ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΡΙΝΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΦΑΡΥΓΓΑΣ ΛΑΡΥΓΓΑΣ ΤΡΑΧΕΙΑ ΒΡΟΓΧΟΙ ΠΝΕΥΜΟΝΕΣ ΠΛΕΥΡΑ 1
ΑΕΡΙΣΜΟΣ Ατμοσφαιρικός αέρας= 78,6% άζωτο 20,5% Οξυγόνο 0,04 Διοξείδιο του Άνθρακα 0,5% Υδρατμοί ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ ΑΕΡΙΩΝ Σκοπός της αναπνευστικής λειτουργίας είναι η εξασφάλιση οξυγόνου για τις κυτταρικές οξειδώσεις και η απομάκρυνση του παραγόμενου διοξειδίου του άνθρακα ΔΙΑΧΥΣΗ Δίοδος μορίων αέρα από αναπνευστική μεμβράνη ΡΥΘΜΟΣ ΔΙΑΧΥΣΗΣ Πάχος μεμβράνης Εμβαδόν επιφάνειας μεμβράνης Διαλυτότητα του αερίου Διαφοράπίεσηςστιςδύοπλευρέςτης μεμβράνης 2
ΔΙΟΔΟΣ ΜΟΡΙΩΝ ΑΕΡΑ ΑΠΌ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗ ΜΕΜΒΡΑΝΗ ΒΡΟΓΧΙΟΛΙΩΝ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ ΑΕΡΙΩΝ Η Διάχυση γίνεται συνεχώς, το μεν οξυγόνο διαχέεται στο αίμα. Μια πολύ μικρή ποσότητα διαλύεται στο πλάσμα, ενώ το 97,5% ενώνεται με την αιμοσφαιρίνη. Η κάθε αιμοσφαιρίνη μπορεί να ενωθεί με 1,34 ml Ο2 και τότε ονομάζεται Οξυαιμοσφαιρίνη ενώ όταν απελευθερωθεί από το οξυγόνο ονομάζεται αναχθείσα αιμοσφαιρίνη. ΦΛΕΒΙΚΟ ΑΙΜΑ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΩΝ ΤΡΙΧΟΕΙΔΩΝ PO2 40mmHg PCO2 46 mmhg ΚΥΨΕΛΙΔΙΚΟΣ ΑΕΡΑΣ PO2 104 mmhg PCO2 40mmHg Οι ιστοί κατά την ηρεμία προσλαμβάνουν 4,6mL O2 3
ΡΥΘΜΙΣΗ ΑΝΑΠΝΟΗΣ Η λειτουργία της αναπνοής ρυθμίζεται από το αναπνευστικό κέντρο που βρίσκεται στον προμήκη μυελό και διαιρείται σε εισπνευστικό και εκπνευστικό Δραστηριοποίηση νευρώνων εισπνευστικού κέντρου 16 φορές το λεπτό που στέλνουν ώσεις μέσω του Φρενικού νεύρου (3 η 4 η 5 η αυχενική μοίρα) στο διάφραγμα & στους μεσοπλεύριους και κοιλιακούς μύς μέσω νευρικών ριζών από την θωρακική και οσφυική μοίρα του νωτιαίου μυελού Το εκπνευστικό κέντρο δεν εμφανίζει αυτοματισμό αλλά ενεργοποιείται από ώσεις που φέρονται προς αυτό μέσω κεντρομόλων νεύρων. ΠΝΕΥΜΟΝΟΤΑΞΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ Διέγερση υποδοχέων διάτασης βρογχιολίων εντολή από πνευμονογαστρικό νεύρο μέσω εγκεφαλικού στελέχους στο απνευστικό κέντρο και κατόπιν στο εισπνευστικό κέντρο για αναστολή της λειτουργίας του και έναρξη εκπνοής ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟ Κύριο Πρόβλημα Χρόνος εμφάνισης Διάρκεια Μέσα ανακούφισης Επιβαρυντικοί Παράγοντες Κάπνισμα Προηγούμενο ατομικό & οικογενειακό ιστορικό Επαγγελματικό ιστορικό Αλλεργιογόνα & Περιβαλλοντικοί ρύποι Ενασχολήσεις Ποιοι είναι οι ψυχοκοινωνικοί & οικονομικοί παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν θετικά ή αρνητικά την εξέλιξη της νόσου του ασθενή ; 4
ΦΥΣΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΘΩΡΑΚΑ - ΠΝΕΥΜΟΝΩΝ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΨΗΛΑΦΙΣΗ ΕΠΙΚΡΟΥΣΗ ΑΚΡΟΑΣΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ - ΨΗΛΑΦΙΣΗ Λύσεις συνεχείας του δέρματος Πυθοειδής (εμφυσηματικός) θώρακας Διογκώσεις (όγκοι, φλεγμονές) Συγγενείς ανωμαλίες Τροπιδοειδής θώρακας (Pectus excavatum) Θώρακας των υποδηματοποιών (Pectus carinatum) ΦΥΣΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΘΩΡΑΚΑ - ΠΝΕΥΜΟΝΩΝ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ 5
ΦΥΣΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΘΩΡΑΚΑ - ΠΝΕΥΜΟΝΩΝ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ Κυάνωση Κεντρική Περιφερική Διαταραχές της αναπνοής Διαταραχές της συχνότητας Διαταραχές του βάθους Διαταραχές του ρυθμού Δύσπνοια Παθολογικοί τύποι αναπνοής Cheyne-Stokes Biot Kussmaul Ρεγχώδης Παράδοξη αναπνοή ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΠΝΟΗ 14 18 ΑΝΑΠΝΟΕΣ ΑΝΑ ΛΕΠΤΟ ΤΑΧΥΠΝΟΙΑ ΥΠΕΡΠΝΟΙΑ ΒΡΑΔΥΠΝΟΙΑ ΑΝΑΠΝΟΗ CHEYNE-STOKES Συχνή & επιπόλαια αναπνοή παρατηρείται σε εμπύρετα νοσήματα ήσεέντονοπόνο Συχνή & βαθιά αναπνοή συμβαίνει μετά από άσκηση, σε μεταβολική οξέωση και σε ορισμένες ανωμαλίες του αναπνευστικού κέντρου Αραιή & επιπόλαια αναπνοή παρατηρείται σε βλάβη του αναπνευστικού κέντρου ή καταστολής του από φάρμακα ή αύξηση της ενδοκράνιας πίεσης Βαθμιαία άυξηση του βάθους της αναπνοής και στη συνέχεια βαθμιαία ελάττωση του βάθους που ακολουθείται από άπνοια Στην επισκόπηση οι αναπνευστικές κινήσεις του θώρακα πρέπει να ελέγχονται προσεκτικά και να συγκρίνονται τα δύο ημιθωράκια για ομοιόμορφη κίνηση 6
ΦΥΣΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΘΩΡΑΚΑ - ΠΝΕΥΜΟΝΩΝ ΨΗΛΑΦΙΣΗ Αξιολόγηση βαθμού & συμμετρίας έκπτυξης του θώρακα Αξιολόγηση μετάδοσης δονήσεων ομιλούσας φωνής Αξιολόγηση εντόπιση, μαζών & δερματικών ή ανατομικών αλλοιώσεων ΕΠΙΚΡΟΥΣΗ Προσδιορισμός της σχετικής ποσότητας αέρα και στερεού υλικού στον υποκείμενο πνεύμονα ΑΚΡΟΑΣΗ Εκτίμηση ομαλής ή μη διακίνησης αέρα προς και από τους πνεύμονες. Φυσιολογικοί ήχοι (κυψελιδικός βρογχικός βρογχοκυψελιδικός) http://www.cvmbs.colostate.edu/clinsci/callan/breath_sounds.htm ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ - ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ Αναπνεόμενος Όγκος Κατά λεπτό Όγκος Εισπνευστικός εφεδρικός Όγκος Ο όγκος αέρα που εισπνέεται & εκπνέεται σε μία κανονική αναπνοή (350-500mL) Ο όγκος αέρα που εισπνέεται & εκπνέεται κατά τη διάρκεια ενός λεπτού κανονικής ήρεμης αναπνοής (7000-9000 ml) Ο όγκος αέρα που εισπνέεται εκούσια μετά από εισπνοή του αναπνεόμενου αέρα (3000 ml) Εκπνευστικός εφεδρικός Όγκος Υπολειπόμενος Όγκος Ζωτική Χωρητικότητα Ο όγκος αέρα που εκπνέεται εκούσια μετά από εκπνοή του αναπνεόμενου αέρα (1100 ml) Είναι η ποσότητα του αέρα που παραμένει στους πνεύμονες μετά την εκπνοή του αναπνεόμενου και του εφεδρικού όγκου (1200 ml) Είναι η μέγιστη ποσότητα αέρα που μπορεί να εκπνευστεί μετάαπόμίαμέγιστηβαθιάεισπνοή(4000 5000 ml) ΖΧ= εισπνευστικού εφεδρικού + εκπνευστικού εφεδρικού) 7
ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ - ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ Λειτουργική υπολειπόμενη χωρητικότητα Η συνολική ποσότητα αέρα που παραμένει στους πνεύμονες μετά από κανονική εκπνοή ΛΥΧ = υπολειπόμενος όγκος + εκπνευστικός εφεδρικός όγκος (2500 ml) Μέγιστη Αναπνευστική χωρητικότητα Νεκρός χώρος Αέρια Αίματος Η μέγιστη ποσότητα αέρα που μπορεί να εισπνευστεί ή εκπνευστεί σε βεβιασμένο αερισμό μέσα σε ένα λεπτό (100 150 L/min ) Ο αέρας που βρίσκεται στον λάρυγγα, την τραχεία και στους βρόγχους και δεν συμμετέχει στην ανταλλαγή αερίων ph 7.38 7.42 PaO2 PaCO2 85 38-42 HCO3 24 FiO2 0,21 ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ - ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ Ακτινολογικές Εξετάσεις θώρακος Ραδιοισοτοπικές Εξετάσεις θώρακος Ακτινογραφία θώρακος Σπινθηρογράφημα θώρακος Τομογραφία θώρακος Τομογραφία εκπομπή θώρακος Ακτινοσκόπηση Βρογχοσκόπηση Παρακέντηση θώρακα Συλλογή πτυέλων Mantoux 8
ΓΕΝΙΚΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕΙΩΜΕΝΟ ΟΞΥΓΟΝΟ ΣΤΟΥΣ ΙΣΤΟΥΣ ΜΕΙΩΜΕΝΗ ΑΠΟΒΟΛΗ ΔΙΟΞΕΙΔΙΟΥ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΥ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ ΠΥΡΕΤΟΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΘΡΕΠΤΙΚΟΥ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ ΑΝΟΡΕΞΙΑ ΕΛΛΙΠΗΣ ΥΠΝΟΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗΣ ΜΕΙΩΜΕΝΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΨΥΧΙΚΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΚΟΠΟΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΑΕΡΑΓΩΓΟΥ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗΣ ΑΕΡΙΩΝ ΜΕΙΩΣΗ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ ΠΡΟΛΗΨΗ & ΕΛΕΓΧΟΣ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ 9
ΓΕΝΙΚΕΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ 10