Εργονομικοί παράγοντες στα εργαστήρια

Εργονομικοί παράγοντες στα εργαστήρια Θεώνη Κουκουλάκη, Τ. Μηχανικός, Εργονόμος, PhD, Eur.Erg Υγεία και ασφάλεια στα ερευνητικά εργαστήρια

Δομή της εισήγησης Εισαγωγή Μελέτες για εργονομικές συνθήκες και μυοσκελετικές παθήσεις σε εργαζόμενους στα εργαστήρια Επιβαρυντικές εργασίες στα εργαστήρια Εργονομικοί παράγοντες και καλές πρακτικές για: Εργασία με πιπέτες Εργασία με μικροσκόπιο Εργασία με θαλάμους ασφαλείας Πάγκο εργασίας Εικόνες από εργαστήρια

Εισαγωγή στην εργονομία «Επιστήμη που ασχολείται με τη μελέτη της αλληλεπίδρασης μεταξύ των εργαζομένων ανθρώπων και των υπολοίπων στοιχείων ενός συστήματος εργασίας, η οποία εφαρμόζει θεωρητικές αρχές, δεδομένα και μεθόδους για το σχεδιασμό της εργασίας με στόχο την προαγωγή της υγείας των εργαζομένων και τη βελτιστοποίηση της συνολικής απόδοσης του συστήματος». Διεθνής Ένωση Εργονόμων, 2000 (ΙΕΑ)

Εργονομία από την αρχαιότητα «Όλα τα εργαλεία πρέπει να είναι εύχρηστα όσον αφορά το μέγεθος, το βάρος και τη λεπτότητα της κατασκευής τους» «Τα καθίσματα πρέπει να έχουν, όσο το δυνατό, ανάλογο ύψος, ώστε γιατρός και ασθενής να βρίσκονται Στο βιβλίο του «Κατ Ίητρείον», ο Ιπποκράτης κάνει σαφείς αναφορές στην κατάλληλη διευθέτηση του εργασιακού χώρου του χειρουργείου από πλευράς σωστής χρήσης του φωτισμού, κατάλληλης στάσης εργασίας του χειρουργού, κατάλληλης ενδυμασίας του, κατάλληλης τοποθέτησης του εγχειριζόμενου σε σχέση με τον χειρουργό, κατάλληλης τοποθέτησης των εργαλείων καθώς και των βοηθών που περιστοιχίζουν τον άρρωστο. Επισημαίνεται ακόμα και η ανάγκη εξάσκησης / εκπαίδευσης που χρειάζεται ο χειρουργός ούτως ώστε να χρησιμοποιεί με δεξιότητα τις άκρες των δακτύλων του και τα χέρια του εν γένει, «επιδιώκοντας να κάνει τη δουλειά του ικανά, σωστά, γρήγορα, ανώδυνα, αρμονικά και εύκολα» στο ίδιο επίπεδο»

ΟΡΙΣΜΟΣ ΕΡΓΟΝΟΜΙΑΣ ΕΡΓΟΝΟΜΙΑ Η προσαρμογή της εργασίας στον άνθρωπο

Εργονομικοί παράγοντες Ακατάλληλες στάσεις εργασίας (απόκλιση ή κάμψη των καρπών, απαγωγή των ώμων, σκύψιμο του αυχένα, κ.α.) Άσκηση δύναμης Τοπική πίεση (π.χ. παρατεταμένη επαφή του καρπού με αιχμηρή γωνία) Επαναληπτικότητα Στατικές στάσεις (ορθοστασία) Χειρωνακτική διακίνηση φορτίων Ψυχοκοινωνικοί παράγοντες

Επιδράσεις στην υγεία Οι ΜΣΠ είναι σωρευτικές ασθένειες και προσβάλλουν τους μύες, τους συνδέσμους, τους τένοντες, τις αρθρώσεις, τα οστά και τα νεύρα. Καλύπτουν ένα μεγάλο φάσμα φλεγμονωδών και εκφυλιστικών παθήσεων του ΜΣ συστήματος περιλαμβάνουν: Φλεγμονές των τεντόνων (τενοντίτιδα και τενοντοελυτρίτιδα), ειδικά των αγκώνων και ώμων σε επαγγέλματα που απαιτείται παρατεταμένη εργασία σε επαναλαμβανόμενη και στατική εργασία. Μυαλγίες που συμβαίνουν συνήθως στην περιοχή του αυχένα και των ώμων και συμβαίνουν σε στατικές εργασίες Συμπίεση του νεύρου που συμβαίνει συνήθως στον καρπό Εκφυλιστικές ασθένειες της σπονδυλικής στήλης, ειδικά σε εργαζόμενους που εκτελούν χειρωνακτική διακίνηση φορτίων και εργασία μεγάλης φυσιολογικής καταπόνησης.

Εργασία σε εργαστήρια

ΜΣΠ στα εργαστήρια Εργαζόμενοι σε παθολογοανατομικά εργαστήρια είχαν σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα (Johnston, 1997). Ο κύριος επιβαρυντικός παράγοντας για αυτή την ομάδα εργαζομένων ήταν η εργασία με μικροτόμο (Caskey, 1999). Σε άλλες μελέτες σε εργαστήρια, κυρίως σε εργασίες με μικροσκόπια και πιπέτες, εντοπίστηκαν συμπτώματα στον αυχένα, τους ώμους, τον αγκώνα και τους καρπούς (Björksten et al, 1994, David & Buckle. 1997, Kalavar & Hunting, 1996, Lorusso et al, 2007)

ΜΣΠ στα εργαστήρια Πρόσφατες μελέτες σε εργαστήρια κατέγραψαν συμπτώματα ΜΣΠ στην πλάτη, τον αυχένα, τα γόνατα και τα πόδια (Sadeghian et al, 2014, Maulik et al, 2014, Haile et al, 2014). Τα συμπτώματα είχαν συσχέτιση με τον κακό σχεδιασμό των πάγκων εργασίας και την υιοθέτηση ακατάλληλων στάσεων εργασίας.

Επιβαρυντικές εργασίες Εργασία με πιπέτες Εργασία με μικροτόμο / μικροσκόπιο Εργασία με θαλάμους ασφαλείας (π.χ. glove boxes) Ορθοστασία

Εργασία με πιπέτες: Εργονομικοί παράγοντες Άσκηση δύναμης με τον αντίχειρα Επαναλαμβανόμενη εργασία Ακατάλληλές στάσεις των καρπών, βραχιόνων και ώμων.

Εργασία με πιπέτες: Καλές πρακτικές Επιλογή κοντών πιπετών και ακροφυσίων (αυτό μειώνει την ανύψωση των βραχιόνων) Επιλογή ελαφριών πιπετών Επιλογή πιπέτας με πολλαπλά κανάλια σε περίπτωση επανάληψης πανομοιότυπων εργασιών.

Εργασία με πιπέτες: Καλές πρακτικές Επιλογή εργονομικής πιπέτας

Εργασία με πιπέτες: Καλές πρακτικές Επιλογή εργονομικής πιπέτας Μείωση της στρέψης του βραχίονα και του καρπού Χαμηλό ύψος βραχίονα και αγκώνα Μείωση της άσκησης δύναμης Xρήση ηλεκτρονικής πιπέτας για εργασίες υψηλής επαναλαπητικότητας. (Οι David & Buckle, 1997, στη μελέτη τους συνέκριναν χρήστες χειροκίνητων και μη πιπετών και βρήκαν σημαντική αύξηση των παθήσεων στον αγκώνα και τους καρπούς από τη χρήση χειροκίνητων πιπετών)

Εργασία με πιπέτες: Καλές πρακτικές Τα καλάθια απόρριψης, και ο υπόλοιπος εξοπλισμός πρέπει να είναι σε εύκολη πρόσβαση για τον εργαζόμενο. Εναλλαγή εργασιών και όχι συνεχής εργασία με πιπέτες. Προσπάθεια εναλλαγής χεριών Διαλείμματα

Εργασία με μικροσκόπιο: Εργονομικοί παράγοντες Εργασία ακριβείας (πίεση στον αυχένα) Το πάνω μέρος του σώματος είναι λυγισμένο προς τα εμπρός Το χέρι ανεβασμένο για τον έλεγχο της εστίασης. Μελέτη έδειξε αύξηση της καταπόνησης στον αυχένα και τους ώμους μετά από 4 ώρες εργασία σε μικροσκόπιο (Sillanpää & Nyberg, 2010).

Εργασία με μικροσκόπιο: Καλές πρακτικές Κάθισμα ρυθμιζόμενο που παρέχει καλή στήριξη. Τραπέζι ρυθμιζόμενο. Εξασφάλιση καλής στάσης εργασίας. Αποφυγή στήριξης των βραχιόνων σε αιχμηρές επιφάνειες τραπεζιών (Χρήση προστατευτικών Pad). Τοποθέτηση του μικροσκοπίου κοντά στον πάγκο για την αποφυγή κακών στάσεων του αυχένα. Εξασφάλιση ελεύθερου χώρου κάτω από τον πάγκο του εργαστηρίου για άνετη στάση. ΠΗΓΗ: A relaxed approach to microscope work, Suva Pro

Εργασία με μικροσκόπιο: Καλές πρακτικές Επιλογή μικροσκοπίου με επεκτάσεις στα κουμπιά λειτουργίας για την αποφυγή κάμψης του καρπού. Επιλογή ρυθμιζόμενων ή μακρύτερων προσοφθάλμιων (eye pieces) για την αποφυγή καταπόνησης του αυχένα. Συχνά διαλείμματα και μικροδιαλείμματα

Μικροσκόπιο

Εργασία με Glove boxes: Εργονομικοί παράγοντες Στατική εργασία (φόρτιση των ώμων) Πλάγια κάμψη κορμού Αυξημένη δύναμη λαβής (Τα χοντρά γάντια μειώνουν την αίσθηση της αφής)

Εργασία με Glove boxes: Καλές πρακτικές Όλα τα απαραίτητα υλικά για την εργασία πρέπει να είναι στο κέντρο του θαλάμου, ώστε να αποφεύγεται κάμψη του κορμού. Αποφυγή συνεχούς εργασίας με Glove box Διαλείμματα

Επιφάνεια εργασίας Ο εργαζόμενος πρέπει να μπορεί να έχει πρόσβαση στην επιφάνεια εργασίας του χωρίς να τεντώνεται ή να στρίβει χωρίς ιδιαίτερο λόγο.

Πάγκος εργαστηρίου: Καλές πρακτικές Ύπαρξη χώρου για τα πόδια. Οι εργασίες ακριβείας να εκτελούνται σε καθιστή στάση. Sit/stand καρέκλες

Πάγκοι εργαστηρίου Ρυθμιζόμενοι πάγκοι

Εικόνες από εργαστήρια Εργασία με πιπέτες

Πάγκος εργαστηρίου

Ορθοστασία

Χειρωνακτική διακίνηση Δοχείο μεθανόλης 20 Kg Κρύο άζωτο/ πλήρωση δοχείου

Καθίσματα

Μικροσκόπια

Στενότητα χώρου

Επίλογος Η ενσωμάτωση των εργονομικών αρχών, στο Σχεδιασμό ενός εργαστηρίου και του εξοπλισμού του, μπορεί να συμβάλει στην μείωση της καταπόνησης και την πρόληψη των μυοσκελετικών παθήσεων.