ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες, 12 Μαρτίου 2014 (14.03) (OR. en) 7655/14 SΟC 194 ΣΗΜΕΙΩΜΑ της: προς: Θέμα: Γενικής Γραμματείας του Συμβουλίου τις αντιπροσωπίες Η κοινωνική κατάσταση στην ΕΕ Συμπεράσματα του Συμβουλίου Επισυνάπτονται για τις αντιπροσωπίες τα ανωτέρω συμπεράσματα του Συμβουλίου όπως εγκρίθηκαν κατά τη σύνοδο του Συμβουλίου EPSCO στις 10 Μαρτίου 2014. 7655/14 ΙA/ριτ 1
Η κοινωνική κατάσταση στην ΕΕ Συμπεράσματα του Συμβουλίου 1. Το Συμβούλιο τονίζει ότι ο βασικότερος παράγων για την επίτευξη των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για έξυπνη, βιώσιμη και δίχως αποκλεισμούς ανάπτυξη είναι η επιδίωξη συνοχής των πολιτικών ανάμεσα στους οικονομικούς και κοινωνικούς στόχους της Ένωσης. Πέρα από τον αντίκτυπό τους στα εισοδήματα και τις συνθήκες διαβίωσης, οι αυξανόμενες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες αποδυναμώνουν την οικονομική ισχύ της Ένωσης και δοκιμάζουν τις θεμελιώδεις αξίες της. A. Η κοινωνική κατάσταση στην Ένωση 2. Συνέπεια της κρίσης είναι η ασθενής ανάπτυξη, οι λίγες και συχνά κακής ποιότητας θέσεις εργασίας και η έκθεση περισσότερων ανθρώπων στη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό. Η έκθεση για την κοινωνική κατάσταση στην Ευρωπαϊκή Ένωση 1 και ο πίνακας αποτελεσμάτων των δεικτών απασχόλησης και των κοινωνικών δεικτών 2 δείχνουν ότι η κοινωνική κατάσταση στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν βελτιώνεται, ενώ σε ορισμένες χώρες μάλιστα επιδεινώνεται: τα δεδομένα της έρευνας του 2012 δείχνουν ότι το ποσοστό φτώχειας έφτασε στο ανώτατο σημείο του των τελευταίων 6 ετών: σχεδόν το 25% του ευρωπαϊκού πληθυσμού αντιμετώπιζε τον κίνδυνο της φτώχειας ή του κοινωνικού αποκλεισμού από την υιοθέτηση της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» το 2010, 6,6 εκατομμύρια περισσότεροι άνθρωποι ζουν υπό συνθήκες φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού (αύξηση σε πάνω από το 1/3 των κρατών μελών) σε ορισμένα κράτη μέλη η ετήσια αύξηση της σχετικής φτώχειας ξεπερνά τις 2 εκατοστιαίες μονάδες 1 2 «Κοινωνική Ευρώπη: πολλοί τρόποι, ένας στόχος», έγγρ. 6663/14, δεν έχει διανεμηθεί ακόμα. Βλ. κεφάλαιο 3 της κοινής έκθεσης για την απασχόληση. 7655/14 ΙA/ριτ 2
η αυξανόμενη υλική υστέρηση χαμηλώνει το βιοτικό επίπεδο μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού σε ορισμένες χώρες η εισοδηματική ανισότητα αυξάνεται στα κράτη μέλη, και εντός αυτών, ιδίως δε στις χώρες όπου παρατηρήθηκε η μεγαλύτερη αύξηση της ανεργίας. 3. Το Συμβούλιο σημειώνει ωστόσο πως το ποσοστό απασχόλησης των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας αυξήθηκε σε 25 κράτη μέλη. Λόγω του διαρθρωτικού ρόλου των συντάξεων, σε πάνω από τα ¾ των κρατών μελών το 2012 οι ηλικιωμένοι εκτέθηκαν λιγότερο σε σχετικούς όρους στη φτώχεια ή τον κοινωνικό αποκλεισμό σε σύγκριση με το 2008. B. Προσήλωση στους στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» 4. Το Συμβούλιο υπενθυμίζει ότι το 2010 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο όρισε ως πρωταρχικό στόχο τη μείωση κατά τουλάχιστον 20 εκατομμύρια των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού μέχρι το 2020. Με τις συνέπειές της για τα εισοδήματα και τις συνθήκες διαβίωσης, η χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση μείωσε την πιθανότητα να επιτευχθεί αυτός ο στόχος. Πέραν αυτού, οι τρεις βασικές λειτουργίες των πολιτικών κοινωνικής πρόνοιας (επένδυση, αυτόματη σταθεροποίηση και προστασία), τις οποίες προάγει επίσης η δέσμη μέτρων για τις κοινωνικές επενδύσεις 3, αποδυναμώθηκαν λόγω των δημοσιονομικών περιορισμών και της παρατεταμένης ύφεσης. Υπό τις συνθήκες αυτές, δεν στάθηκε δυνατό να σημειωθεί πρόοδος όσον αφορά την επίτευξη του στόχου της ΕΕ για την κοινωνική ένταξη. 5. Το Συμβούλιο τονίζει ότι η τρέχουσα κατάσταση απαιτεί ισχυρότερη αποφασιστικότητα ώστε να μην παρεκκλίνουμε από την πορεία που ορίζει η στρατηγική «Ευρώπη 2020» και να επιδιώξουμε την επίτευξη των στόχων. Είναι σημαντικό τα κράτη μέλη να ενισχύσουν τις προσπάθειές τους ώστε να συμβάλουν στην τήρηση αυτής της ουσιώδους δέσμευσης της ΕΕ. 3 Συμπεράσματα του Συμβουλίου «Στοχεύοντας στις κοινωνικές επενδύσεις για την ανάπτυξη και τη συνοχή», 20 Ιουνίου 2013. Βλ. επίσης έγγραφο του Συμβουλίου 13958/2/13 REV2. 7655/14 ΙA/ριτ 3
Γ. Μελλοντική πορεία 6. Η αποτελεσματική κοινωνική προστασία και τα υψηλότερα ποσοστά απασχόλησης θα προαγάγουν μια πιο ανταγωνιστική και συνεκτική Ευρώπη. Οι προσπάθειες πολιτικής πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στην αποτελεσματική πρόληψη ώστε να αποφευχθεί η περαιτέρω επιδείνωση της κοινωνικής κατάστασης στην ΕΕ, να τονωθούν οι επενδύσεις σε ανθρώπινο κεφάλαιο και να στηριχθεί η δραστηριοποίηση της αγοράς εργασίας. 7. Βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα, το Συμβούλιο θεωρεί ότι οι βελτιώσεις της κοινωνικής κατάστασης πρέπει να προέλθουν από την αύξηση της απασχόλησης, ιδίως για τους νέους, και από τη μείωση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο απαιτούνται ανάπτυξη και κοινωνικές επενδύσεις. Οι μισθολογικές και φορολογικές πολιτικές πρέπει να επιτρέπουν στα έσοδα και στις κοινωνικές παροχές να αλληλεπιδρούν με τρόπο που να βοηθά τους ανθρώπους να ξεπεράσουν τη φτώχεια και να καθιστούν την εργασία αποδοτική. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος με εξαρτώμενα παιδιά και μόνους γονείς, ιδίως μόνες μητέρες. Οι επενδύσεις στα παιδιά και τους νέους πρέπει να αποτελέσουν πολιτική προτεραιότητα δεδομένου ότι η μεγαλύτερη συμμετοχή τους στην αγορά εργασίας και η εκπαιδευτική τους επίδοση παρουσιάζουν μακροπρόθεσμα οφέλη. Οι πολιτικές πρέπει να διευκολύνουν την είσοδο των γυναικών στην επαγγελματική ζωή και να ενισχύουν τη συμμετοχή τους στην αγορά εργασίας. Οι ενεργητικές πολιτικές για την αγορά εργασίας πρέπει να χρησιμοποιούνται για τη βελτίωση της απασχολησιμότητας των κοινωνικών ομάδων που είναι εκτεθειμένες σε μακροχρόνια ανεργία. 8. Επιπλέον, η αποτελεσματικότητα της κοινωνικής προστασίας πρέπει να ενδυναμωθεί επίσης προκειμένου να αντιμετωπιστούν πιο αποτελεσματικά οι δημογραφικές ανισορροπίες που θα επηρεάσουν ποικιλοτρόπως τις προοπτικές ανάπτυξης, τις ανάγκες κοινωνικής προστασίας και τις δημόσιες δαπάνες των κρατών μελών, να εξισορροπηθούν οι κοινωνικοί κίνδυνοι μεταξύ των γενεών και στη διάρκεια του βίου και να μειωθούν οι αυξανόμενες ανισότητες που αποδυναμώνουν τη συνοχή και συγκρατούν την κοινωνική άνοδο και την ανάπτυξη. 7655/14 ΙA/ριτ 4
9. Οι πολιτικές πρέπει να εξασφαλίσουν ότι η βελτίωση της κοινωνικής κατάστασης σε ολόκληρη την Ένωση αποτελεί προτεραιότητα που υιοθετείται ευρέως. Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις πρέπει να λαμβάνουν υπόψη κοινωνικούς προβληματισμούς και ανησυχίες σχετικά με την απασχόληση. Οι μεταρρυθμίσεις, ιδίως οι μείζονες, πρέπει να αξιολογούνται βάσει αντικτύπου και να πραγματοποιούνται κατά τρόπο που ελαχιστοποιεί τις αρνητικές επιπτώσεις. Όταν οι μεταρρυθμίσεις περιλαμβάνουν αρνητικές επιπτώσεις, αυτοί που αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού δεν θα πρέπει να φέρουν το βάρος της οικονομικής προσαρμογής. 10. Το Συμβούλιο θα αξιολογεί σε ετήσια βάση την κοινωνική κατάσταση στην ΕΕ και θα παρέχει καθοδήγηση σχετικά με το πώς θα παρακολουθούνται οι κοινωνικές τάσεις που απαιτούν προσοχή. Επαναλαμβάνει το αίτημά του προς την Επιτροπή να προτείνει κοινή έκθεση για την κοινωνική προστασία ως πρόσθετη ενίσχυση της κοινωνικής διάστασης της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης. 11. Το Συμβούλιο καλεί: τα κράτη μέλη να επανεξετάσουν και να ενισχύσουν τις προσπάθειές τους για τη μείωση της φτώχειας την Επιτροπή Κοινωνικής Προστασίας να ετοιμάσει έκθεση σχετικά με την κοινωνική διάσταση της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Το Συμβούλιο θα προβεί σε μια πρώτη συζήτηση του θέματος αυτού τον Ιούνιο του 2014. 7655/14 ΙA/ριτ 5