ΑΓΟΡΕ ΚΑΙ ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ

ΑΓΟΡΕ ΚΑΙ ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ

Ειςαγωγικά το κεφάλαιο αυτό κα εξετάςουμε τα βαςικά ςτοιχεία ςφνδεςθσ του οικονομικοφ και του περιβαλλοντικοφ ςυςτιματοσ τθν βαςικό πλαίςιο μζςα ςτο οποίο κα εξετάςουμε τθ ςχζςθ μεταξφ των δφο ςυςτθμάτων Σα βαςικά οικονομικά εργαλεία αξιολόγθςθσ 2

περιβαλλοντικό και οικονομικό ςφςτθμα Σο φυςικό περιβάλλον είναι αυτό μζςα ςτο οποίο ο άνκρωποσ πραγματοποιεί όλεσ τισ οικονομικζσ του δραςτθριότθτεσ Παρζχει πρϊτεσ φλεσ και τθν ενζργεια για το μεταςχθματιςμό τουσ ςε χριςιμα προϊόντα ενϊ αποδζχεται και τα υποπροϊόντα ςτθν μορφι αποβλιτων Επίςθσ «φιλοξενεί» πζρα από τισ παραγωγικζσ και τισ καταναλωτικζσ δραςτθριότθτεσ και τα απόβλθτά τουσ 3

Παραγωγικές λειτοσργίες Σο περιβαλλοντικό και οικονομικό ςφςτθμα Η λια κή Σο διάγραμμα δείχνει τθν ςχζςθ του περιβαλλοντικοφ και του οικονομικοφ ςυςτιματοσ Ε νέργεια Σο οικονομικό υποςφςτθμα μπορεί να περιγραφεί με το γνωςτό διάγραμμα κυκλικισ ροισ το οποίο όμωσ δεν είναι αυκφπαρκτο αλλά ςτθρίηεται και επθρεάηει το περιβαλλοντικό υποςφςτθμα Ε νέρ γ εια Φ σ σ. Π ό ρ ο ι Μ εγενθσ νό μ ενο Ο ικ ονομικό Υ π οσύστημ α Ε νέρ γ εια Φ σ σ. Π ό ρ ο ι Λειτοσργίες απόσσρσης Κ α τα να λω μ ένη Καταναλωμένη ενέργεια 4

Σο περιβαλλοντικό και οικονομικό ςφςτθμα Ανάλογα με τθν ςχζςθ τουσ με το περιβάλλον τουσ, τα πολφπλοκα ςυςτιματα χαρακτθρίηονται ωσ Ανοικτά ςυςτιματα, ανταλλάςςουν ενζργεια και φλθ με το περιβάλλον τουσ (οι διάφορεσ οικονομίεσ, οργανιςμοί, οικοςυςτιματα είναι ανοικτά ςυςτιματα) Κλειςτά ςυςτιματα, ανταλλάςςουν μόνο ενζργεια με το περιβάλλον τουσ (θ γθ είναι κλειςτό ςφςτθμα κακϊσ δζχεται θλιακι ενζργεια και αποδίδει κερμότθτα) Απομονωμζνα ςυςτιματα, δεν ανταλλάςςουν οφτε ενζργεια οφτε φλθ με το περιβάλλον [p.p. 13-14] Πθγι: John Peet, Energy and the Ecological Economics of Sustainability, Island Press, 1992 5

Σο περιβαλλοντικό και οικονομικό ςφςτθμα Γραφικι απεικόνιςθ του κλειςτοφ οικοςυςτιματοσ και των κυριότερων δραςτθριοτιτων του 6

Σο περιβαλλοντικό και οικονομικό ςφςτθμα Θεωρϊντασ το γιινο ςφςτθμα ωσ κλειςτό, τότε ιςχφουν οι γνωςτοί νόμοι τθσ κερμοδυναμικισ Ι. Ενζργεια μπορεί να μετατραπεί από μία ςε άλλθ μορφι αλλά δεν μπορεί να δθμιουργθκεί ι να καταςτραφεί ΙΙ. Μετά κάκε μετατροπι ενζργειασ, θ ςυνολικι ενζργεια είναι πάντοτε μικρότερθ από τθν αρχικι (νόμοσ τθσ εντροπίασ) Εντροπία είναι μία μορφι μζτρθςθσ τθσ ενζργειασ που δεν είναι διακζςιμθ για παραγωγι ζργου (degree of disorder) Δζσ: http://www.entropylaw.com/entropydisorder.html 7

Σο περιβαλλοντικό και οικονομικό ςφςτθμα Παράδειγμα Μόλις αποσύρουμε την υποστήριξη κάτω από το βαρίδι, ενέργεια αποθηκευμένη στη μορφή του κρεμασμένου βαριδιού θα μεταμορφωθεί σε κινητική με τη μορφή του κυκλικά κινούμενου πηδαλίου, και αυτή σε θερμική καθώς το νερό μέσα στο κλειστό κουτί θα θερμανθεί. Ι νόμος θερμοδυναμικής: η θερμοκρασία του νερού θα αυξηθεί σε βαθμό ανάλογο με το βάρος του βαριδιού. Το πείραμα του Joule Πηγή: http://www.entropylaw.com/entropyenergy.html ΙΙ νόμος θερμοδυναμικής: Από τη στιγμή που αποσύρουμε την υποστήριξη, ξεκινούν οι μετατροπές ενέργειας οι οποίες όμως δεν είναι αναστρέψιμες. Η όλη διαδικασία είναι μιας κατεύθυνσης 8

Οικονομικι κεϊρθςθ τα πλαίςια του μακιματοσ, ο νόμοσ τθσ εντροπίασ ςθμαίνει ότι Η κατανάλωςθ ενζργειασ δεν είναι αναςτρζψιμθ διαδικαςία Η διακζςιμθ φλθ είναι εξαντλιςιμθ Η μόνθ ειςροι ενζργειασ είναι θ θλιακι και κακϊσ προσ το παρόν δεν ζχουμε τρόπουσ αποκικευςθσ και αξιοποίθςισ τθσ ςε αρκετά μεγάλο βακμό, θ διαδικαςία οικονομικισ μεγζκυνςθσ είναι πεπεραςμζνθ. Επομζνωσ κα πρζπει να γίνει προςπάκεια ζλλογθσ χριςθσ των πεπεραςμζνων πόρων 9

Οικονομικι κεϊρθςθ Από τθν πλευρά τθσ οικονομικισ επιςτιμθσ το περιβάλλον κεωρείται ωσ ζνα περιουςιακό ςτοιχείο Αποδεχόμενοι το γεγονόσ ότι οι ανκρϊπινεσ δραςτθριότθτεσ επθρεάηουν το περιβάλλον, θ οικονομικι του περιβάλλοντοσ καταπιάνεται με τθν εξζταςθ του αρίςτου επιπζδου τθσ επίδραςθσ αυτισ (μεγιςτοποίθςθ τθσ αξίασ του περιουςιακοφ αυτοφ ςτοιχείου) 10

Οικολογικζσ κεωριςεισ Τπάρχουν βζβαια και άλλεσ απόψεισ λιγότερο ανκρωποκεκτρικζσ με ποιο ακραία αυτι που ςυνικωσ χαρακτθρίηεται ωσ «βακιά οικολογία» (deep ecology) (κεμελιωτισ ο Νορβθγόσ φιλόςοφοσ Arnie Naess, το 1972) Ο άνκρωποσ δεν είναι ο εκλεκτόσ του Θεοφ, αλλά μία από τισ πολλζσ μορφζσ ηωισ ςτθ γθ και κα πρζπει να ελαχιςτοποιιςει αντί να αυξάνει τθν επίδραςι του ςτο γιινο οικοςφςτθμα Διάβαςε μια πολφ κατατοπιςτικι ςυνζντευξθ του Michael E. Zimmerman κακθγθτι Φιλοςοφίασ ςτο Tulane University ςτθ διεφκυνςθ: http://www.context.org/iclib/ic22/zimmrman.htm Μια επίςκεψθ ςτο Ινςτιτοφτο Βακιάσ Οικολογίασ είναι επίςθσ ενδιαφζρουςα: http://www.deep-ecology.org/ 11

τόχοσ του μακιματοσ Αποδεχόμενοι τθν ανκρωποκεκτρικι διάςταςθ του προβλιματοσ (δθλαδι ότι ο άνκρωποσ είναι ςε κζςθ και πρζπει να παίρνει κακοριςτικζσ πρωτοβουλίεσ), προςπακοφμε ςτο μάκθμα αυτό να δθμιουργιςουμε ζνα υπόβακρο οικονομικϊν εργαλείων που κα βοθκιςουν ςτθν διαχείριςθ του οικοςυςτιματοσ με τρόπο ϊςτε να επιτευχκεί ιςορροπία ςτθ χριςθ και ταυτόχρονθ διατιρθςι του, δθλαδι οικονομικά εργαλεία για μια βιϊςιμθ ανάπτυξθ 12

Κριτιρια λιψθσ αποφάςεων Ι. τατικι αποτελεςματικότθτα Μια κατανομι πόρων ικανοποιεί το κριτιριο τθσ ςτατικισ αποτελεςματικότθτασ όταν μεγιςτοποιείται το κακαρό όφελοσ (ανκρϊπινο πάντα) από τθν χριςθ των πόρων 13

Κριτιρια λιψθσ αποφάςεων Ι. τατικι αποτελεςματικότθτα Η καμπύλη ζήτησης προσδιορίζει την προθυμία των καταναλωτών να πληρώσουν για συγκεκριμένη ποσότητα ενός αγαθού Η καμπύλη οριακού κόστους ευκαιρίας προσδιορίζει το κόστος παραγωγής μιας παραπάνω μονάδας Υποθέτοντας ένα τέλεια διαιρετό αγαθό, το συνολικό πλεόνασμα μεγιστοποιείται όταν Τ Α 8 Καθαρό όφελος 7 (Συνολικό = ½(4χ6)= 12 6 πλεόνασμα) Καθαρά 5 οφέλη 4 Τ * Α Συνολικά οφέλη Συνολικό κόστος 1 2 3 4 παράγονται 4 μονάδες και είναι 12. Οποιαδήποτε αύξηση ή μείωση της παραγωγής μειώνει το συνολικό πλεόνασμα 2 8 Ποσότητα Α 14

Ι. τατικι αποτελεςματικότθτα Σο κακαρό όφελοσ μεγιςτοποιείται όταν το οριακό κόςτοσ ιςοφται με το οριακό όφελοσ Μια αποτελεςματικι κατανομι πόρων είναι και άριςτθ κατά Παρζτο Άριςτθ κατά Παρζτο κατανομι είναι αυτι από τθν οποία οποιαδιποτε μετακίνθςθ δεν μπορεί να ωφελιςει κάποια άτομα χωρίσ να βλάψει κάποια άλλα Ο προςδιοριςμόσ τθσ αρίςτου κατανομισ κατά Παρζτο είναι ο πλζον αποδεκτόσ ςτα οικονομικά αλλά όχι και ο μοναδικόσ 15

Ι. τατικι αποτελεςματικότθτα-γενικά B(q)-> Οφελοσ C(q)-> Kόςτοσ ΝΒ(q)=B(q)-C(q)->Κακαρό όφελοσ F.O.C. dnb B ( q ) C ( q ) 0 B ( q ) C ( q ) dq Πρϊτθ ιςο-οριακι αρχι S.O.C. d 2 NB B q C q B q C q ( ) ( ) 0 εαν ( ) 0& ( ) 0. 2 dq Βλ. μάκθμα για παραδείγματα αρικμθτικά. 16