ΤΕΝΙΣ-ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ Αργύρης Θεοδοσίου ιάλεξη Α
Αρκετά είναι τα αθλήματα στα οποία η απόδοση επηρεάζεται σε ορισμένο βαθμό από τον εξοπλισμό που χρησιμοποιείται για την διεξαγωγή τους. Το ασυνήθιστο σχετικά με το τένις είναι ότι ο εξοπλισμός επηρεάζει όχι μόνο αρκετά αλλά και με διαφορετικό τρόπο την απόδοση. Τα μέρη του εξοπλισμού που επηρεάζουν την απόδοση είναι: η ρακέτα, οι χορδές της ρακέτας και οι μπάλες.
ΗΡΑΚΕΤΑ Μέχρι την δεκαετία του 70 οι ρακέτες ήταν ξύλινες και είχαν όλες διαστάσεις 68.6Χ22.9 cm οι οποίες ήταν ο καλύτερος συνδυασμός διαστάσεων βάσει των ορίων αντοχής του ξύλου.
Οι σύγχρονες ρακέτες είναι κατασκευασμένες ως επί το πλείστον από πλεγμένα νήματα γραφίτη. Το γεγονός αυτό απάλλαξε τους κατασκευαστές από τους περιορισμούς του ξύλου και τους επέτρεψε να δημιουργήσουν ρακέτες εκμεταλλευόμενοι πλήρως τους νόμους της Φυσικής που διέπουν μια αιώρηση.
Το πρώτο χαρακτηριστικό που άλλαξε εξαιτίας της εξέλιξης των υλικών κατασκευής ήταν το μέγεθος της ρακέτας, γεγονός που ανάγκασε την διεθνή ομοσπονδία του τένις να θέσει όρια όσον αφορά το μέγεθος (έως 73.7Χ31.8 cm). Οι ρακέτες με μεγαλύτερο μέγεθος έχουν μεγαλύτερη αντίσταση κατά την στρέψη γύρω από τον κάθετο άξονα γεγονός που τις κάνει πιο προσαρμοστικές στα χτυπήματα εκτός του κέντρου της κεφαλής. Αρχάριοι παίκτες: καλύτερα αποτελέσματα γρηγορότερα.
Το δεύτερο χαρακτηριστικό που άλλαξε ήταν ημάζατηςρακέτας. Το βάρος της ρακέτας μειώθηκε κατά 250-400 gr (είναι δυνατόν να κατασκευαστούν και ελαφρύτερες ρακέτες αλλά κάτι τέτοιο επιδρά αρνητικά στην μεταφορά της ενέργειας προς τη μπάλα) γεγονός που επέτρεψε στους παίκτες να εκτελούν ταχύτερα χτυπήματα, να δημιουργούν υψηλότερες ταχύτητες επαφής κατά την κρούση με τη μπάλα και κατά συνέπεια υψηλότερες ταχύτητες πτήσης της μπάλας.
Το τρίτο χαρακτηριστικό που άλλαξε ήταν ο καταμερισμός της μάζας της ρακέτας (οι ρακέτες πλέον μπορούν να είναι περισσότερο βαριές προς τη λαβή ή προς την κεφαλή τους) Υπό προϋπόθεση ότι η μάζα της ρακέτας είναι δεδομένη, η τοποθέτηση περισσότερης μάζας προς τη λαβή επιτρέπει στον παίκτη γρηγορότερες αιωρήσεις ενώ η τοποθέτηση περισσότερης μάζας προς την κεφαλή της ρακέταςέχειωςαποτέλεσματηνπαραγωγή δύναμης.
Τέλος, εκτός από μεγαλύτερες και ελαφρύτερες, οι σύγχρονες ρακέτες έγιναν και περισσότερο άκαμπτες - σκληρότερες (παραμορφώνονται λιγότερο κατά την κρούση τους με τη μπάλα) Όταν η μπάλα αφήνει τη ρακέτα η ταχύτητα της κεφαλής της ρακέτας επηρεάζει την ταχύτητα της μπάλας. Εάν η κεφαλή της ρακέτας εκείνη τη στιγμή ταλαντεύεται προς την αντίθετη κατεύθυνση με τη μπάλα υπάρχει απώλεια της δύναμης που εφαρμόζει ο αθλητής. Η διάρκειαεπαφής ρακέτας-μπάλας είναι 5-6 milliseconds κατά συνέπεια η ρακέτα πρέπει να ταλαντεύεται με συχνότητα 166-200 Hz γιαναέχειίδιαφοράμετημπάλαότανεκείνηφεύγειαπό τη ρακέτα. Οι ξύλινες ρακέτες είχαν συχνότητα ταλάντωσης 90 Hz ενώ οι σύγχρονες >200 Hz. ΣΥΝΕΠΩΣ: έχουν μικρότερη απώλεια δύναμης
Συγκριτικός πίνακας των μέσων χαρακτηριστικών ξύλινων σύγχρονων ρακετών Χαρακτηριστικό Ξύλινες Σύγχρονες Μήκος (cm) 69 70 Μάζα (gr) 380 295 Μέγεθος κεφαλής (cm2) 439 680 Ακαμψία (Hz) 100 150 Ροπή αδράνειας (kg/cm2) 450 310
Μέση ταχύτητα των 20 ταχύτερων σερβίς στα τουρνουά του Grand Slam από 2002 έως το 2005 225 220 215 210 205 200 195 190 185 180 175 170 2002 2003 2004 2005 Γυναίκες Άνδρες
Τα μέρη της ρακέτας Επιφάνεια - Πρόσοψη
Χαρακτηριστικά μιας ρακέτας 1.Μέγεθος κεφαλής της ρακέτας Αναφέρεται στο μέγεθος της περιοχής των χορδών της ρακέτας και συνήθως εκφράζεται σε τετραγωνικές ίντσες. Σε γενικές γραμμές μεγάλα μεγέθη κεφαλής προσφέρουν περισσότερη δύναμη και μεγαλύτερο sweetspot, ενώ τα μικρότερα μεγέθη περισσότερο έλεγχο της μπάλας. Midsize 85-90 ίντσες 2 Ελάχιστη δύναμη Midsize plus 92-102 ίντσες 2 ύναμη & έλεγχο Oversize (OS) 104-115 ίντσες 2 Μέγιστη δύναμη Super (OS) >116 ίντσες 2 Μέγιστη δύναμη
2. Μέγεθος λαβής της ρακέτας Αναφέρεται στο πάχος της λαβής της ρακέτας, εκφράζεται σε ίντσες και συνήθως κυμαίνεται από 4-1/8 έως 4-5/8. US Europe 4 inch L0 4 1/8 L1 4 1/4 L2 4 3/8 L3 4 1/2 L4 4 5/8 L5
Επιλέγοντας το σωστό μέγεθος της λαβής 1 ος ος τρόπος Λαβή χειραψίας Ο δείκτης του άλλου χεριού θα πρέπει να μπορεί να τοποθετηθεί στον χώρο ανάμεσα στον παράμεσο και την παλάμη. Αν δεν χωράει τότε το μέγεθος της λαβής είναι μικρό εάν υπάρχει ακάλυπτος χώρος τότε το μέγεθος της λαβής είναι μικρό
2 ος τρόπος Μέτρηση της απόστασης από τον παράμεσο έως τη μεγάλη πτυχή (δεύτερη γραμμή) του μέσου της παλάμης πρέπει να είναι περίπου όση η περιφέρεια της λαβής της ρακέτας.
3. Σημείο ισορροπίας ζύγισμα της ρακέτας Αναφέρεται στην κατανομή του βάρους της ρακέτας μετριέται από την άκρη της λαβής και εκφράζεται σε ίντσες ή εκατοστά. Συχνά αναφέρεται ως 1,2,3, βαθμούς εμπροσθόβαρη (head heavy) οπισθόβαρη (head light) με τον βαθμό να αντιπροσωπεύει το 1/8 της ίντσας. (παράδειγμα: Μια ρακέτα μήκους 29 ίντσες και σημείο ισορροπίας 12-1/2 είναι 1 ίντσα ή 8 βαθμούς οπισθόβαρη μία ρακέτα μήκους 28 ίντσες και σημείο ισορροπίας 15 ίντσες είναι 1 ίντσα ή 8 βαθμούς εμπροσθόβαρη) Σε γενικές γραμμές.. οι βαριές ρακέτες είναι οπισθόβαρες για να επιτρέπουν στον παίκτη εύκολες και γρήγορες αιωρήσεις ενώ οι ελαφριές είναι εμπροσθόβαρες για να έχουν αρκετή μάζα (που μεταφράζεται σε δύναμη) στην περιοχή του πλαισίου όπου γίνεται η κρούση με η μπάλα.
4. Sweetspot Η περιοχή των χορδών της ρακέτας όπου παράγεται η μέγιστη επιστροφή ενέργειας (δύναμη) και ακρίβεια προς τη μπάλα με το μικρότερο τράνταγμα (shock) και τις λιγότερες δονήσεις (vibration). Στην πραγματικότητα υπάρχουν 3 sweetspots: SW1: Κέντρο κρούσης (Center of percussion COP) SW2: Κομβικό σημείο (Nodal point-node node) SW 3: 3 Η περιοχή του μέγιστου συντελεστή απόδοσης (Area of maximum coefficient of restitution)
SW 1: 1 Κέντρο κρούσης (Center of percussion COP) Όπου παράγεται η μικρότερη ποσότητα του αρχικού τραντάγματος (initial shock) που μεταφέρεται στο χέρι του παίκτη. Το αρχικό τράνταγμα θεωρείται υπεύθυνο για τους περισσότερους χρόνιους τραυματισμούς που παρατηρούνται στο χέρι.
SW 2: Κομβικό σημείο (Nodal point-node node) Όπου παράγονται οι λιγότερες δονήσεις (vibration) κατά την κρούση με τη μπάλα. Ο παίκτης αισθάνεται τις δονήσεις μετά την επαφή με τη μπάλα σε ορισμένες (κυρίως ελαστικές) ρακέτες. Παρά το γεγονός ότι αυτές οι δονήσεις είναι κάτι το ενοχλητικό δεν θεωρούνται υπεύθυνες για τραυματισμούς στο χέρι και η αίσθηση τους μπορεί εύκολα να μειωθεί με ορισμένες τεχνικές που εφαρμόζουν οι κατασκευαστές στη λαβή της ρακέτας.
SW 3: 3 Η περιοχή του μέγιστου συντελεστή απόδοσης (Area of maximum coefficient of restitution) Είναι το χαμηλότερο sweetspot και είναι η περιοχή όπου παράγεται η μεγαλύτερη δύναμη από την ρακέτα. Η θέση του sweetspot καθορίζεται από αρκετούς παράγοντες όπως το βάρος της ρακέτας, το σημείο ισορροπίας της, το μήκος της, το μέγεθος της κεφαλής και η τάση των χορδών.
5. Ακαμψία - ελαστικότητα Αναφέρεται στο κατά πόσο παραμορφώνεται το πλαίσιο της ρακέτας κατά την επαφή του με τη μπάλα. Ακόμη και η πιο σκληρή ρακέτα λυγίζει σε ένα βαθμό κατά την επαφή της με τη μπάλα και ταλαντεύεται τη στιγμή που μπάλα αφήνει τη ρακέτα.
6. Ηροπήτηςαδράνειας Χαρακτηριστικό που καθορίζει κατά πόσο είναι σταθερή η ρακέτα σε χτυπήματα εκτός του κέντρου της επιφανείας των χορδών και περιλαμβάνει την αντίσταση της στη στρέψη και το μέγεθος του sweetspot. Επίσης γνωστό και ως βάρος στρέψης (twist weight). Σε γενικές γραμμές.. Οι ρακέτες με μεγάλη κεφαλή έχουν μεγαλύτερη ροπή αδράνειας (oversize-midsize). Επίσης μπορεί να αυξηθεί αν προστεθεί βάρος δεξιά και αριστερά της κεφαλής.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ Βιβλιογραφία Miller, S. (2006) Modern tennis rackets, balls, and surfaces. Br J Sports Med, 40, 401-405. 405. Νάτσης, Π., Θεοδοσίου, Α., & Ζουρμπάνος, Ν.. (2008) Αντισφαίριση. Βήματα για την επιτυχία. Θεσσαλονίκη, εκδόσεις Χριστοδουλίδη. Brody, H. & Braden, V. (1997). The science and myths of tennis. Human Kinetics video.