 174 εκατ. Ιστορικό: Τροχαίο, παραπληγία Μέτρηση: Μόνο δεξ. Ισχίο Γνωμάτευση: Ουδεμία (!!!) Σύγκριση με προηγούμενη εξέταση: Ισχίο: ολικό T-score: -4.6, Ζ-score: -4.3 αυχένας T-score: -4.1, Ζ-score: -3.8

44 62 ετών, βάρους 48 χλγρ, ύψους 146 εκατ Ιστορικό: Ελεύθερο Μέτρηση: Μόνο ΟΜΣΣ Γνωμάτευση: ΣΣ(O 2 -O 4 ): Τ-score: -2.38, Ζ-score: -1,35

45 (μετ.) 52,8 ετών, βάρους 69 χλγρ, ύψους 161 εκατ Ιστορικό: Ελεύθερο Μέτρηση: Μόνο ΟΜΣΣ ΣΣ(O 1 -O 4 ): Απαραίτητες δύο περιοχές μέτρησης

46 ΠΡΟΤΥΠΟ ΓΝΩΜΑΤΕΥΣΗΣ Στοιχεία εξεταζομένου (ονοματεπώνυμο, ηλικία, ημερομηνία εξέτασης) Οσφυϊκή Μοίρα Σπονδυλικής Στήλης + Αριστερό (Δεξιό) Ισχίο Πραγματοποιήθηκε μέτρηση οστικής πυκνότητας με την μέθοδο απορροφησιομετρίας διπλοενεργειακής δέσμης ακτίνων Χ (DXA) σε δύο (2) ανατομικές θέσεις (Ο.Μ.Σ.Σ. και μη επικρατούν ισχίο) και αξιολογήθηκε η χαμηλότερη τιμή 1,2. α) Οσφυϊκή Μοίρα Σπονδυλικής Στήλης Κατά την μέτρηση των Ο1 έως Ο4 υπολογίστηκε μέση τιμή οστικής πυκνότητας B.M.D.= gr/cm 2. Παρατηρείται σταθερή απόκλιση (T-score) μονάδες πάνω/κάτω από την μέση φυσιολογική τιμή ατόμου ηλικίας 25 ετών με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, ανάλογα με αυτά του εξεταζομένου (φύλο, βάρος, ύψος, φυλή, κ.λ.π.), σταθερή απόκλιση (Ζ-score) μονάδες πάνω/κάτω από την μέση φυσιολογική τιμή ατόμου ιδίας ηλικίας με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, ανάλογα με αυτά του εξεταζομένου (φύλο, βάρος, ύψος, φυλή, κ.λ.π.).

47 Αναλυτικά: 1) στον Ο1 σπόνδυλο παρατηρείται: B.M.D.= gr/cm 2, T-score, Ζ-score 2) στον Ο2 σπόνδυλο παρατηρείται: B.M.D.= gr/cm 2, T-score, Ζ-score 3) στον Ο3 σπόνδυλο παρατηρείται: B.M.D.= gr/cm 2, T-score, Ζ-score 4) στον Ο4 σπόνδυλο παρατηρείται: B.M.D.= gr/cm 2, T-score, Ζ-score Παρατηρήσεις: Ειδικότερα μέτρηση ενδεικτική φυσιολογικής οστικής πυκνότητας/οστεοπενίας (στα ανώτερα επίπεδα)/οστεοπόρωσης/προχωρημένης οστεοπόρωσης στον Ο1, αντίστοιχα για τον Ο2, Ο3 και Ο4 σπόνδυλο. Επισημαίνεται ποιος σπόνδυλος εξαιρείται και γιατί! β) Αριστερό (Δεξιό) Ισχίο Κατά την μέτρηση του αριστερού/δεξιού ισχίου υπολογίστηκε μέση τιμή οστικής πυκνότητας B.M.D.= gr/cm 2. Η χαμηλότερη τιμή σταθερής απόκλισης (T-score) μονάδες πάνω/κάτω από την μέση φυσιολογική τιμή εντοπίζεται στο ολικό ισχίο/στον αυχένα του μηριαίου, καθώς και σταθερή απόκλιση (Ζ-score) μονάδες πάνω/κάτω από την μέση φυσιολογική τιμή και εντοπίζεται στο ολικό ισχίο/στον αυχένα του μηριαίου.

48 Αναλυτικά: 1) στο ολικό ισχίο: B.M.D.= gr/cm 2, T-score, Ζ-score 2) στον αυχένα του μηριαίου: B.M.D.= gr/cm 2, T-score, Ζ-score Παρατηρήσεις: Σε ότι αφορά το αριστερό/δεξιό ισχίο μέτρηση ενδεικτική φυσιολογικής οστικής πυκνότητας/οστεοπενίας (στα ανώτερα επίπεδα)/ οστεοπόρωσης/προχωρημένης οστεοπόρωσης στο ολικό ισχίο και αντίστοιχα στον αυχένα του αριστερού/δεξιού μηριαίου. Επισημαίνονται ειδικές παρατηρήσεις (εκφυλιστικές αλλοιώσεις, HAL, ζώνες Gruen κ.λ.π.) Συμπέρασμα Η αξιολόγηση σε αμφότερες τις ανατομικές θέσεις μέτρησης της χαμηλότερης τιμής οστικής πυκνότητας (B.M.D.= gr/cm 2 ) και της σταθερής απόκλισης T-score/Ζ-score εντοπίζεται στην Ο.Μ.Σ.Σ./ολικό ισχίο/αυχένα του μηριαίου του αριστερού/δεξιού ισχίου είναι ενδεικτική φυσιολογικής οστικής πυκνότητας/οστεοπενίας/οστεοπόρωσης/«μέσα στα αναμενόμενα για την ηλικία»/«κατώτερη του αναμενομένου για την ηλικία».

49 Διαπιστούται βελτίωση της οστικής μάζας κατά % σε σύγκριση με προηγούμενη εξέταση από / /. Σημείωση: Η εξέταση δεν είναι μόνο απεικονιστική αλλά και μετρική. Συνιστάται συγκριτική μελέτη με απλές ακτινογραφίες εφ όσον ενδείκνυται κλινικά. 1 Ελληνικό Ίδρυμα Οστεοπόρωσης. Κατευθυντήριες γραμμές για τη διάγνωση και αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης στην Ελλάδα. Αθήνα International Society for Clinical Densitometry Position Development Conference, 2007 Ο ΙΑΤΡΟΣ

50 ΠΑΡΕΧΕΙ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΤΟ ΤΟΠΟΓΡΑΜΑ ΤΗΣ DXA;

51