Οι σύγχρονες εξελίξεις τεχνολογιών διαδικτύου (συστήματα, εργαλεία, μέσα) - εφαρμογές στην Ιατρική Εκπαίδευση

Οι σύγχρονες εξελίξεις τεχνολογιών διαδικτύου (συστήματα, εργαλεία, μέσα) - εφαρμογές στην Ιατρική Εκπαίδευση Παναγιώτης Μπαμίδης Επίκ. Καθηγητής Ιατρικής Πληροφορικής - Ιατρικής Εκπαίδευσης Εργαστήριο Ιατρικής Πληροφορικής ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ, ΑΠΘ bamidis@med.auth.gr

Περίληψη 2 Ιστορία του ψηφιακού περιεχομένου Σχετικές τεχνολογίες e-learning - Νέα είδη υλικού OERs - αποθετήρια ψηφιακού ιατρικού υλικού Creative commons Νεώτερες προσεγγίσεις (Web 2.0 - Web 3.0) Πρότυπα ηλεκτρονικής μάθησης Μάθηση εν κινήσει, απανταχού υπολογιστική (Mobile learning/ubiquitous learning) Άλλες παιδαγωγικές/εκπαιδευτικές προσεγγίσεις - PBL Εικονικοί ασθενείς Διασύνδεση αποθετηρίων και αξιοποίησή τους meducator/discover Εικονική πραγματικότητα (2 nd Life) νέες εξελίξεις

Εκπαιδευτική Διαδικασία Ανάπτυξη Μαθημάτων Σχεδιασμός Μαθήματος Μέθοδος Διδασκαλίας Ανάπτυξη Υλικού Αξιολόγηση Αποτελέσματος Υποστήριξη με βάση τις τεχνολογίες πληροφορικής Αναζήτηση Βοήθειας από Άλλα Μαθήματα Τηλεσυνεργασία e-learning e-pbl e-interaction Θεματικές ομοταξίες Οπτικοακουστικό On-line Textbooks Ιατρ. Βάσεις Δεδ. Ιατρ. Μηχ. Αναζήτ. Ηλεκτρ. Βιβλιοθ. Πύλες Υλικού On-line Ερωτηματολόγια Επικύρωση

Πώς εκπαιδεύονταν οι γιατροί;

Πώς εκπαιδεύονταν οι γιατροί;

«Μια μέρα που δεν αισθάνθηκα καλά, σε κάλεσα ιατρέ Σύμμαχε να με δεις. Ήρθες, αλλά κουβάλησες μαζί σου και 100 μαθητευόμενους γιατρούς. Εκατόν ένα παγωμένα χέρια με ψηλάφισαν και μπήχτηκαν στο σώμα μου. Όταν σε κάλεσα Σύμμαχε, δεν είχα πυρετό. Τώρα έχω». Marcus Valerius MARTIALIS Επιγράμματα 5,9, 1ος αιώνας μ.χ.

A note about Medical Education Source: R. Biswas et al, In S Hatzipanagos, S Warburton, Handbook of Research on Social Software & Developing Community Ontologies, Information science reference Series, IGI Global, Hershey, New York, 2009 8

Ιατρική Εκπαίδευση: τρέχουσα κατάσταση & προκλήσεις Επέκταση και διεύρυνση πληροφορίας και γνώσης Υπερ-εξειδίκευση Περιέχει θεωρητική διδασκαλία και καθοδήγηση αλλά και κλινική μαθητεία Βασίζεται σε μια γκάμα από είδη ιατρικού περιεχομένου, όλο και περισσότερο ψηφιακού 9

Εκμοντερνισμός ιατρικής εκπαίδευσης! Αργά αλλά σταθερά... Κλασσική (Traditional): Διδασκαλία από καθέδρας Διδασκαλία ξεχωριστών αντικειμένων (subjects / disciplines) Μαθητεία μόνο σε: Κλινικές δεξιότητες (περιορισμένα) Επικοινωνιακές δεξιότητες (ελάχιστα) 10

The modern approach Scenario-based learning Just in time learning Personalised learning Early skills training Greater reliance on self directed learning 11

Γιατί δίνεται τόση σημασία στην η- μάθηση (e-learning) & στα ψηφιακά μέσα; Scenario-based learning όλο και πιο ψηφιακό Όλο και μεγαλύτερη χρήση του Just-in-Time learning Έμφαση στη χρήση video & animations Έμφαση στην εξατομικευμένη μάθηση (personalised learning): - Αυτό-μάθηση (Self-Directed learning) - Μάθηση εν κινήσει (Mobile learning) Μετάβαση σε προγράμματα σπουδών που προωθούν την εξατομικευμένη μάθηση 12

Συνεργασία Έντονη ανάγκη για διατομεακή, πολύ-διάστατη συνεργασία Με την υποστήριξη νέων τεχνολογιών Για την υποστήριξη της αναπροσαρμογής/επαναστόχευσης υλικού Για ανταλλαγή, αναδιανομή ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού Τα προγράμματα «meducator», «Discover» Με νέες μορφές υλικού (αντί κλασσικών μόνο) 13

E-Learning - Ορισμός Εκπαίδευση μέσω Διαδικτύου, δικτύου, ή απλά Η/Υ. Δυνατότητα δικτυακής μεταφοράς γνώσης και δεξιοτήτων. e-learning/ηλεκτρονική μάθηση: χρήση ηλεκτρονικών εφαρμογών και διαδικασιών για ενίσχυση της διαδικασία μάθησης. Οι εφαρμογές και οι διαδικασίες e-learning περιλαμβάνουν μάθηση βασισμένη στο Web, ή στον Η/Υ (computer-based learning), εικονικές αίθουσες (virtual classrooms), και ψηφιακή συνεργασία (digital collaboration). Το περιεχόμενο διανέμεται μέσω Διαδικτύου ή ενδοδικτύου, (Internet, intranet/extranet), κασέτα ή ταινία (audio or video tape), δορυφορική τηλεόραση (satellite TV), και DVD/CD-ROM. www.learnframe.com/aboutelearning/glossary.asp 14

15 e-learning - Νέα είδη υλικού

Ηλεκτρονικές χαραγματιές

etrace Graphics Annotation elearning Environment

Lesson components Images 3D Objects Sounds Videos Documents Other multimedia content

etrace Graphics Annotation Based Lessons

etrace Graphics Annotation Based Lessons

Lesson components Images 3D Objects Sounds Videos Documents GRID based execution management Other multimedia content

Involvement in meducator 22 Thessaloniki, Kick-off meeting 19-20 May, 2009 UNICT

Screenshots Webtrace v2 23 Thessaloniki, Kick-off meeting 19-20 May, 2009 UNICT

Screenshots Webtrace v2 24 Thessaloniki, Kick-off meeting 19-20 May, 2009 UNICT

Serious Games

Available Content SG-ETS (Blitz/Selex) Triage Trainer Failure to Rescue Ward Off Infection 28

Available Content Nanomission (PlayGen) Aimed at schoolchildren Introduces nanomedical concepts in an engaging way 29

30

31

32 Video Surgery

33 Journal of Visualized Experiments

34 JOVE

JOVE 35

JOVE 36

37 JOVE

38

39 Αναζήτηση υλικού OERs - αποθετήρια ψηφιακού ιατρικού υλικού Ψηφιακές άδειες χρήσης

Ιατρικές βάσεις δεδομένων PubMed www.pubmed.gov Σύνθετη αναζήτηση 40

41 Ιατρική Βιβλιοθήκη

Embase.com (http://www.embase.com/ ) 42 συνδρομή από το 2008 Ιατρική Πύλη με πρόσβαση στο πλήρες κείμενο - όπου το ίδρυμα διαθέτει συνδρομή. Προσφέρει περιεκτική, έγκαιρη πρόσβαση στη φαρμακολογική και βιοϊατρική βιβλιογραφία με διεθνή κάλυψη (~18 εκατομμύρια εγγραφές Προσφέρει καθημερινές αναθεωρήσεις και ετησίως προσθέτονται 600.000 εγγραφές. Επίσης, καλύπτει περισσότερους από 7.000 τίτλους περιοδικών που

The Cochrane Library http://www.thecochranelibrary.com/view/0/index.html 43 Συλλογή βάσεων δεδομένων. Από τις βάσεις αυτές η Cochrane Reviews περιέχει περιστατικά πάνω στα οποία μπορούν να στηριχθούν ιατρικές αποφάσεις. Επίσης, εμπεριέχονται βάσεις με αξιόπιστες πληροφορίες όπως τεχνολογικές αξιολογήσεις, οικονομία της Υγείας και μεμονωμένες κλινικές δοκιμές κ.ά Εμπεριέχονται βάσεις με αξιόπιστες πληροφορίες όπως τεχνολογικές αξιολογήσεις, οικονομία της Υγείας

BMJ Clinical Evidence (http://clinicalevidence.bmj.com/ceweb/index.jsp) 44 (2008- διακοπή το 2010 λόγω χαμηλών στατιστικών χρήσης Iατρικές πηγές που βοηθούν στη λήψη ιατρικών αποφάσεων θεραπείας και στη βελτίωση της περίθαλψης των ασθενών μέσω μιας βελτιωμένης, γρήγορης και εύκολης αναζήτησης της ιατρικής πληροφορίας. Είναι μία βάση που διαρκώς ενημερώνεται, καλύπτοντας περίπου 3000 κλινικές επεμβάσεις σε πάνω από 570 κλινικές περιπτώσεις.

imagesm.d (imd) http://www.springerimages.com/imagesmd/welcome/ 45 Ιατρική εγκυκλοπαίδεια εικόνων. Τhe online encyclopedia of medical images το οποίο από το 2010 έχει την ονομασία SpringerImages και περιλαμβάνει και τα παραπάνω Περιλαμβάνει εικόνες πάνω σε τομείς Ανατομίας, Φυσιολογίας, Παθολογίας, Ακτινολογίας. Οι εικόνες διαθέτουν και σχόλια.

Thieme Teaching Assistant Anatomy (2010) http://www.thiemeteachingassistant.com/page.aspx?pid=0 46 Online άτλαντας ανατομίας για τους φοιτητές της Ιατρικής. Περιλαμβάνει περισσότερες από 2.000 εικόνες από την έντυπη έκδοση του Gilroy et al. Atlas of Anatomy, με πολλές δυνατότητες χρήσης των εικόνων.

Ηλεκτρονικά βιβλία-books@ovid http://ovidsp.ovid.com/autologin Περιλαμβάνει περίπου 100 ηλεκτρονικά βιβλία.100 ηλεκτρονικά βιβλία (2006) 47 Τα βιβλία είναι περασμένα και στο κατάλογο της βιβλιοθήκης http://ipac.lib.auth.gr με το αντίστοιχο url δίνοντας πρόσβαση στο πλήρες κείμενο.

48 On-line Textbooks μέσα στο e- learning περιβάλλον

49 MedEdPortal

50

51

52

53

54 Open Educational Resources (OERs)

Open movement 1980 s Open Source Software: GNU General Public License (GPL) was designed not only to ensure that the software produced by GNU will remain free, but to promote the production of more and more free software focuses on communicating authorized use Open Educational Resources (OER) movement has the aim to respond to the needs of educators and students for open, adaptable resources and emphasizes the transformative possibilities of digitally created and distributed resources 55

Freedoms Openness, therefore OER, should offer the following three freedoms: 1. The freedom to study a work and apply knowledge offered from it. 2. The freedom to redistribute copies, in whole or in part, of a work. 3. The freedom to make improvements or other changes, i.e. to make adaptations, to the content of a work, and the freedom to release modified copies of it. Give authors control over the integrity of their work and the right to be properly acknowledged and cited. 56

Open access The author must consent in advance to let users copy, use, distribute, transmit and display the work publicly and to make and derivative works in any digital medium for any purpose, with proper attribution of authorship OER movement: let authors, scientists, artists, and educators mark their work with the freedoms they want it to carry. Public domain - not actually a license, this is the absence of any copyrights, license, or restriction of any kind. It is a range of abstract materials (or intellectual property) which are not owned or controlled by anyone. They can be used by anyone for any purpose. 57

The Creative Commons Main Idea & Vision Main idea: the need to ask copyright owners whether they are willing to agree and give permission in print for their material to be shared through a generic license that acts as permission granted in advance. Vision: a space in the Internet where people could share and reuse copyrighted material without the fear of being sued. Dionysia Kallinikou, Marinos Papadopoulos URL: www.marinos.com.gr Thessaloniki, May 19-20, 2009

Creative Commons Corporation 2001: Creative Commons Corp. in Mass., USA, by Lawrence Lessig, Hal Abelson, James Boyle, Michael Carroll, Eric Eldred, Eric Saltzman, Molly Shaffer Van Houweling, Diane Cabell. CC has evolved into a worldwide movement. CC aims to make copyrighted content more easy to use and accessible for use by ensuring that content can be reutilised with a minimum of transactional effort. Dionysia Kallinikou, Marinos Papadopoulos URL: www.marinos.com.gr Thessaloniki, May 19-20, 2009

Creative Commons as tools for Open Educational Resources CC: the most notable tools in the arsenal of legal means considered as implementation resources capable for pushing ahead the agenda of Open Educational Resources. While open means without cost, it does not follow that it also means without conditions. OER: conditional use of educational resources available in an information commons. Dionysia Kallinikou, Marinos Papadopoulos URL: www.marinos.com.gr Thessaloniki, May 19-20, 2009

Freedoms freedom to study a work and apply knowledge offered from it. freedom to redistribute copies, in whole or in part, of a work. freedom to make improvements or other changes, i.e. to make adaptations, to the content of a work, and the freedom to release modified copies of it. Dionysia Kallinikou, Marinos Papadopoulos URL: www.marinos.com.gr Thessaloniki, May 19-20, 2009

The 6 Creative Commons v.3.0 licenses Attribution Attribution + Share-Alike Attribution + Non-Derivatives Attribution + Non-Commercial Attribution + Non-Commercial + Non- Derivatives Attribution + Non-Commercial + Share-Alike Dionysia Kallinikou, Marinos Papadopoulos URL: www.marinos.com.gr Thessaloniki, May 19-20, 2009

Attribution The user is free: 1. To share, i.e. to copy, distribute, and transmit the licensed work 2. To remix, i.e. to adapt the licensed work On condition that the user: Attributes the work in a manner specified by the author or licensor Dionysia Kallinikou, Marinos Papadopoulos URL: www.marinos.com.gr Thessaloniki, May 19-20, 2009

Attribution + Share-Alike The user is free: 1. To share, i.e. to copy, distribute, and transmit the licensed work 2. To remix, i.e. to adapt the licensed work On condition that the user: Attributes the work in a manner specified by the author or licensor. If he/she alters, transforms, or builds upon the licensed work, he/she distributes the resulting work only under the same, similar or compatible license. Dionysia Kallinikou, Marinos Papadopoulos URL: www.marinos.com.gr Thessaloniki, May 19-20, 2009

Attribution + Non-Derivatives The user is free: 1. To share, i.e. to copy, distribute, and transmit the licensed work On condition that the user: Attributes the work in a manner specified by the author or licensor. Refrains from any remixing of the work, i.e. does not attempt to create any derivative works from the work in the meaning of any effort to alter, transform, or build upon the licensed work. Dionysia Kallinikou, Marinos Papadopoulos URL: www.marinos.com.gr Thessaloniki, May 19-20, 2009

Attribution + Non-Commercial The user is free: 1. To share, i.e. to copy, distribute, and transmit the licensed work 2. To remix, i.e. to adapt the licensed work On condition that the user: Attributes the work in a manner specified by the author or licensor. Refrains from any commercial exploitation of the work, i.e. does not attempt to use the licensed work for any commercial purpose. Dionysia Kallinikou, Marinos Papadopoulos URL: www.marinos.com.gr Thessaloniki, May 19-20, 2009

Attribution + Non-Commercial + Non-Derivatives The user is free: 1. To share, i.e. to copy, distribute, and transmit the licensed work On condition that the user: Attributes the work in a manner specified by the author or licensor. Refrains from any commercial exploitation of the work, i.e. does not attempt to use the licensed work for any commercial purpose. Refrains from any remixing of the work, i.e. does not attempt to create any derivative works from the work in the meaning of any effort to alter, transform, or build upon the licensed work. Dionysia Kallinikou, Marinos Papadopoulos URL: www.marinos.com.gr Thessaloniki, May 19-20, 2009

Attribution + Non-Commercial + Share-Alike The user is free: 1. To share, i.e. to copy, distribute, and transmit the licensed work 2. To remix, i.e. to adapt the licensed work On condition that the user: Attributes the work in a manner specified by the author or licensor. Refrains from any commercial exploitation of the work, i.e. does not attempt to use the licensed work for any commercial purpose. If he/she alters, transforms, or builds upon the licensed work, he/she distributes the resulting work only under the same, similar or compatible license. Dionysia Kallinikou, Marinos Papadopoulos URL: www.marinos.com.gr Thessaloniki, May 19-20, 2009

Examples of OER using CC: PLoS Medical literature freely available under CC licenses Dionysia Kallinikou, Marinos Papadopoulos URL: www.marinos.com.gr Thessaloniki, May 19-20, 2009

Examples of OER using CC: BioMed Central Leading Science, Technology and Medicine publisher which has pioneered the open access publishing Dionysia Kallinikou, Marinos Papadopoulos URL: www.marinos.com.gr Thessaloniki, May 19-20, 2009