ΟΜΙΛΙΑ του Προέδρου του Δημοκρατικού Κόμματος Νικόλα Παπαδόπουλου Κύριε Πρόεδρε, Κυρίες και κύριοι Συνάδελφοι, Οφείλουμε να συγχαρούμε τον πρόεδρο και τα Μέλη της Επιτροπής Θεσμών για τη δουλειά που έχουν κάνει. Το Δημοκρατικό Κόμμα θεωρεί ότι η Έκθεση συμβάλλει σημαντικά στον καταλογισμό ευθυνών για την κρίση, γι αυτό και θα πρέπει άμεσα να αξιοποιηθεί από τη Νομική Υπηρεσία, έτσι ώστε να φτάσουμε, επιτέλους, σε αυτό που ο κάθε πολίτης ζητά: την τιμωρία των ενόχων. Κυρίες και κύριοι Συνάδελφοι, Η Έκθεση της Επιτροπής Θεσμών της Βουλής, δικαιολογημένα προκαλεί στους πολίτες θυμό, απογοήτευση και αγανάκτηση για τις εγκληματικές πρακτικές των τραπεζών τα τελευταία χρόνια, οι οποίες οδήγησαν σε τεράστιες ζημιές και συνέβαλαν στην οικονομική χρεοκοπία. Περίεργες επενδύσεις Τα μη εξασφαλισμένα δάνεια, τα ευνοϊκά δάνεια με πρωτοφανείς όρους, οι επιλεκτικές διαγραφές δανείων σε προνομιούχους, η παραπλάνηση επενδυτών στην περίπτωση των αξιογράφων η απληστία των διευθυντικών στελεχών και τα υπέρογκα bonus είναι μόνο κάποια από τα εγκληματικά λάθη που χαρακτήριζαν τη λειτουργία των τραπεζών τα προηγούμενα χρόνια. Είναι γεγονός ότι η οικονομική καταστροφή επήλθε για μια σειρά από λόγους, περιλαμβανομένων και αυτών που έχω αναφέρει. Αυτοί οι λόγοι, αναλύθηκαν από τον πρόεδρο της Επιτροπής Θεσμών και θα αναλυθούν σε βάθος και από άλλους συναδέλφους της κοινοβουλευτικής μας ομάδας που θα πάρουν στη συνέχεια το λόγο. Τα εγκλήματα των εκατομμυρίων και των εκατοντάδων εκατομμυρίων πρέπει να διερευνηθούν και πρέπει να αποδοθούν ευθύνες. Αυτό αποτελεί ομόθυμη και ομόφωνη απαίτηση της κοινωνίας. Αυτό απαιτεί το περί δικαίου αίσθημα του λαού μας. Και, όταν τελειώσουμε με την δίωξη των εγκλημάτων των εκατομμυρίων, ως Δημοκρατικό Κόμμα ελπίζουμε να μην παραγνωριστούν τα εγκλήματα των δισεκατομμυρίων. Γιατί αν μας ενδιαφέρει «η λειτουργία των θεσμών του χρηματοπιστωτικού συστήματος» και αν θέλουμε να αποτρέψουμε μια παρόμοια καταστροφή στο μέλλον, πρέπει να
εξεταστούν τα κενά και οι ελλείψεις του τραπεζικού συστήματος, σε συνάρτηση με τα κενά και τις ελλείψεις του πολιτικού μας συστήματος. Σε συνδυασμό με τις πολιτικές αποφάσεις ή και την πολιτική αδράνεια και αμέλεια, τόσο σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όσο και στο επίπεδο της κυπριακής κυβέρνησης, που οδήγησαν στη χρεοκοπία και την καταστροφή. Τράπεζες, δημόσια οικονομικά και οικονομία είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Αυτό είναι το πιο σημαντικό συμπέρασμα που πρέπει να αποκομίσουμε από τις εμπειρίες των τελευταίων χρόνων. Δεν μπορούμε να εξετάζουμε το ένα σκέλος χωρίς το άλλο. Γιατί η τραγωδία της Κύπρου συνοψίζεται στο εξής: Η καταστροφή δεν ήταν αναπόφευκτη. Παρά τα εγκληματικά λάθη των τραπεζών, η οικονομική καταστροφή ήταν αποτρέψιμη. Στην περίπτωση της Κύπρου, δεν απέτυχε μόνο το τραπεζικό σύστημα, αλλά και το πολιτικό σύστημα. Ως Δημοκρατικό Κόμμα εξακολουθούμε να πιστεύουμε πως υπήρχε εναλλακτικός δρόμος. Η παγκόσμια οικονομική κρίση επέβαλλε να πάρουμε μέτρα. Όμως, η κυβέρνηση Δημήτρη Χριστόφια, ενώ έβλεπε την δραματική μείωση των εσόδων του κράτους δεν υιοθέτησε αποτελεσματικά μέτρα. Επέλεξε την απραξία αντί του πολιτικού κόστους. Ως αποτέλεσμα η οικονομία μας έχασε την αξιοπιστία της. Τον Μάιο του 2011 βρέθηκε το κράτος μας εκτός των αγορών. Όμως και πάλι η κυβέρνηση επέλεξε την απραξία. Ως αποτέλεσμα ένα μικρό δημοσιονομικό πρόβλημα και οι τότε μικρές ανάγκες των τραπεζών αφέθηκαν να διογκωθούν. Και τα δυο τότε μπορούσαν να αντιμετωπιστούν με σχετικά ανώδυνα μέτρα. Η τότε κυβέρνηση όμως επέλεξε τον εύκολο δρόμο της μη ανάληψης ευθυνών. Ακολούθησαν 21 υποβαθμίσεις της Κυπριακής οικονομίας μέχρι και τον Μάρτιο του 2013. Οι 19 μετά που το κράτος μας βρέθηκε εκτός των αγορών τον Μάιο του 2011. Ως αποτέλεσμα, από το Μάιο του 2011 μέχρι και το Μάρτιο του 2013, ο ELA της Λαϊκής Τράπεζας εκτοξεύτηκε στα ύψη, λόγω των σημαντικών εκροών καταθέσεων έφτασε στα 9 δις ευρώ. Όπως χαρακτηριστικά είπε ο τέως Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας: «είχαμε προεδρικές εκλογές. Κρατούσαμε τη Λαϊκή στον αναπνευστήρα για να [αποφασίσουν] οι επόμενοι» Μία άλλη διάσταση της οικονομικής μας αυτοκτονίας δεν συζητείται συχνά και αφορά τα ψηλά επιτόκια. Η ραγδαία άνοδος των επιτοκίων της κυπριακής οικονομίας, άρχισε από το 2010 όταν μπήκε σε Μνημόνιο η Ελλάδα, εξαιτίας της διασύνδεσης του κυπριακού τραπεζικού συστήματος με το ελληνικό. Υπενθυμίζεται ότι οι Κυπριακές τράπεζες δεν μπορούσαν να δώσουν διαφορετικά επιτόκια στη Κύπρο απ ότι στην Ελλάδα γιατί οι πελάτες τους θα εκμεταλλεύονταν τα ψηλά καταθετικά επιτόκια της Ελλάδας και τα χαμηλά δανειστικά επιτόκια της Κύπρου (κάποιος δηλαδή θα μπορούσε να δανειστεί από τη Λαϊκή
Τράπεζα στη Κύπρο, να καταθέσει το ποσό στη Λαϊκή Τράπεζα στην Ελλάδα και να βγάλει κέρδος). Με άλλα λόγια, είχαμε από το 2010 επιτόκια μνημονίου, χωρίς όμως να έχουμε τη χρηματοδοτηση του μνημονίου. Και σ αυτήν την περίπτωση, η πολιτική απραξία προκάλεσε ζημιές δισεκατομμυρίων στην κυπριακή οικονομία λόγω των ψηλών επιτοκίων που κλήθηκαν να καταβάλουν οι Κυπριακές επιχειρήσεις και οι Κύπριοι δανειζόμενοι. Το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους τον Νοέμβριο του 2011, επέφερε στις κυπριακές τράπεζες ζημιές 4.8 δις ευρώ. Αυτή ήταν μία πολιτική απόφαση της Ε.Ε., η οποία πάρθηκε με τη συναίνεση της κυπριακής κυβέρνησης. Καμιά όμως βοήθεια δεν ζητήθηκε για τις κυπριακές τράπεζες. Σημειώνεται πως οι Κυπριακές Τράπεζες κατείχαν τότε το 16% της Ελληνικής τραπεζικής αγοράς. Το «κούρεμα» αντιπροσώπευε ζημιές 25% του ΑΕΠ μας η επόμενη συγκριτικά χώρα με εμάς πλήγηκε από το «κούρεμα», μόνο κατά 2% του ΑΕΠ της όμως οι κυπριακές τράπεζες δεν πήραν ούτε ένα σεντ από το πρόγραμμα της Ελλάδας. Οι ελληνικές τράπεζες μέχρι σήμερα, πήραν πάνω από 140 δις ELA. Αξιοσημείωτη είναι και η ευθύνη της Κεντρικής Τράπεζας για την κακή διαπραγμάτευση με την Τρόικα, που οδήγησε στις πιο αυστηρές οδηγίες και παραδοχές στον κόσμο πιο αυστηρές από ότι στην Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Ισπανία, και την Πορτογαλία - για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και η οποία αύξησε τις κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών κατά μερικά δισεκατομμύρια. Τέλος, υπάρχουν πολιτικές ευθύνες και για το ξεπούλημα των υποκαταστημάτων των κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα. Η Τράπεζα Πειραιώς πριν από το Μάρτιο του 2013, μετά το κούρεμα του Ελληνικού χρέους - με βάση τα τεστ αντοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης Τραπεζών - παρουσίαζε έλλειψη κεφαλαίων περίπου 2,8 δις ευρώ (με κούρεμα 50% του ελληνικού χρέους). Μετά όμως τον Μάρτιο του 2013 και την απόφαση του Eurogroup και της κυβέρνησης Αναστασιάδη, σε συνεργασία με την Τρόικα της Ελλάδας και την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, να χαρίσουν στην Τράπεζα Πειραιώς 3,5 δις ευρώ με το ξεπούλημα των παραρτημάτων των κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα, η εν λόγω τράπεζα βρέθηκε μετά το κούρεμα με θετικά κεφάλαια περίπου ένα δις ευρώ. Με άλλα λόγια, με μία πολιτική απόφαση «κουρεύτηκαν» οι Κύπριοι καταθέτες, για να ανακεφαλαιοποιήσουν την Τράπεζα Πειραιώς. Ως αποτέλεσμα της πώλησης των υποκαταστημάτων, οι δυο τράπεζας της Κύπρου αυτόματα μετατράπηκαν σε μη-βιώσιμες η πώληση, τις χρεοκόπησε. Σημειώνεται ότι κατά την επίμαχη περίοδο, που εξετάζουμε, η Τράπεζα Πειραιώς είχε αγοράσει περίπου διπλάσια ελληνικά κρατικά ομόλογα από τις Κυπριακές τράπεζες κανένας όμως δεν την κατηγόρησε εκείνη ότι ήταν «τράπεζα καζίνο». Από την πώληση οι μέτοχοι και οι κάτοχοι των αξιογράφων της λαϊκής και της τράπεζας Κύπρου καταστράφηκαν. Η αξία όμως της μετοχής της τράπεζας Πειραιώς μετά την πώληση τριπλασιάστηκε.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, Η πώληση των υποκαταστημάτων της Ελλάδας, αποτελεί το μεγαλύτερο σκάνδαλο στην ιστορία της κυπριακής Δημοκρατίας. Ως Δημοκρατικό Κόμμα θέλουμε ο Γενικός Εισαγγελέας να διερευνήσει τις περιστάσεις αυτής της πώλησης. Ποιοι σύμβουλοι την σχεδίασαν, ποιοι την υλοποιήσαν και ποιοι έχουν θησαυρίσει από αυτήν; Πρέπει να γνωρίζουμε και πρέπει κάποιοι να λογοδοτήσουν γι αυτήν πράξη. Αν υπάρχει μία κριτική για την έκθεση της Επιτροπής Θεσμών είναι αυτή: δεν αναλύονται σε ικανοποιητικό βαθμό στην έκθεση οι ευθύνες της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σημειώνουμε πως ακόμα και σήμερα ισχύει η ευρωπαϊκή οδηγία σύμφωνα με την οποία τα ομόλογα κράτους μέλους της Ευρωζώνης αποτελούν επένδυση «μηδενικού κινδύνου». Το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους, ήταν μία ευρωπαϊκή πολιτική απόφαση, που επέφερε στις κυπριακές τράπεζες ζημιές 4,8 δις ευρώ. ELA χωρίς εξασφάλιση. Η απόφαση να κεφαλαιοποιηθεί η Τράπεζα Πειραιώς με τα χρήματα των Κύπριων καταθετών ήταν μία πολιτική απόφαση του eurogroup. Η μέθοδος του «κουρέματος» καταθέσεων δεν εφαρμόστηκε σε οποιανδήποτε άλλη χώρα της ευρωζώνης, που ζήτησε βοήθεια. Παρά μόνο στην Κύπρο. Άλλοι κανόνες εφαρμόστηκαν στη δική μας περίπτωσης, απ ότι εφαρμόστηκαν στις άλλες χώρες που ζήτησαν βοήθεια από το Μηχανισμό Στήριξης. Είναι εύκολο να επαναλαμβάνουμε τα επιχειρήματα για «τράπεζες καζίνο», τα οποία χρησιμοποίησαν κάποιοι για να μας «κουρέψουν», ενώ παραγνώρισαν τα προβλήματα στις δικές τους τράπεζες. ΔΕΝ παραγνωρίζουμε τις ευθύνες των τραπεζιτών. Το Δημοκρατικό Κόμμα επαναλαμβάνει ότι η Έκθεση θα έχει πραγματική αξία ΜΟΝΟ όταν τιμωρηθούν οι ένοχοι. Ούτε και παραγνωρίζουμε τις ευθύνες των πολιτικών. Το ΔΗΚΟ υπενθυμίζει πως όλα αυτά θα είχαν αποφευχθεί αν εισακούονταν οι φωνές όσων προειδοποιούσαν και δυστυχώς δικαιώθηκαν, όπως η δική μας φωνή. Όμως, όταν θα τελειώσει το δικό μας αυτομαστίγωμα, πρέπει να εξετάσουμε και τις ευθύνες της Ευρώπης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι άμοιρη ευθυνών για την τραγωδία της Κύπρου. Και εμείς δεν πρέπει να την από-ενοχοποιούμε. Αντίθετα, με αυτά τα επιχειρήματα πρέπει να επαναδιαπραγματευθούμε το μνημόνιο. Πρέπει να πείσουμε πως στην Κύπρο μας επιβλήθηκε μια άδικη λύση.
Δεν γίνεται σήμερα η Κύπρος της ύφεσης και των εκποιήσεων να αντιμετωπίζει τις πιο αυστηρές οδηγίες για τα μη-εξυπηρετούμενα δάνεια στο κόσμο. Πιο αυστηρές οδηγίες απ ότι εφαρμόζονται στην Ελλάδα, την Ισπανία, την Πορτογαλία και στην Ιρλανδία. Πρέπει να διορθώσουμε τα λάθη του παρελθόντος. Δεν μπορούμε πλέον να επανακτήσουμε όλη τη ζημιά, αλλά τουλάχιστον πρέπει να προσπαθήσουμε να δώσουμε μια ανάσα στα κυπριακά νοικοκυριά που κινδυνεύουν να χάσουν τα σπίτια τους και στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που κινδυνεύουν να κλείσουν. Πρέπει να βρούμε τους τρόπους να προστατεύσουμε τα κυπριακά νοικοκυριά και τις ΜΜΕ που γονατίζουν σήμερα κάτω από το βάρος των δανείων και των ψηλών επιτοκίων. Πρέπει να επανα-διαπραγματευτούμε σε ότι αφορά τις παραδοχές, τις ερμηνείες και τις οδηγίες της Κεντρικής τράπεζας για τα μη-εξυπηρετούμενα δάνεια. Πρέπει να: Αναβαθμίσουμε τις εξουσίες του Επιτρόπου Επίλυσης Χρηματοοικονομικών Διαφορών, ώστε να εξαναγκάζει τις τράπεζες να αναδιαρθρώνουν δάνεια. Απαιτήσουμε μετατροπή του ELA (BOC Τράπεζας Κύπρου) σε ομόλογο μακροπρόθεσμου δανεισμού. Πρέπει να προστατεύσουμε τον κόσμο τους μικροδανειζόμενους τα κυπριακά νοικοκυριά τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, μέχρις ότου καταφέρουμε να βγούμε από τα σημερινά οικονομικά αδιέξοδα. Αυτό χρειάζεται σήμερα η Κύπρος. Να μάθουμε από τα λάθη μας. Να σταθούμε στα πόδια μας. Να διεκδικήσουμε υπεύθυνα. 6 Μαΐου 2014