«ΣΥΝΤΑΞΗ ΕΔΑΦΟΑΟΓΙΚΟΥ ΧΑΡΤΗ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΕΔΑΦΩΝ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΑΡΤΑΣ»

Α.Τ.Ε.Ι. ΗΠΕΙΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ: ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ «ΣΥΝΤΑΞΗ ΕΔΑΦΟΑΟΓΙΚΟΥ ΧΑΡΤΗ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΕΔΑΦΩΝ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΑΡΤΑΣ» Ε.Π.Ε.Α.Ε.Κ. II ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ II - ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΣΤΑ ΤΕΙ (ΕΕΟΤ) Υ Π Ο Υ Ρ Γ Ε ΙΟ Ε Θ Ν ΙΚ Η Σ Π Α ΙΔ Ε ΙΑ Σ Κ Α Ι Β Ρ Η Ι Χ Ε Υ Μ Α Τ Ο Ν Ε ΙΔ ΙΚ Η Υ Π Η Ρ Ε Σ ΙΑ Δ ΙΑ Χ Ε ΙΡ ΙΣ Η Σ Ε Π Ε Α Ε Κ Ε Υ Ρ Ο Π Α Ϊ Κ Η ΕΝΟΣΗ Σ Υ Γ Χ Ρ Η Μ Α Τ Ο Δ Ο Τ Η Σ Η Ε Υ Ρ Ο Π Α ΪΚ Ο YA M EIQ Π Ε Ρ Ι Φ Ε Ρ Ε Ι Α Κ Η Σ Α Ν Α Π ΙΥ ΙΗ Σ Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΣΤΗΝ KOI Ε πιχειρησιακό Πρόγί Ε κπ αίδ ευ σης κα ΑΡΤΑ 2008

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ Μαλισιόβας Νικόλαος Καθηγητής Τμήματος Φυτικής Παραγωγής ΤΕΙ Ηπείρου Καρυώτης Θεόδωρος Γεωπόνος Εδαφολόγος, Ερευνητής A ' ΙΧΤΕΛ - ΕΘΙΑΓΕ Λάρισας Χαρούλης Αθανάσιος Γ εωπόνος, Ερευνητής Β ' (υποψήφιος διδάκτωρ) ΙΧΤΕΛ ΕΘΙΑΓΕ Λάρισας Παναγόπουλος Ανδρέας Υδρογεωλόγος Ερευνητής Β ' ΕΘΙΑΓΕ - Ινστιτούτο Εγγείων Βελτιώσεων Θεοχάρης Μενέλαος Επίκουρος Καθηγητής Τμήματος Φυτικής Παραγωγής ΤΕΙ Ηπείρου Πετρόπουλος Νικόλαος Καθηγητής Εφαρμογών Τμήματος Ανθοκομίας - Αρχιτεκτονικής Τοπίου ΤΕΙ Ηπείρου Μητσιμπόνας Θεόδωρός Ερευνητής Β ' ΙΧΤΕΛ - ΕΘΙΑΓΕ Λάρισας Νταλαμάγκος Χρυσόστομος Γεωπόνος M.Sc. Επιστημονικός Συνεργάτης Τ.Ε.Ι. Ηπείρου. Κομνηνού Ελισσάβετ Τεχν. Γεωπόνος Φυτ. Παραγωγής, Εργ. Συνεργάτης ΤΕΙ Ηπείρου. Μαντζούτσος Ιωάννης Τεχνολόγος Γεωπόνος Φυ τ. Παραγωγής, Εργ. Συνεργάτης ΤΕΙ Ηπείρου. Πάνου Όλγα Τεχν Γεωπόνος Φυτ. Παραγωγής, Εργ. Συνεργάτης του ΤΕΙ Ηπείρου.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Είναι γνωστό ότι ελάχιστα μόνο εδάφη είναι τόσο καλά εφοδιασμένα με θρεπτικά στοιχεία, ώστε να μπορούν να δώσουν αυξημένη παραγωγή για πολλά χρόνια, χωρίς να προστεθούν σε αυτά θρεπτικά στοιχεία μέσω λιπασμάτων. Κανένα σύστημα εδάφους δεν μπορεί να διασφαλίσει επ άπειρον την παραγωγή. Από τα πιο πρωτόγονα ακόμα συστήματα καλλιέργειας παρατηρήθηκε κάποια μορφή ΛΙΠΑΝΣΗΣ προκειμένου το έδαφος να εμπλουτιστεί με τα απαραίτητα ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ. Η συγκέντρωση των θρεπτικών στοιχείων του εδάφους είναι από τους βασικότερους παράγοντες της ΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑΣ του. Κατά συνέπεια ο προσδιορισμός της στάθμης των θρεπτικών στοιχείων στο έδαφος αποτελεί ουσιαστικό εργαλείο για την σύνταξη πρότασης Λιπαντικής Αγωγής, η οποία στοχεύει τόσο στην αύξηση της ποσότητας όσο και στην διασφάλιση της ποιότητας της παραγωγής. ΑΡΓΟΙ ΠΟΥ ΕΠΙΒΑΛΛΟΥΝ ΤΗ ΛΙΠΑΝΣΗ: Αναβάθμιση του εδάφους ως θρεπτικό υπόστρωμα Συμπλήρωση των φυσικών θρεπτικών στοιχείων που λείπουν Αντικατάσταση θρεπτικών στοιχείων του εδάφους που καταναλώθηκαν από την καλλιέργεια ή που έχουν χαθεί από άλλες αίτιες (έκπλυση, εξαέρωση) Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η λίπανση είναι απαραίτητη και προκειμένου να είναι αποτελεσματική για την παραγωγή, θα πρέπει να είναι και σωστά προγραμματισμένη. ΛΟΓΟΙ ΠΟΥ ΕΠΙΒΑΛΛΟΥΝ ΤΗΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΕΝΗ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜ ΑΤΙΚΗ ΛΙΠΑΝΣΗ: Η ανάγκη για αύξηση της παραγωγής προκειμένου να εξασφαλιστεί κάποιο κέρδος από τη συνεχώς φθίνουσα καλλιεργήσιμη γη Οι αυξημένες τιμές λιπασμάτων λόγω του υψηλού κόστους παραγωγής τους Η προστασία του περιβάλλοντος από την περιττή λίπανση Οι παραπάνω λόγοι μας κατευθύνουν αφ ενός στον περιορισμό της απαραίτητης λίπανσης και αφ ετέρου στο να γίνεται ορθολογική χρήση λιπασμάτων όπου διαπιστώνεται έλλειψη θρεπτικών στοιχείων. 3

Η ελλιπής λίπανση είναι ακόμα και σήμερα (μετά από 100 χρόνια στατιστικής μελέτης) μια από τις αιτίες που το γενετικό δυναμικό των νέων ποικιλιών δεν μπορεί να αξιοποιηθεί πλήρως. Η λίπανση που θα δώσει αυξημένη παραγωγή δεν μπορεί πλέον να είναι υπόθεση ρουτίνας και να γίνεται με απλές συνταγές, αλλά πρέπει να εφαρμόζεται λαμβάνοντας υπόψη τα εξής: Τις διαφορετικές απαιτήσεις λόγω καλλιέργειας νέων ποικιλιών Τις διαφορετικές εδαφολογικές και κλιματολογικές συνθήκες Την ανάλυση του εδάφους για τον προσδιορισμό των βασικότερων φυσικοχημικών παραμέτρων του. Η πολλαπλή επίδραση της λίπανσης περιγράφεται στο σχήμα που ακολουθεί: Παραγωγή (Περισσότερες τροφές και πρώτες ύλες) Απόδοση xnc παοανωγικ (ωθηνιί τοοωή) A Αυξάνει Παρεμποδίζει την αλόγιστη εκμετάλλευση του εδάφους Αυίάνει τη Γονιιιότητα του εδάωοικ 4

Ένα κρίσιμο ερώτημα για την αποτελεσματική λίπανση αποτελεί η ποσότητα και ο τρόπος λίπανσης: το ΠΟΣΟ και ΠΩΣ πρέπει να λιπαίνει κανείς Η σωστή ποσότητα λιπάσματος πρέπει να υπολογίζεται ώστε ο εφοδιασμός του εδάφους με θρεπτικά στοιχεία να επαρκεί για υψηλή παραγωγή, χωρίς περίσσεια ή απώλεια λιπάσματος. Αυτό επιτυγχάνεται κυρίως με τον προσδιορισμό των βασικών φυσικοχημικών παραμέτρων του εδάφους μέσω της ΕΔΑΦΟΑΝΑΛΥΣΗΣ. Τα τυπικά λάθη που έχουν διαπιστωθεί στη λίπανση είναι: Δεν γίνεται σωστή λίπανση με τα τρία ΚΥΡΙΑ θρεπτικά στοιχεία Ν, Ρ, Κ Δεν γίνεται λίπανση με τα λοιπά ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΝΤΑ Μακροστοιχεία- Μικροστοιχεία Mg, Ca, Fe, Zn, Cu, Mn, Mo, B Γίνεται μονόπλευρη λίπανση με ένα από τα τρία μακροθρεπτικά στοιχεία Ν,Ρ,Κ τα οποία λόγω έλλειψης κάποιου άλλου στοιχείου δεν αντιδρούν (π.χ. δεν παρατηρείται καμία αντίδραση μιας αζωτούχας λίπανσης λόγω έλλειψης Μο) Αγνοείται ο σωστός τύπος λιπάσματος Αγνοούνται βασικές συνθήκες του εδάφους, οι οποίες επηρεάζουν την γονιμότητα του, όπως: ΔΟΜΗ και ph Δεν υπολογίζονται σωστά οι απώλειες λιπασμάτων Δεν γίνεται ή γίνεται σπάνια ΕΔΑΦΟΑΝΑΛΥΣΗ Η ΕΔΑΦΟΑΝΑΛΥΣΗ είναι απαραίτητη διαδικασία για τον προσδιορισμό της στάθμης - συγκέντρωσης των θρεπτικών στοιχείων στο έδαφος και της προγραμματισμένης λίπανσης με στόχο πάντα την αύξηση της παραγωγής και τη βελτίωσης της ποιότητας των προϊόντων αλλά και την προστασία του περιβάλλοντος. Η ανάλυση εδάφους από μόνη της δεν αντιμετωπίζει όμως το πρόβλημα της ορθολογικής Λίπανσης, εάν η αξιολόγηση του αναλυτικού αποτελέσματος για την παροχή της ενδεδειγμένης λιπαντικής αγωγής, δεν γίνει από έμπειρους Γεωτεχνικούς. Για την υλοποίηση ενός ορθολογικού προγράμματος λίπανσης είναι απαραίτητη η ύπαρξη εδαφολογικού χάρτη. Η έλλειψη εδαφολογικού χάρτη στο νομό Αρτας καθιστά δύσκολη την 5

ορθή διαχείριση των εδαφών. Ο προσδιορισμός της θρεπτικής κατάστασης, προκειμένου να συνταχθούν θεματικοί χάρτες της περιοχής, ήταν αναγκαίος, έτσι ώστε να παρέχει χρήσιμες πληροφορίες για τη διαχείριση των εδαφών και να δώσει κατευθύνσεις για την ορθολογική λίπανση των καλλιεργειών. Για το σκοπό αυτό, στα πλαίσια του προγράμματος Αρχιμήδης II πραγματοποιήθηκε χαρτογράφηση 25.000 στρεμμάτων γεωργικών εδαφών σε πεδινές και ημιορεινές περιοχές του Ν. Άρτας και συντάχθηκε εδαφολογικός χάρτης σε κλίμακα 1:50.000. Επίσης έγινε έλεγχος συγκέντρωσης θρεπτικών στοιχείων σε δενδρώδεις καλλιέργειες της περιοχής. Η έλλειψη εδαφολογικών χαρτών δεν επιτρέπει τη συστηματική ομαδοποίηση των χαρτογραφικών μονάδων στις οποίες στηρίζεται η ανάπτυξη μοντέλων λιπαντικής αγωγής. Για τον παραπάνω λόγο ήταν αναγκαίο να γίνει η χαρτογράφηση, να συνταχθεί ο εδαφολογικός χάρτης της περιοχής, να αξιολογηθούν οι παράμετροι και να αναπτυχθούν μοντέλα λίπανσης των κυριότερων καλλιεργειών στην περιοχή της έρευνας προκειμένου να εφαρμοσθεί ο Κώδικας Ορθής Γεωργικής Πρακτικής σύμφωνα με τη νομοθεσία της Ε.Ε (οδηγία 91/676). Για το σκοπό της μελέτης ανοίχτηκαν και έγινε περιγραφή σε 24 εδαφοτομές, προσδιορίσθηκαν οι φυσικές και χημικές ιδιότητες όλων των εδαφικών οριζόντων και συντάχθηκε εδαφολογικός χάρτης σε κλίμακα 1:50.000 καθώς και θεματικοί χάρτες. Επιπλέον, εξετάστηκε η διακύμανση των μακρο-μικροθρεπτικών, με σκοπό την υπόδειξη ορθολογικής λίπανσης και καλύτερης διαχείρισης και συντήρησης των εδαφών. 6

Η περιγραφή των εδαφοτομών έγινε σύμφωνα με το Soil Survey Manual (1981), η δε ταξινόμηση σύμφωνα με το Soil Taxonomy (1999). Η θέση (συντεταγμένες χ, ψ σε μοίρες) των σημείων δειγματοληψίας των εδαφοτομών καθορίστηκε με την βοήθεια του GPS (Global Positioning System). Η χαρτογράφηση των γεωργικών εδαφών έγινε με τη μέθοδο της προοδευτικής λεπτομερούς χαρτογράφησης (Yassoglou et al, 1964). Για το χαρακτηρισμό της κάθε χαρτογραφικής μονάδας χρησιμοποιήθηκε το σύστημα συμβολισμών που εφαρμόζεται στην χώρα μας, στα πλαίσια της κατάρτισης του Εδαφολογικού Χάρτη. Εδαφικέί Συνθήκε - Τα ινοαικέ Mov06 C Κάτω από την επίδραση των παραγόντων εδαφογένεσης στην περιοχή σχηματίσθηκαν εδάφη που ταξινομούνται σαν Entisols και Inceptisols. Τα Entisols ταξινομήθηκαν στην υποτάξη Fluvents, ενώ τα Inceptisols στις υποτάξεις των Xerepts. Κατά μήκος του ποταμού Αραχθου, (ο οποίος μεταφέρει κυρίως ψαμμιτικά υλικά λεπτόκκοκα έως χονδρόκοκκο καθώς και ασβεστολιθικά υλικά) στα σημερινά πεδία πλημμυρών των χειμάρρων, καθώς και στα χαμηλότερα σημεία της περιοχής μελέτης (Αγ. Παρασκευή, Παχυκάλαμος, Νεοχώριο, κλπ) επικρατούν πρόσφατα εδάφη Entisols (20.000 στρέμματα). Στα υψηλότερα σημεία του αλλουβιακού πεδίου και μακρύτερα από τα σημερινά πεδία πλημμυρών (Κωστακιοί, Πλησιοί) απαντώνται εδάφη, στα οποία παρατηρείται διαφοροποίηση οριζόντων, με χαρακτηριστικό καμβικό ορίζοντα. Τα εδάφη αυτά κατατάσσονται στα Inceptisols (7.000 στρέμματα). Entisols Fluvents. Εδάφη τα οποία χαρακτηρίζονται από στρώσεις διαφορετικής κοκκομετρικής σύστασης με συχνότερη την πηλώδη, καλώς ως μετρίως και σε μερικές

περιπτώσεις ατελώς αποστραγγιζόμενα, αλκαλικής αντίδρασης. Inceptisols Xerepts. Εδάφη στα οποία έχουν αρχίσει οι εδαφογενετικές διαδικασίες. Παρατηρείται μετακίνηση CaC03. Ο βαθμός ανάπτυξης της δομής είναι μέτριος, καλώς ως ατελώς αποστραγγιζόμενα εδάφη. ΕΔΑΦΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ - ΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ Τα εδάφη που μελετήθηκαν διαφέρουν σημαντικά στις εδαφικές ιδιότητες και η λιπαντική αγωγή πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε θέσης παρατήρησης (καλλιέργεια, ανάγκες σε θρεπτικά στοιχεία, σύστημα άρδευσης, κ.λ.π.). Από τους θεματικούς χάρτες που συντάχθηκαν μετά τις αναλύσεις των δειγμάτων εδάφους από τις αντιπροσωπευτικές εδαφοτομές και παρουσιάζονται στη συνέχεια προκύπτουν τα εξής ως προς την υφιστάμενη κατάσταση καθώς και την λιπαντική αγωγή που πρόκειται να ακολουθηθεί, προκειμένου να διασφαλιστεί το μέγιστο δυνατό οικονομικό αποτέλεσμα για τον παραγωγό αλλά και την προστασία του περιβάλλοντος: 1. Μηγανική Σύσταση Εδαφών: Η μηχανική σύσταση διαφέρει σημαντικά μεταξύ των σημείων παρατήρησης αλλά και μεταξύ των επιφανειακών οριζόντων των εδαφικών κατατομών. Η παραλλακτικότητα της μηχανικής σύστασης αντανακλά σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο σχηματισμού των εδαφών και ιδιαίτερα τον τρόπο εναπόθεσης των υλικών. 2. ph: Οι τιμές του ph κυμάνθηκαν από 7,16 έως 8,84 με μέση τιμή 8,15. Οι παραπάνω τιμές οφείλονται στην ύπαρξη του CaC03 το οποίο προέρχεται από το μητρικό υλικό και δεν έχει εκπλυθεί ακόμη. Οι επιθυμητές τιμές για το ph των εδαφών είναι μεταξύ 6,5 και 7,5. Στην περιοχή μελέτης δεν προσδιορίστηκαν τιμές χαμηλότερες του 6 ώστε να απαιτείται επέμβαση για βελτίωση των εδαφών αυτών. Αντίθετα ένα σημαντικό ποσοστό των εδαφών χαρακτηρίζονται ως μέτρια αλκαλικά και χρειάζονται ιδιαίτερη μεταχείριση με την εφαρμογή των κατάλληλων αζωτούχων λιπασμάτων. Στα εδάφη αυτά είναι επιθυμητή μια προοδευτική πτώση του ph σε χαμηλότερα επίπεδα που είναι δυνατή με

την προσθήκη οξινοποιών λιπασμάτων όπως θειϊκή αμμωνία, νιτρική αμμωνία, κλπ. 3. Ηλεκτρική Αγωγιμότητα: Η ηλεκτρική αγωγιμότητα βρίσκεται σε επίπεδα από 96,8 έως 3650 μ8/αη με μέση τιμή 586,2. Οι τιμές αυτές υποδηλώνουν ότι τα περισσότερα εδάφη δεν αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα αλάτωσης, εκτός ορισμένων τα οποία βρίσκονται σε εδαφικά βυθίσματα και γειτνιάζουν με υφάλμυρα νερά. Στις περιοχές αυτές χρειάζονται έργα αποκατάστασης της ποιότητας των εδαφών, εφόσον το κόστος των εργασιών δεν είναι απαγορευτικό. 4. Ανθρακικό Ασβέστιο CaCQ3: Η περιεκτικότητα σε CaCO, των οριζόντων Αρ έχει μέγιστη τιμή 14.02% ενώ σε όλους τους ορίζοντες κυμαίνεται από 0,3 % έως 22,4 % (ΜΟ 11,1%) που υποδηλώνει τη στρωσιγένεια ή τη μερική μετακίνησή του στους βαθύτερους ορίζοντες. Στις περιπτώσεις με υψηλή περιεκτικότητα συνιστάται ιδιαίτερη προσοχή ειδικά εάν πρόκειται να εγκατασταθούν καλλιέργειες ευαίσθητες στο ασβέστιο. 5. Οργανική Ουσία: Η οργανική ουσία κυμαίνεται από 0,27 % έως 5,21 % με μέση τιμή 1,27 %, ενώ ο μέσος όρος για τα επιφανειακά εδάφη βρέθηκε 2,56%. Η σχετικά αυξημένη τιμή της οργανικής ουσίας στα επιφανειακά στρώματα των εδαφών σε σχέση με εδάφη άλλων περιοχών της χώρας (π.χ. Θεσσαλία) επιδρά θετικά στις αυξημένες αποδόσεις των καλλιεργειών κάτω από συνθήκες άρδευσης. Η μέση περιεκτικότητα της οργανικής ουσίας των εδαφών έχει επηρεασθεί από τις κλιματικές συνθήκες καθώς και από το καθεστώς εδαφικής υγρασίας. Στις περιπτώσεις χαμηλής περιεκτικότητας συνιστάται η προσθήκη χωνεμένης κοπριάς σε ποσότητα 3 τόνους ανά στρέμα ή εγκατάσταση φυτών χλωράς λίπανσης. Η αύξηση της οργανικής ουσίας των εδαφών συντελεί στην αύξηση της γονιμότητάς τους με την βελτίωση των φυσικοχημικών ιδιοτήτων των εδαφών. 6. Φώσφοροι:: Γενικά οι τιμές του φωσφόρου είναι χαμηλές και συστήνεται η εφαρμογή ισχυρών φωσφορικών λιπάνσεων ειδικά στη μηδική και στις δενδρώδεις καλλιέργειες. Στις ελάχιστες περιπτώσεις υπερεπάρκειας συνιστάται να μη γίνει καμία εφαρμογή φωσφορούχου λίπανσης πριν παρέλθει ένα διάστημα 2-3 ετών. Η αυξημένη συγκέντρωση Ρ επιδρά ανταγωνιστικά στη διάθεση των ιχνοστοιχείων Ζη και Fe και οδηγεί σε τροφοπενίες των θρεπτικών αυτών στοιχείων. 9

7. Κάλιο: Τα εδάφη χαρακτηρίζονται από χαμηλή περιεκτικότητα σε ανταλλάξιμο κάλιο αν και ο Μ.Ο. στους επιφανειακούς ορίζοντες εμφανίζεται αυξημένος. 8. Μαγνήσιο: Το ανταλλάξιμο μαγνήσιο θεωρείται ότι βρίσκεται σε ικανοποιητικά έως υψηλά επίπεδα και πρέπει σε ορισμένες περιπτώσεις να εξετάζεται ο λόγος K+/Mg++ προκειμένου να αντιμετωπισθούν προβλήματα διαταραχών θρέψης. 9. Ικανότητα Ανταλλαγής Κατιόντων: Η ΙΑΚ των επιφανειακών οριζόντων κυμαίνεται από 5,1 έως 36,4 meq/100g με μέση τιμή 14,2 και με βάση τη μηχανική σύσταση βρίσκεται εντός των ορίων. 10. ΙγνοστοΐΥεία: Από τα ιχνοστοιχεία φαίνεται ότι ο αφομοιώσιμος σίδηρος και χαλκός κυμαίνονται σε επίπεδα επάρκειας ενώ υπάρχει χαμηλή περιεκτικότητα σε αφομιώσιμο ψευδάργυρο. Το αφομοιώσιμο μαγγάνιο βρίσκεται γενικά σε ικανοποιητικά επίπεδα. Η περιεκτικότητα των εδαφών στο βόριο θεωρείται επαρκής για την καλλιέργεια των εσπεριδοειδών και ιδιαίτερα της ακτινιδιάς η οποία σε μεγαλύτερες συγκεντρώσεις εμφανίζει συμπτώματα τοξικότητας βορίου, ενώ σε ελάχιστες καλλιέργειες ελιάς απαιτείται προσθήκη βόρακα. Εικόνα 1. Καλλιέργεια της ακτινιδιάς στην περιοχή μελέτης 10

Εικόνα 2. Καλλιέργεια εσπεριδοειδών σε αλλουβιακά εδάφη της περιοχής Γενικά η παραλλακτικότητα της συγκέντρωσης των ιχνοστοιχείων στους εδαφικούς ορίζοντες που έχουν μελετηθεί αποδίδεται στο είδος του μητρικού υλικού που σχηματίσθηκαν τα εδάφη και στην έντονη στρωσιγένεια. Σύμφωνα με το Μ.Ο. της περιεκτικότητας των αφομοιώσιμων ιχνοστοιχείων βρέθηκε ότι η συγκέντρωση του σιδήρου είναι μεγαλύτερη από τα υπόλοιπα ιχνοστοιχεία τα οποία ακολουθούν την παρακάτω φθίνουσα σειρά: Mn>Cu>Zn>B. Η περιεκτικότητα σε μόλυβδο δεν υπερβαίνει τα ανεκτά επίπεδα και επομένως δεν υπάρχει συστηματική ανθρωπογενής δραστηριότητα που επιδρά στη ρύπανση των εδαφών. Δεν βρέθηκαν ίχνη καδμίου που οφείλεται στην κληρονομικότητα του μητρικού υλικού, ενώ μπορεί να υποδηλώνει τη χρήση φωσφορικών λιπασμάτων που δεν είναι επιβαρυμένα με υψηλή συγκέντρωση καδμίου. Το ανεπαρκές δίκτυο στράγγισης ορισμένων περιοχών, περιορίζει την προσαρμοστικότητα της ελιάς, ενώ συστήνεται η επέκταση της άρδευσης με σταγόνα. Επιπλέον, συστήνεται μια ορθολογική λιπαντική αγωγή 11

και η εφαρμογή ενός κατάλληλου συστήματος αμειψισποράς σε συνδυασμό με την καλλιέργεια φυτών ανθεκτικών στην περιεκτικότητα αλάτων. Τέλος, η έλλειψη νερού κατά τη διάρκεια του θέρους και το πλεόνασμα κατά τους χειμερινούς μήνες μπορούν να θεωρηθούν ως περιοριστικοί παράγοντες στην ορθή διαχείριση των εδαφικών πόρων και ίσως πρέπει να εξετασθεί η εφαρμογή ενός σχετικού σχεδίου εφαρμογής των βασικών κανόνων αειφορίας. Τέλος, η καθιέρωση ενός ενιαίου μοντέλου λίπανσης των καλλιεργειών δεν είναι δυνατή. Η αγωγή λίπανσης κάθε αγροκτήματος θα πρέπει να εφαρμόζεται κατά περίπτωση ανάλογα με τα αποτελέσματα της εδαφοανάλυσης τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Στον Πίνακα που ακολουθεί εμφανίζονται οι βασικοί φυσικοχημικοί παράμετροι των εδαφών της περιοχής που πραγματοποιήθηκε η έρευνα. ph Πίνακας 1. Εύρος τιμών των εδαφικών ιδιοτήτων Οργανική Αγωγ/τα Μηχανική Ανάλυση % Ουσία CaC03 fus/crro Αργιλος Ιλύς Άμμος % % AVER 8,17 586,2 17 47 36 1,27 11,1 MIN 7,16 96,8 3 16 10 0,27 0,3 MAX 9,24 3650 37 79 76 5,21 22,4 IAK P Κ Ca Mg Na meq/1 OOq ppm meq/100q meq/1 OOq meq/1 OOg ppm AVER 13,2 1,7 0,14 15,1 3,2 1,3 MIN 1,0 0,4 0,01 8,4 0,6 0,1 MAX 36.4 21,0 0,42 40,4 18,9 9,9 Fe Zn Cu B Mn Pb Cd ppm ppm ppm ppm ppm ppm ppm AVER 17,6 0,6 3,2 0,14 7,9 1,4 0,0 MIN 7,2 0,3 0,5 0,04 2,4 0,7 0,0 MAX 41,6 4,8 63,5 0,42 24,6 4,2 0,0 12

Ακολουθεί παράρτημα με τον εδαφολογικό χάρτη και τους χάρτες γονιμότητας της περιοχής. Ε6αφολογικός Χάρτης περιοχών Ν,Άρτας. Κωστακιοί Κεραμάται Γαβριά H Καλογερικόν Ανέζα Ψαθοτόττιον ΥΠΟΜΝΗΜΑ Ef 24.289 στρέμματα. Ιχ 7.447 στρέμματα ο Οικισμοί περιοχών Ν. Αρτας Εδαφικές Τομές Χ αρτονραφικές μονάδες περιοχών Ν,Άρτας 1 I B223/AD2 Ιχ I I Β223/Α03 Ef 0 223/Α03 Ef Κομμένον I I O/D 223/AD3 Ef O/D 334/AD3 Ef I D223/AD2 Ik [ D 334/A02 Ik 13

14

! Θεματικός Χάρτης 2: ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΧΩΡΙΚΗΣ ΠΑΡΑΛΛΑΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ % ΠΟΣΟΣΤΟΥ C ac 03 15

Θεματικός Χάρτης 3 : ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΧΩΡΙΚΗΣ ΠΑΡΑΛΛΑΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗΣ ΚΑΤΙΟΝΤΩΝ ΥΠΟΜΝΗΜΑ Εκτίμηση ΙΑΚ (meq/1 OOg) Οικισμοί περιοχών Ν.Αρτας * Εδαφικές Τομές Χάρτης Εκτίμησης ΙΑΚ 1 < 6 Πολύ Χαμηλή 6-12 Χαμηλή 1 1 2-2 5 Μέση 1 2 5-3 6 Υψηλή 0 305 610 16

Θεματικός Χάρτης 4: ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΧΩΡΙΚΗΣ ΠΑΡΑΑΛΑΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ran ί>16 Ayio Παρασκευή F14 pis PI 7 FIB ΚΙ F13 P12 Π03 m Νθ)χ P01 rm P09 P05 POBi ΥΠΟΜΝΗΜΑ 1 ερια;ίών ΝΆοιαί; Εδαφικές Τορί{ xtfpmt tirfuno* %opytwwk mwtas 1,1 7-2 % Χβρηΐή 7-4 % Μέση «4-5.2S %Υριίή 0 320 64D 1.260 1.920 2.5BI N 17

Θεματικός Χάρτης 5: ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΧΩΡΙΚΗΣ ΠΑΡΑΛΛΑΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΥ ΦΩΣΦΟΡΟΥ (Μέθοδος Olsen) Ρ14 Αγία Παρασκευή * Ρ03 Νεοχ Ρ01 Ρ10 Ρ04 F09 F07 F05 ΥΠΟΜΝΗΜΑ Εκτίμηση Φωσφόρου ( ppm) Εδαφικές Τομές m Οικισμοίττεριοχοόν Ν.Άρτας Χάρτης Εκτίμησης Διαθέσιμου Ρ 1,1-1 0 Χαμηλό Η Β 10-20 Μέσο 1 2 0-2 1 Υψηλό Ρ06«0 305 610 1.220 1.830 2.4 18

Θεματικός Χάρτης 6: ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΧΩΡΙΚΗΣ ΠΑΡΑΛΛΑΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΑΝΤΑΛΛΑΞΙΜΟΥ ΚΑΛΙΟΥ Ρ20 Ρ16 Ρ14 Αγία Παρασκευή Ρ19 - Ρ18 Ρ21 Ρ13 Ρ15 * Ρ12 I Νεοχ Ρ02 Ρ05 Ρ10 F04 * Ρ1 * Ρ09 m raa ΥΠΟΜΝΗΜΑ Εκτίμηση Ανταλλάξιμου Καλίου (meq/100g) Ν Οικισμοί περιοχών Ν,Αρτας Εδαφικές Τομές Χάρτης Εκτίμησης Αν.Κολίου 0,04-0,40 Χαμηλό *0,40-0,42 Μέσο 0 295 590 Ί.180 + 19

20 Θεματικός Χάρτης 7 : ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΧΩΡΙΚΗΣ ΠΑΡΑΛΛΑΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΑΝΤΑΛΛΑΞΙΜΟΥ ΝΑΤΡΙΟΥ

Θεματικός Χάρτης 8 : ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΧΩΡΙΚΗΣ ΠΑΡΑΛΛΑΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΑΝΤΑΛΛΑΞΙΜΟΥ ΜΑΓΝΗΣΙΟΥ ΥΠΟΜΝΗΜΑ Εκτίμηση Ανταλ.ΜαννΠ^ίου (meq/1 OOg) Ν 13 Οικισμοί περιοχών Ν.Άρτας Εδαφικές Τομές Εκτίμηση Ανταλ. Μαγνησίου + 0,82-1 Μέσο 1 1,5-4,2 8 Υψηλό 0 295 590 1.180 1.770 2.30 21

Θεματικός Χάρτης 9 : ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΧΩΡΙΚΗΣ ΠΑΡΑΛΛΑΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΥ Ζη Ρ20 Ρ16 Αγία Παρασκευή Ρ14 Ρ17 Ρ18 Ρ13 Ρ15 ΡΟ: V Νεοχ ΥΠΟΜΝΗΜΑ Εκτίμηση Διαθέσιμου Ψευόαργύρου (ppm) Οικισμοίττεριοχών Ν,Άρτας Εδαφικές Τομές Χάρτης Εκτίμησης Διαθέσιμου Ζη 0,4-1 Π ολύ Χ α μηλό 1 1-2, 9 Χ αμηλό 1 2, 9-4, 8 Μ έσο 0 295 590 1.180 1.770 2.3 + Ν 22

Θεματικός Χάρτης 10: ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΧΩΡΙΚΗΣ ΠΑΡΑΛΛΑΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΥ Fe