ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Οι δαπάνες απλώς σημαίνουν τη δαπάνη χρημάτων πρωταρχικά για περισσότερη ή λιγότερη άμεση απόλαυση. Η αποταμίευση ή η επένδυση είναι η δαπάνη χρημάτων για περισσότερη ή λιγότερη αναβληθείσα απόλαυση. Irving Fisher (1930)
Συνολική ζήτηση Συνολική Ιδιωτική Δημόσια Καθαρές = + Επενδύσεις + + Ζήτηση Κατανάλωση Κατανάλωση Εξαγωγές Δηλαδή, έχουμε AD = C + I + G + ΝΧ. Παρατηρούμε ότι αυτή η ταυτότητα είναι παρόμοια με την ταυτότητα του ΑΕΠ, δηλαδή, Y = C + I + G + ΝΧ. Πράγματι, η τελευταία σχέση αποτελεί σχέση ισορροπίας. Δηλαδή, σε ισορροπία, η συνολική ζήτηση είναι ίση με τη συνολική προσφορά (Aggregate Supply, AS), η οποία, με τη σειρά της είναι ίση με την αξία της παραγωγής. Επομένως, AD = AS = Y. 2
Συνάρτηση κατανάλωσης Τα νοικοκυριά κατανέμουν το εισόδημά τους μεταξύ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ και ΑΠΟΤΑΜΙΕΥΣΗΣ. Στις σύγχρονες οικονομίες η ζήτηση για κατανάλωση αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος της συνολικής ζήτησης. Ο Keynes διατύπωσε μια ορισμένη σχέση μεταξύ εισοδήματος και κατανάλωσης, τη συνάρτηση κατανάλωσης. Η σχέση αυτή μπορεί να είναι γραμμική ή μη γραμμική. Η συνάρτηση κατανάλωσης δείχνει την επιθυμητή συνολική κατανάλωση για κάθε επίπεδο συνολικού εισοδήματος όταν οι υπόλοιποι παράγοντες μένουν σταθεροί. C = α + by α: αυτόνομη κατανάλωση. b: Οριακή Ροπή για Κατανάλωση (ΟΡΚ). 3
Συνάρτηση κατανάλωσης Οριακή Ροπή προς Κατανάλωση (ΟΡΚ): είναι ο λόγος της μεταβολής της κατανάλωσης (ΔC) προς τη μεταβολή του εισοδήματος (ΔΥ). Δείχνει την μεταβολή της κατανάλωσης που θα προέλθει από τη μεταβολή του εισοδήματος κατά μία νομισματική μονάδα. C C O b, 0 1 Μέση Ροπή προς Κατανάλωση (ΜΡΚ): είναι ο λόγος του επιπέδου κατανάλωσης (C) προς το αντίστοιχο επίπεδο εισοδήματος (Υ). Εκφράζει το ποσοστό του εισοδήματος που καταναλώνεται. C Y 4
Συνάρτηση αποταμίευσης Τα νοικοκυριά κατανέμουν το εισόδημά τους μεταξύ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ και ΑΠΟΤΑΜΙΕΥΣΗΣ. Επομένως: Υ = C + S Αποταμίευση: S = Υ C = Υ (α + by) => -α: αυτόνομη αποταμίευση S = -α + (1 - b)y (1 - b): Οριακή Ροπή για Αποταμίευση (ΟΡΑ) Οριακή Ροπή προς Αποταμίευση (ΟΡΑ): είναι ο λόγος της μεταβολής της αποταμίευσης (ΔS) προς τη μεταβολή του εισοδήματος (ΔΥ). Δείχνει την μεταβολή της αποταμίευσης που θα προέλθει από τη μεταβολή του εισοδήματος κατά μία νομισματική μονάδα. S S O 1 b, 0 1 5
Συνάρτηση αποταμίευσης Μέση Ροπή προς Αποταμίευση (ΜΡΑ): είναι ο λόγος του επιπέδου αποταμίευσης (S) προς το αντίστοιχο επίπεδο εισοδήματος (Υ). Εκφράζει το ποσοστό του εισοδήματος που αποταμιεύεται. S Y Παρατηρήσεις Σε πολύ χαμηλά επίπεδα εισοδήματος η κατανάλωση υπερβαίνει το εισόδημα. Η διαφορά αυτή μπορεί να καλυφθεί με δανεισμό. Καθώς αυξάνεται το εισόδημα η ΜΡΚ μειώνεται, ενώ η ΜΡΑ αυξάνεται. 6
Παρατηρήσεις Συνάρτηση αποταμίευσης Για κάθε επίπεδο εισοδήματος το άθροισμα της μέσης ροπής προς κατανάλωση (ΜΡΚ) και της μέσης ροπής προς αποταμίευση (ΜΡΑ) είναι ίσο με τη μονάδα. C S Y Y Η ΟΡΚ και η ΟΡΑ είναι σταθερή για όλα τα επίπεδα εισοδήματος και το άθροισμά τους είναι ίσο με τη μονάδα. C S 1 1 7
Κατανάλωση και αποταμίευση Προσδιοριστικοί παράγοντες της κατανάλωσης και της αποταμίευσης Οι παράγοντες που επηρεάζουν την κατανάλωση επηρεάζουν ταυτόχρονα και την αποταμίευση. Ο κυριότερος προσδιοριστικός παράγοντας είναι το τρέχον διαθέσιμο εισόδημα. Υπάρχουν και άλλοι παράγοντες οι οποίοι είναι οι ακόλουθοι: Κατοχή ρευστών διαθεσίμων: όσο μεγαλύτερο το ύψος τους τόσο υψηλότερη η καταναλωτική δαπάνη. Δυνατότητα δανεισμού για καταναλωτικούς σκοπούς: οδηγεί σε αυξημένη καταναλωτική δαπάνη. Προσδοκίες μελλοντικού εισοδήματος: προσδοκία για αυξημένο εισόδημα στο μέλλον σημαίνει αύξηση της τρέχουσας κατανάλωσης. 8
Κατανάλωση και αποταμίευση Προσδοκίες μελλοντικού επιπέδου τιμών: προσδοκία αύξησης των τιμών στο μέλλον οδηγεί σε αύξηση της τρέχουσας καταναλωτικής δαπάνης (και αντίστροφα). Επιτόκιο: αύξηση του επιτοκίου οδηγεί σε μείωση της κατανάλωσης και αύξηση της αποταμίευσης. Τα εμπειρικά δεδομένα δεν δείχνουν σαφή ένδειξη για το αν πάντοτε υπάρχει θετική ή αρνητική συσχέτιση μεταξύ επιτοκίου και κατανάλωσης. Απόθεμα διαρκών καταναλωτικών αγαθών: όσο υψηλότερο τόσο χαμηλότερη η καταναλωτική δαπάνη. Διανομή του εισοδήματος: τα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα έχουν μεγαλύτερη οριακή ροπή προς κατανάλωση. 9
Εφαρμογή C, S 125 25 0-25 C>Υ C=Υ 125 γραμμή 45 o (Y=C) Δίνεται η συνάρτηση κατανάλωσης: C C = 25 + 0,80Y C<Υ Να βρεθεί η αντίστοιχη συνάρτηση αποταμίευσης. S = -25 + (1 0,80)Y -> S = -25 + 0,20Y ΟΡΚ = 0,80 ΟΡΑ = 0,20 S Εισόδημα (Υ) 10
Εφαρμογή Y C S ΜΡΚ ΟΡΚ ΜΡΑ ΟΡΑ 0 25-25 - - - - 50 65-15 1,300 0,8-0,300 0,2 100 105-5 1,050 0,8-0,050 0,2 125 125 0 1,000 0,8 0,000 0,2 150 145 5 0,967 0,8 0,033 0,2 200 185 15 0,925 0,8 0,075 0,2 250 225 25 0,900 0,8 0,100 0,2 300 265 35 0,883 0,8 0,117 0,2 11