ΟΙ ΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΚΘ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΠΟΙΗΤΙΚΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑ Αγαπητοί Προσκεκληµένοι, Αγαπητοί Φίλοι, Σας ευχαριστώ για την τιµή που µου κάνατε να µε καλέσετε στη σηµερινή πολύ σηµαντική για την περιοχή µας ηµερίδα, που αφορά στην ανάπτυξη του νοµού και στον καθοριστικό ρόλο που καλούνται να παίξουν όλοι οι φορείς γι αυτό το σκοπό. Το ΕΚΘ που σαν θεσµός της πόλης γιορτάζει φέτος 70 χρόνια παρουσίας παρέµβασης και δράσης στη Θεσσαλονίκη συνεχίζει τις πρωτοβουλίες και τις προσπάθειες για την ανάπτυξη της περιοχής µας αλλά και την ανάδειξη των προβληµάτων µε την παράλληλη κατάθεση θέσεων προτάσεων για την επίλυσή τους Η σηµασία των Μικροµεσαίων επιχειρήσεων στην ανάπτυξη της οικονοµικής δραστηριότητας και στη δηµιουργία νέων θέσεων απασχόλησης είναι τώρα γενικά αποδεκτή. Η σηµασία αυτή γίνεται ακόµη περισσότερο αντιληπτή όταν συγκεκριµενοποιείται κατά τοµέα οικονοµικής δραστηριότητας και ιδιαίτερα σε παραδοσιακούς τοµείς, όπως είναι η Μεταποίηση, οι οποίοι παρόλο που διαχρονικά φαίνεται να χάνουν από τη σηµασία τους, εντούτοις εξακολουθούν να αποτελούν βασικούς τοµείς της οικονοµίας. Η σηµασία των Μικροµεσαίων επιχειρήσεων της Μεταποίησης έχει ήδη αναγνωρισθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση Η πρόσφατη καταγραφή του έκανε το ΤΕΕ για την κατάσταση της βιοµηχανίας στην Κεντρική Μακεδονία µας βρίσκει σύµφωνους στον τοµέα των ευρηµάτων που είναι η εξέταση των δυνατοτήτων παροχής υποστήριξης προς τις επιχειρήσεις της Μεταποίησης προς την κατεύθυνση αναβάθµισης της ανταγωνιστικότητας τους ενόψει και των σηµαντικών προβληµάτων που βασικοί υποτοµείς της Μεταποίησης αντιµετωπίζουν τα τελευταία χρόνια Ωστόσο πιστεύουµε ότι για να γίνουν πιο κατανοητές οι θέσεις του ΕΚΘ πρέπει να παρατεθούν κάποια στοιχεία που έχουµε αντλήσει τόσο από µελέτες του ΜΑΚ.ΙΝ.Ε. σε συνδυασµό µε τις διαπιστώσεις της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Έτσι λοιπόν, σε µια περιορισµένη χρονικά εισήγηση επιλέξαµε να προβάλλουµε τις θέσεις του ΕΚΘ για την µεταποιητική βιοµηχανία στην Κεντρική Μακεδονία µε κεντρικό άξονα την απασχόληση που αποτελεί το κλειδί για πραγµατική ανταγωνιστικότητα και ανάπτυξη. Πολλές κουβέντες ακούγονται για την ανάπτυξη. Ο καθένας βέβαια, την λέξη ανάπτυξη την ερµηνεύει µε τον δικό του τρόπο. 1
Ανάπτυξη µε ποιους όρους ; Ανάπτυξη µε ποιους και για ποιους ; Ανταγωνιστικότητα µε ανταγωνιστές ποιους Ανταγωνιστικότητα µε ποιες αξίες και µε ποιες εταιρικές κοινωνικές ευθύνες ; Είµαστε τις τελευταίες ηµέρες όλοι µάρτυρες φαινοµένων διαφθοράς που για εµάς είναι το επακόλουθο ενός άναρχου ανταγωνισµού, µιας αγοράς που ο φιλελευθερισµός της δεν µπορεί να οδηγήσει στην αυτορύθµισή της αλλά στον στραγγαλισµό των καταναλωτών και στην ασφυξία των όποιων δράσεων για την εξάλειψη του φαινοµένου. Για µας, ανάπτυξη είναι µία διαδικασία που διευκολύνει τη ζωή των ανθρώπων σε µία ευρεία και µαζική κλίµακα και όχι ένα αντικείµενο κερδοσκοπίας σε όφελος των λίγων. Η ανάπτυξη λοιπόν, όπως εµείς οι εργαζόµενοι την εννοούµε, είναι µία πολιτική που συνδυάζει οικονοµικούς και κοινωνικούς στόχους σε όφελος όλης της κοινωνίας, είναι µία πολιτική που δηµιουργεί τελικά θέσεις εργασίας και επιτρέπει την ύπαρξη ικανού ελεύθερου χρόνου για την άσκηση δηµιουργικών ψυχαγωγικών πολιτισµικών δραστηριοτήτων. Κεντρικό άξονα µιας τέτοιας πολιτικής ανάπτυξης, αποτελεί η µείωση των περιφερειακών ανισοτήτων. Η διαδικασία αυτή απαιτεί βαρύτητα στις διαρθρωτικές πολιτικές µε στόχο τη µείωση των ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων, κυρίως λόγω του µεγάλου χάσµατος που παρατηρείται ανάµεσα στις πλούσιες και στις φτωχές χώρες της Ευρώπης, παράλληλα µε τις µεγάλες ανισότητες ανάµεσα στις περιφέρειες στο εσωτερικό της χώρας µας. Οι ανισότητες αυτές, ανάµεσα στις πλούσιες και στις φτωχές περιφέρειες της Ευρώπης εξακολουθούν να υφίστανται αφού το κατά κεφαλήν εισόδηµα των 25 λιγότερο ανεπτυγµένων περιφερειών αυξήθηκε µόλις στο ίδιο ποσοστό (κατά 2%) µε το κατά κεφαλήν εισόδηµα των 25 περισσότερο ανεπτυγµένων περιφερειών της Ένωσης. Βλέπουµε λοιπόν ότι η κατάσταση δεν βελτιώνεται, αντίθετα συντηρείται. Οι ενδοπεριφερειακές ανισότητες στην Κεντρική Μακεδονία αναδεικνύονται έντονα και στην καταγραφή του ΤΕΕ και είναι µια κατάσταση που πρέπει γρήγορα να αντιστραφεί µε εργαλείο το ΚΠΣ που έχει χαρακτηριστεί σαν η τελευταία ευκαιρία τη Περιφέρειας. Για εµάς οι ρόλοι των αστικών κέντρων πρέπει να γίνουν ξεκάθαροι µε έµφαση στην πραγµατική αστική ανάπτυξη που περνά µέσα από την προστασία και την αναβάθµιση του περιβάλλοντος και όχι από αδιέξοδα και πολιτικές υπεκφυγές σε φαινόµενα οικολογικής καταστροφής όπως στους Ταγαράδες, η ποιοτική αύξηση αλλά και επέκταση των αστικών υποδοµών καθώς επίσης και αναβάθµιση της ποιότητας κατοικίας, µε έµφαση στην εξάλειψη των κυκλοφοριακών προβληµάτων στα αστικά κέντρα της Περιφέρειάς µας. Για τον κόσµο της εργασίας η εξασφάλιση ίσων ευκαιριών εξέλιξης των αστικών και των αγροτικών πληθυσµών της Κ. Μακεδονίας µε γνώµονα τον εργαζόµενο είναι απαραίτητη συνθήκη ανάπτυξης. Πρόκειται για την αξιοποίηση των αναπτυξιακών δυνατοτήτων και την ανάδειξη των συγκριτικών πλεονεκτηµάτων των επαρχιακών περιοχών, µέσω της επέκτασης ή/και εγκατάστασης λειτουργιών σε επίπεδο εφάµιλλο µε των µεγάλων 2
αστικών κέντρων. Οι λειτουργίες αυτές πρέπει να αποβλέπουν στη βελτίωση της ικανότητας πρόσβασης στα δίκτυα µεταφορών και επικοινωνιών, στις κοινωνικές υποδοµές υγείας-πρόνοιας και εκπαίδευσης. Σε ότι αφορά την απασχόληση και την ανεργία στη µεταποιητική βιοµηχανία πρέπει να αναφέρω ότι σύµφωνα µε στοιχεία της Περιφέρειας η Κεντρική Μακεδονία χαρακτηρίζεται από υψηλό ποσοστό απασχόλησης στη µεταποίηση (το ποσοστό απασχόλησης στη µεταποίηση ως προς τη συνολική περιφερειακή απασχόληση είναι µεγαλύτερο από το αντίστοιχο της χώρας. Η Περιφέρεια συγκεντρώνει το 21,9% της βιοµηχανικής απασχόλησης της χώρας, ενώ το 68% αυτού του ποσοστού είναι συγκεντρωµένο στο νοµό Θεσσαλονίκης. Η Κεντρική Μακεδονία παρουσιάζεται ως µια από τις δυναµικές περιοχές του νέου βιοµηχανικού χώρου της βόρειας Ελλάδας. Το µεγαλύτερο βάρος της απασχόλησης στο µεταποιητικό τοµέα της Περιφέρειας έχουν οι κλάδοι του ενδύµατος υποδήµατος, των τροφίµων, των επίπλων και της καπνοβιοµηχανίας, οι οποίοι ξεπερνούν και το µέσο εθνικό ποσοστό στη συνολική απασχόληση. Η παραγωγή στους κλάδους αυτούς γίνεται κατά βάση σε µικρές παραγωγικές µονάδες, κυρίως στους νοµούς Πέλλας, Ηµαθίας, Πιερίας και Κιλκίς, όπου το ποσοστό της απασχόλησης σε ΜΜΕ στο σύνολο της βιοµηχανικής απασχόλησης της Περιφέρειας κυµαίνεται µεταξύ 60% και 80 Τα στοιχεία του Μακεδονικού Ινστιτούτου Εργασίας φανερώνουν ότι η συνεχόµενη µεταφορά επιχειρήσεων στις Βαλκανικές χώρες (αφορούν κυρίως τον κλωστουφαντουργικό κλάδο ), η αθρόα εισαγωγή κινεζικών προιόντων σε συνδυασµό µε την κυβερνητική αδυναµία να εποπτεύσει αποτελεσµατικά την αγορά οδήγησε στα εξής συµπεράσµατα : οι άνεργοι των µεταποιητικών επιχειρήσεων ανέρχονται στο 26 % του συνόλου των ανέργων. Η ανεργία διασπείρεται σε όλες σε όλες τις εκπαιδευτικές κατηγορίες του εργατικού δυναµικού και υποδηλώνει την δύσκολη αντιστοίχιση εκπαίδευσης και απασχόλησης. Το ποσοστό συγκεντρώνεται ιδιαίτερα στους νέους, όπου οι ρυθµοί εισόδου στην αγορά εργασίας είναι αργοί και στις γυναίκες όπου τα ποσοστά της ανεργίας είναι σαφώς υψηλότερα σε σχέση µε αυτά των ανδρών ανεξάρτητα από τις εκπαιδευτικές βαθµίδες. Τα άτοµα µε χαµηλό εκπαιδευτικό επίπεδο, παρουσιάζουν µεγαλύτερη ανθεκτικότητα στην ανεργία όπως και τα άτοµα µε ανώτατη και µεταπτυχιακή εκπαίδευση. Η οµάδα που πλήττεται περισσότερο είναι οι απόφοιτοι δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης και νεαρής ηλικίας. Είναι ξεκάθαρο ότι η βελτίωση όλων των οικονοµικών δεικτών της ελληνικής οικονοµίας και η ταχύτερη ανάπτυξη της ελληνικής οικονοµίας σε σύγκριση µε το µέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είχαν ως αποτέλεσµα την ικανοποίηση των κριτηρίων σύγκλισης και την ένταξη της χώρας στην ΟΝΕ. Παρά όµως τους θετικούς ρυθµούς αύξησης του Α.Ε.Π., τη βελτίωση των οικονοµικών δεικτών και την εφαρµογή ειδικών πολιτικών για την αύξηση της απασχόλησης και τη µείωση της ανεργίας, ο ρυθµός αύξησης της ανεργίας δε στάθηκε δυνατό να αναχαιτισθεί. 3
Η ανεργία εξαρτάται από την εξέλιξη του εργατικού δυναµικού, το οποίο αυξάνεται κάθε φορά που αυξάνεται η απασχόληση, αλλά και επηρεάζεται έντονα από την αυξηµένη διαθεσιµότητα των νέων γενεών και των γυναικών να εργασθούν. Για την αντιµετώπισή της στην µεταποιητική βιοµηχανία πρέπει να υπάρξει στήριξη που να αφορά κατά κύριο λόγο τα θεσµικά πλαίσια και διαδικασίες, να λαµβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες των διαφόρων κλάδων της Μεταποίησης και να είναι συνεχής και ευέλικτη. Στα πλαίσια της προσπάθειας έµφαση πρέπει να δοθεί στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων, στην ανάπτυξη βιοµηχανικών δραστηριοτήτων υψηλής τεχνολογίας και στην ανασυγκρότηση και ενίσχυση της παραδοσιακής µεταποιητικής βιοµηχανίας. Μας βρίσκουν σύµφωνους προτάσεις επιµελητηρίων όπως η ίδρυση ενός κέντρου παροχής τεχνικών πληροφοριών και υποστήριξης προς τις µικροµεσαίες επιχειρήσεις, που θα παρέχει όλες τις αναγκαίες πληροφορίες και στοιχεία που χρειάζεται µια Μικροµεσαία επιχείρηση χωρίς να υπάρχει ανάγκη για καταφυγή σε άλλους φορείς πρέπει να υιοθετηθούν. Ακόµα πρέπει να χρηµατοδοτηθούν ειδικές ενέργειες όπως προγράµµατα κατάρτισης, εργαστηριακές συναντήσεις και επισκέψεις επιµορφωτικού χαρακτήρα στο εξωτερικό, οι οποίες κατά περίπτωση θα έχουν ως συνέπεια τα ακόλουθα: Βελτίωση της πρόσβασης των Μικροµεσαίων επιχειρήσεων της Μεταποίησης στην κατάρτιση, στην έρευνα και στην καινοτοµία. Υποστήριξη των Μικροµεσαίων επιχειρήσεων της Μεταποίησης ώστε να δώσουν τον αναγκαίο Ευρωπαϊκό προσανατολισµό στις στρατηγικές επιλογές τους. Υποβοήθηση των Μικροµεσαίων επιχειρήσεων της Μεταποίησης για ανάπτυξη συνεργασιών τόσο µεταξύ τους όσο και µε αντίστοιχες επιχειρήσεις του εξωτερικού. Βελτίωση του χρηµατοοικονοµικού περιβάλλοντος των επιχειρήσεων. Απλούστευση και βελτίωση του διοικητικού περιβάλλοντος των επιχειρήσεων. Κλείνοντας θα ήθελα να επισηµάνω ότι η περιφερειακή πολιτική είναι µία συγκεκριµένη πολιτική, η οποία περιλαµβάνει τις παρεµβάσεις που γίνονται στις περιφέρειες από την πλευρά του δηµόσιου τοµέα µε στόχο τη µείωση των περιφερειακών ανισοτήτων και την ανάπτυξη των λιγότερο αναπτυγµένων περιοχών. Μιλώντας για περιφερειακές ανισότητες µπορούµε να τις ορίσουµε τις ανισότητες στην απασχόληση, τις επενδύσεις, την περίθαλψη, την εκπαίδευση και γενικότερα τις υποδοµές. Το Εργατοϋπαλληλικό Κέντρο Θεσσαλονίκης, το Συνδικαλιστικό Κίνηµα αγωνίζεται για την ανάπτυξη της πόλης, την τόνωση της απασχόλησης και την επίλυση τόσο γενικών, όσο και ειδικών προβληµάτων που αντιµετωπίζουν εργασιακοί χώροι αλλά και οι µεµονωµένοι εργαζόµενοι και άνεργοι πολίτες της περιοχής µας. Εδώ και χρόνια στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης σειρά επιχειρήσεων και σηµαντικοί παραγωγικοί κλάδοι διέρχονται βαθιά κρίση ώστε να µιλάµε πια για συνολική κρίση του παραγωγικού µοντέλου ανάπτυξης. Στην ευρύτερη περιοχή της 4
Θεσσαλονίκης τα προβλήµατα λόγω της συνεχιζόµενης αποβιοµηχάνισης προσλαµβάνουν µορφή χιονοστιβάδας. Οι επιπτώσεις βεβαίως στην απασχόληση εξαιτίας της κρίσης του παραγωγικού µοντέλου είναι σηµαντικές. Η κατάσταση που έχει διαµορφωθεί, απαιτεί γενναίες πολιτικές αποφάσεις και άµεση λήψη συγκεκριµένων µέτρων για την αντιµετώπισή της. Κατά τη γνώµη µας, πρέπει να υπάρξει ολοκληρωµένος σχεδιασµός για την παραγωγική ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης και της ευρύτερης περιοχής, που σηµαίνει υποδοµές, παραγωγικήεπενδυτική δραστηριότητα µε νέες θέσεις εργασίας. Μπροστά σε αυτή τη δύσκολη κατάσταση σαν Εργατικό Κέντρο Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο των προτάσεών µας για την Ανάπτυξη και την απασχόληση διεκδικούµε: Τον εκσυγχρονισµό και διεύρυνση της παραγωγικής βάσης της πόλης µας. Προϋπόθεση αποτελεί η χάραξη κλαδικών πολιτικών για την απόκρουση των συνεπειών της αποβιοµηχάνισης, ιδιαίτερα στους παραδοσιακούς κλάδους της πόλης µας και η ενεργή στήριξη του τοµέα παροχής υπηρεσιών που δεν έχει αναπτυχθεί σε τέτοιο βαθµό ώστε να δηµιουργεί νέες θέσεις εργασίας πλήρους και σταθερής απασχόλησης. Κίνητρα για παραγωγικές επενδύσεις, για να δούµε µετά από τριάντα χρόνια απραξίας τη δηµιουργία επιτέλους νέας µονάδας στη Θεσσαλονίκη που να απασχολεί ανθρώπους και όχι να διαχειρίζεται αέρα. Την υποστήριξη της τοπικής βιοµηχανικής παραγωγής που αντιµετωπίζει προβλήµατα υποστήριξης όσον αφορά την ανταγωνιστικότητά των παραγόµενων προϊόντων (δηµιουργία ειδικών Ινστιτούτων υποστήριξης, διευκόλυνση προώθησης κλπ) Την επιτάχυνση των µεγάλων έργων. Ενίσχυση των υποδοµών, ανάδειξη των τοπικών και άλλου είδους συγκριτικών πλεονεκτηµάτων. Προτεραιότητα στις υποδοµές που διευκολύνουν τη ζωή των ανθρώπων της πόλης και ιδιαίτερα των µαζικών µετακινήσεων των εργαζοµένων. Αναβάθµιση του ανθρώπινου δυναµικού µε διαρκή επιµόρφωση και διασφάλιση της εργασίας. Την αντιµετώπιση της παραοικονοµίας που πλήττει κυρίως τους χαµηλόµισθους εργαζόµενους και του άνεργους. Ουσιαστική και διαφανή αξιοποίηση των κοινοτικών πόρων µε τρόπο που να στηρίζεται το ανθρώπινο δυναµικό, η περιφερειακή και κλαδική ανάπτυξη µε ταυτόχρονη δηµιουργία τοπικών θέσεων απασχόλησης. Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας µέσα από την ποιότητα, την γρήγορη προσαρµογή στις ανάγκες του καταναλωτή, τον τεχνολογικό εξοπλισµό και όχι µέσα από την µείωση του κόστους εργασίας. ηµιουργία υποδοµών, στους τοµείς της υγείας, παιδείας, κοινωνικής πρόνοιας και γενικότερα σε θεσµούς κοινής ωφέλειας. Κρίσιµος είναι ο πάντα ο ρόλος του κάθε αναπτυξιακού Νόµου και δυστυχώς τα αποτελέσµατα του υπάρχοντος κάθε άλλο παρά ικανοποιητικά είναι. Αρχικά ο Νοµός Θεσσαλονίκης µε την προϊστορία των προβληµάτων στην απασχόληση πρέπει 5
να ενταχθεί στους φθίνοντες Νοµούς της χώρας όπου θα υπάρχει πρόβλεψη ειδικών ενισχύσεων. Επίσης οι επιχειρήσεις ένδυσης υπόδησης, κλωστοϋφαντουργίας, τροφίµων ποτών και µετάλλου της περιοχής πρέπει να ενταχθούν στις επιχειρήσεις των φθινόντων κλάδων που επίσης πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη ειδικών ενισχύσεων. Τέλος ο αναπτυξιακός Νόµος δεν πρέπει να επιτρέπει την επιχορήγηση µονάδων που θέλουν να µετεγκατασταθούν και να µην χρηµατοδοτεί την δηµιουργία επιχειρήσεων σε χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, εφόσον µειώνουν έστω και µία θέση εργασίας σε παραγωγική µονάδα της Ελλάδας. Πιστεύουµε, ότι το πρόταγµα για τη νέα δεκαετία µπορεί και πρέπει να είναι η ανάδειξη της περιφερειακής Ελλάδας και των κατοίκων της. Είναι η ώρα για να ενισχυθεί η Περιφέρεια. Στα προβλήµατα που αντιµετωπίζει η πόλη µας µε κυρίαρχο αυτό της απασχόλησης, κύριο εµπόδιο είναι η πολυαρχία, η αντιµετώπιση αµφισβητούµενων αρµοδιοτήτων οργανισµών σε κρίση προσανατολισµού. Η πρότασή µας και την ίδια γνώµη έχουν και άλλοι φορείς, είναι ότι πρέπει να διαµορφωθεί µία συναντίληψη σχετικά µε τα όργανα σχεδιασµού στη Θεσσαλονίκη και την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, ποια θα είναι τα όργανα εφαρµογής των πολιτικών που θα αποφασισθούν και ποιο ταµείο, θα υποστηρίξει την υλοποίηση όλων αυτών των αποφάσεων. Ελπίζουµε ότι η σηµερινή εκδήλωση θα εµπλουτίσει τον προβληµατισµό για τη σύνδεση της Περιφερειακής ανάπτυξης µε τη δηµιουργία απασχόλησης και θα µας δώσει χρήσιµα στοιχεία για την τεκµηρίωση των θέσεων και της αγωνιστικής µας προοπτικής. Νίκος Γιαννόπουλος Πρόεδρος Εργατοϋπαλληλικού Κέντρου Θεσσαλονίκης 6