Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Τμήμα Ψυχολογίας Πειραματική Ψυχολογία ΙΙ: Μάθηση-Μνήμη

Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Τμήμα Ψυχολογίας Πειραματική Ψυχολογία ΙΙ: Μάθηση-Μνήμη Εαρινό Εξάμηνο 2009-10 Διδάσκουσα: Ε. Μασούρα 1

Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 103 Πειραματική Ψυχολογία ΙΙ: Μάθηση Μνήμη Εαρινό εξάμηνο 2009-10 Τμήμα Ψυχολογίας Ε. Μασούρα. Βασική βιβλιογραφία 1. Μάνιου-Βακάλη, Μ. (1995). Μάθηση, μνήμη, λήθη. Θεσσαλονίκη: Art of Text. 2. Atkinson, R. L., Atkinson, R. C., Smith, E. E. Bem, D. J., & Nolen- Hoeksema, S. (2003). Εισαγωγή στην ψυχολογία του Hilgard. Τόμος Α. Αθήνα: Παπαζήσης. τα κεφάλαια: Μέρος Τέταρτο, Κεφάλαιο 7: Μάθηση και εξαρτημένη μάθηση (σελίδες 441-504). Μέρος Τέταρτο, Κεφάλαιο 8: Μνήμη (σελίδες 505-582). 3. Κωσταρίδου-Ευκλείδη, Α. (1984). Μάθηση μία συστηματική προσέγγιση του φαινομένου. Θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. 4. Cassells A. (1999). Μνήμη και λήθη. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. 2

Μάθηση, Μνήμη Πειραματική ψυχολογία. Μάθηση (Θεωρίες, φαινόμενα). = μόνιμη αλλαγή συμπεριφοράς μετά από εμπειρία ή άσκηση. Εθισμός= μη ανταπόκριση σε ερέθισμα. Κλασική εξαρτημένη μάθηση (I.Pavlov) Συντελεστική μάθηση (E.Thordike) Μάθηση από παρατήρηση (A.Bandura) Μνήμη Πως μελετούμε την μνήμη. Πόσεςμνήμεςέχουμε????? Αισθητήρια, βραχύχρονη, εργαζόμενη, μακρόχρονη, δηλωτική, αυτοβιογραφική, εικονική, επεισοδίων. 3

Μάθηση Κλασική εξαρτημένη μάθηση. = Ενίσχυση μίας σύνδεσης. Ivan Petrovitch Pavlov Τροφή στο στόμα > έκκριση σιέλου. Ανεξάρτητη αντίδραση Κομμάτι του βιολογικού μηχανισμού, ανεξάρτητη από την μάθηση. Εξαρτημένη αντίδραση Αποκτιέται με την μάθηση, από την εμπειρία. Ανεξάρτητος ερεθισμός - Ανεξάρτητη αντίδραση. Εξαρτημένος ερεθισμός - Εξαρτημένη αντίδραση. (Μάθηση) Παραδείγματα εξαρτημένης μάθησης. 4

Κλασικήεξαρτημένημάθηση Ivan Petrovitch Pavlov 5

Κλασικήεξαρτημένημάθηση 6

Κλασικήεξαρτημένημάθηση ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΕ(τροφή στο στόμα) ΑΑ(έκκριση σιέλου) ΕΕ (κουδούνι) καμία αντίδραση ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΕ (κουδούνι) + ΑΕ(τροφή στο στόμα) ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ μάθηση ΕΕ (κουδούνι) ΕΑ(έκκριση σιέλου) 7

ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 8

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 9

ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 10

Η καμπύλη της μάθησης 11

Μάθηση Μέτρηση της εξαρτημένης αντίδρασης (ΕΑ). Μέγεθος αντίδρασης. Πιθανότητα αντίδρασης. Χρόνος αντίδρασης. Καμπύλη της μάθησης. Εξαρτημένη αντίδραση δεύτερου βαθμού. 12

Κλασσική εξαρτημένη μάθηση Απόσβεση Η μάθηση δεν είναι μόνιμη! Η ΕΑ μπορεί σταδιακά να εξαφανιστεί αν το ΕΕ είναι παρόν μόνο του χωρίς το ΑΕ. Εκ-νέου-εξάρτηση Ούτε η απόσβεση είναι μόνιμη! Η εκ νέου εξάρτηση συντελείται πιο γρήγορα από ότι η αρχική μάθηση. Αυθόρμητη ανάκληση Μετά την απόσβεση ΕΕ > ΕΑ (μνήμη?). 13

Απόσβεση 14

Κλασσική εξαρτημένη μάθηση Γενίκευση του ερεθισμού Μερικά ΕΕ μοιάζουν μεταξύ τους. ΕΑ σε ένα αριθμό παρόμοιων ερεθισμάτων. Η καμπύλη της γενίκευσης. Διάκριση ερεθισμού Δεν είναι ίδια όλα τα ΕΕ. Προεκτάσεις εξαρτημένης μάθησης. Εξαρτημένος φόβος. Εξάρτηση συναισθηματικών αντιδράσεων. Μπορεί αυτό να εξηγήσει τις φοβίες στους ανθρώπους? 15

Γενίκευση ερεθισμού 16

Κλασσική εξαρτημένη μάθηση Σχέση μεταξύ ΕΑ και ΑΑ. ΕΑ= κατάσταση ετοιμότητας/ προετοιμασία. Εξαρτημένη μάθηση και χρήση ουσιών. π.χ. ινσουλίνη Αντιστάθμιση Εξαρτημένη μάθηση και χρήση ναρκωτικών ουσιών. 17

Εξαρτημένη μάθηση και χρήση ναρκωτικών ουσιών. 18

Ενεργητικήήσυντελεστικήμάθηση Απλή μάθηση (εθισμός ). Ενεργητική μάθηση= αντίδραση που οδηγεί στην επίτευξη στόχου (π.χ. ζώα). 19

Διαφορές-ομοιότητες Κλασική μάθηση Το ΑΕ δεν εξαρτάται από την αντίδραση. Πάντα ακολουθεί τροφή είτε υπάρξει αντίδραση είτε όχι. Η ΕΑ προκαλείται από το ΕΕ. Ενεργητική μάθηση Η ενίσχυση εξαρτάται από την αντίδραση. Ενίσχυση (επιβράβευση) μόνο για τη σωστή αντίδραση. Η αντίδραση εξαρτάται απότοίδιοτοζώο. 20

Ενεργητικήήσυντελεστικήμάθηση 21

Ενεργητικήήσυντελεστικήμάθηση 22

Edward Thordike 23

Ενεργητικήήσυντελεστικήμάθηση Δαρβίνος-έχουμε κοινούς προγόνους με τα ζώα. Σκέφτονται τα ζώα? Edward Thordike Πεινασμένες γάτες σε Puzzle box. Μάθηση. Κατανόηση???? ΟΧΙ. Τί μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα μία τυχαία αντίδραση να επαναληφθεί? Μία συνέπεια, μία επιβράβευση, μία ενίσχυση! 24

Η καμπύλη της μάθησης για μία από τις γάτες του Thordike. 25

Ο νόμος του αποτελέσματος Ο νόμος του αποτελέσματος είναι συμβατός με τη θεωρία για την εξέλιξη των ειδών. Skinner Skinner s box. Ενίσχυση (τροφή). Τιμωρία (ηλεκτρισμός). 26

Συντελεστική μάθηση Συντελεστική μάθηση Θετική ενίσχυση = το ζώο επιζητά το ερέθισμα. Αρνητική ενίσχυση = το ζώο αποφεύγει το ερέθισμα. Διάκριση του ερεθίσματος. Μορφοποίηση της συμπεριφοράς. Βαθμιαίες προσεγγίσεις. Εξαρτημένος ενισχυτής. 27

Συντελεστική μάθηση. 28

Θετική και αρνητική ενίσχυση Τί αποτελεί ενισχυτή? Ότι καλύπτει τις Βιολογικές ανάγκες. Εσωτερικά / εξωτερικά κίνητρα. Πόσο σημαντική είναι η ενίσχυση για τη συμπεριφορά? Τιμωρία και νόμος του αποτελέσματος. 29

Συντελεστική μάθηση 30

Προγράμματα ενίσχυσης Μερική ενίσχυση Αμετάβλητο αναλογικά (ΑΑ1, ΑΑ2, ΑΑ3) π.χ. στο εργαστήριο. Μεταβλητό αναλογικά (ΜΑ5,ΜΑ15, ΜΑ20) π.χ. στο καζίνο. Αμετάβλητο χρονικά (ΑΧ24). Μεταβλητό χρονικά (ΜΧ24, ΜΧ48, ΜΧ72). 31

Προγράμματα ενίσχυσης 32

Προγράμματα ενίσχυσης 33

Μάθηση και απόκτηση γνώσης Πώς γίνεται η σύνδεση ανάμεσα σε ΑΕ και ΕΕ στην κλασική εξαρτημένη μάθηση? Χρονική συνάφεια. Το ανεξάρτητο ερέθισμα μπορεί να ακολουθεί ή να προηγείται. Ενδεχόμενη σχέση. Παρουσία ή απουσία τροφής (πιθανότητα). 34

Ανάσχεση (Kamin, 1969) Ανάσχεση (Kamin, 1969) Στάδιο 1 Στάδιο 2 Τεστ Αποτελέσματα Ι Θόρυβος-σοκ Θόρυβος-φως-σοκ Φως Όχι φόβος ΙΙ Θόρυβος-φως-σοκ φως Φόβος 35

Λανθάνουσα μάθηση (Toman, 1930) Επίκτητη αίσθηση αδυναμίας Έλεγχος του περιβάλλοντος Μάθηση με μία μόνο δοκιμή! Γενικοί και ειδικοί νόμοι της μάθησης 36

Μάθηση με μία μόνο δοκιμή! 37

Ενδεχόμενη σχέση Πώς γίνεται η σύνδεση ανάμεσα σε ΑΕ και ΕΕ? Ενδεχόμενη σχέση και συνάφεια. Ανάσχεση (Kamin, 1969). Λανθάνουσα μάθηση Απόκτηση γνώσης χωρίς αλλαγή συμπεριφοράς (Rescola, 1985). 38

Έλεγχος της αντίδρασης 39

Μαθημένη μη αναζήτηση βοήθειας (Επίκτητη αίσθηση αδυναμίας). Κατάθλιψη. Αποστροφή σε μία γεύση. Μάθηση με μία μόνο δοκιμή! Αποστροφή σε μία γεύση στους ανθρώπους. 40

Γενικοί και ειδικοί κανόνες μάθησης Η μάθηση στις πλανάριες Ενόραση W. Kohler D. Premack Κοινωνική μάθηση 41

Ενόραση 43

Κοινωνική μάθηση (Bandura, 1965) Μάθηση από παρατήρηση/ μίμηση προτύπου. -μάθηση αλτρουιστικής συμπεριφοράς (Schroeder et al., 1995). -μάθηση φοβίας (Cook & Mineka, 1987). Η παρακολούθηση βίας στην TV -μελέτη περιπτώσεων. -συντελεστές συσχέτισης. -πειράματα στο εργαστήριο. τι να πιστέψουμε? 44

Μάθηση Δεοντολογικοί περιορισμοί. Μάθηση και διδασκαλία. Μηχανές μάθησης. Μάθηση στα ζώα. Ενόραση. Βιολογικές βάσεις της μάθησης. Δομικέςαλλαγέςστιςσυνάψεις. 45

Βιολογικές βάσεις της μάθησης 46

Βιολογικές βάσεις της μάθησης 47

Μνήμη: εισαγωγή Τι είναι η μνήμη? Η γνωστική διαδικασία απόκτησης και συγκράτησης πληροφοριών και το γνωστικό σύστημα που είναι υπεύθυνο για την αποθήκευση αυτών των πληροφοριών. Ο τρόπος με το οποίο καταγράφουμε τα γεγονότα της ζωής μας καθώς και η γνώση και οι δεξιότητες που αποκτούμε από αυτά τα γεγονότα.. Πως είναι η ζωή χωρίς μνήμη? Βραχύχρονη Μακρόχρονη επεισοδίων (Γεγονότα) Σημασιολογική (έννοιες) έκδηλη συνειδητή άδηλη ασυνείδητη 48

Μνήμη: μελετώντας την μνήμη Βραχύχρονη και μακρόχρονη Διαφορές στην χωρητικότητα: βραχύχρονη=7+2 μακρόχρονη= απεριόριστη. το μεγαλύτερο μέρος των πληροφοριών χάνεται απ την βραχύχρονη μνήμη. πώς? εξασθένηση (παθητική φθορά) ήπαρεμβολή. Φαινόμενα της βραχύχρονης μνήμης α. Επίδραση του πρόσφατου και της προτεραιότητας. β. Ο αριθμός των συνόλων. γιατί? Ο μαγικός αριθμός 7. 49

Μνήμη: τα στάδια ανάκληση κωδικοποίηση αποθήκευση Ανάκτηση/ ανάπλαση αναγνώριση εκμάθηση μνημονικό ίχνος προσπάθεια να θυμηθώ 50

Μνήμη: κωδικοποίηση 1 Οι πληροφορίες περνάνε από την βραχύχρονη μνήμη στην μακρόχρονη μνήμη πώς? αυτομάτως? Είναι θέμα χρόνου ή πώς χρησιμοποιείται ο χρόνος? 1. Η «μεταφορά» εξαρτάται από το πόσο χρόνο η πληροφορία συγκρατείται στην βραχύχρονη μνήμη. 2. Από το βάθος της επεξεργασίας. Ρηχή και βαθύτερη επεξεργασία. (Craik and Lockhart, 1972). 3. Από τον τρόπο οργάνωσης. (Ericsson, Chase and Falcon, 1980).Το κομμάτιασμα της πληροφορίας σε σύνολα καλυτερεύει την επίδοση. 51

Μνήμη: κωδικοποίηση 2 ΟΜΩΣ: 1. Η επανάληψη συντήρησης (ή διατήρησης) δεν έχει καμία αξία. 1979) 2. Όσο περισσότερο προσέχουμε τόσο περισσότερο θυμόμαστε. (Baddeley, 1978). 3. Μνημονική. Πώς οι νοερές εικόνες μπορούν να βοηθήσουν?? (Craik and Watkins, 1973; Nickerson and Adams, Η βραχύχρονη μνήμη όχι μόνο αποθηκεύει αλλά και επεξεργάζεται τις πληροφορίες 52

Μνήμη: κωδικοποίηση 3 Μνημονική /μνημονικά μέσα /μνημονική βοήθεια Μνημονική βοήθεια με λεκτική οργάνωση. π.χ. Τα Ομηρικά έπη Μνημονική βοήθεια βασισμένη σε νοερές εικόνες. π.χ. Ημέθοδοςloci Τα μνημονικά μέσα είναι χρήσιμα στην καθημερινή ζωή. π.χ. Εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας 53

Μνήμη: ανάκτηση 1 Η ανάκτηση εξαρτάται από την κωδικοποίηση το φαινόμενο του γενικού πλαισίου (Golden and Baddely, 1975). επανάληψη επεξεργασίας (ή εμπλουτισμού)(craik and Tulving, 1975). Έκδηλη μνήμη Άδηλη μνήμη Ανάκληση/αναγνώριση Ανάκληση/αναγνώριση χωρίς συναίσθηση σ συναίσθηση Εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά του Ερεθίσματος. Δεν εξαρτάται. Καλυτερεύει με εξάσκηση. Δεν καλυτερεύει με εξάσκηση Συνειδητή. Ασυνείδητη Ελεγχόμενη. Αυτόματη 54

Μνήμη: λήθη 1 Γιατί ξεχνάμε?? Η καμπύλη της λήθης.» Φθορά του μνημονικού ίχνους» παρεμβολή» Αποτυχία ανάπλασης (παιδική αμνησία)» Μνήμη μαρτύρων (καταθέσεις στην αστυνομία) Διαταραχές της μνήμης» Εμπροσθοδρομική αμνησία (korsakof s syndrome)» Οπισθοδρομική αμνησία» Η περίπτωση H.M. 55

Μνήμη Η νοητική διαδικασία της απόκτησης και διατήρησης πληροφοριών, που μπορούν να αποθηκευτούν για μετέπειτα ανάκληση καιτογνωστικόσύστημαπου επιτρέπει αυτή τη διαδικασία. Αισθητηριακή μνήμη Βραχύχρονη μνήμη Μακρόχρονη μνήμη Ακουστική αισθητηριακή μνήμη Οπτική αισθητηριακή μνήμη 56

Μνήμη Βραχύχρονη Μακρόχρονη Έκδηλη /άδηλη Επεισοδίων, αυτοβιογραφική/ σημασιολογική Βραχύχρονη μνήμη Το φαινόμενο του πρόσφατου και της προτεραιότητας. Τα μνημονευτικά κομμάτια. 57

Μνήμη Τα στάδια της μνήμης κωδικοποίηση αποθήκευση ανάκτηση (ανάκληση, αναγνώριση) Η θεωρία των επιπέδων επεξεργασίας επανάληψη συντήρησης επανάληψη εμπλουτισμού μνήμη εξαρτώμενη από το περιβαλλοντολογικό (γενικό) πλαίσιο Μνημονικά τεχνάσματα μέθοδος των θέσεων μέθοδος της λέξης κλειδί 58

Η λειτουργία της μνήμης Ερέθισμα Αισθητηριακή καταγραφή Βραχύχρονη μνήμη επανάληψη Μακρόχρονη μνήμη λήθη 59

Η χωρητικότητα της βραχύχρονης μνήμης 60

Επανάληψη συντήρησης-επανάληψη εμπλουτισμού 61

Το φαινόμενο του πρόσφατου και της προτεραιότητας. 62

Η καμπύλη της λήθης 65

Παιδική αμνησία 66

Οι βιολογικές βάσεις της μνήμης 67

Μνήμη επεισοδίων 68

Μνήμη επεισοδίων 69

Το φαινόμενο της πρώτης και της τελευταίας θέσης 70

Το μοντέλο της εργαζόμενης μνήμης Οπτικο-χωρικό σημειωματάριο Κεντρικός επεξεργαστής Φωνολογικό κύκλωμα 71

(Brooks, 1968) "No, yes, no, no, yes, no, no, no, no yes." "The bird in the hand is not in the bush." 72

(Brooks, 1968) "No, yes, no, no, yes, no, no, no, no yes." "The bird in the hand is not in the bush." 73

(Brooks, 1968) " Yes, yes, yes, no, no, no, no, no, yes. F 74

Μακρόχρονη μνήμη Είδη μακρόχρονης μνήμης Μνήμη επεισοδίων Σημασιολογική μνήμη 76

Μακρόχρονη μνήμη Δεν πρόκειται για ένα ενιαίο σύστημα αλλά για περισσότερα μνημονικά συστήματα. Δεδομένα από αμνησίκακους ασθενείς Περίπτωση του K.C. Αδυναμία να θυμηθεί προσωπικά του δεδομένα (Tulving, 1972) Δεδομένα για διαφορετικά τμήματα του εγκεφάλου που ενεργοποιούνται. 77

Μακρόχρονη μνήμη Μνήμη επεισοδίων= αυτοβιογραφικές εμπειρίες των γεγονότων της ζωής /θυμάμαι (Tulving, 1972). Σημασιολογική μνήμη= γενικές γνώσεις για τον κόσμο /ξέρω (λεξιλόγιο, κανόνες της γλώσσας) (Tulving, 1989). Μεταμνήμη= γνώση για την λειτουργία της μνήμης, πώς δουλεύει πότε αποτυχαίνει. Μνημονική= τεχνάσματα, μέθοδοι και στρατηγικές. Λήθη (Ebbinghaus, 1885). 78

Η οργάνωση της γνώσης στη μακρόχρονη μνήμη Μνήμη επεισοδίων Επανάληψη>οργάνωση>νοητικές εικόνες Επανάληψη: η εσκεμμένη ανακύκλωση των πληροφοριών της βραχύχρονης μνήμης για καλύτερη συγκράτηση Επανάληψη διατήρησης Επανάληψη εμπλουτισμού 79

Η οργάνωση της γνώσης στη μακρόχρονη μνήμη Οργάνωση:δόμηση των πληροφοριών καθώς εγγράφονται στη μνήμη. Όταν οι πληροφορίες είναι καλά οργανωμένες η ανάκληση είναι καλύτερη. Οι οργάνωση των πληροφοριών είναι μνημονική τεχνική? (Bower et al., 1969; Tulving, 1962). 80

Ανάκτηση πληροφοριών και μνήμη επεισοδίων Φθορά του μνημονικού ίχνους (McGeoch, 1932) Παρεμβολή. Αυτοβιογραφικές μνήμες (Bahrick, 1975). Πόσο περιορισμένη είναι η ανθρώπινη μνήμη; (Conway, 1991). 81

Η καμπύλη της λήθης 82

Λήθη Η στιγμή που συνειδητοποιούμε πιο ξεκάθαρα τη λειτουργίατηςμνήμηςμαςείναιόταναυτή αποτυχαίνει Η καμπύλη της λήθης (Ebbinghaus) Ξεχνώντας μία ξένη γλώσσα Γιατί ξεχνάμε? Η φθορά του μνημονικού ίχνους Ύπνος και λήθη (αποκρυστάλλωση ή αποτροπή παρεμβολής?) παρεμβολή -αναδρομική, προδρομική- 83

Αμνησία Μελετώντας τις διαταραχές της μνήμης οπισθοδρομική # εμπροσθοδρομική αμνησία Το αμνησίκακο σύνδρομο:λειτουργικά χαρακτηριστικά» Εργαζόμενη μνήμη =ανέπαφη» Μακρόχρονη μνήμη = δυσκολίες στην αποτύπωση καινούργιων επεισοδίων.» Σημασιολογική μνήμη = αμείωτη» Αυτοβιογραφική = φτωχή 84

Μακρόχρονη μνήμη Η αποθήκευση της γνώσης στην μνήμη. Πόσες πληροφορίες μπορούμε να συγκρατήσουμε στην μακρόχρονη μνήμη. Ησημασιολογικήμνήμη. Πώς οργανώνουμε τις έννοιες. Το ιεραρχικό κύκλωμα (Collins & Cuillian, 1969). Τί αποθηκεύουμε λέξεις ή έννοιες? Η θεωρία της εξάπλωσης της δραστηριοποίησης. Διαταραχές της σημασιολογικής μνήμης. 86

Παρεμβολή 87

Παρεμβολή 88

Η σημασιολογική μνήμη. ζώο έχει δέρμα κινείται τρώει αναπνέει έχει φτερά έχει λέπια πουλί πετάει ψάρι κολυμπάει έχει πούπουλα έχει βράγχια καναρίνι κελαηδάει στρουθοκάμηλος είναι ψηλή καρχαρίας δαγκώνει σολομός έχει λεπτά πόδια είναι επικίνδυνος είναι ροζ είναι κίτρινο δεν πετάει 89

Είναι αξιόπιστη η μνήμη μας? 90

Αθώος ή ένοχος? Η μνήμη των αυτόπτων μαρτύρων ΗυπόθεσηGeorge Davis Αναγνωρίστηκε από έναν αυτόπτη μάρτυρα που τον είχε δει από μακριά 11 μήνες πριν. Ο αυτόπτης μάρτυρας είχε δει φωτογραφία του Davis πριν τον αναγνωρίσει. Καταδικάστηκε-η οικογένειά του διαμαρτυρήθηκε έντονα και το δικαστήριο επανεξέταση την κατάθεση του μάρτυρα (την βρήκε ανεπαρκή)-αθωώθηκε-αμέσως μετά συλλήφθηκε για άλλο έγκλημα και καταδικάστηκε-κανείς δεν διαμαρτυρήθηκε. 94

Μνήμη μαρτύρων Αθώος ή ένοχος? ΗυπόθεσηGeorge Davis Αναγνωρίστηκε από έναν αυτόπτη μάρτυρα που τον είχε δει από μακριά 11 μήνες πριν. Ο αυτόπτης μάρτυρας είχε δει φωτογραφία του Davis πριν τον αναγνωρίσει. Καταδικάστηκε -η οικογένειά του διαμαρτυρήθηκε έντονα και το δικαστήριο επανεξέταση την κατάθεση του μάρτυρα (την βρήκε ανεπαρκή)- αθωώθηκε -αμέσως μετά συλλήφθηκε για άλλο έγκλημα και καταδικάστηκε-κανείς δεν διαμαρτυρήθηκε. 95

Μνήμη μαρτύρων ΗυπόθεσηSandy και Lonnie Sawyer 1965 ληστεία στο Νότια Καρολίνα Το θύμα περιέγραψε τους ληστές (οδηγούσαν άσπρο αυτοκίνητο, ο ένας έμοιαζε Μεξικάνος και ο άλλος είχε ζητήσει δουλειά στο μαγαζί πριν από καιρό. Το θύμα ανανώρισε τους ληστές στα πρόσωπα των Sawyers (δεν έμοιαζαν με την περιγραφή και είχαν άλλοθι). 10 χρόνια μετά ένας κατάδικος των φυλακών ο Robert Thomas ομολόγησε οτι αυτός είχε διαπράξει την ληστεία. 96