Το «Πρόγραμμα πρόληψης και πρώιμης διάγνωσης παραγόντων κινδύνου για τις καρδιαγγειακές παθήσεις στις γυναίκες της Κρήτης» (ΟΠΣ 365462) επιδίωξε να ενημερώσει τις γυναίκες, για τις καρδιαγγειακές παθήσεις και τους παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο για αυτές. Επίσης, πρόσφερε την δυνατότητα για πρώιμη διάγνωση καρδιαγγειακών παραγόντων κινδύνου, στις γυναίκες που συμμετείχαν στο Πρόγραμμα, καθώς και ενημέρωσή τους, για τις κατάλληλες παρεμβάσεις, ώστε να ελαττωθεί η πιθανότητα εμφάνισης των παθήσεων αυτών στο μέλλον. Στόχοι Προγράμματος: Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των γυναικών, για τις καρδιαγγειακές παθήσεις, την συχνότητά τους και τους παράγοντες κινδύνου. Εκτίμηση και πρώιμη διάγνωση παραγόντων κινδύνου, για τις καρδιαγγειακές παθήσεις (ΚΠ). Ενημέρωση για απαραίτητες παρεμβάσεις, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος για καρδιαγγειακές παθήσεις, σε ένα δείγμα πληθυσμού, των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας, της Κρήτης. Εκτίμηση της αλλαγής στις συμπεριφορές υγείας και τη γνώση, για τα καρδιαγγειακά ζητήματα. Σχεδιασμός Προγράμματος 1η κλινική επίσκεψη 1 σε πρόσκληση πρόγραμμα διαχωρισμός εκτίμηση με καρδιολόγο 2 3 4 ή/και 5 ατόμων με γνώσεων για ΚΠ αποστολή αποτελεσμάτων παράγοντες κινδύνου 2ο ραντεβού διαιτολόγο επαναξιολόγηση γνώσεων για ΚΠ 6 μήνες μετά την 1η επίσκεψη Το παρόν φυλλάδιο ενημέρωσης περιέχει επεξηγηματικά κείμενα, που μπορείτε να βρείτε και στην ιστοσελίδα του Προγράμματος, www.kardiaggeiaki-ygeia.gr, με επιπλέον χρήσιμες πληροφορίες, για την καρδιαγγειακή υγεία και με το πώς να υιοθετήσετε υγιεινές συμπεριφορές.
Καρδιαγγειακά νοσήματα και Παράγοντες κινδύνου Τα καρδιαγγειακά νοσήματα είναι μια ομάδα νοσημάτων της καρδιάς και των αιμοφόρων αγγείων, με συχνότερα τη στεφανιαία νόσο, το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και την περιφερική αγγειακή νόσο. Οι γυναίκες, σε σχέση με τους άνδρες, εμφανίζουν παρόμοια συχνότητα εκδήλωσης καρδιαγγειακών νοσημάτων, με καθυστέρηση περίπου 10 χρόνων, πιθανώς λόγω των διαφορετικών επιπέδων των ορμονών τους, στα χρόνια πριν την εμμηνόπαυση. Το γεγονός, όμως, αυτό δεν πρέπει να μας εφησυχάζει... Τα καρδιαγγειακά νοσήματα είναι η κύρια αιτία θανάτου και για τις γυναίκες. τα καρδιαγγειακά νοσήματα είναι η κύρια αιτία θανάτου και για τις γυναίκες Σύμφωνα με έρευνες, η συχνότητα των παραγόντων κινδύνου για τα καρδιαγγειακά νοσήματα συνεχίζει να είναι υψηλή, στις μέρες μας, τόσο σε άνδρες, όσο και σε γυναίκες, και θα πρέπει να καταβληθούν περαιτέρω προσπάθειες, για την ελάττωσή τους. Είναι πολύ σημαντικό, ότι ο έλεγχος αυτών των παραγόντων κινδύνου, μέσω προληπτικών δράσεων, συμβάλλει στη μείωση της συχνότητας των νοσημάτων αυτών, καθώς και των θανάτων από αυτά τα νοσήματα. Παρόλο που η ηλικία και η κληρονομικότητα είναι σημαντικοί παράγοντες για την εκδήλωση καρδιαγγειακών παθήσεων, η πλειοψηφία των καρδιαγγειακών θανάτων οφείλεται κυρίως σε τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου, όπως η δυσλιπιδαιμία (π.χ. υψηλή χοληστερίνη), η υψηλή αρτηριακή πίεση, το κάπνισμα, η παχυσαρκία, ο σακχαρώδης διαβήτης, ή η ανθυγιεινή διατροφή. Οι παράγοντες κινδύνου δρουν συνεργικά. Αυτό σημαίνει ότι όσο περισσότερους παράγοντες κινδύνου έχουμε, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα να αναπτύξουμε καρδιαγγειακή νόσο, εκτός εάν μειωθούν αυτοί οι παράγοντες στα όρια που συνιστώνται και, έτσι, τους εμποδίσουμε να θέσουν την υγεία μας σε κίνδυνο.
Συγκεντρωτικά αποτελέσματα συμμετοχής στο Πρόγραμμα Προσκλήθηκαν, μέσω επιστολής, να συμμετάσχουν στο Πρόγραμμα 1319 γυναίκες. Πάνω από 500 γυναίκες επικοινώνησαν με το Πρόγραμμα, με σκοπό να συμμετάσχουν, μετά από ανοιχτή πρόσκληση στην κοινότητα του Ν. Ηρακλείου, μέσω ενημέρωσης από την τηλεόραση, το ραδιόφωνο και τα ηλεκτρονικά μέσα επικοινωνίας. Συνολικά, 910 γυναίκες (μέση ηλικία 36,3 έτη και εύρος ηλικιών: 22-50 έτη) πληρούσαν τα κριτήρια συμμετοχής και δέχτηκαν να συμμετάσχουν στο Πρόγραμμα. Σε όλες τις συμμετέχουσες, στάλθηκαν, εγγράφως, τα αποτελέσματα των εξετάσεών τους, μετά το πρώτο τους ραντεβού με την ιατρονοσηλευτική ομάδα του Προγράμματος, ενώ 647 γυναίκες προσκλήθηκαν, σε δεύτερο ραντεβού, ώστε να συζητήσουν με τον γιατρό ή/και την διατροφολόγο του Προγράμματος για τα αποτελέσματα, που ήταν εκτός των ορίων που συνιστώνται. Συνολικά, 343 γυναίκες δέχθηκαν την πρόσκληση για δεύτερη συνάντηση στο Πρόγραμμα. Από αυτές, 227 προσήλθαν, τελικά, στο προγραμματισμένο δεύτερο ραντεβού, 127 συναντήθηκαν με τον καρδιολόγο και την διατροφολόγο του Προγράμματος, 50 συναντήθηκαν μόνο με τον καρδιολόγο και 50 μόνο με την διατροφολόγο.
Παχυσαρκία Η παχυσαρκία έχει χαρακτηρισθεί ως νόσος και θεωρείται ως μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τον 21ο αιώνα. Στην Ελλάδα, όπως και σε πολλά μέρη του κόσμου, η παχυσαρκία έχει πάρει επιδημικές διαστάσεις. Σύμφωνα με το Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ, Kg/m 2 ), ένα άτομο μπορεί να χαρακτηριστεί ως υπέρβαρο (με ΔΜΣ από 25 έως 30) ή παχύσαρκο (με ΔΜΣ 30). Η περιφέρεια μέσης (ΠΜ) επίσης είναι ένας δείκτης που μπορεί από μόνος του να εκτιμήσει την παχυσαρκία σε δύο επίπεδα κινδύνου. Το επίπεδο 1 (80 εκατοστά ΠΜ<88 εκατοστά) χαρακτηρίζει τον αυξημένο κίνδυνο για μεταβολικές επιπλοκές και το επίπεδο 2 ( 80 εκατοστά) χαρακτηρίζει τον εξαιρετικά αυξημένο κίνδυνο για μεταβολικές επιπλοκές. Αποτελέσματα του προγράμματος Μία στις 2 γυναίκες (53%) είχαν δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) υψηλότερο από το συνιστώμενο. Οι μισές σχεδόν γυναίκες είχαν πολύ αυξημένη περίμετρο μέσης (ΠΜ 88 εκατοστά). 1,54% 23,98% 44,90% 48,73% 24,42% Ελλιποβαρής (ΔΜΣ < 18.5) Φυσιολογικός (ΔΜΣ < 18.5-24.9) Υπέρβαρος (ΔΜΣ 25) Συνιστώμενη (ΠΜ < 80 εκ.) Επίπεδο 1 (ΠΜ 80 & < 88 εκ.) Επίπεδο 2 (ΠΜ 88 εκ.) Παχύσαρκος (ΔΜΣ 30) 29,48% 26,84% Οι 452 από τις συμμετέχουσες, που είχαν ΔΜΣ 30 kg/m 2 ή/και ΠΜ 88 εκατοστά, προσκλήθηκαν σε μία συμβουλευτική συνεδρία με την διαιτολόγο του Προγράμματος, με αντικείμενο την υγιεινή διατροφή, που περιλάμβανε λήψη διαιτολογικού ιστορικού τελευταίου 24ώρου, ενημέρωση σχετικά με την υιοθέτηση της Μεσογειακής Διατροφής και οδηγίες διατροφής για απώλεια βάρους. Παρατηρήθηκε ότι η μέση τιμή της ολικής χοληστερίνης, της LDL «κακής» χοληστερίνης αλλά και των τριγλυκεριδίων νηστείας ήταν σημαντικά υψηλότερες στην κατηγορία των γυναικών με περίμετρο μέσης επίπεδου 2, ενώ η μέση τιμή της HDL «καλής» χοληστερίνης, ήταν σημαντικά χαμηλότερη σε αυτήν την ομάδα γυναικών.
Δυσλιπιδαιμία Δυσλιπιδαιμία είναι η διαταραχή των λιπιδίων του αίματος, η οποία μπορεί να εμφανιστεί με αυξημένα επίπεδα της ολικής χοληστερίνης, της LDL «κακής» χοληστερίνης, ή των τριγλυκεριδίων και με χαμηλά επίπεδα της HDL «καλής» χοληστερίνης ή με συνδυασμούς αυτών. Αποτελέσματα του προγράμματος Κατά την διάρκεια του προγράμματος, τα λιπίδια που προσδιορίστηκαν στο αίμα ήταν: η ολική χοληστερίνη, η HDL-χοληστερίνη, η LDL-χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια. Μία στις δύο γυναίκες βρέθηκε να έχει τιμή εκτός των τιμών που συνιστώνται, τουλάχιστον σε ένα από τα λιπίδια αίματος που εξετάστηκαν. Παρατηρήθηκε ότι η μέση τιμή ολικής χοληστερίνης, LDL «κακής» χοληστερίνης και τριγλυκερίδιων νηστείας ήταν υψηλότερες στις υπέρβαρες γυναίκες, σε σχέση με τις γυναίκες που είχαν Δείκτη Μάζας Σώματος εντός των ορίων που συνιστώνται, καθώς, επίσης, ήταν υψηλότερη και στις παχύσαρκες γυναίκες, σε σχέση με τις υπέρβαρες ή τις γυναίκες που είχαν Δείκτη Μάζας Σώματος εντός των ορίων που συνιστώνται. Το αντίθετο, ωστόσο, παρατηρήθηκε στην μέση τιμή της HDL «καλής» χοληστερίνης, με την μεγαλύτερη τιμή στην κατηγορία των γυναικών με τον συνιστώμενο Δείκτη Μάζας Σώματος, και την χαμηλότερη μέση τιμή της HDL «καλής» χοληστερίνης στην κατηγορία των παχύσαρκων γυναικών. 496 συμμετέχουσες έλαβαν πρόσκληση για δεύτερη συνάντηση με τον ιατρό (συνυπολογίζοντας και άλλους παράγοντες κινδύνου για τα καρδιαγγειακά νοσήματα, καθώς και το ατομικό ιστορικό κάθε γυναίκας), ώστε να συζητήσουν τις τιμές εκτός ορίων και τις συνιστώμενες παρεμβάσεις, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος για καρδιαγγειακή νόσο.
Αρτηριακή υπέρταση Τόσο η υπέρταση (συστολική πίεση σταθερά ίση ή υψηλότερη από 140 mmhg ή/και η διαστολική πίεση σταθερά ίση ή υψηλότερη από 90 mmhg), όσο και η προϋπέρταση (τιμές της συστολικής πίεσης από 120 έως 139 mmhg ή της διαστολικής πίεσης από 80 έως 89 mmhg), αυξάνουν τον κίνδυνο για καρδιαγγειακή νόσο. Η ιδανική τιμή στόχος για τη συστολική πίεση είναι μικρότερη από 120 mmhg και για τη διαστολική πίεση μικρότερη από 80 mmhg. Επειδή η αρτηριακή πίεση μεταβάλλεται συχνά, θα πρέπει να ελεγχθεί σε δύο ή περισσότερες επισκέψεις, προτού γίνει η διάγνωση της υπέρτασης από τον γιατρό. Οι συμμετέχουσες στο παρόν Πρόγραμμα ενημερώθηκαν σχετικά, ενώ σύμφωνα με το αποτέλεσμα της μέτρησης στην μία επίσκεψη στο ιατρείο, τους δόθηκαν οι απαραίτητες συστάσεις για περαιτέρω ενέργειες. Αποτελέσματα του προγράμματος Παρατηρήθηκε ότι τα ποσοστά των γυναικών, με τιμές αρτηριακής πίεσης στα επίπεδα της υπέρτασης, ήταν κατά πολύ υψηλότερα στην κατηγορία των παχύσαρκων γυναικών (19%) και των γυναικών με περίμετρο μέσης επιπέδου 2 (13%). Τιμές αρτηριακής πίεσης κατά την επίσκεψη στο ιατρείο του προγράμματος. 72,6% 8,7% 18,7% Επίπεδα υπέρτασης Επίπεδα προϋπέρτασης Βέλτιστες τιμές Επίσης, το ποσοστό των γυναικών, με τιμές αρτηριακής πίεσης στα επίπεδα της προϋπέρτασης, αυξανόταν σταδιακά, από την κατηγορία των γυναικών με τον συνιστώμενο ΔΜΣ (11%) στην κατηγορία του υπέρβαρου (20%), ενώ το υψηλότερο ποσοστό ήταν στην κατηγορία των παχύσαρκων γυναικών (31%), καθώς και των γυναικών με περίμετρο μέσης επιπέδου 2 (26%).
Μεταβολικό σύνδρομο Το μεταβολικό σύνδρομο είναι ένας συνδυασμός από τους ακόλουθους πιο σημαντικούς παράγοντες κινδύνου, όπως: αυξημένα επίπεδα γλυκόζης νηστείας δυσλιπιδαιμία εναπόθεση λίπους στη κοιλιακή χώρα υψηλή αρτηριακή πίεση Η ύπαρξη μεταβολικού συνδρόμου αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρδιαγγειακής νόσου και σακχαρώδη διαβήτη. Αποτελέσματα του προγράμματος Στο Πρόγραμμα μελετήθηκαν οι παράγοντες κινδύνου, που εμφάνισε κάθε συμμετέχουσα και εντοπίστηκε ότι: Περίπου, 11% των γυναικών είχαν, δυνητικά, μεταβολικό σύνδρομο, με βάση τις πληροφορίες της μίας συνάντησης στο Πρόγραμμά μας. Όσες γυναίκες πληρούσαν τις προϋποθέσεις, για πιθανή ύπαρξη μεταβολικού συνδρόμου, προσκλήθηκαν να επισκεφθούν τον καρδιολόγο και την διαιτολόγο του Προγράμματος, σε μία δεύτερη επίσκεψη. Συσσώρευση πολλαπλών επιζήμιων συμπεριφορών υγείας Ένα μικρό σχετικά σύνολο παραγόντων κινδύνου είναι υπεύθυνοι για τις περισσότερες από τις κύριες χρόνιες ασθένειες (όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα): ανθυγιεινή διατροφή, σωματική αδράνεια, κάπνισμα, κατάχρηση αλκοόλ. Αποτελέσματα του προγράμματος 29% των γυναικών έχει ήδη 2 τουλάχιστον ( 2) επιζήμιες τροποποιήσιμες συμπεριφορές υγείας, από τις προαναφερόμενες (συνυπολογίζοντας χαμηλό επίπεδο σωματικής άσκησης, κάπνισμα, κατάχρηση αλκοόλ και υψηλό ΔΜΣ). Οι μέσες τιμές ολικής χοληστερίνης, LDL «κακής» χοληστερίνης και τριγλυκεριδίων νηστείας, ήταν υψηλότερες στις γυναίκες με 2+ συμπεριφορικούς παράγοντες κινδύνου ενώ το αντίθετο παρατηρήθηκε για την μέση τιμή της HDL «καλής» χοληστερίνης. Ενώ δεν υπήρχε σημαντική διαφορά στο ποσοστό των γυναικών που περπατούσαν ή στο μέσο όρο ημερών που περπάτησαν την προηγούμενη εβδομάδα, η μέση διάρκεια περπατήματος ήταν μικρότερη στις γυναίκες με 2+ συμπεριφορικούς παράγοντες κινδύνου.
Κάπνισμα Παγκοσμίως, το κάπνισμα αποτελεί, πλέον, τη δεύτερη, κατά σειρά, αιτία για τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Το κάπνισμα προσβάλει σχεδόν κάθε όργανο στο σώμα, συμπεριλαμβανομένης της καρδιάς και των αγγείων, και ελαττώνει την διάρκεια μιας υγιούς ζωής. Αποτελέσματα του προγράμματος Μία στις δύο γυναίκες (55%), που συμμετείχαν στο Πρόγραμμα, έχουν καπνίσει, τουλάχιστον, 100 τσιγάρα, σε όλη τους τη ζωή (περίπου 5 πακέτα τσιγάρα). Μία στις δύο γυναίκες (53%), που συμμετείχαν στο Πρόγραμμα, έχουν καπνίσει συστηματικά, σχεδόν κάθε μέρα, για τουλάχιστον ένα έτος, με το 10% να έχει χρησιμοποιήσει κάποια μέθοδο για να κόψει το κάπνισμα στο παρελθόν. Κατά την επίσκεψη τους στο Πρόγραμμα, 37% των γυναικών ήταν καπνίστριες, από τις οποίες το 11% είχε χρησιμοποιήσει κάποια μέθοδο για να κόψει το κάπνισμα στο παρελθόν. Η μέση τιμή της HDL «καλής» χοληστερίνης, καθώς και η μέση τιμή του δείκτη αποδοχής του μοντέλου της Μεσογειακής Διατροφής (δείτε στην επόμενη σελίδα) ήταν χαμηλότερες στις καπνίστριες, από ότι στις μηκαπνίστριες.
Διατροφή Η Μεσογειακή διατροφή είναι ευρέως αποδεκτή ως ένα υγιεινό και ισορροπημένο διατροφικό πρότυπο, που η υιοθέτησή του μπορεί να συμβάλλει στη μείωση της εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων αλλά και άλλων χρόνιων νοσημάτων. Αποτελέσματα του προγράμματος Αποδοχή του μοντέλου της Μεσογειακής Διατροφής O βαθμός αποδοχής για την Μεσογειακή Διατροφή μετρήθηκε με τον δείκτη MedDIETScore*. Η πλειοψηφία των γυναικών του προγράμματος (77.4%) είχαν χαμηλή έως μέτρια υιοθέτηση της μεσογειακής διατροφής, ενώ μόνο το 22.6% των γυναικών είχαν «πολύ καλή» υιοθέτηση αυτής. Αν και οι πρόσφατες διατροφικές οδηγίες συστήνουν τα μισά από τα δημητριακά που καταναλώνουμε καθημερινά να είναι ολικής αλέσεως, περίπου το 1/3 των γυναικών του προγράμματος (28%) δεν καταναλώνουν ποτέ δημητριακά ολικής αλέσεως. Επίσης, η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών δείχνει να είναι μέτρια εφόσον μόνο ένα μικρό ποσοστό γυναικών καταναλώνουν πάνω από 2.5 μερίδες φρούτων την εβδομάδα (5.9%) και πάνω από 3 μερίδες λαχανικών την εβδομάδα (3.6%). Η ποσότητα που συστήνεται για φρούτα και λαχανικά είναι 4-6 μερίδες φρούτων και λαχανικών την ημέρα. Στο πρόγραμμα φάνηκε ότι οι εργαζόμενες γυναίκες με υψηλή μόρφωση και καλή γνώση για τα καρδιαγγειακά νοσήματα έχουν καλύτερη υιοθέτηση της μεσογειακής διατροφής, ενώ η ύπαρξη δυσλιπιδαιμίας, παχυσαρκίας και καπνίσματος σχετίζεται με χαμηλότερη υιοθέτηση αυτής. *Panagiotakos D, et al. Prev Medicine 2007(44) 335 340
Αναδρομικά στοιχεία σε σχέση με το παρόν Πρόγραμμα Πριν από, περίπου, 7 χρόνια, η Κλινική Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής είχε αξιολογήσει την υγεία 1500 γυναικών, στο Νομό Ηρακλείου, στο πλαίσιο της Μελέτης Μητέρας-Παιδιού Κρήτης. Από τις συμμετάσχουσες στο παρόν Πρόγραμμα, 542 συνολικά είχαν λάβει μέρος και σε εκείνη την αξιολόγηση. Παρατηρήθηκε ότι πριν επτά χρόνια 12.26% των γυναικών αυτών ήταν παχύσαρκες (σύμφωνα με τη δική τους αναφορά), ποσοστό που σχεδόν διπλασιάστηκε (23,37%) στην παρούσα αξιολόγηση με τις μετρήσεις που έγιναν στο πρόγραμμα. ΔΜΣ πριν 7 χρόνια (522 γυναίκες) 19,35% 12,26% 3,26% ΔΜΣ κατά τον παρόν Πρόγραμμα (522 γυναίκες) 23,37% 1,15% 45,59% Ελλιποβαρής (ΔΜΣ < 18.5) Φυσιολογικός (ΔΜΣ < 18.5-24.9) Υπέρβαρος (ΔΜΣ 25) 65,13% 29,89% Παχύσαρκος (ΔΜΣ 30) Παρατηρήθηκε ότι το 89% των γυναικών με ΔΜΣ 30 πριν 7 χρόνια συνεχίζουν να ανήκουν στην ίδια κατηγορία ΔΜΣ, ενώ το 42% των υπέρβαρων γυναικών συνέχισε να είναι υπέρβαρες και το 62% των γυναικών με το συνιστώμενο ΔΜΣ συνέχισε να ανήκει στην ίδια κατηγορία του ΔΜΣ στην παρούσα αξιολόγηση. Παρατηρήθηκε ότι όσες γυναίκες είχαν αυξημένο ΔΜΣ πριν 7 χρόνια είχαν και υψηλότερες μέσες τιμές συστολικής πίεσης πριν 7 χρόνια, με υψηλότερες μέσες τιμές στις γυναίκες με ΔΜΣ 30. Το ίδιο παρατηρήθηκε για τις μέσες τιμές ολικής χοληστερίνης, της LDL «κακής» χοληστερίνης και των τριγλυκεριδίων νηστείας. Το αντίθετο παρατηρήθηκε για τις μέσες τιμές HDL «καλής» χοληστερίνη, στην αξιολόγηση πριν 7 χρόνια, με τις χαμηλότερες τιμές στις παχύσαρκες γυναίκες σε σχέση με τις υπέρβαρες και τις γυναίκες με τον συνιστώμενο Δείκτη Μάζας Σώματος. Η συχνότητα τιμών αρτηριακής πίεσης στο επίπεδο της υπέρτασης είναι σχεδόν τριπλάσια στην παρούσα αξιολόγηση σε σχέση με επτά χρόνια πριν. τιμές αρτηριακής πίεσης πριν 7 χρόνια (446 γυναίκες) τιμές αρτηριακής πίεσης κατά το παρόν Πρόγραμμα (446 γυναίκες) 3% 8% 16% 20% Επίπεδα υπέρτασης Επίπεδα προϋπέρτασης 81% 72% Βέλτιστες τιμές
Τι γνωρίζουμε για την υγεία της καρδιάς μας; Σε παγκόσμιο επίπεδο, πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι όταν αυξάνονται οι γνώσεις για τα καρδιαγγειακά νοσήματα, αυξάνεται η ικανότητα αναγνώρισης των συμπτωμάτων, τροποποιούνται θετικά οι προληπτικές συμπεριφορές των ατόμων και μειώνονται οι παράγοντες κινδύνου. Για να προστατέψουμε την υγεία μας, είναι απαραίτητο να εξοικειωθούμε με τις διαθέσιμες πληροφορίες που θα μας βοηθήσουν να υιοθετήσουμε ορθές συμπεριφορές για καλύτερη καρδιαγγειακή υγεία. Αποτελέσματα του προγράμματος Η εκτίμηση των γνώσεων των γυναικών έγινε με το ερωτηματολόγιο Εκτίμησης Γνώσεων για τα Καρδιαγγειακά Νοσήματα,* που αποτελείται από 30 ερωτήσεις και αξιολογεί 5 τομείς σε σχέση με: διατροφή, επιδημιολογία, γενικές ιατρικές γνώσεις, παράγοντες κινδύνου, και συμπτώματα. Στην αρχική καταγραφή παρατηρήσαμε ότι: Ο μέσος όρος σωστών απαντήσεων ήταν περίπου 15 σωστές απαντήσεις στις 30 ερωτήσεις για το σύνολο των γυναικών. Μόνο το 16.6% απάντησε σωστά ότι η πιο καλή άσκηση για την καρδιά είναι αυτή που σε κάνει να λαχανιάζεις για αρκετή ώρα. Αντίθετα, το 97.4% απάντησε σωστά ότι το ελαιόλαδο είναι πιο υγιεινό από τη μαργαρίνη. Στις 18 από τις 30 ερωτήσεις, το ποσοστό των σωστών απαντήσεων ήταν κάτω από 50%. Μόνο σε 4 ερωτήσεις το ποσοστό των σωστών απαντήσεων ήταν πάνω από 80%. Περίπου 1 στις 5 γυναίκες (18,8%) απάντησαν σωστά σε λιγότερες από 10 ερωτήσεις. Οι γυναίκες που είχαν περισσότερα έτη εκπαίδευσης και μεγαλύτερη ηλικία είχαν υψηλότερο σκορ γνώσεων. Το σημαντικό όμως είναι ότι οι γνώσεις των γυναικών ήταν σημαντικά αυξημένες περίπου 7 μήνες μετά την παρέμβαση που έγινε στο πλαίσιο του Προγράμματος μέσω της ενημέρωσης δια ζώσης από τους επιστήμονες υγείας, από την ιστοσελίδα, και τα φυλλάδια της μελέτης. Στην τελική καταγραφή των γνώσεων παρατηρήσαμε ότι: Ο μέσος όρος σωστών απαντήσεων αυξήθηκε από 15 σε 19 απαντήσεις (+25,7%). Οι γυναίκες αύξησαν κατά πολύ τις γνώσεις τους σε 23 από τις 30 ερωτήσεις. Οι γνώσεις των γυναικών αυξήθηκαν σε όλες τις κατηγορίες ερωτήσεων από 11.5% έως και 53%. Με βάση τα αποτελέσματα αυτά είναι απαραίτητες στοχευμένες παρεμβάσεις για την βελτίωση των γνώσεων για τα καρδιαγγειακά νοσήματα. *Development of a Comprehensive Heart Disease Knowledge Questionnaire. Bergman HE et al. Am J Health Educ. 2011 Mar; 42(2): 74 87.
Συζήτηση με τον γιατρό μου στο ιατρείο του Τηλεφωνική συζήτηση με τον γιατρό μου Τηλεόραση Βιβλία Συζήτηση με φίλους Τι μας είπατε; Ποιες είναι οι μέθοδοι ενημέρωσης που προτιμάτε για θέματα υγείας; Πληροφορίες από ιστοσελίδες Πληροφορίες από Social media (facebook, Twitter...) Αντιμετώπιση κάποιας ασθένειας Πρόληψη κάποιας ασθένειας Για ελάττωση βάρους Βελτίωση της διατροφής Βελτίωση της φυσικής άσκησης Τεστ προληπτικά που πρέπει να κάνω Ποιες είναι οι πληροφορίες περί θεμάτων υγείας που συνήθως ψάχνετε; Φάρμακα Ελάττωση/διακοπή καπνίσματος Άλλες συμπεριφορές υγείας όπως για την αρτηριακή πίεση, χοληστερίνη κλπ. Πολύ συχνά (τουλάχιστον 2-3 φορές την εβδομάδα) Συχνά (1 φορά την εβδομάδα) Όχι συχνά (1-2 φορές τον μήνα) Πόσο συχνά το θέμα της υγείας είναι θέμα συζήτησης στην οικογένεια ή το φιλικό περιβάλλον σας; Σπάνια (λιγότερο από 1 φορά τον μήνα) Ποτέ
Δρω προληπτικά - Στηρίζω την υγεία μου Η σωστή και ολοκληρωμένη ενημέρωση αυξάνει τόσο την προθυμία όσο και την ικανότητά μας να πάρουμε προληπτικά μέτρα δράσης για τα καρδιαγγειακά νοσήματα και να αναχαιτιστεί η αύξηση των καρδιαγγειακών παραγόντων κινδύνου. Πάνω από τα 3/4 των θανάτων από καρδιαγγειακά νοσήματα μπορούν να προληφθούν με τις κατάλληλες αλλαγές στον τρόπο ζωής μας. Για καλύτερη καρδιαγγειακή αλλά και συνολική υγεία, οι οδηγίες δεν χρειάζεται να είναι πολύπλοκες οργανισμοί υγείας μας τις έχουν απλοποιήσει σε 7 απλές συμβουλές* 1 2 3 4 5 σταματήστε το κάπνισμα ελαττώστε το βάρος σας εάν είστε υπέρβαροι ή παχύσαρκοι να είστε σωματικά δραστήριοι βελτιώστε την διατροφή σας διατηρείστε σε καλά επίπεδα την χοληστερίνη σας Τα καρδιαγγειακά νοσήματα συνδέονται με τον τρόπο ζωής μας! 6 7 την αρτηριακή σας πίεση και το σάκχαρό σας στο αίμα. *My Life Check - Life s Simple 7, American Heart Association
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΟΜΑΔΑ Επιστημονικός Υπεύθυνος Προγράμματος Φιλαλήθης Τάσος, Καθηγητής Κοινωνικής Ιατρικής, Πανεπιστήμιο Κρήτης Επιστημονική Σύμβουλος Προγράμματος Βασιλάκη Μαρία, Λέκτορας Κοινωνικής Ιατρικής, Πανεπιστήμιο Κρήτης Συντονισμός Μελέτης Πεδίου Σαρρή Κατερίνα, Καθηγήτρια Φυσικής Αγωγής, PhD, ΕΔΙΠ Πανεπιστήμιο Κρήτης Ομάδα Εργασίας Προγράμματος Ανουσάκη Δέσποινα, Κοινωνική Λειτουργός Αποστολάκη Ιωάννα, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος Καρπούζη Αθηνά, Γενικός-Οικογενειακός Ιατρός Κοϊνάκη Στέλλα, Διαιτολόγος, MSc Κουτάντου Χριστίνα, Τεχνολόγος Ιατρικών Εργαστηρίων Κούτης Αντώνης, Ιατρός Κοινωνικής Ιατρικής, Δρ. Πανεπιστημίου Κρήτης Κριτσωτάκης Γιώργος Επίκουρος Καθηγητής Νοσηλευτικής Δημόσιας Υγείας, ΤΕΙ Κρήτης Λιναρδάκης Μανόλης, Στατιστικός, MSc Ματαλλιωτάκη Στέλλα, Νοσηλεύτρια Φασουλάκη Μαρία, Κοινωνική Ανθρωπολόγος Ψαθάκης Εμμανουήλ, Ιατρός Καρδιολόγος Στατιστική Υποστήριξη Ρουμελιωτάκη Θεανώ, Στατιστικός, MPH Ανάπτυξη Λογισμικού Μηλολιδάκης Γιάννης, Μηχανικός Πληροφορικής Επιστημονικοί Υπεύθυνοι Μελέτηs Μητέρας - Παιδιού Κρήτης Κογεβίνας Μανόλης, Καθηγητής, Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, Αθήνα και Centre for Research in Environmental Epidemiology (CREAL), Βαρκελώνη Χατζή Λήδα, Επίκουρη Καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Διατροφής, Πανεπιστήμιο Κρήτης