Leucospermum sunrise ΚΛΑΓΔΜΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΤΘΗΗ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΣΩΝ ΒΛΑΣΩΝ ΚΑΙ ΑΝΘΔΩΝ.

Leucospermum sunrise ΚΛΑΓΔΜΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΤΘΗΗ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΣΩΝ ΒΛΑΣΩΝ ΚΑΙ ΑΝΘΔΩΝ.

ΔΙΑΓΩΓΗ 2 1.1 ΔΙΑΓΩΓΗ Ζ νηθνγέλεηα Proteaceae πεξηιακβάλεη ηα γέλε Protea, Leucosperum θαη Leucodedrum. Τα πεξηζζόηεξα είδε αλήθνπλ ζην γέλνο Protea γη απηό ζπλεζίδεηαη λα απνθαινύληαη όια κε ην όλνκα «Πξώηεα». Σηελ νηθνγέλεηα Proteaceae αλήθνπλ πεξίπνπ 1400 είδε από 82 γέλε ηα νπνία όια πξνέξρνληαη από ην Νόηην εκηζθαίξην θαη θπξίσο από ηελ Απζηξαιία θαη ηε Νόηην Αθξηθή. Τα πιένλ εληππσζηαθά είδε πνπ ρξεζηκνπνηνύληαη σο δξεπηά αλήθνπλ ζηα γέλε Protea, Leucadendron, Leucospermum, Banksia θαη Grevillea, ελώ ηα ππόινηπα ρξεζηκνπνηνύληαη σο γιαζηξηθά ή θαιισπηζηηθά είδε ζηελ θεπνηερλία. Φαξαθηεξηζηηθά ησλ Πξώηεα είλαη ηα πνιιά θαη εληππσζηαθά ρξώκαηα θαη ε πνηθηινκνξθία ηόζν ησλ αλζέσλ, βξάθηησλ, όζν θαη ησλ θύιισλ ηνπο, θάηη πνπ ηα θαζηζηά πνιύ ειθπζηηθά. Ωο δξεπηά ρξεζηκνπνηνύληαη ζε ζπλζέζεηο πςεινύ θόζηνπο, αληέρνπλ ζε ζθιεξνύο κεηαζπιιεθηηθηνύο ρεηξηζκνύο θαη έρνπλ κεγάιε δηάξθεηα δσήο ζην βάδν (έσο θαη έλα κήλα). Μνλαδηθό γλσζηό είδνο ζηε ρώξα καο είλαη ε Macadamia, κεγάιν δέληξν πνπ θαιιηεξγείηαη ζηε Μεζόγεην θαη νη θαξπνί ηνπ νπνίνπ δηαηίζεληαη σο είδνο μεξώλ θαξπώλ. Δπδνθηκνύλ ζε πεξηνρέο κε ήπηεο θιηκαηηθέο ζπλζήθεο (ζε ζεξκνθξαζία 7 ν C έσο 27 ν C), κε κεγάιε ειηνθάλεηα θαη ζέινπλ εδάθε κε θαιή ζηξάγγηζε, ρακειή πεξηεθηηθόηεηα ζε δηαιπηά άιαηα θαη ζε θώζθνξν, κε pζ 4,5 6. Δπηπιένλ απαηηνύλ επαξθή πνζόηεηα θαζαξνύ λεξνύ θαη ζπρλνύο, ήπηνπο αλέκνπο. Ζ πξώηε πξνζπάζεηα γηα θαιιηέξγεηα ησλ αξρηθά άγξησλ εηδώλ ησλ Πξώηεα έγηλε κεηά ην 1920 από ηνλ Δζληθό Βνηαληθό Κήπν ηνπ Kirstenbosch ζηελ Ν. Αθξηθή. Σήκεξα, θύξηεο ρώξεο παξαγσγήο ηνπο είλαη ε Ν. Αθξηθή, νη ΖΠΑ (Καιηθόξληα θαη Φαβάε), ε Απζηξαιία, ε Ν. Εειαλδία θαη ην Ηζξαήι (Criley, 1998). Τα Πξώηεα είλαη πνιπεηή θπηά, κε αξγή αλάπηπμε (Brits, 1992), πνπ παξάγνπλ εληππσζηαθά δξεπηά άλζε πςειήο αμίαο, ηα νπνία κπνξνύλ λα ρξεζηκνπνηεζνύλ θξέζθα ή απνμεξακέλα ζε ζπλζέζεηο. Τα άλζε, κε θαηάιιειε κεηαζπιιεθηηθή κεηαρείξηζε κπνξνύλ λα δηαηεξεζνύλ γηα αξθεηά κεγάιν δηάζηεκα (κέρξη θη έλα κήλα). Υπάξρνπλ πνιιέο πνηθηιίεο θαη πβξίδηα, πνιιέο κε ζακλώδε αλάπηπμε θαη άιιεο κε ηε κνξθή ρακειώλ δέλδξσλ, πνπ κπνξνύλ λα ρξεζηκνπνηεζνύλ σο

ΔΙΑΓΩΓΗ 3 θαιισπηζηηθά ζε θήπνπο, ζηηο πεξηθξάμεηο θαζώο θαη σο αλεκνζξαύζηεο. Τν ρξώκα ησλ αλζέσλ πνηθίιεη από άζπξν-θξεκ έσο θαη απνρξώζεηο ηνπ ξνδθόθθηλνπ. Δπηπιένλ, θπθινθνξνύλ πβξίδηα αλζεθηηθά ζε αζζέλεηεο θαη ζε δηάθνξνπο ηύπνπο εδάθνπο (Mc Lennan, 1993). Ζ θαιιηέξγεηα ησλ εηδώλ Πξώηεα δελ έρεη επξέσο εθαξκνζηεί ζηελ Διιάδα. Σηελ ειιεληθή αγνξά ηα εηζαγόκελα άλζε δηαηίζεληαη πεξίπνπ ζηελ ηηκή ησλ 7.5 ην θαζέλα. Μηα ηέηνηα δπλακηθή θαιιηέξγεηα, κπνξεί λα πξνζθέξεη πςειό εηζόδεκα ζηνπο παξαγσγνύο (Futura, 1983). 1.1.1. ΠΡΟΔΛΔΤΗ ΟΝΟΜΑΙΑ ΣΩΝ ΠΡΩΣΔΑ Τα είδε ηεο νηθνγέλεηαο Proteaceae ραξαθηεξίδνληαη σο άλζε ηνπ πάζνπο θαη πήξαλ ην όλνκα ηνπο από ηνλ κπζηθό Πξσηέα κε ηα ρίιηα πξόζσπα. Σύκθσλα κε ηελ κπζνινγία ν ζαιαζζηλόο Πξσηέαο ήηαλ Αηγππηηαθήο θαηαγσγήο θαη ιέγεηαη όηη είρε ηελ ηθαλόηεηα λα κεηακνξθώλεηαη θαη λα πξνιέγεη ην κέιινλ. Τα ρίιηα πξόζσπα απηά ηνπ ζενύ ηαπηίζηεθαλ κε ηα πνιιά θαη δηαθνξεηηθά είδε ηνπ θπηνύ πξσηέα (Σθπξόεξα, 2006) 1.1.2. ΠΟΤΓΑΙΟΣΔΡΑ ΓΔΝΗ ΚΑΙ ΔΙΓΗ ΣΗ ΟΙΚΟΓΔΝΔΙΑ PROTEACEAE Protea (acaulos, acuminata, amplexicaulis, aristata, ayrea, coronata, cynaroides, eximea, grandiceps, holosericea, laevis), Leucospermum (catherinae, cordifolium, cuneiforme, mundii, oleifolium, praecox, prostratum, reflexum, tottum), Leucadendron (album, argenteum, conicum, discolor, galpinii, gandogeri, glaberrirum, laureolum, orientale, radiatum), Banksia (ashbyii, attenuata,baueri, baxteri, blechnifolia, burdettii, coccinea, ericifolia, gardneri, grandis, integrifolia, media).

ΔΙΑΓΩΓΗ 4 1.1.3. ΑΝΑΦΟΡΑ Δ ΗΜΑΝΣΙΚΟΣΔΡΑ ΔΙΓΗ ΣΗ ΟΙΚΟΓΔΝΔΙΑ PROTEACEAE 1.1.3.1. Leucospermum Sunrise Υβξίδην ησλ πνηθηιηώλ L. cordifolium x L. patersonii. Θάκλνο πνπ θηάλεη ηα 2κ. θαη θαιιηεξγείηαη γηα ηα άλζε ηνπ. Αλζίδεη από άλνημε έσο θαινθαίξη ελώ ζε ζπλζήθεο ζεξκνθεπίνπ παξάγεη αλζνθόξνπο νθζαικνύο θαη ην ρεηκώλα. Τν ρξώκα ηνπ άλζνπο ηνπ είλαη πνξηνθαινθόθθηλν πνπ ζρεκαηίδεηαη ζηηο θνξπθέο ησλ βιαζηώλ θαη είλαη ηδηαίηεξα ειθπζηηθό γηα ηα πνπιηά θαη ηηο κέιηζζεο. Οη βιαζηνί είλαη κεγάινπ κήθνπο κε ειθπζηηθό θύιισκα, ειαθξά xλνπδσηό κε έληνλεο βαζηέο ηνκέο ζηελ θνξπθή ηνπο. Τν θπηό είλαη αλζεθηηθό ζηηο ρακειέο ζεξκνθξαζίεο (πεξίπνπ ζηνπο -3 o C) θαη ζηνπο δπλαηνύο αλέκνπο, απαηηεί όκσο ειηόινπζηεο ζέζεηο θαη εδάθε κε θαιή ζηξάγγηζε. Δικόνα 1.1. Καιιηέξγεηα Leucospermum Sunrise ζε ζεξκνθήπην ζην ΔΘ.Η.ΑΓ.Δ., Θέξκε, Ν. Θεζζαινλίθεο.

ΔΙΑΓΩΓΗ 5 Ζ πνηθηιία απηή δελ παξνπζίαζε θαλέλα πξόβιεκα θαη εγθιηκαηίζηεθε γξήγνξα ζηηο ζπλζήθεο εληόο (ην ρεηκώλα) θαη εθηόο ζεξκνθεπίνπ ζηε Θέξκε Θεζζαινλίθεο. Οη αλάγθεο ζε λεξό απηήο ηεο πνηθηιίαο είλαη κεγαιύηεξεο από ηηο ππόινηπεο πνπ κειεηήζεθαλ, κε ηελ πξνϋπόζεζε λα εμαζθαιίδεηαη ζσζηά ε ζηξάγγηζε. Σην γέλνο απηό εκθαλίδνληαη πεξηζζόηεξνη από έλαο αλζνθόξνη νθζαικνί ζηηο θνξπθέο ησλ βιαζηώλ. Ωζηόζν, γηα ηελ παξαγσγή κεγαιύηεξσλ θαη θαιύηεξεο πνηόηεηαο αλζέσλ ρξεηάδεηαη λα εθαξκνζηεί ε ηερληθή ηνπ αξαηώκαηνο ή ηεο απνκάθξπλζεο ησλ πιάγησλ αλζνθόξσλ νθζαικώλ. Τα θαηάιιειν ζηάδην γηα ηε ζπγθνκηδή ηνπ αλζνθόξνπ ζηειέρνπο είλαη όηαλ αλνίμεη ην 20%-70% ησλ ζηεκόλσλ ηνπ άλζνπο. 1.1.3.2. Leucospermum High Gold Υβξίδην ησλ πνηθηιηώλ L. cordifolium x L. patersonii. Ηζρύνπλ όζα αλαθέξζεθαλ γηα ηελ πνηθηιία L. Sunrise, κε ηε δηαθνξά όηη ην ρξώκα ηνπ άλζνπο ηνπ είλαη θίηξηλν. Δπηπιένλ, πξόθεηηαη γηα έλα θπηό αλζεθηηθό ζηηο αζζέλεηεο θαη ζε ρακειέο ζεξκνθξαζίεο έσο θαη -5 o C (Δηθόλα 1.2). Δικόνα 1.2. Καιιηέξγεηα Leucospermum High Gold ζε ζεξκνθήπην ζην ΔΘ.Η.ΑΓ.Δ., Θέξκε, Ν. Θεζζαινλίθεο.

ΔΙΑΓΩΓΗ 6 1.1.3.3. Leucospermum Succesion Υβξίδην πνπ πξνέξρεηαη από ηε δηαζηαύξσζε ησλ πνηθηιηώλ L. cordifolium x L. linear. Όκνην άλζνο κε απηό ηνπ L. Sunrise κόλν πνπ είλαη πην θόθθηλν. Τα θύιια ηνπ θπηνύ είλαη ζηελά, ινγρνεηδή κε ραξαθηεξηζηηθό θόθθηλν ρξσκαηηζκό ζηελ θνξπθή ηνπο (Δηθόλα 1.3). Δικόνα 1.3. Καιιηέξγεηα Leucospermum Succesion ζε ζεξκνθήπην ζην ΔΘ.Η.ΑΓ.Δ., Θέξκε, Ν. Θεζζαινλίθεο. 1.1.3.4. Protea cynaroides Protea King Ο πην δεκνθηιήο ζάκλνο ηεο νηθνγέλεηαο Proteaceae, έγηλε ην εζληθό θπηό ηεο Ν. Αθξηθήο. Τα θύιια ηνπ είλαη κεγάια θαη ζηξνγγπιεκέλα (Δηθόλα 1.4). Τν άλζνο ηνπ είλαη εληππσζηαθό, κπνξεί λα θηάζεη ζε δηάκεηξν έσο θαη ηα 30cm, ελώ ην θπηό δελ μεπεξλά ζε ύςνο ηα 2κ. Τν ρξώκα ηνπ άλζνπο είλαη ιεπθό-ξνδ, αιιά πνιιέο θνξέο θαη ιεπθό-θόθθηλν. Ζ πεξίνδνο αλζνθνξίαο πνηθίιεη από άλνημε έσο θαη λσξίο ην θαινθαίξη, αιιά ζηηο ζπλζήθεο ζεξκνθεπίνπ θαηεγξάθεζαλ θαη άλζε ην ρεηκώλα. Τν θαηάιιειν ζηάδην ζπγθνκηδήο ησλ αλζέσλ είλαη κόιηο αλνίμνπλ ηα βξάθηηα θύιια ηεο θνξπθήο ηνπ ώξηκνπ αλζνθόξνπ νθζαικνύ γηα λα έρνπλ κεγάιε δσή ζην βάδν (έσο έλα κήλα). Δίλαη θπηό κε αξγή αλάπηπμε, ηδηαίηεξα επαίζζεην ζηελ πςειή ζρεηηθή πγξαζία ηεο αηκόζθαηξαο. Όπσο έρεη παξαηεξεζεί, απαηηεί ηελ θαιύηεξε ζηξάγγηζε από όιεο ηηο πνηθηιίεο θαη εκθαλίδεη ζπρλά θπηνπαζνινγηθά πξνβιήκαηα όπσο εξπζξόκνξθεο θειίδεο ζηα θύιια, απνηέιεζκα ζηξεζαξίζκαηνο ιόγσ θαθήο

ΔΙΑΓΩΓΗ 7 ζηξάγγηζεο ηνπ ππνζηξώκαηνο θαηά ηελ θζηλνπσξηλή - ρεηκεξηλή πεξίνδν, θάκςε βιαζηώλ θαη πξνζβνιή επίζεο από θνθθνεηδή. Δπίζεο ράλνληαη θπηά μαθληθά ρσξίο λα είλαη δπλαηόο ν πξνζδηνξηζκόο ηεο αηηίαο. Βηβιηνγξαθηθά ην θαηλόκελν απηό αλαθέξεηαη σο Sudden death (Ξαθληθόο ζάλαηνο). Οη επεκβάζεηο πνπ γίλνληαη γηα λα αληηκεησπηζηνύλ ηα κπθεηνινγηθά πξνβιήκαηα είλαη κε ραιθνύρα ζθεπάζκαηα, ελώ ηα θνθθνεηδή απνκαθξύλνληαη κε ην ρέξη από θύιια θαη βιαζηνύο ησλ πξνζβεβιεκέλσλ θπηώλ. Να ζεκεησζεί όηη ε πνηθηιία απηή είλαη ηδαληθή γηα πνιύ όμηλα εδάθε κε ph 3,5. Καιό ζα είλαη λα απνθεύγεηαη ε θαιιηέξγεηά ηεο ζε πεξηνρέο ηεο Β. Διιάδαο κε βαξύ ρεηκώλα, δηόηη δελ είλαη αλζεθηηθή ζηηο ρακειέο ζεξκνθξαζίεο. Δικόνα 1.4. Καιιηέξγεηα Protea cynaroides Protea King ζε ζεξκνθήπην ζην ΔΘ.Η.ΑΓ.Δ., Θέξκε, Ν. Θεζζαινλίθεο. 1.1.3.5. Protea Pink ice Υβξίδην πνπ πξνέξρεηαη από ηε δηαζηαύξσζε ησλ πνηθηιηώλ Protea compacta x P. susannae. Θάκλνο ηαρείαο αλάπηπμεο πνπ θηάλεη ζε ύςνο ηα 3κ. Γίλεη βιαζηνύο κεγάινπ κήθνπο θαη ηα θύιια ηνπ είλαη ζηελά, κε ζηξνγγπιεκέλεο άθξεο. Τν ρξώκα ηνπ άλζνπο είλαη ξνδ-θόθθηλν θαη ε πεξίνδνο αλζνθνξίαοζπγθνκηδήο πνηθίιεη από θζηλόπσξν, ρεηκώλα, άλνημε θαη ζε θάπνηεο πεξηπηώζεηο θαινθαίξη.

ΔΙΑΓΩΓΗ 8 Οκνίσο κε ηελ πνηθηιία Protea Sylvia, θάζε θζηλόπσξν θαη ρεηκώλα παξνπζηάδνπλ ρισξώζεηο ζηα θύιια, ιόγσ ηεο έιιεηςεο ζηδήξνπ. Οη ρισξώζεηο απηέο αληηκεησπίδνληαη δηαθπιιηθά κε ςεθαζκνύο ρεηιηθνύ ζηδήξνπ. Δίλαη θπηό ηδηαίηεξα αλζεθηηθό ζηνπο δπλαηνύο αλέκνπο θαη αληέρεη ζε ρακειέο ζεξκνθξαζίεο έσο θαη -5 o C (Δηθόλα 1.5) Δικόνα 1.5. Καιιηέξγεηα Protea Pink ice ζε ζεξκνθήπην ζην ΔΘ.Η.ΑΓ.Δ., Θέξκε, Ν. Θεζζαινλίθεο. 1.1.3.6. Protea repens Protea Repens white Θάκλνο πνπ θηάλεη ζε ύςνο ηα 2,5-4,5κ. Βξάθηηα θύιια πνιύ ζηελά κε ζηξνγγπιεκέλεο άθξεο. Αλζνθνξεί από ην θαινθαίξη έσο ην ρεηκώλα, κεηά ην ηέηαξην κε πέκπην έηνο ηεο ειηθίαο ηνπ. Τα άλζε είλαη εληππσζηαθά ιεπθά, θξεκ, ξνδ ή θόθθηλα θαη βγαίλνπλ ζηελ θνξπθή ησλ βιαζηώλ. Δπδνθηκεί ζε θησρά εδάθε, ζε παξαζαιάζζηεο πεξηνρέο κε ήπην ρεηκώλα, όπνπ ε ζεξκνθξαζία δελ πέθηεη θάησ από ηνπο -3 o C. Σηε Ν. Αθξηθή όπνπ θαη ελδεκεί, εκθαλίδεηαη θαη ζε πεξηνρέο κε 1500κ. πςόκεηξν (Δηθόλα 1.6)

ΔΙΑΓΩΓΗ 9 Δικόνα 1.6. Καιιηέξγεηα Protea repens Protea Repens white ζε ζεξκνθήπην ζην ΔΘ.Η.ΑΓ.Δ., Θέξκε, Ν. Θεζζαινλίθεο. 1.1.3.7. Leucadendron Safari sunset Υβξίδην πνπ πξνέξρεηαη από ηε δηαζηαύξσζε ησλ πνηθηιηώλ L. laureolum x L. salignum. Πξόθεηηαη γηα ζάκλν πνπ θαιιηεξγείηαη γηα ην θύιισκα ηνπ, όπσο όια ηα είδε ηνπ γέλνπο απηνύ. Αλ δελ θιαδεπηεί, κπνξεί λα θηάζεη ζε ύςνο ηα 3κ. Οη βιαζηνί ηνπ είλαη κεγάινπ κήθνπο πνπ θηάλνπλ θαη ην 1κ., κε κεγάιε δσή ζην βάδν (Δηθόλα 1.7). Τν ρξώκα ηνπ θπιιώκαηνο γίλεηαη θόθθηλν αξγά ην θαινθαίξη έσο θαη ηνλ ρεηκώλα, όπνπ θαη είλαη ε θαηάιιειε πεξίνδνο ζπγθνκηδήο. Αξγά ην θαινθαίξη πξνο ηελ άλνημε ην εζσηεξηθό ησλ βξαθηίσλ θύιισλ εκθαλίδεη έλα θξεκ ρξώκα. Τα άλζε εκθαλίδνληαη ζηελ θνξπθή ησλ βιαζηώλ. Τν θπηό απαηηεί θαιή ζηξάγγηζε, ελώ νη ειηόινπζηεο ζέζεηο βειηηώλνπλ πνιύ ην ρξώκα ηνπ θπιιώκαηνο. Σπγθνκίδεηαη όηαλ ηα βξάθηηα απνθηήζνπλ κηα ηξαρηά, δεξκαηώδε πθή. Δίλαη αλζεθηηθό ζηηο ρακειέο ζεξκνθξαζίεο έσο -6 o C. Σηηο ζπλζήθεο ηνπ ζεξκνθεπίνπ ζηε Θέξκε, ην είδνο απηό εγθιηκαηίζηεθε πνιύ γξήγνξα θαη παξνπζίαζε κεγάιε αλζεθηηθόηεηα ζηελ αιαηόηεηα ησλ ζξεπηηθώλ δηαιπκάησλ πνπ δνθηκάζηεθαλ. Δπηπιένλ νη απαηηήζεηο ηνπ ζε λεξό είλαη κεγαιύηεξεο από ηηο άιιεο πνηθηιίεο, όπσο κε ην Leucospermum Sunrise.

ΔΙΑΓΩΓΗ 10 Δικόνα 1.7. Καιιηέξγεηα Leucadendron Safari sunset ζε ζεξκνθήπην ζην ΔΘ.Η.ΑΓ.Δ., Θέξκε, Ν. Θεζζαινλίθεο. 1.1.3.8. Leucadendron discolour Red discolour Θάκλνο πνπ θαιιηεξγείηαη θπξίσο γηα ην θύιισκά ηνπ αιιά θαη γηα ην άλζνο ηνπ θαη θηάλεη ζε ύςνο ηα 1,5-2κ. Οη βιαζηνί ηνπ θέξνπλ ζηελ θνξπθή ηνπο έλα άλζνο, είηε αξζεληθό είηε ζειπθό ζε ζρήκα θώλνπ (Δηθόλα 1.8). Δικόνα 1.8. Καιιηέξγεηα Leucadendron discolour Red discolour ζε ζεξκνθήπην ζην ΔΘ.Η.ΑΓ.Δ., Θέξκε, Ν. Θεζζαινλίθεο.

ΔΙΑΓΩΓΗ 11 1.1.4. ΜΔΘΟΓΟΙ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ Ο πνιιαπιαζηαζκόο ησλ θπηώλ γίλεηαη κε έξηδα κνζρεύκαηα θαη κε ζπόξν. Ζ παξαγσγή θπηώλ κε ζπόξν απνθεύγεηαη δηόηη νη ζπόξνη έρνπλ πςειό θόζηνο θαη ε παξαγσγή είλαη κηθξή. Γηα ηνλ ιόγν απηό ηνπο ρξεζηκνπνηνύκε εξαζηηερληθά ζηελ θεπνηερλία. Ο ζπλήζεο ηξόπνο πνιιαπιαζηαζκνύ είλαη κε θπιινθόξα κνζρεύκαηα, δηόηη είλαη νηθνλνκηθόο, ηαρύο, απνηειεζκαηηθόο θαη κε κεγάιε παξαγσγή. Αθόκα, δηεξεπλάηαη ε δπλαηόηεηα αλαπαξαγσγήο ησλ πξναλαθεξόκελσλ πνηθηιηώλ κε κεζόδνπο ηεο βηνηερλνινγίαο (ηζηνθαιιηέξγεηα) γηα ηελ παξαγσγή πςειήο πνηόηεηαο πνιιαπιαζηαζηηθνύ πιηθνύ. 1.1.5. ΔΓΑΦΟΚΛΙΜΑΣΙΚΔ ΤΝΘΗΚΔ Τν θπηό πξσηέαο δελ είλαη θαζόινπ απαηηεηηθό ζηελ θαιιηέξγεηα ηνπ. Δίλαη θπηό εμσηεξηθήο θαιιηέξγεηαο κε πεξηνξηζκέλεο θαιιηεξγεηηθέο θξνληίδεο. Μπνξεί λα επδνθηκήζεη αθόκα θαη ζε κέξε πνπ δελ απνδίδνπλ νη ζεξκνθεπηαθέο θαιιηέξγεηεο θεπεπηηθώλ ή παξαδνζηαθώλ πξνїόλησλ, ζε αγξνύο κε ππνβαζκηζκέλα εδάθε θ.α. Ωο πξνο ηηο εδαθνθιηκαηηθέο ζπλζήθεο ηα θπηά ηεο νηθνγέλεηαο Proteaceae αλαπηύζζνληαη ζε πεξηνρέο κε ήπηεο θιηκαηηθέο ζπλζήθεο ζε ζεξκνθξαζία 7 έσο 27ºC θαη όπνπ επηθξαηνύλ ήπηνη άλεκνη. Οη απαηηήζεηο ησλ θπηώλ ζε θσηηζκό είλαη κεγάιεο, αλ θαη αληέρνπλ ζε πνζνζηό ζθίαζεο 30 40%. Τα εδάθε πνπ αλαπηύζζεηαη ν πξσηέαο ζα πξέπεη λα είλαη βαζηά, θαιά ζηξαγγηδόκελα θαη ακκνπειώδε κε ph 4,5-6 θαη ρακειή πεξηεθηηθόηεηα ζε δηαιπηά άιαηα. Βαξηά, αξγηιώδε εδάθε κε πςειή πεξηεθηηθόηεηα ζε θώζθνξν θαη αζβέζηην ζα πξέπεη λα απνθεύγνληαη. Δπίζεο ζέιεη επαξθή πνζόηεηα λεξνύ κε θαηαιιειόηεξν ζύζηεκα άξδεπζεο ην ζηάγδελ. Τν πιενλάδνλ λεξό ζα πξέπεη λα απνζηξαγγίδεηαη θαιά θαη ε πγξαζία λα δηαηεξείηαη 2cm θάησ από ηελ επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο. Τν πόηηζκα θαιό ζα είλαη λα γίλεηαη ηηο ώξεο ηεο εκέξαο πνπ ε ζεξκνθξαζία είλαη ρακειή ή θαιύηεξα ηε λύρηα εθόζνλ ππάξρεη ζύζηεκα απηόκαηεο άξδεπζεο. Τν λεξό δελ πξέπεη λα είλαη αιθαιηθό ή πςειήο αιαηόηεηαο. Ο αξηζκόο ησλ αξδεύζεσλ θαη ε πνζόηεηα ηνπ λεξνύ πνπ απαηηεί ην θπηό εμαξηώληαη από ηελ ειηθία ηνπ θπηνύ, από ηηο θιηκαηηθέο ζπλζήθεο θαη από ηνλ ηύπν ηνπ εδάθνπο.

ΔΙΑΓΩΓΗ 12 Σην θπζηθό ηνπο πεξηβάιινλ ηα θπηά ηεο νηθνγέλεηαο Proteaceae αλαπηύζζνληαη ζε θησρά εδάθε, κε απνηέιεζκα λα κελ απαηηνύλ κεγάιεο πνζόηεηεο ιηπαζκάησλ. Μάιηζηα ζπλεζηζκέλεο πνζόηεηεο ζξεπηηθώλ ζηνηρείσλ, πνπ γηα άιια είδε θπηώλ ζεσξνύληαη ηθαλνπνηεηηθέο γηα ηα Πξσηέα κπνξεί λα είλαη ηνμηθέο. 1.1.6. ΣΔΥΝΙΚΑ ΣΟΙΥΔΙΑ ΚΑΙ ΔΠΟΥΗ ΔΓΚΑΣΑΣΑΗ Τα κνζρεύκαηα θπηεύνληαη ζηνλ αγξό αξρέο Άλνημεο (Μάξηηνο), ελώ γηα ηελ θαιιηέξγεηα ζην ζεξκνθήπην ελδείθλπηαη νπνηαδήπνηε επνρή ηνπ έηνπο. Γηα ηα είδε Leucospermum sp. θαη Leucadendron sp. απαηηνύληαη 250 300 θπηά αλά ζηξέκκα, ελώ γηα ηα είδε Protea sp. απαηηνύληαη πεξίπνπ 160 θπηά αλά ζηξέκκα. Γηα ηα είδε Leucospermum sp. θαη Leucadendron sp. νη απνζηάζεηο θύηεπζεο είλαη 1,50 m. επί ησλ γξακκώλ θαη 2,50 m. κεηαμύ ησλ γξακκώλ θύηεπζεο, ελώ γηα ηα είδε Protea sp. νη απνζηάζεηο θύηεπζεο είλαη 2,50 m. επί ησλ γξακκώλ θαη 2,50 m. κεηαμύ ησλ γξακκώλ θύηεπζεο. Λίγνπο κήλεο κεηά ηελ εγθαηάζηαζε ησλ θπηώλ ζην ζεξκνθήπην, όηαλ ηα θπηά απνθηήζνπλ 30cm πεξίπνπ ύςνο θιαδεύνληαη νη θνξπθέο ησλ δπλαηώλ βιαζηώλ γηα ηελ έθπηπμε πιάγησλ, ελώ αθαηξνύληαη από ηε βάζε νη αδύλακνη βιαζηνί, νη πξνζβεβιεκέλνη θαη απηννί κε αλεπηζύκεην πξνζαλαηνιηζκό. Σην ηέινο ηνπ πξώηνπ ρξόλνπ ζα πξέπεη λα ππάξρνπλ 3 4 θεληξηθνί βξαρίνλεο ζε θάζε θπηό. Tα ηξία πξώηα ρξόληα ηεο δσήο ηνπ θπηνύ απνθεύγεηαη ε δηαηήξεζε αλζέσλ, γηα ηελ αλάπηπμε ελόο θαινύ ξηδηθνύ ζπζηήκαηνο, ζην ζρεκαηηζκό γεξώλ θεληξηθώλ βξαρηόλσλ θαη ζηε δεκηνπξγία ηζρπξήο θπηηθήο θόκεο. Ζ παξαγσγή μεθηλά κεηά ηνλ ηξίην ρξόλν. Γηα λα δηεπθνιπλζνύλ νη θαιιηεξγεηηθέο εξγαζίεο ζηνλ αγξό θαη ε ζπγθνκηδή ησλ αλζέσλ όηαλ ην θπηό κπεη ζηελ παξαγσγηθή ηνπ θάζε, ην ύςνο πεξηνξίδεηαη ζην 1,5 m. 1.1.7. ΤΓΚΟΜΙΓΗ ΑΝΘΔΩΝ - ΜΔΣΑΤΛΛΔΚΣΙΚΟΙ ΥΔΙΡΙΜΟΙ Ζ ζπγθνκηδή ησλ αλζέσλ γίλεηαη όηαλ έρεη δηακνξθσζεί πιήξσο ην ρξώκα ή κόιηο αλνίμεη ε θεθαιή ην άλζνο, αλάινγα κε ην είδνο ηνπ θπηνύ. Αθνύ γίλεη ε ζπιινγή ησλ αλζέσλ ηνπνζεηνύληαη θαηεπζείαλ ζε λεξό. Τν λεξό πξέπεη λα αιιάδεηαη ηαθηηθά γηα λα κελ αλνίμνπλ εληειώο ηα άλζε.

ΔΙΑΓΩΓΗ 13 Δίλαη αξθεηά αλζεθηηθά είδε ζηε κεηαθνξά θαη δελ παξνπζηάδνπλ νπνηαδήπνηε πξνβιήκαηα. Μπνξεί λα ηαμηδέςεη ζηελ «ςπρξή αιπζίδα» (όια ηα ζηάδηα ηεο κεηαθνξάο ησλ αλζέσλ ζηελ ςπρξή αιπζίδα δελ ππεξβαίλνπλ ηνπο 5 ºC), ρσξίο όκσο απηό λα είλαη απαξαίηεην. 1.1.8. ΠΑΡΑΙΣΙΚΔ ΚΑΙ ΜΗ ΑΘΔΝΔΙΔ ΣΩΝ ΦΤΣΩΝ ΣΗ ΟΙΚΟΓΔΝΔΙΑ PROTEACEAE Οη πξνζβνιέο από ερζξνύο θαη αζζέλεηεο ζηα θπηά ηεο νηθνγέλεηαο Proteaceae είλαη κπθεηνινγηθέο πξνζβνιέο ηνπ ξηδηθνύ ζπζηήκαηνο θαη ηνπ θπιιώκαηνο όπσο Phytophthora cinnamomi (ζήςεηο ιαηκνύ θαη ξηδώλ), Sphaceloma sp. (θιύθηαηλεο ζε θύιια θαη ζηειέρε), Drechslera dematioidea (θειίδεο ζε θύιια θαη λεαξνύο βιαζηνύο, λέθξσζε θνξπθώλ), Botrytis cinerea, Colletotrichum sp. [μήξαλζε θνξπθήο θαη ζπζηξνθή λεαξώλ βιαζηώλ (dieback)], Θξύπεο θαη Αθάξεα. Πξνβιήκαηα επίζεο παξνπζηάδνληαη από ηξνθνπελίεο (κεζνλεύξηεο ρισξώζεηο από έιιεηςε Fe), από ηνμηθόηεηα αιάησλ (μήξαλζε θνξπθήο) θαη από ην ππεξβνιηθό θξύν (ζθνπξόρξσκεο θειίδεο). 1.1.9. ΦΤΣΟΠΡΟΣΑΙΑ Ζ θπηνπξνζηαζία γηα ηα θπηά ηεο νηθνγέλεηαο Proteaceae είλαη δύζθνιε αθόκα θαη γηα ηηο λέεο αζζέλεηεο. Πξνβιήκαηα από αζζέλεηεο δεκηνπξγνύληαη εμαηηίαο ηνπ θαθνύ αεξηζκνύ ησλ θπηώλ θαη ηεο θαθήο απνζηξάγγηζεο ηνπ λεξνύ άξδεπζεο. Δθαξκόδνληαη πεξηνδηθά πξνιεπηηθνί ςεθαζκνί κε Azoxystrobin, Hydrochloride, Chlorothalonil, Mancozeb θαη ζθεπάζκαηα ραιθνύ γηα ηελ αληηκεηώπηζε ησλ πξναλαθεξζέλησλ πξνζβνιώλ. Καιύηεξν κέηξν γηα ηελ αληηκεηώπηζε ησλ πξνζβνιώλ είλαη ε πξόιεςε παξά ε θαηαπνιέκεζε. Έηζη ζα πξέπεη λα επηιεγνύλ νη πνηθηιίεο πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζνύλ, ε ζέζε πνπ ζα ηνπνζεηεζνύλ ηα θπηά, ε νμύηεηα ησλ εδαθώλ ζηα νπνία ζα πξαγκαηνπνηεζεί ε θαιιηέξγεηα, ε ιίπαλζε πνπ ζα εθαξκνζηεί θαζώο θαη ην θιάδεκα, έηζη ώζηε λα αεξίδνληαη, λα δέρνληαη θαιύηεξν θσηηζκό θαη λα έρνπλ κηα αλάπηπμε ρσξίο πξνβιήκαηα.