AUT/ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Χ. Κορωναίος Εργαστήριο Μετάδοσης Θερμότητας και Περιβαλλοντικής Μηχανικής, Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης/ Columbia University
AUT/ Η Ολοκληρωμένη Πολιτική για τα Προϊόντα (ΟΠΠ) Η στρατηγική της ολοκληρωμένης πολιτικής για τα προϊόντα (ΟΠΠ) στηρίζεται στις τρεις φάσεις της διαδικασίας λήψεως αποφάσεων που επηρεάζουν τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο του κύκλου ζωής των προϊόντων, δηλαδή: στην εφαρμογή της αρχής "ο ρυπαίνων πληρώνει" κατά τον καθορισμό της τιμής των προϊόντων, Η αγορά είναι σε θέση να βελτιστοποιήσει τις περιβαλλοντικές επιδόσεις των προϊόντων, εάν όλες οι τιμές απηχούν το πραγματικό περιβαλλοντικό κόστος των εν λόγω προϊόντων. Κατά κανόνα αυτό δεν ισχύει ακόμη.hεφαρμογή της αρχής "ο ρυπαίνων πληρώνει" θα επέβαλλε την ενσωμάτωση του περιβαλλοντικού κόστους στην τιμή. στην εν επιγνώσει επιλογή των καταναλωτών, Η εκπαίδευση των καταναλωτών (συμπεριλαμβανομένων των παιδιών) και των επιχειρήσεων, αποτελεί σημαντικό μέσο για την αύξηση της ζήτησης των φιλικών προς το περιβάλλον προϊόντων, για την οικολογική στροφή της κατανάλωσης. Ένα άλλο μέσο ενημέρωσης των καταναλωτών συνίσταται στον εφοδιασμό τους με κατανοητές, έγκυρες και αξιόπιστες τεχνικές πληροφορίες, μέσω της σήμανσης τωνπροϊόντωνήμέσωάλλων πηγών πληροφοριών με εύκολη πρόσβαση. και στην ανάλυση κύκλου ζωής και στον οικολογικό σχεδιασμό των προϊόντων ΗΠράσινηΒίβλοςτηςΕΕ(Ιούνιος 2001) για την ΟΠΠ τονίζει ότι οι κατευθυντήριες γραμμές για τον οικολογικό σχεδιασμό, καθώς και μία γενική στρατηγική ενσωμάτωσης του περιβάλλοντος στη διαδικασία σχεδιασμού, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως μέσα υιοθέτησης της αντίληψης του κύκλου ζωής στις επιχειρήσεις.
AUT/ H ιστοσελίδα... www.ecosmes.net Το Ecosmes.net παρέχει πληροφορίες, εργαλεία και υπηρεσίες γιαναβοηθήσειτιςμμενααναπτύξουνκαινα εμπορευτούν πράσινα προϊόντα, και σκοπεύει να προωθήσει συνοδευτικά μέτρα, μέσω της ανάπτυξης συνεργασίας και συμφωνιών με τις δημόσιες αρχές και άλλους βασικούς εμπλεκόμενους φορείς. Στην ιστοσελίδα παρουσιάζονται διάφοροι σχετικοί σύνδεσμοι και εργαλεία που στοχεύουν στις ΜΜΕ που προέρχονται από διάφορες χώρες. Μεταξύ άλλων περιλαμβάνει και online λύσεις και προσβάσεις σε υπηρεσίες έμπειρων συμβούλων.
Η Μεθοδολογία της Ανάλυσης Κύκλου Ζωής AUT/ Η ΑΚΖ είναι μία συστηματική αναλυτική μέθοδος η οποία βοηθάει στην καταγραφή και εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων μίας διεργασίας.
Τι είναι ο Οικολογικός Σχεδιασμός AUT/ Ο Οικολογικός Σχεδιασμός (ΟΣ) είναι η ενσωμάτωση των περιβαλλοντικών πτυχών και χαρακτηριστικών στο σχεδιασμό και την ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών. Ο ΟΣ ενσωματώνεται με παρόμοιο τρόπο όπως και άλλες σημαντικές απαιτήσεις που ήδη λαμβάνονται υπόψη στη διαδικασία του σχεδιασμού, δηλαδή ποιότητα, νομοθεσία, κόστη, λειτουργικότητα, αντοχή, εργονομία, αισθητική και υγεία και ασφάλεια. Ως αποτέλεσμα, τα οικολογικά σχεδιασμένα προϊόντα είναι καινοτόμα, έχουν καλύτερη περιβαλλοντική απόδοση και είναι όσον αφορά στην ποιότητα τουλάχιστο το ίδιο καλά όσο και τα πρότυπα της αγοράς. Αυτό καθιστά τη χρήση του ΟΣ ολοένα και πιο σημαντική για τις εταιρείες και οδηγεί σε σαφή πλεονεκτήματα για τις εταιρείες που εφαρμόζουν τον ΟΣ
Τι είναι ο Οικολογικός Σχεδιασμός AUT/ Ο ΟΣ υιοθετεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση σε τρία επίπεδα: εξετάζεται ολόκληρος ο Κύκλος Ζωής του προϊόντος ή της υπηρεσίας. Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις κάποιου προϊόντος δεν προκύπτουν μόνο κατά την κατασκευή του, τη χρήσητουήότανμετατρέπεταισεαπόβλητα, αλλά από ολόκληρο τον κύκλο ζωής του. το προϊόν εξετάζεται ως σύστημα. Όλαταστοιχείαπου χρειάζεται κάποιο προϊόν για να αναπτύξει τη λειτουργία του (αναλώσιμα, συσκευασία, δίκτυα ενέργειας, κ.λπ.) πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη. ακολουθείται μια πολυκριτηριακή προσέγγιση. Εξετάζονται όλες οι διαφορετικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις που μπορούν να δημιουργηθούν από ένα σύστημα προϊόντος (π.χ. εξάντληση πόρων, φαινόμενο θερμοκηπίου, τοξικότητα, κ.λπ.).
AUT/ Εφαρμογή οικολογικού σχεδιασμού στις εταιρείες
Στρατηγικές Οικολογικού Σχεδιασμού AUT/ Οι στρατηγικές του οικολογικού σχεδιασμού οργανώνονται σε σχέση με τον κύκλο ζωής του προϊόντος: Ανάπτυξη νέας ιδέας Μείωση της κατανάλωσης και ποικιλίας υλικών Επιλογή περιβαλλοντικά προσαρμοσμένων υλικών Μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των παραγωγικών διεργασιών Βελτιστοποίηση διανομής Μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων κατά τη χρήση Αύξηση της χρήσιμης ζωής Βελτιστοποίηση διαχείρισης αποβλήτων
AUT/ Τροχός στρατηγικών οικολογικού σχεδιασμού
Ανάπτυξη νέας ιδέας AUT/ Αποϋλοποίηση (Dematerialisation): μείωση της ποσότητας των υλικών πόρων που χρησιμοποιούνται στο προϊόν ή την υπηρεσία για να εκπληρώνει τη λειτουργίατου, π.χ. οι online υπηρεσίες επιδιόρθωσης λογισμικού θα επιτρέψουν την αποφυγή ταξιδιών που απαιτούνται για την παροχή τεχνικής υποστήριξης. Κοινή χρήση του προϊόντος: μπορείτε να αυξήσετε τις φορές που ένα προϊόν χρησιμοποιείται κατά τη διάρκεια της ζωής του όταν το μοιράζονται διάφοροι άνθρωποι. Η στρατηγική αυτή επιτρέπει μια μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της κάθε μεμονωμένης χρήσης (δηλαδή το αποτέλεσμα της διαίρεσης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που προκαλούνται από ένα προϊόν κατά τη διάρκεια ολόκληρου του κύκλου ζωής του με τις φορές που αυτό χρησιμοποιείται). Η ενοικίαση αυτοκινήτων, Η/Υ, εργαλείων κάντο-μόνος-σου, επίπλων, κ.λπ. είναι παραδείγματα μιας στρατηγικής κοινής χρήσης. Ενσωμάτωση λειτουργιών: μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το ίδιο μέσο αλλά πολλαπλασιάζοντας τις λειτουργίες του και συνεπώς αποφεύγοντας την ανάγκη παραγωγής άλλων προϊόντων, π.χ. ηλεκτρονικές συσκευές με πολλαπλές λειτουργίες όπως κινητά τηλέφωνα που ενσωματώνουν κάμερες ή φορητούς υπολογιστές ή εκτυπωτές με λειτουργία σαρωτή και φωτοτυπικού.
AUT/ Μείωση της κατανάλωσης και της ποικιλίας των υλικών Τα υλικά αποτελούν ένα βασικό παράγοντα που καθορίζει την περιβαλλοντική απόδοση πολλών προϊόντων και υπηρεσιών. Όσο πιο λίγα υλικά χρησιμοποιούνται τόσο λιγότερα υλικά πρέπει να αποκτηθούν, να υποστούν επεξεργασία, να μετασχηματιστούν και τελικά να γίνει διαχείριση των αποβλήτων τους. Είναι επίσης σημαντικό να αποφευχθεί η χρήση μεγάλης ποικιλίας υλικών στο τελικό προϊόν. Αυτό θα επιτρέψει τη μείωση των διάφορων διεργασιών και των σταδίων μεταφοράς που περιλαμβάνονται στην παραγωγή. Ένα προϊόν που αποτελείται από ένα μόνο υλικό συνήθως ανακυκλώνεται πιο εύκολα στο τέλος του κύκλου ζωής του. Εικόνα: Επιπλα (καναπέδες, κρεβάτια και πολυθρόνες) και χρησιμοποιούν αέρα ως υλικό πλήρωσης.
Επιλογή περιβαλλοντικά προσαρμοσμένων υλικών AUT/ Εκτός από την ποσότητα και οτύποςτουυλικούπου χρησιμοποιείται είναι επίσης σημαντικός: Να προέρχονται από ανανεώσιμους πόρους Να έχουν υψηλό περιεχόμενο σε ανακυκλωμένο υλικό (π.χ. περισσότερο από 50% κατά βάρος) Να μην περιέχουν επικίνδυνες ουσίες Να παράγονται με τη χρήση πιο πράσινων διεργασιών (π.χ. χρησιμοποιώντας ανανεώσιμη ενέργεια ή εφαρμόζοντας μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας ή νερού) Με χαμηλή ένταση ενέργειας (δηλαδή οι διεργασίες που εμπλέκονται στην εξαγωγή, μεταφορά και μετατροπή χρησιμοποιούν λίγη ενέργεια) Να ανακυκλώνονται εύκολα Εικόνα: Λάμπες κατασκευασμένες από Duralmond, ένα βιοδιασπόμενο υλικό που προέρχεται από αγροτικά κατάλοιπα.
AUT/ Μείωση περιβαλλοντικών επιπτώσεων των παραγωγικών διεργασιών Μείωση του αριθμού των βημάτων της παραγωγής γιαναμειωθείη κατανάλωση ενέργειας και υλικών. Π.χ., μειώνοντας τον αριθμό των διάφορων υλικών ή εξαρτημάτων που περιέχονται σε ένα προϊόν ή αποφεύγοντας τη χρήση υλικών τα οποία απαιτούν επιφανειακές επεξεργασίες. Επιλογή υλικών και διεργασιών με τέτοιο τρόπο ώστε ηπαραγωγή αποβλήτων να μπορεί να επαναεισαχθεί στην αλυσίδα παραγωγής (π.χ. ελαττωματικά προϊόντα, δοκιμές παραγωγής, υπολείμματα). Επιλογή καθαρότερων παραγωγικών διεργασιών. Π.χ., αποδοτική χρήση νερού και ενέργειας, χαμηλή κατανάλωση ενέργειας και παραγωγή αποβλήτων, χρήση ανανεώσιμης ενέργειας, άμεσηανακύκλωσητων παραγόμενων αποβλήτων. Εικόνα: Οι καρέκλες Voxia αποτελούνται από ένα μόνο τεμάχιο από κοντραπλακέ από οξιά. Όλα τα στοιχεία παράγονται με μια συνεχή διεργασία και η περιστρεφόμενη κοπή του κορμού του δέντρου επιτρέπει την ελαχιστοποίηση του απόβλητου ξύλου.
Εικόνα: ΗλάμπαD-forma αποτελείται από ένα μόνο πλαστικό έλασμα που πωλείται ξετυλιγμένο, εξοικονομώντας χώρο κατά τη μεταφορά και την αποθήκευση. AUT/ Βελτιστοποίηση διανομής Ελαχιστοποίηση της χρήση συσκευασίας όπου είναι δυνατό Χρήση υλικών φιλικών στο περιβάλλον για τη συσκευασία Διευκόλυνση της αναγνώρισης του τύπου των υλικών της συσκευασίας Σχεδιασμός του προϊόντος με τέτοιο τρόπο ώστε η ποσότητα του προϊόντος ανά μονάδα όγκου να μεγιστοποιείται κατά τη μεταφορά και την αποθήκευση. Μείωση του βάρους του προϊόντος και της συσκευασίας του για να μειωθεί η κατανάλωση ενέργειας (ειδικά των ορυκτών καυσίμων) κατά τη μεταφορά του
AUT/ Μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων κατά τη χρήση Γιαεκείναταπροϊόνταήυπηρεσίεςπουαπαιτούνενέργεια, νερό ή υλικά κατά τη χρήση τους, η φάσηαυτήμπορείναείναι η πιο σημαντική από περιβαλλοντικής άποψης σε ολόκληρο τον κύκλο ζωής. Μείωση της κατανάλωση ενέργειας ανά λειτουργική μονάδα προϊόντος, π.χ. αυξάνοντας την αποδοτικότητα της ενέργειας ή ενσωματώνοντας ένα σύστημα αναμονής με χαμηλή κατανάλωση ενέργειας Ενσωμάτωση της χρήσης ανανεώσιμης ενέργειας, όπως η ενέργεια που παράγεται από τον άνθρωπο Μείωση της χρήσης νερού ανά λειτουργική μονάδα προϊόντος, π.χ. ενσωματώνοντας μηχανισμούς εξοικονόμησης νερού όπως μίξης αέρα ή ηλεκτρονικό αισθητήρα στις βρύσες Εικόνα: Το πλυντήριο πιάτων Morris που του έχει απονεμηθεί το Ευρωπαϊκό οικολογικό σήμα. Έχει χαμηλότερη κατανάλωση νερού και ενέργειας από τα πρότυπα της αγοράς και μπορεί επίσης εύκολα να αποσυναρμολογηθεί και να ανακυκλωθεί.
Αύξηση χρήσιμης ζωής προϊόντος AUT/ Προώθηση της επαναχρησιμοποίησης του προϊόντος. Εξάλειψη των αδύνατων σημείων του προϊόντος, δηλαδή τα σημεία εκείνα του προϊόντος που σπάζουν πρώτα ή που πρέπει να επιδιορθώνονται συχνά. Επιλογή επαρκών υλικά και διαστάσεων που να παρέχουν καλή αντίσταση στη συνεχή χρήση. Σχεδιασμός του προϊόντος με υπομονάδες για να μπορεί να αναβαθμιστεί και να ικανοποιεί έτσι τις μεταβαλλόμενες απαιτήσεις χρήσης. Διευκόλυνση της επιδιόρθωσης και τη συντήρησης. Παροχή ανταλλακτικών εξαρτημάτων για επιδιόρθωση Εικόνα: Πίνακας για παιδιά, το ύψος του οποίου μπορεί να προσαρμοστεί για να ταιριάζει με το αυξανόμενο τους ύψος.
Εικόνα: Οι τσάντες Powerpack αποτελούνται από βιοδιασπόμενο και κομποστοποιήσιμο υλικό. Βελτιστοποίηση διαχείρισης αποβλήτων AUT/ Χρήση ανακυκλώσιμων ή βιοδιασπάσιμων υλικών. Εξετάστε εάν υπάρχει κάποιο οικονομικά κερδοφόρο σύστημα ανακύκλωσης για το υλικό αυτό στη χώρα που πρόκειται να χρησιμοποιηθεί το προϊόν Χρήση όσο το δυνατό λιγότερων υλικών γίνεται για την διευκόλυνση της ανακύκλωσης του προϊόντος κατασκευάστε το προϊόν με υλικά που μπορούν να ανακυκλωθούν μαζί, χωρίς την ανάγκη αποσυναρμολόγησης του προϊόντος ή τουλάχιστο όχι πλήρως Ελαχιστοποίηση της χρήσης μπογιών, βερνικιών, πρόσθετων κ.λπ. που μπορούν να δυσκολέψουν περισσότερο την ανακύκλωση των υλικών Απλοποίηση της αποσυναρμολόγησης του προϊόντος για να μειωθεί ο χρόνος και τα οικονομικά κόστη και να μεγιστοποιηθεί η ποσότητα των επαναχρησιμοποιήσιμων ή ανακυκλώσιμων υλικών ή εξαρτημάτων
AUT/ Επιλογή στρατηγικών οικολογικού σχεδιασμού
Οφέλη οικολογικού σχεδιασμού για τις Επιχειρήσεις (1/2) AUT/ Μειωμένα κόστη κατασκευής και διανομής με την βελτίωση μη αποδοτικών διεργασιών και με την υιοθέτηση νέων τρόπων παραγωγής. Παρακίνηση της καινοτόμου σκέψης στο εσωτερικό της εταιρείας, κάτι που οδηγεί σε αυξημένη καινοτομία και διευκολύνει τη δημιουργία καινούριων ευκαιριών στην αγορά. Ενισχυμένη επωνυμία και εικόνα του προϊόντος λόγω της περιβαλλοντικής ευσυνειδησίας και της καινοτόμου συμπεριφοράς. Εναρμόνιση με περιβαλλοντικούς κανονισμούς. Οι απαιτήσεις των υφιστάμενων κανονισμών πρέπει να ληφθούν υπόψη και να αποτελέσουν το σημείο εκκίνησης για βελτιώσεις. Πρέπει συνεπώς να προσπαθήσετε να προβλέψετε μελλοντικές νομοθεσίες. Πολλές νέες Οδηγίες είναι υπό ανάπτυξη και επηρεάζουν ή θα επηρεάσουν το σχεδιασμό των προϊόντων
Οφέλη οικολογικού σχεδιασμού για τις Επιχειρήσεις (2/2) AUT/ Βελτιωμένη ποιότητα προϊόντων που προέρχεται από την αυξανόμενη αντοχή και λειτουργικότητα και από την ευκολία επιδιόρθωσης και ανακύκλωσης τους. Αυξημένη πρόσθετη αξία των προϊόντων που έχουν καλύτερη περιβαλλοντική απόδοση κατά τη διάρκεια ολόκληρου του κύκλου ζωής τους και είναι επίσης καλύτερης ποιότητας. Πρόσβαση σε αγορές πράσινης προμήθειας. Πρόσβαση σε οικολογικά σήματα. Αυξημένη γνώση για το προϊόν και τις διεργασίες που εμπλέκονται στον κύκλο ζωής του που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για στρατηγικό προγραμματισμό, για επικοινωνιακές στρατηγικές ή για αξιολόγηση της επιχείρησης σας.
AUT/ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ ΑΝΛΥΣΗ ΚΥΚΛΟΥ ΖΩΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΟΡΘΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ (ΒΑΤ) ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΕΜΠΟΡΙΑ ΡΥΠΩΝ (ΚΥΟΤΟ)
AUT/ INTERNATIONAL EXERGY ENERGY AND ENVIRONMENT SYMPOSIUM KOS 3-7 JULY 2005 www.ieees.org ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ