My personal story Greece 73 Male Primary Topic: CHILDHOOD / FAMILY LIFE / RELATIONSHIPS Topics: IDENTITY PROFESSIONAL CAREER SOCIETAL CONTEXT Key actors: partner Year: 1960 1970 conflict divorce/break-up family life housewife/houseman love marriage/co-habitation power relationship roles/role pattern (not) questioning/(no) doubts behaviour sexual identity weak(-ness) occupation/job patriarchy/matriarchy sexism urban context Read this story in English R: Yes on this topic moving from the idea of living in a space de ned by competent housekeeping to the idea of living in a space as de ned by user needs it was di cult 1
and it can be illustrated in the following example. When I went to [name of city] [to study Architecture], I became friends with a woman colleague of mine, with whom we had a two-year relationship. A good, creative relationship, that cannot be questioned on its quality or duration, but which suffered an irrevocable blow when one summer she came down to [name of home city] and was entertained by my family home as a guest, in order to nish a job we were working on. A summer job. Well, at this summer descent to [name of home city] - of course she was a girl who also had her mother, a good home, a way of managing her house - she found herself compared to,, well, compared to the way things were managed in my own home.. to my mother and, by extension also, my sister, who had learned how to be a good housekeeper from my mother. And she was found wanting. So to speak. I: Was this something she felt for herself, or something maintained by others? R: It was an objective judgment. I: Someone doubted her. R: Yes. R: The site of con ict was my own conscience. It was inside me that all this [negative criticism] resounded. And the result was that very suddenly in 2, 3, 4 days after she came to stay with us, the feeling atmosphere of our relationship changed dramatically and what remained was something very poor. Only the desire for sex. It was very impressive. I was amazed with myself. And That is how that story ended and of course it was a lesson for me about what can happen when my own background interferes. I: Was this negative criticism expressed by your mother and sister... I: or was it something you felt? 2
R: There were indirect criticisms and hints which showed the dislike. For example, about how she had made herself at home, how she left her clothes lying around, such things. These were comments of my mother s, so to speak. Which the girl was also aware of but could not adjust to, of course. Because you can t always understand what it is that the other wants, and you are taken aback by the fact that from a guest you suddenly become a scapegoat. Very di cult things. I: Your mother s opinion was very important, then? R: Exactly. Because I had not questioned yet, through acceptance of another person, our way of life. I: Was it then your marriage that changed you? R: No, no. This [meaning the institution of marriage] was probably the least important. The most important was the duration of living together, the shared experiences. Look, marriage is a thing where... this emotional shift happens mostly after you get married. Marriage is like reworks, it creates tensions. But this is not something I am concerned with. What I am concerned with is that when you leave some people, the old family, behind and go on with your life with a different person, you nd out that needs are not male or female but human, and then you form an a nity to this new person and you recognize that [she] has her own rights. Read this story in Greek I: Έλεγες ότι πηγαίνοντας [όνομα πόλης]... R: Ναι πάνω στο ζήτημα του... της πορείας από την ανάγκη να ζεις σε ένα χώρο που τον διαμορφώνει η έννοια της νοικοκυράς εεμ μέχρι το χώρο που θα τον διαμορφώσει εσύ ως... ως χρήστης του, εεε υπήρξε ένα στάδιο μεταβατικό που ήτανε και λίγο δύσκολο και εεε περιγράφεται αν θες και εικονίζεται από το εξής περιστατικό. Όταν πήγα εκεί, στη [όνομα πόλης], γνωρίστηκα μεεε μία συνάδελφο, με την οποία 3
κρατήσαμε κάνα ενάμιση-δύο χρόνια σχέσης. Καλές σχέσεις, δηλαδή έτσι δημιουργικές και μία αμφισβητήσιμες γιααα την ποιότητά τους και τη διάρκειά τους, που όμως αυτές οι σχέσεις πάθανε τς! στραπάτσο όταν ένα καλοκαίρι κατέβηκε στην Αθήνα και φιλοξενήθηκε στο σπίτι μου [με έμφαση] για να τελειώσουμε μία δουλειά που μας είχε ανατεθεί. Καλοκαιρινή δουλειά. Λοιπόν σ' αυτή την κάθοδο στην Αθήνα, ήτανε μια κοπέλα βέβαια που είχε κι αυτή τη μάνα της και είχε τοοο νοικοκυριό της και είχε τον τρόπο να διαμορφώνει τη... το... τα, το σπίτι της. Βρέθηκε να συγκρίνεται όχι θετικότερα ή αρνητικότερα αποτελέσματα, πάντως να συγκρίνεται με τον τρόπο που εεε επικρατούσε μέσ' το δικό μου σπίτι με την... μητέρα μου, η οποία είχε επεκταθεί συνειδησιακά στην αδερφή μου, γιατί κι εκείνη έμαθε από αυτήν να είναι νοικοκυρά και μπήκε σε κρίση η νοικοκυρότητά της ας πούμε. Της κοπέλας. I: Μέσα της μπήκε η κρίση; Ή από τους άλλους; R: Μπήκε σε κρίση αντικειμενικά. I: Α! Κάποιος δηλαδή την αμφισβήτησε. R: Ναι. I: Γιατί δεν είναι τόσο... R: Ο εισπράκτορας αυτών των αμφισβήτησεων...της συγκρούσεως, το πεδίο συγκρούσεως ήταν η δική μου συνείδηση. Μέσα μου δηλαδή απειχούσαν αυτά τα πράγματα, με αποτέλεσμα να... πολύ έτσι απότομα... μέσα σε 2, 3, 4 μέρες ξέρω γω, κάποιας κάποιας... μέσα στην περίοδο που έμεινε εκεί πέρα, που ήταν ξέρω γω ένα εικοσαήμερο για να δουλέψουμε αυτό το πράγμα, άλλαξε άρδην αυτή η κατάσταση συναισθηματικά και στη θέση αυτού του πράγματος έμεινε κάτι πολύ φτωχό. Έμεινε μόνο η διάθεση για σεξ. Είναι πολύ εντυπωσιακό. Δηλαδή αυτό με εντυπωσίασε κι εμένα. Πως... Έτσι έληξε αυτή η ιστορία και βέβαια για μένα ήταν ένα μάθημα τι μπορεί να συμβεί και φυσικά ήμουν επιφυλακτικός πια για οτιδήποτε, όσον αφορά την παρεμβολή της δικής μου κληρονομιάς στις... 4
I: Ναι. Δεν μου λες [...], αυτός ας πούμε, αυτή ηηηη απόκλιση να το πω έτσι... Η αρνητική κριτική, σου σου διατυπώθηκε από τη μάνα σου ή από την αδερφή σου ή απλά... R: Με κάποιους τρόπους. I: Ή ήτανε και κάτι το οποίο και μέσα σου... R: Όχι, όχι και αυτό έγινε, αλλά βεβαίως υπήρξανε νύξεις όχι εκλογικευμένες, αλλά αποστροφές που δείχνανε απαρέσκεια ας πούμε πως έχει βολευτεί μέσα στο σπίτι, που αφήνει τα ρούχα της, που όλα αυτά τα πράγματα... Μπράβο! Παρατηρήσεις ας πούμε της μάνας μου ήτανε αυτές. Εεε, ε! Τις οποίες τις καταλάβαινε κι εκείνη, δεν είχε τη δυνατότητα να προσαρμοστεί βέβαια. Δεν μπορείς να καταλάβεις τι θέλει ο άλλος. Και κυρίως σε ξαφνιάζει το γεγονός ότι από φιλοξενούμενος που είσαι ξαφνικά έχεις μια τάση να γίνεις αποδιοπομπαίος ας πούμε. Είναι πολύ δύσκολα πράγματα... I: Αλλά είπες και πόσο μέτρησε για σένα η γνώμη της μάνας σου. Ε; R: Ακριβώς. Ακριβώς. Γιατί δεν είχε αμφισβητηθεί ποτέ μέσα μου αυτή η... η, η κατά τη γνώμη μου αυτονόητη αποδοχή του οποιουδήποτε προσώπου ή η αποδοχή του προσώπου στον τρόπο που ζούσαμε εμείς. Τα, τα θεωρούσα ότι βολεύονται αυτά τα πράγματα. Δεν βολευόντουσαν αυτά. Ήτανε... Δηλαδή... Εγώ δεν είχα... δεν πήρα καμμιά απόφαση. Απλώς μέσα μου μεταστράφηκε συναισθηματικά η κατάσταση. Μου 'μεινε... Καταλαβαίνω. Η διευθέτ..., η διαθεσιμότητά σου γι' αυτό το... Που είναι πιο ουσιαστικό αυτό όμως. Ναι. Ακριβώς, ακριβώς. Δηλαδή επενέβει ας πούμε στο συναίσθημά μου. Η συμπεριφορά μου σε βασικά πράγματα δηλαδή. Εντάξει; I: Δεν μου λες; Από αυτό το γεγονός μέχρι το ότι περιγράφεις ας πούμε ένα γάμο όπου έχεις μάθει ενός άλλου τύπου συμβίωση,... Δηλαδή, το κυριότερο ήταν ο γάμος που μεσολάβησε στο ν' αλλάξει εσύ; R: Όχι. Όχι, αυτό ίσως ήταν και το λιγότερο. Το κυριότερο ίσως ήτανε η διάρκεια της συμβίωσης, ο κοινός βιωματικός χρόνος. Αυτό είναι για μένα που σου λέω και πιο [με έμφαση] ακριβέστερα είναι για μένα η εξομοίωση των, των ιδιοτήτων των φύλων. 5
Αλλά είναι κάτι το οποίο η δική σου συναισθηματική μμμ μετατόπιση... είναι κάτι που συμβαίνει πιο ενεργά απ' τη στιγμή που παντρεύεσαι. [Βαθύς αναστεναγμός] Ναι κοίταξε, η παντρειά είναι ένας, ένα πράγμα το οποίο... Κοίταξε είναι εντυπωσιακό. Είναι σαν πυροτέχνημα ο γάμος ο οποίος δημιουργεί και εξάρσεις, δημιουργεί και ένα σωρό πράγματα. Δηλαδή αν πάρεις το χρόνο πριν και μετά από το γάμο είναι ένα κομμάτι που προσπαθεί να ισορροπήσει την προηγούμενη με την επόμενη κατάσταση. Αυτό εγώ το βγάζω έξω. Είναι μια ιστορία που δεν τη κρίνω. Πως γίνεται αποδεκτό το ένα και πως το άλλο. Εκείνο που κρίνω είναι αυτό που σου λέω. Ότι έχω... όταν αφήσεις κάποιους να ζούνε μόνοι τους όπως είναι η παλιά οικογένεια κι εσύ συνεχίσεις να τη ζωή σου με κάποιο πρόσωπο και βλέπεις ότι οι ανάγκες δεν είναι αρσενικές-θηλυκές, αλλά είναι ανθρώπινες, γίνεσαι συγγενής με αυτό το πρόσωπο. Συγγενής ήσουνα και με τα άλλα πρόσωπα που καθορίζανε τη ζωή σου. Ε, όπως εκείνα καθορίζανε ως συγγενικά πρόσωπα τη ζωή σου, έτσι και το άλλο πρόσωπο που έχει γίνει συγγενικό σιγά-σιγά καθορίζει, έχει δικαιώματα κι αυτό, έχει ισοτιμία δηλαδή στον καθορισμό της ζωής σου, με ότι προηγούμενο υπάρχει. Δεν μπορώ να πω ότι αποξενώνεσαι από τους άλλους, αλλά αναγνωρίζεις δικαιώματα στον άλλονε... I: Αλλά και τη [όνομα συζύγου] ας πούμε δεν αισθάνθηκες ότι "α! είναι τσαπατσούλα και άρα με απωθεί αυτή η"... R: Βεβαίως [με έμφαση] και αισθάνθηκα "αυτό το πράγμα"... Κοίταξε γίνεται μία... Είναι αντιφατικά πράγματα αυτά. Δηλαδή μπορεί να είσαι... Κοίταξε μωρέ είμαστε, είμαστε... ενδιαιτήματα χαρακτήρων διαφόρων. Δηλαδή μέσα μας κατοικούνε άνθρωποι ας πούμε. Δεν είναι [μικρή παύση]... Πραγματικά [με έμφαση] κατοικούνε άνθρωποι δηλαδή. Και τους δίνεις δικαιώματα. Αυτό που λένε για τις ψυχές εεε. Ψυχή δεν πιστεύω εγώ ότι είναι αθάνατη. Αλλά ζει όμως του αλλουνού. Και ζει με τηηη φιλοξενία των ιδιοτήτων του. Ύστερα εγώ πιστεύω ότι τον εαυτό μας, τον ίδιο μας τον εαυτό και τη φυσιολογία μας τη διαμορφώνουμε από δάνεια πράγματα. Εγώ δηλαδή έχω διδαχθεί από φίλους μου και από ανθρώπους που εκτιμώ και θαυμάζω πως να φέρομαι ας πούμε. Δηλαδή, που λέω την τάδε κουβέντα, ποιός θα την έλεγε, ποιός τη λέει. Θέλεις να σου πω κάτι τώρα; Που με βλέπεις με το κασκόλ; Αυτό το κασκόλ για μένα - τώρα το 'χω σκεφτεί γιατί αυτό το χειμώνα το... νιώθω λίγο έτσι ανάγκη να με 6
προστατεύει κάτι στο λαιμό - αλλά αυτό έχει σχέση με το ότι πέθανε ένας από τους καλύτερούς μου φίλους. Όχι αυτός που σου 'πα τώρα, πριν από τρία χρόνια. Που ήταν ένα πρόσωπο που θαύμαζα ας πούμε. Ήτανε γιος ενός καθηγητού της Σχολής Καλών Τεχνών του [όνομα καθηγητή], ο γιος του, ο οποίος ήρθε στο Πολυτεχνείο - δέκα χρόνια μεγαλύτερος από εμάς, είχε σπουδάσει μαθηματικά στην [ακατάληπτο] και ήρθε να γίνει και αρχιτέκτονας - και γίναμε πολύ φίλοι ας πούμε. Με τον τρόπο του. Αυτός ήταν ένα πρόσωπο έτσι αριστοκρατικό, αλλά συγχρόνως και ευγενής άνθρωπος ουσιαστικά. Λοιπόν αυτός, κυκλοφορούσε μια ζωή μ' ένα κασκόλ. Ναι! [μεγάλη παύση] Θα φέρω μια φωτογραφία να στον δείξω. Ήταν πολύ ωραία μορφή ο [όνομα φίλου]. Και πιστεύω ότι αυτό το φοράω γι' αυτόν. Έτσι. Δεν είπα δηλαδή "κάτσε τώρα να παραστήσω το [όνομα φίλου]", αλλά το ότι αυτό το χειμώνα αισθάνομαι ψύχρα ας πούμε και με βολεύει όταν κάθομαι να δουλέψω, το αποδίδω σ' αυτόν. Ή κάποιες κουβέντες που λέω, είναι κάποιων φίλων. Ακόμη κι απ' το γυμνάσιο. Μερικά πράγματα μου 'χουν κάνει εντύπωση. Θέλω να πω ότι είμαστε δομημένοι από διάφορα υλικά, ας πούμε. Μεταχειρισμένα ας πούμε και... Εντάξει. Εϊναι... Γι' αυτό λοιπόν λέω ότι λειτουργεί μέσα ως - όχι δικό σου όμως - λειτουργεί η ψυχή του αλλουνού και λες μια στραβή κουβέντα που θα την έλεγε ο άλλος. Τον υποδύεσαι. Ε, σιγά-σιγά λες "αυτό το κομμάτι της ψυχής σου δεν μου κάνει εμένα" ας πούμε. Άσε! Θα σε κρατήσω για άλλα πράγματα. Για καλύτερα. Κι έτσι γίνεται κι ένα ξεσκαρτάρισμα δηλαδή των ιδιοτήτων των ανθρώπων που σε αποτελούνε και βρίσκεις μια ισορροπία αμέσως. Κρατάς λίγο... έχουν απομείνει αυτά από κείνον, εκείνα από κείνον... Κάποιααα πετιόνται ακόμη... Ακόμη αποβάλλονται ας πούμε. 7