Leonardo da Vinci ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΓΙΑ ΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ ΑΠΟ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΟΛΥ ΜΙΚΡΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΥΤΟ-ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟΥΣ ΣΤΙΣ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ, ΜΕ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΠΕ ΠΑΚΕΤΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3.1 ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΚΑΛΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑ Α ΕΘΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Στέφανος όδουρας Αθήνα, Ιούνιος 2007
Επιτόπια Έρευνα σε Φορείς Εκπαίδευσης Παραδείγµατα Καλής Πρακτικής Περιπτωσιολογική Μελέτη 1: ΚΕΚ ΕΛ-ΤΑ 1 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Παρουσιάζεται µία διαδικασία αναθεώρησης όλων των εκφράσεων της µάθησης σύµφωνα µε ένα διαφορετικό πρότυπο που δηµιουργεί έναν νέο τύπο εκπαίδευσης που µπορεί να γίνει σε οποιαδήποτε ηλικία, οπουδήποτε και για οποιοδήποτε χρονικό διάστηµα. Για αυτόν τον λόγο, έχει χρηµατοδοτηθεί από περιφερειακά, εθνικά και Ευρωπαϊκά όργανα ένας µεγάλος αριθµός καινοτοµιών µάθησης µε χρήση ΤΠΕ κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών. Το Κέντρο Επαγγελµατικής Κατάρτισης των Ελληνικών Ταχυδροµείων έχει ως σκοπό να είναι πρωτοπόρο στην επαγγελµατική εκπαίδευση και την κατάρτιση, µε την ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναµικού του, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η µακροπρόθεσµη και αποδοτική ανάπτυξή του. 2. Η ΑΓΟΡΑ. 2.1. Οι Πελάτες. Το ΚΕΚ ΕΛΤΑ έχει ένα δίκτυο 20 αιθουσών διδασκαλίας σε όλη την Ελλάδα µε σύγχρονο εξοπλισµό, βιβλιοθήκη καθώς επίσης και την τεχνολογική υποδοµή που είναι αναγκαία για τις καινοτόµες εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Συγχρόνως, ανάλογα µε τις ανάγκες πελατών, χρησιµοποιεί ένα ευρύ δίκτυο συνεργασιών για την εφαρµογή των επιµορφωτικών προγραµµάτων σε οποιοδήποτε επιθυµητό σηµείο της χώρας. Το ΚΕΚ ΕΛΤΑ δεν στοχεύει σε συγκεκριµένες περιφέρειες αλλά έχει ως στόχο να παράσχει ίσες ευκαιρίες σε όλους, να ενισχύσει και να αναπτύξει τις δεξιότητες και τις προσπάθειες του καθενός ατοµικά καθώς επίσης και συλλογικά. Το δίκτυο υποδοµής του οργανισµού βασίζεται στον ακόλουθο άξονα Αθήνα (Έδρα Στερεά Ελλάδα, Κρήτη, Κυκλάδες και Β. Αιγαίο), Θεσσαλονίκη (Βόρεια Ελλάδα Μακεδονία, Θράκη και Θεσσαλία) και Πάτρα ( υτική Ελλάδα. Ελλάδα, Πελοπόννησος και Ήπειρος) και προφανώς καλύπτει ολόκληρη ελληνική περιφέρεια. Λόγω των σηµαντικών αλλαγών που πραγµατοποιούνται στην ταχυδροµική αγορά, η πελατεία του ΚΕΚ ΕΛ-ΤΑ στρέφεται πρωτίστως στους ταχυδροµικούς οργανισµούς ή/και τις επιχειρήσεις που παρέχουν ευκαιρίες περαιτέρω συνεργασίας και κατάρτισης των στελεχών και των υπαλλήλων τους. Σε αυτό το πλαίσιο, η συνεχής αναζήτηση βέλτιστων λύσεων για την ικανοποίηση των εκπαιδευτικών αναγκών σε συνδυασµό µε την ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναµικού αποτελεί προτεραιότητα για τον οργανισµό, που πιθανώς να έχει άµεσα ευνοϊκά αποτελέσµατα για τους πελάτες και τους συνεργάτες του (π.χ. πανεπιστηµιακούς, επιστήµονες, συµβούλους µε ιδιαίτερη εµπειρία στον τοµέα). Η στρατηγική σύµπραξη των ΕΛΤΑ µε το Ταχυδροµικό Ταµιευτήριο ήταν η αρχή της ανάπτυξης της εκπαιδευτικής δραστηριότητας. Εντούτοις, ο ρόλος της εθνικής και ευρωπαϊκής χρηµατοδότησης δεν πρέπει να υποτιµηθεί κατά την εξέταση των δραστηριοτήτων του ΚΕΚ ΕΛΤΑ. Το Κέντρο Επαγγελµατικής Κατάρτισης των Ελληνικών 1 Ιδιαίτερες ευχαριστίες οφείλονται στον κ. Πανάγο Παναγιώτη, ιευθυντή ιοίκησης Εκπαίδευσης του ΚΕΚ ΕΛΤΑ για τον χρόνο που διέθεσε και την πολύτιµη βοήθειά του. ΚΕΚ ΕΛΤΑ, kek-elta@otenet.gr 1
Ταχυδροµείων προσπαθεί να ανταποκριθεί σοβαρά στις νέες προκλήσεις αγοράς και υπό αυτήν τη µορφή δεν περιορίζεται µόνο στον προγραµµατισµό και την εφαρµογή δραστηριοτήτων κατάρτισης (πάνω από 1.500.000 ανθρωποώρες κατάρτισης από το 1998) αλλά χρησιµοποιεί επίσης την εµπειρία του και λαµβάνει περαιτέρω πρωτοβουλίες για να βοηθήσει τους πελάτες του πραγµατοποιώντας έρευνες και εκτελώντας ερευνητικά προγράµµατα για τις ανάγκες της περαιτέρω ανάπτυξης του ανθρώπινου δυναµικού (Leonardo Da Vinci, INTERREG ΙΙ, Μελέτη Επαγγελµατικών Οµάδων, Εκτίµηση Εκπαιδευτικών Αναγκών, κ.λπ.). 2.2. Το Περιεχόµενο. Το ΚΕΚ ΕΛΤΑ διαγράφει µε συστηµατικό τρόπο νέα πορεία προς τη γνώση και την ανάπτυξη υπαλλήλων και επιχειρήσεων. Η δηµιουργία µιας επιχείρησης που κατακτά την γνώση µέσω της ανάπτυξης πολυάριθµων δραστηριοτήτων κατάρτισης και συµβουλευτικών δραστηριοτήτων µε σκοπό την ολοκληρωµένη ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναµικού της είναι ο κύριος στόχος του εκπαιδευτικού φορέα. Η δράση του ΚΕΚ ΕΛΤΑ έχει υψηλούς και µακρυπρόθεσµους στόχους προκειµένου να παρασχεθούν υψηλής αξίας προϊόντα και υπηρεσίες προσαρµοσµένα στις ανάγκες των πελατών. Το ΚΕΚ ΕΛΤΑ ειδικεύεται στον τοµέα των υπηρεσιών και έχει αρκετή πείρα στην τεχνογνωσία όσον αφορά στον προγραµµατισµό του υλικού κατάρτισης και την κατάρτιση που ικανοποιεί εκπαιδευτικές ανάγκες και ανάγκες πληροφόρησης. Από το 1998, ο φορέας εφαρµόζει ένα στρατηγικό και επιχειρησιακό σχέδιο, το οποίο εξασφαλίζει τον αποτελεσµατικό προγραµµατισµό, την εφαρµογή και τη διαχείριση των κοινοτικών προγραµµάτων που περιλαµβάνουν θέµατα διαχείρισης πόρων (κατάρτιση µελετών, προγραµµατισµό, έλεγχο και διαχείριση των δράσεων κατάρτισης), την εφαρµογή των έργων υποδοµής, σχεδίων αναδιοργάνωσης και µάρκετινγκ. Το ΚΕΚ ΕΛΤΑ έχει υλοποιήσει (i) το Επιχειρηµατικό Πρόγραµµα Ταχυδροµεία (2 ο ΚΠΣ, 1994-1999, 49,6 εκατ.), (ii) το λειτουργικό πρόγραµµα Κοινωνία της Πληροφορίας στο οποίο περιλαµβάνονται και δράσεις κατάρτισης για την εξέλιξη του ανθρώπινου δυναµικού ΕΛΤΑ (3 ο ΚΠΣ, 2000-2006, 80 εκατ.), το πρόγραµµα Telepost Ι που περιείχε δράσεις κατάρτισης και κατάρτιση των µελετών, το ερευνητικό πρόγραµµα Επιχειρησιακό Πρόγραµµα Έρευνας και Τεχνολογίας (ΕΠΕΤ ΙΙ) DITIS, το Ευρωπαϊκό πρόγραµµα INTERREG II µε τον τίτλο ιαβαλκανική Ταχυδροµική Ανάπτυξη και συνεργασία ΕΡΜΗΣ 2000. Η πιστοποιηµένη κατάρτιση, που αναπτύχθηκε και εφαρµόστηκε επιτυχώς από το KEK ΕΛΤΑ, είναι κυρίως βασισµένη (i) σε ολοκληρωµένα επιµορφωτικά προγράµµατα που διασφαλίζουν τις αναγκαίες επαγγελµατικές γνώσεις και τις δεξιότητες των εκπαιδευόµενων, ώστε αυτοί να έχουν την δυνατότητα να χειριστούν επιτυχώς τα συστήµατα, τις τεχνολογίες και τις µεθόδους που εφαρµόζονται στο εργασιακό περιβάλλον τους, (ii) σε συµπληρωµατικά µαθήµατα κατάρτισης, τα οποία πιστοποιούνται, µετά την επιτυχή ολοκλήρωσή τους, από το KEK ΕΛΤΑ, (iii) σε µόνιµη αξιολόγηση των επιµορφωτικών προγραµµάτων βασισµένων σε ακαδηµαϊκά και επαγγελµατικά κριτήρια από ανεξάρτητους αξιολογητές, (iv) σε συγκεκριµένη µεθοδολογία προκειµένου να διασφαλιστεί το επίπεδο κατάρτισης καθώς 2
επίσης και η ευελιξία των επιµορφωτικών προγραµµάτων και (v) στον επαγγελµατικό προσανατολισµό και σε άµεση σύνδεση µε τις στρατηγικές που εφαρµόζονται από τις επιχειρήσεις στη διαχείριση ανθρώπινου δυναµικού. 2.3. Τάσεις και Προοπτικές. Η χρήση των ΤΠΕ στην µάθηση αλλάζει τις παραδοσιακές σχέσεις διδάσκοντα εκπαιδευοµένου, έχοντας σαν συνέπεια τις αλλαγές στους ρόλους των κύριων παραγόντων της εκπαίδευσης. Οι ΤΠΕ έχουν έναν πιο κεντρικό ρόλο στην µάθηση που επηρεάζει την δηµιουργία γνώσεων και τους µελλοντικούς στόχους του φορέα, δηλ. δίνεται έµφαση κυρίως στις διεργασίες µάθησης παρά στα αποτελέσµατα και στην κοινωνική µάθηση παρά στην ατοµική µάθηση. Η δια βίου µάθηση που υποστηρίζεται από ΤΠΕ ενισχύει τις µαθητοκεντρικές προσεγγίσεις µάθησης, µετατοπίζεται προς πιο συνεργάσιµες και συµµετοχικές µορφές µάθησης και προωθεί νέες ικανότητες που απαιτούνται για τη βελτίωση της διδασκαλίας και της µάθησης. Σε αυτό το πλαίσιο, το ΚΕΚ ΕΛΤΑ συνεργάζεται µε τους πελάτες του προκειµένου να προσδιορίσει τις εκπαιδευτικές ανάγκες των πελατών, να δηµιουργήσει ένα ευέλικτο εκπαιδευτικό σύστηµα για την αποτελεσµατική µετάδοση της γνώσης, τις ειδικές γνώσεις και την συµπεριφορά στον χώρο εργασίας των εκπαιδευόµενων, να βελτιώσει την ικανοποίηση των πελατών µέσω της σταθερής βελτίωσης και αξιολόγησης όλων των διαδικασιών και των υπηρεσιών και να αναπροσαρµόζει και να αναβαθµίζει τα προγράµµατα κατάρτισης συνεχώς. 3. ΠΡΟΦΙΛ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΥ ΦΟΡΕΑ. Το ΚΕΚ ΕΛΤΑ ιδρύθηκε το 1998 ως νόµιµη εταιρεία που συνδέεται µε τα Ελληνικά Ταχυδροµεία. Έχοντας ως στόχο να βοηθήσει τους υπαλλήλους να λάβουν τις κατάλληλες γνώσεις και προσόντα, προκειµένου να υποστηρίξουν αποτελεσµατικά τις επιχειρήσεις τους, παρέχει καινοτόµες και υψηλής ποιότητας εκπαιδευτικές υπηρεσίες. Το ΚΕΚ ΕΛΤΑ έχει αναπτύξει ένα δυναµικό και σύγχρονο σύστηµα πιστοποιηµένης συνεχούς εκπαίδευσης και κατάρτισης, η οποία βοηθά τα στελέχη και τους υπαλλήλους της επιχείρησης, σε όλη τη σταδιοδροµία τους, να βελτιώσουν τις δεξιότητες και τα προσωπικά ενδιαφέροντά τους. Στα πρώτα δύο χρόνια της λειτουργίας του, το ΚΕΚ ΕΛΤΑ έστρεψε τις προσπάθειές του στην άµεση βελτίωση των επαγγελµατικών δεξιοτήτων και των ειδικών γνώσεων των στελεχών και των υπαλλήλων των Ελληνικών Ταχυδροµείων ώστε να αντιµετωπίσουν τις νέες προκλήσεις της αγοράς. Επιπλέον, το ΚΕΚ ΕΛΤΑ πιστοποιήθηκε άµεσα από το Εθνικό Κέντρο Πιστοποίησης (ΕΚΕΠΙΣ) και δηµιούργησε τα δικά του θεσµικά όργανα για να διασφαλίσει την ποιότητα υπηρεσιών του. Η συνεργασία του ΚΕΚ ΕΛ-ΤΑ µε το Οικονοµικό Πανεπιστήµιο της Αθήνας, το Οικονοµικό Πανεπιστήµιο του Πειραιά και τον Οργανισµό Επαγγελµατικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (OEEK) έχει επηρεάσει θετικά την φήµη, την αξιοπιστία και την ποιότητα υπηρεσιών του φορέα. Το ιοικητικό Συµβούλιο του ΚΕΚ ΕΛΤΑ αποτελείται από τον πρόεδρο, τον αντιπρόεδρο, διευθυντή και τρία µέλη. Το Τµήµα ιοίκησης του φορέα αποτελείται από τους ιευθυντές των Τµηµάτων Ανάπτυξης, ιοίκησης, Κατάρτισης, Οικονοµικών Υποθέσεων, Υπηρεσιών, 3
Ευρω-βαλκανικής Ανάπτυξης και Συνεργασίας, Μάρκετινγκ, και του Υποκαταστήµατος της Θεσσαλονίκης και της Πάτρας. Η Επιστηµονική Επιτροπή του ΚΕΚ ΕΛΤΑ αποτελείται από επιστήµονες από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, τα Οικονοµικά Πανεπιστήµια της Αθήνας και του Πειραιά, προσωπικό διοικητικής υποστήριξης και υπαλληλικό προσωπικό. Τέλος, οι ειδικοί εξωτερικοί συνεργάτες εκπαιδευτές και δάσκαλοι διαµορφώνουν το Συµβούλιο Εκπαιδευτών (δηλ. Εκπαιδευτικοί Συνεργάτες και Σύµβουλοι). Το ζήτηµα της συνεχούς µάθησης αποτελεί ένα αναπόσπαστο τµήµα του στρατηγικού σχεδίου του ΚΕΚ ΕΛ-ΤΑ. Σύµφωνα µε το ΚΕΚ ΕΛΤΑ, η επιχείρηση που µαθαίνει µπορεί να αντιµετωπίσει και να προσαρµοστεί µε τις νέες προκλήσεις και εποµένως να ακολουθήσει την περαιτέρω ανάπτυξη. Η συνεχής κατάρτιση και εκπαίδευση όλου του προσωπικού εξασφαλίζουν την αποδοτική συνεργασία και την διαρκή ανάπτυξη. Η προσέγγιση του ΚΕΚ ΕΛΤΑ στην κατάρτιση και την ανάπτυξη του προσωπικού έχει εστιάσει στην ανάλυση των αναγκών των υπαλλήλων, την εισαγωγή ευέλικτων χρονοδιαγραµµάτων, την προώθηση εξελιγµένων επιµορφωτικών προγραµµάτων, την χρήση σύγχρονων µεθόδων για την παράδοση αυτών των προγραµµάτων, κ.λπ. Εν συντοµία, όλες οι υπηρεσίες κατάρτισης που παρέχονται από το ΚΕΚ ΕΛΤΑ µπορούν να οµαδοποιηθούν ως (i) Προγράµµατα Επιµόρφωσης Πιστοποιηµένη Κατάρτιση και (ii) ιαρκής Κατάρτιση και Εκπαίδευση. Σαφώς, το ΚΕΚ ΕΛΤΑ προσπαθεί για τη σταθερή ανάπτυξη των δυνάµεών του µέσω της συνεργατικής µάθησης και της χρήσης των ΤΠΕ. 4. ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ. Η εµφάνιση των ΤΠΕ που χαρακτηρίζονται από πολλαπλές δυνατότητες έχει αυξήσει τις δυνατότητες χρήσης της τεχνολογίας σε διαφορετικούς τοµείς της ζωής. Οι νέες τεχνολογίες προσφέρουν όχι µόνο την εύκολη πρόσβαση σε ένα µεγάλο αριθµό πηγών, στην ευέλικτη δια βίου µάθηση και τις ευκαιρίες εκπαίδευσης, αλλά και σε νέους τρόπους αλληλεπίδρασης και επικοινωνίας καθώς επίσης και οικοδόµησης δικτυακών κοινοτήτων µάθησης. Το ΚΕΚ ΕΛΤΑ παρέχει κύκλους µαθηµάτων µε χρήση ΤΠΕ εδώ και 5 περίπου χρόνια. Τα διάφορα επιµορφωτικά προγράµµατα του φορέα αναπτύχθηκαν µε τέτοιο τρόπο ώστε να παρέχουν υποστήριξη των υπαλλήλων και των επιχειρήσεων, καθ' όλη τη διάρκεια των ετών δραστηριότητάς τους, και να τους δώσουν την δυνατότητα να ανταποκριθούν στο ταχύτατα µεταβαλλόµενο παγκόσµιο περιβάλλον. Ειδικότερα: - Πρόγραµµα Α: Βασική Κατάρτιση Προσωπικού Βασικές γνώσεις και δεξιότητες που απαιτούνται για την αποτελεσµατική εκτέλεση των καθηκόντων του προσωπικού. ηµιουργία του αναγκαίου υπόβαθρου για την εξέλιξή τους στον χώρο εργασίας Πρόγραµµα Β: Επαγγελµατική Εκπαίδευση Στελεχών Ανάπτυξη στελεχών µε ένα δυναµικό υπόβαθρο σε συγκεκριµένους επιστηµονικούς/επαγγελµατικούς τοµείς καθώς επίσης και επαγγελµατικές γνώσεις στο χειρισµό επιχειρησιακών ζητηµάτων που αφορούν στις επιχειρήσεις τους Πρόγραµµα Γ: Επαγγελµατική Εξειδίκευση Στελεχών ηµιουργία επαγγελµατικών στελεχών σε εξειδικευµένους τοµείς του κλάδου τους, οι οποίοι αποτελούν τα κύρια καθήκοντά τους µέσα στις επιχειρήσεις τους 4
Πρόγραµµα : Ανάπτυξη Στελεχών ιοίκησης Ανάπτυξη Στελεχών ιοίκησης που αναπτύσσουν διοικητικά προσόντα, ηγετικές ικανότητες και λαµβάνουν την πλήρη γνώση των οργανισµών τους και Συµπληρωµατική Κατάρτιση Στελεχών ιοίκησης Εµπλουτισµός γνώσεων των Στελεχών ιοίκησης για την εξέλιξή του σε υψηλότερα πόστα της ιεραρχίας λαµβάνοντας το αναγκαίο υπόβαθρο για µία συνολική αντίληψη των οργανισµών τους. Σε σχέση µε την δια βίου µάθηση που υποστηρίζεται από ΤΠΕ, το ΚΕΚ ΕΛΤΑ πιστεύει ότι η κατάρτιση είναι το εργαλείο µιας επιχείρησης για να επιτύχει αλλαγές. Τα θέµατα των προγραµµάτων επιµόρφωσης (Μάνατζµεντ, Μάρκετινγκ/Πωλήσεις, ιοικητική Μέριµνα, Οικονοµικά, ιαχείριση Ανθρώπινου υναµικού, Ποιότητα, ιαχείριση Εργασίας, Μαθήµατα Ηλεκτρονικών Υπολογιστών, κ.λπ.) προσεγγίζονται µε πρωτότυπες αλλά σύγχρονες µεθόδους (εµπειρικές µεθόδους, επιτόπια κατάρτιση στον χώρο εργασίας, role playing κ.λπ.) που ανανεώνονται συνεχώς και προσαρµόζονται στις τρέχουσες εξελίξεις στοχεύοντας να αναβαθµίσουν και να εµπλουτίσουν τις γνώσεις και τις δεξιότητες των σπουδαστών. Με άλλα λόγια, ο κύριος τύπος µαθηµάτων µε χρήση ΤΠΕ που προσφέρονται από το ΚΕΚ ΕΛΤΑ είναι αυτός του συνδυασµού εκπαίδευσης (δηλ. εξ αποστάσεως εκπαίδευση και εκπαίδευση στην τάξη). Οι εκπαιδευόµενοι αναµένεται να χρησιµοποιούν έναν υπολογιστή στους χώρους που παρέχονται από την εταιρεία, ενώ οι κύριες µέθοδοι και τα εργαλεία που χρησιµοποιούνται από το ΚΕΚ ΕΛΤΑ στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση περιλαµβάνουν, µεταξύ άλλων, ιστοσελίδες για εκµαίευση υλικού (π.χ. έγγραφα, άρθρα, κ.λπ.), αποστολή υλικού µέσω του ταχυδροµείου και CD-ROMs. Σε αυτό το πλαίσιο, αναµένεται ότι η δια βίου µάθηση που υποστηρίζεται από ΤΠΕ θα δώσει την δυνατότητα στους εκπαιδευόµενους να ανταποκριθούν αµέσως στις απαιτήσεις και τα επαγγελµατικά προσόντα µίας θέσης εργασίας, να εξοικειωθούν µε τα νέα συστήµατα και τις µεθόδους, να επικοινωνούν και να συνεργάζονται αποτελεσµατικότερα µέσα στο εργασιακό περιβάλλον τους. 5. ΒΑΣΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ, ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ. Μέσα σε ένα συνεχώς µεταβαλλόµενο εργασιακό περιβάλλον, ο στόχος του ΚΕΚ ΕΛΤΑ είναι να βοηθηθούν οι υπάλληλοι στην απόκτηση µε έγκυρο και πρόσφορο τρόπο όλων των επαγγελµατικών προσόντων που απαιτούνται, π.χ. επίτευξη υψηλού επαγγελµατισµού, αύξηση των επαγγελµατικών δυνατοτήτων, βελτίωση της αποδοτικότητας των υπαλλήλων κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους, παρακολούθηση της προόδου των υπαλλήλων, πιστοποίηση των προσόντων τους κ.λπ. Όλοι αυτοί είναι βασικοί παράγοντες για τη µελλοντική επιτυχία µιας επιχείρησης επειδή µπορούν να βοηθήσουν στη βελτίωση των επιτευγµάτων της στην παγκόσµια αγορά, στην ικανοποίηση των υπαλλήλων και την βελτίωση των δεξιοτήτων και ικανοτήτων τους, στην δηµιουργία ενός υγιούς εργασιακού και επιχειρηµατικού περιβάλλοντος καθώς και να συµβάλλουν σε προγράµµατα µεγιστοποίησης κέρδους. Οι σηµαντικότερες προϋποθέσεις για τους εκπαιδευόµενους για την επιτυχή ολοκλήρωση µαθηµάτων που υποστηρίζονται από ΤΠΕ αφορούν (i) την πρόσβαση σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές, (ii) την σύνδεση µε το ιαδίκτυο (ακόµη και µε αργή σύνδεση) και (iii) την 5
προθυµία για µάθηση. Εν συνεχεία, η σύγχρονη διαθέσιµη υποδοµή και η δηµιουργία βιώσιµων στρατηγικών σχεδίων για την προώθηση της δια βίου µάθησης που υποστηρίζεται από ΤΠΕ είναι οι δύο σηµαντικότεροι παράγοντες, από την πλευρά του εκπαιδευτικού οργανισµού, για την επιτυχηµένη υλοποίηση των εκπαιδευτικών προγραµµάτων που υποστηρίζονται από ΤΠΕ. Πρέπει να αναφερθεί ότι τα Ελληνικά Ταχυδροµεία (ΕΛΤΑ) δεν είναι µία πολύ µικρή επιχείρηση. Στην πραγµατικότητα, είναι µια από τις µεγαλύτερες δηµόσιες επιχειρήσεις στην Ελλάδα µε γραφεία, υπηρεσίες και υποκαταστήµατα σε όλη τη χώρα. Εντούτοις, οι υπηρεσίες των ΕΛΤΑ στις αγροτικές περιοχές και άλλες αποµακρυσµένες περιοχές της Ελλάδας αναπτύσσουν δραστηριότητες ανάλογες µε αυτές των ΜΜΕ και αντιµετωπίζουν επίσης παρόµοια προβλήµατα. Ακόµα, η κύρια διαφορά µεταξύ των υπηρεσιών των ΕΛΤΑ και των ΜΜΕ στις αγροτικές περιοχές είναι ότι οι πρώτες θεωρούν την κατάρτιση µε χρήση ΤΠΕ ως µακροπρόθεσµη επένδυση ενώ οι ΜΜΕ δεν έχουν κατορθώσει ακόµα να συνειδητοποιήσουν ότι η δια βίου µάθηση είναι το κλειδί στη µελλοντική επιτυχία. Αν και παίρνει κάποιο χρόνο, η εκπαίδευση έχει πάντα αντίκρισµα. Οι ΜΜΕ δεν έχουν ενηµέρωση σχετικά µε την δια βίου µάθηση που υποστηρίζεται από ΤΠΕ λόγω των ζητηµάτων διαχείρισης, δηλ. έλλειψη γνώσης, έλλειψη επιχειρησιακού ρίσκου, οικονοµικά προβλήµατα και αβεβαιότητα ως προς την ταχύτητα αλλαγής. Από την άλλη µεριά βέβαια, η πεποίθηση των κατοίκων των αγροτικών περιοχών ότι δεν είναι απαραίτητη η απόκτηση γνώσεων ΤΠΕ είναι ένα εξίσου σηµαντικό πρόβληµα που πρέπει να αντιµετωπιστεί. Κατά συνέπεια, στην Ελλάδα η ζήτηση για συνεχιζόµενη επαγγελµατική κατάρτιση που υποστηρίζεται από ΤΠΕ εξελίσσεται, όχι γρήγορα εν τούτοις. Αυτήν την περίοδο, φαίνεται ότι υπάρχει έντονος πειραµατισµός στον τοµέα της δια βίου µάθησης που υποστηρίζεται από ΤΠΕ αλλά και περιορισµένη µετάδοση και εφαρµογή. Η έλλειψη θεσµικών στρατηγικών δείχνει ξεκάθαρα ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να κινηθεί κανείς από τις συστάσεις των ενθουσιωδών ερευνητών προς την πραγµατική και συγκεκριµένη µετάδοση και την εφαρµογή. 6. ΠΕΡΙΛΗΨΗ. Ο ρόλος της γνώσης ως παραγωγικού παράγοντα, κάτω από τον αντίκτυπο των νέων τεχνολογιών, αποτελεί τη σπονδυλική στήλη της οικονοµίας και πιο συγκεκριµένα των επιχειρήσεων. Εντούτοις, η γνώση παλαιά και νέα δεν χάνεται ποτέ. Οι ΤΠΕ χρησιµοποιούνται κυρίως ως εργαλείο και δεν αξιοποιούνται ως στοιχείο διευκόλυνσης της διαδικασίας δηµιουργίας γνώσης ή για να επιτρέψει τη δικτύωση. Κατά συνέπεια, το πρόβληµα είναι ότι η γνώση παραµένει κατά µεγάλο µέρος µη συστηµατοποιηµένη. Η δια βίου µάθηση που υποστηρίζεται από ΤΠΕ µπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση των δεξιοτήτων των υπαλλήλων καθώς επίσης και στην βελτίωση της απόδοσης των επιχειρήσεων σε έναν δεδοµένο τοµέα µετασχηµατίζοντας την ειδάλλως σιωπηρή γνώση σε επωφελή δύναµη δηλ. διανοητικό κεφάλαιο. 6
Επιτόπια Έρευνα σε Φορείς Εκπαίδευσης Παραδείγµατα Καλής Πρακτικής Περιπτωσιολογική Μελέτη 2: Future Kids Hellas Education 2 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Η Συνθήκη της Λισσαβόνας προσαρµόστηκε το 2005 για να λειτουργήσει ως ένα ανανεωµένο µέσο για την ανάπτυξη ευρωπαϊκής πολιτικής. Η Συνθήκη υπογραµµίζει την ανάγκη για µια ισχυρή προσπάθεια εφοδιασµού των πολιτών της ΕΕ σε όλα τα επίπεδα µε τις σωστές γνώσεις και δεξιότητες, καθώς επίσης και µιας προσπάθειας να κατανοηθεί από την κοινωνία γιατί αυτό είναι απαραίτητο. Το θέµα εντούτοις, είναι κατά πόσον τα τωρινά συστήµατα εκπαίδευσης και κατάρτισης είναι επαρκώς εξοπλισµένα για να αντιµετωπίσουν αυτήν την πρόκληση ή όχι. 2. Η ΑΓΟΡΑ. 2.1. Οι Πελάτες. Οι πρωτοβουλίες σχετικά µε την δια βίου µάθηση που υποστηρίζεται από ΤΠΕ θα πρέπει να προσανατολιστούν προς τη συνεργατική µάθηση, την αυτο-διαχειριζόµενη εκπαίδευση και τις επικοινωνιακές στρατηγικές στην εκπαίδευση. Η Future Kids Inc. ιδρύθηκε το 1983 και ο κύριος στόχος της ήταν να ικανοποιήσει τις ανάγκες των νέων για περαιτέρω µάθηση µε χρήση ΤΠΕ. Σήµερα, η εταιρεία παρέχει προγράµµατα κατάρτισης που υποστηρίζονται από ΤΠΕ για κάθε ηλικία. Έχει ένα δίκτυο περισσότερων από 2.500 εκπαιδευτικών κέντρων και 1.100 ιδιωτικών σχολείων σε 65 χώρες. Αυτό το γεγονός καθιστά την εταιρεία Future Kids Inc. έναν παγκόσµιο ηγέτη στα προγράµµατα κατάρτισης που υποστηρίζονται από ΤΠΕ. Από στατιστικής πλευράς, περισσότερα από 10,000 παιδιά, νέοι και ενήλικοι κάθε χρόνο συµµετείχαν σε προγράµµατα κατάρτισης της εταιρείας Future Kids Inc. Η Future Kids Hellas ξεκίνησε τις δραστηριότητές της στην Ελλάδα και την Κύπρο το 1994. Τα προγράµµατα κατάρτισης που υποστηρίζονται από ΤΠΕ και προσφέρονται από την Future Kids Hellas στοχεύουν σε παιδιά 6-14 ετών, νέους 14-17 ετών, φοιτητές, δηµοσίους υπαλλήλους, στελέχη επιχειρήσεων και επαγγελµατίες. Σχεδόν ο ίδιος αριθµός ανδρών (45%) και γυναικών (55%) συµµετέχουν κάθε χρόνο στα προγράµµατα αυτά. Η Future Kids Hellas δεν στοχεύει σε συγκεκριµένες περιφέρειες αλλά σε ολόκληρη την χώρα. Το προφίλ των εκπαιδευόµενων της οργάνωσης µπορεί να οµαδοποιηθεί ως εξής: - 1. Μικροµεσαίες επιχειρήσεις και προσωπικό τους 20% 2. Μεγάλες επιχειρήσεις και προσωπικό τους 10% 3. Αυτοαπασχολούµενοι 10% 4. Άνεργοι 55% και 5. Άνεργοι σε αγροτικές περιοχές 5%. Είναι δύσκολο να δηλωθεί µε βεβαιότητα πόσους κύκλους µαθηµάτων έχει παράσχει η Future Kids Hellas κατά τη διάρκεια του προηγούµενου δωδεκάµηνου, επειδή η εταιρεία δίνει τη δυνατότητα σε Ινστιτούτα Ξένων Γλωσσών, Κέντρα Επαγγελµατικής Κατάρτισης 2 Ιδιαίτερες ευχαριστίες οφείλονται στον κ. Μανωλάκο Νίκο για τη συνεργασία του, Future Kids Hellas Education, info@futurekids.edu.gr. 7
και άλλους ανεξάρτητους εκπαιδευτικούς φορείς να αποκτήσουν ένα Εγκεκριµένο Εκπαιδευτικό Κέντρο ΤΠΕ Future Kids στον χώρο τους (δηλ. χορήγηση άδειας χρήσης εµπορικού σήµατος) χρησιµοποιώντας µε αυτόν τον τρόπο τον υπάρχοντα εξοπλισµό και τις υποδοµές τους. Είναι αξιοσηµείωτο ότι µε το σύστηµα της χορήγησης άδειας χρήσης εµπορικού σήµατος (δηλ. σχολείο σε ένα σχολείο), η αρχική επένδυση καθώς επίσης και οι λειτουργικές δαπάνες είναι πολύ µικρής κλίµακας. Εντούτοις, σε έναν µεγάλο βαθµό (95%), οι εκπαιδευόµενοι πληρώνουν το κόστος των προγραµµάτων κατάρτισης που υποστηρίζονται από ΤΠΕ και προσφέρονται από την Future Kids Hellas ενώ υπάρχει επίσης ένας µικρός αριθµός µαθηµάτων που χρηµατοδοτούνται από τον Οργανισµό Απασχόλησης Εργατικού υναµικού (ΟΑΕ ). 2.2. Το Περιεχόµενο. Η Future Kids Hellas ειδικεύεται στον τοµέα των υπηρεσιών και στοχεύει να φέρει τις τεχνικές του 21 ου αιώνα στην διδασκαλία και την εκπαίδευση βοηθώντας και τους διδάσκοντες και τους διδασκόµενους να χρησιµοποιήσουν την τεχνολογία στον προγραµµατισµό, την αξιολόγηση και τον απολογισµό του προγράµµατος. Προκειµένου να βελτιωθούν τα επίπεδα εξειδίκευσης των διδασκόντων και των διδασκοµένων στις ΤΠΕ είναι απαραίτητο να συνεργαστούν και να µοιραστούν τις καλύτερες εµπειρίες (best practices). Μπορεί να υποστηριχτεί ότι µετά από τις δραµατικές αλλαγές στην παγκόσµια οικονοµία και την αυξανόµενη ανάγκη για προχωρηµένες γνώσεις ΤΠΕ, η εταιρεία ιδρύθηκε ως απάντηση σε αυτές τις νέες τάσεις της αγοράς. Η Future Kids Hellas προσπαθεί να ικανοποιήσει τις συγκεκριµένες ανάγκες των σπουδαστών µε την προσφορά µιας σειράς επιµορφωτικών προγραµµάτων που υποστηρίζονται από ΤΠΕ και µπορούν να οµαδοποιηθούν ως εξής: - Εκπαιδευτικά Προγράµµατα για παιδιά 6-13 ετών. Οι σπουδαστές εξοικειώνονται µε τις ΤΠΕ σε ένα δηµιουργικό περιβάλλον. Τα δύο υπο-προγράµµατα της κατηγορίας αυτής είναι το πρόγραµµα Passport ( ιαβατήριο ) και τα Προγράµµατα Ειδικού Ενδιαφέροντος (Programmes of Special Interest). Εκπαιδευτικά Προγράµµατα για νέους ηλικίας 14-16 ετών. Οι σπουδαστές µπορούν να αποκτήσουν την απαραίτητη γνώση σχετικά µε τις ΤΠΕ που θα είναι πιθανώς χρήσιµες για την µελλοντική επαγγελµατική τους εξέλιξη. Τα υπο-προγράµµατα της κατηγορίας αυτής είναι τα προγράµµατα Technology Essentials I, II & III, και Go!ECDL. Εκπαιδευτικά Προγράµµατα για ενήλικους ηλικίας 17+. Τα υπο-προγράµµατα της κατηγορίας αυτής είναι (i) ECDL Pack!; (ii) ECDL Fast; (iii) Faster Pack; (iv) ECDL Progress I; (v) ECDL Progress II; (vi) Digital Hobbies I-II; και (vii) Web Starter 2.3. Τάσεις και Προοπτικές. Η εταιρεία αποτελείται από ειδικούς εκπαιδευτικούς, εµπειρογνώµονες των προγραµµάτων κατάρτισης, συνεργάτες και διευθυντές που είναι αφοσιωµένοι στην διάδοση της µάθησης που υποστηρίζεται από ΤΠΕ. Η εταιρεία µπορεί να κάνει µια κριτική αξιολόγηση της 8
τεχνολογικής υποδοµής ενός σχολείου πριν να γίνουν οποιεσδήποτε προτάσεις σχετικά µε το πώς αυτή µπορεί να βελτιωθεί και να χρησιµοποιηθεί. Μετά από αυτό, καθορίζονται οι συγκεκριµένες ανησυχίες και οι ανάγκες των διδασκόντων και των εκπαιδευοµένων, και αυτό είναι η βάση επάνω στην οποία δηµιουργείται ένα επαγγελµατικό πρόγραµµα ανάπτυξης µε συγκεκριµένα σχέδια και τους µακροπρόθεσµους στόχους. Η στάση των διδασκόντων απέναντι στις ΤΠΕ είναι συνδεδεµένη µε κοινωνικοπολιτιστικούς, επαγγελµατικούς και τεχνολογικούς παράγοντες. Προκειµένου να εκµεταλλευτούµε τα πιθανά οφέλη της εκπαίδευσης και της κατάρτισης που υποστηρίζεται από ΤΠΕ, όπως η ανάπτυξη συνεργασιών µεταξύ όλων των παραγόντων (διδάσκοντες, εκπαιδευόµενοι, µάνατζερς και διοικητικά στελέχη), είναι απαραίτητο να γεφυρωθεί το χάσµα µεταξύ θεωρίας και πρακτικής στους διαφορετικούς τοµείς της µάθησης και να αξιολογηθεί το τι λειτουργεί, για ποιόν και υπό ποιες συνθήκες, ειδικότερα όσον αφορά τη χρήση των ΤΠΕ στην εκπαίδευση και την κατάρτιση. 3. ΠΡΟΦΙΛ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΥ ΦΟΡΕΑ. Η Future Kids Hellas αποτελεί ένα αναπόσπαστο τµήµα µιας ευρύτερης ακαδηµαϊκής κοινωνίας, της Future Kids Inc, η οποία ιδρύθηκε το 1983. Η Future Kids Hellas άρχισε τις δραστηριότητές της µια δεκαετία αργότερα, ως επιχείρηση που προσφέρει εκπαίδευση και κατάρτιση µε χρήση ΤΠΕ σε επίπεδα προπτυχιακής και µεταπτυχιακής εκπαίδευσης. Περίπου 200 άτοµα απασχολούνται από την Future Kids Hellas, όπου περισσότερο από το 75% από αυτούς είναι δάσκαλοι/εκπαιδευτές, ενώ οι υπόλοιποι είναι υπάλληλοι γραφείου και προσωπικό υποστήριξης. Η εταιρεία Future Kids Hellas είναι συµβεβληµένη µε οργανισµούς πιστοποίησης και αναγνώρισης προσόντων. Το European Computer Driving Licence (ECDL) πιστοποιεί τη γνώση και τις δεξιότητες στη χρήση ΤΠΕ, σε ένα επίπεδο βασικής, προχωρηµένης και επαρκούς γνώσης. Το ECDL είναι το µόνο πιστοποιητικό που έχει θεσπιστεί από το Συµβούλιο των Ευρωπαίων Επιστηµόνων Πληροφορικής (European Scientists of Information Technology CEPIS), τηρεί αυστηρή διαδικασία εξέτασης και είναι αναγνωρισµένο παγκοσµίως, δηλ. υπάρχουν περισσότεροι από 6.5 εκατοµµύρια υποψήφιοι µέχρι σήµερα. Σήµερα, οι βελτιωµένες δεξιότητες και προσόντα των ΤΠΕ αποτελούν ένα αναπόσπαστο τµήµα της επαγγελµατικής δραστηριότητας και η πιστοποίηση αυτής της γνώσης είναι ένα ουσιαστικό εργαλείο στο στάδιο της αναζήτησης εργασίας ή της ανάπτυξης σταδιοδροµίας. Όλα τα προγράµµατα που προσφέρονται από την Future Kids Hellas υποστηρίζονται από τις ΤΠΕ και έχουν εγκριθεί από το Ίδρυµα ECDL (ECDL Foundation) Μέρος της µέχρι τώρα επιτυχίας της εταιρείας πρέπει να αποδοθεί στο διαλογικό µαθησιακό περιβάλλον του, το υψηλά εκπαιδευµένο προσωπικό και την πρωτοποριακή µεθοδολογία. Τα προγράµµατα κατάρτισης είναι σχεδιασµένα κατά τέτοιο τρόπο ώστε να ανταποκρίνονται στα ενδιαφέροντα των διδασκόντων και των διδασκοµένων, οι διδάσκοντες συµβαδίζουν µε τις πρόσφατες εξελίξεις στον τοµέα ενώ οι διδάσκοντες και οι σπουδαστές µαθαίνουν πώς να εκµεταλλευτούν τα πιθανά οφέλη της Τεχνολογίας της Πληροφορίας. Πρόσφατα, η Future Kids Hellas και το Ελληνικό Κράτος αποφάσισαν να συνεργαστούν για την παροχή εκπαίδευσης και κατάρτισης που υποστηρίζεται από ΤΠΕ στους εταίρους του προγράµµατος 9
ΣΥΖΕΥΞΙΣ, µια πρωτοβουλία που υλοποιείται στα πλαίσια του λειτουργικού προγράµµατος Κοινωνία της Πληροφορίας και εστιάζει στον εκσυγχρονισµό του δηµόσιου τοµέα. 4. ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ. Ο κύριος τύπος κύκλων µαθηµάτων, που υποστηρίζονται από ΤΠΕ, και προσφέρει η Future Kids Hellas είναι η εκπαίδευση σε τάξη µε τη βοήθεια ηλεκτρονικού υλικού. Οι µέθοδοι και τα εργαλεία που χρησιµοποιούν προκειµένου να παραδοθούν αυτοί οι κύκλοι µαθηµάτων περιλαµβάνουν τις ιστοσελίδες, το intranet, τα ηλεκτρονικά αρχεία και τα CR-ROMs. Σε αυτούς τους κύκλους µαθηµάτων, η πλοήγηση στο ιαδίκτυο θεωρήθηκε ότι είναι πιο χρήσιµη για να µπορέσουν οι εκπαιδευόµενοι να αλλάξουν νοοτροπία σχετικά µε την χρήση ΤΠΕ, καθώς επίσης και να εκτιµήσουν τις δυνατότητες και τις δραστηριότητες που προσφέρει η µάθηση που υποστηρίζεται από ΤΠΕ. Οι εκπαιδευόµενοι χρησιµοποιούν έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή στους χώρους του οργανισµού αλλά είναι επίσης επιθυµητό να υπάρξει πρόσβαση σε έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή στο σπίτι. Αν και η Future Kids Hellas δεν εφαρµόζει ένα σύστηµα πιστοποίησης ποιότητας, έχει ήδη αναφερθεί ότι τα προσόντα που αποκτώνται από τους εκπαιδευόµενους µε την ολοκλήρωση ενός δεδοµένου κύκλου µαθηµάτων που υποστηρίζεται από ΤΠΕ είναι (i) αναγνωρισµένα σε εθνικό επίπεδο (δηλ. ΑΣΕΠ, ΟΕΕΚ, ΕΣΥ, κ.λπ.), (ii) αναγνωρισµένα σε διεθνές επίπεδο και (iii) επίσης λαµβάνουν ένα πιστοποιητικό από την Future Kids Hellas. Τα προγράµµατα κατάρτισης της εταιρείας είναι ταξινοµηµένα µε τέτοιο τρόπο ώστε να αφορούν διαφορετικές οµάδες ηλικίας και εκπαιδευτικά επίπεδα. Πιο συγκεκριµένα: - ECDL Pack!. Τα µαθήµατα περιλαµβάνουν MS-Windows, MS-Word, MS-Excel, MS-Access, MS-PowerPoint, Internet Explorer και Outlook Express. Η διάρκεια του προγράµµατος κατάρτισης είναι 90 ώρες. ECDL Expert Pack!. Αυτό το πρόγραµµα κατάρτισης είναι παρόµοιο µε το προηγούµενο, όµως το επίπεδο είναι προχωρηµένο παρά βασικό. Η διάρκεια του προγράµµατος κατάρτισης είναι 60 ώρες. Go!ECDL. Αυτό το πρόγραµµα έχει ως στόχο να βελτιώσει τις βασικές γνώσεις ΤΠΕ των σπουδαστών πριν από τις εξετάσεις τους ECDL. Οι σπουδαστές, που είναι νέοι ηλικίας 14-16 ετών, εκπαιδεύονται σε θέµατα που περιλαµβάνουν, µεταξύ άλλων, MS-Word, MS-Excel, Internet Explorer και Outlook Express. Η διάρκεια του προγράµµατος κατάρτισης είναι 90 ώρες. Technology Essentials II. Αυτή η σειρά µαθηµάτων αποτελεί µια πρόκληση για τους σπουδαστές, οι οποίοι πρέπει για να χρησιµοποιήσουν τη φαντασία τους και την δηµιουργικότητά τους για να περατώσουν ένα συγκεκριµένο όγκο αξιολογηµένης εργασίας. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, βελτιώνουν επίσης τις βασικές δεξιότητές τους στα Γραφικά, την ηµιουργία κινουµένων σχεδίων και τον Σχεδιασµό Ιστοσελίδας. Η διάρκεια της κατάρτισης είναι 60 ώρες. 5. ΒΑΣΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ, ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ. Η βασική εκπαίδευση στις ΤΠΕ έχει προσδιοριστεί ως ανάγκη εδώ και αρκετό καιρό. Στην Future Kids Hellas οι σπουδαστές χρησιµοποιούν διάφορα µοντέλα των ΤΠΕ για εκπαιδευτικές δραστηριότητες ενώ µπορούν επίσης να µελετήσουν τα θεωρητικά και 10
πρακτικά στοιχεία των ΤΠΕ. Όλες οι διαδικασίες των κύκλων µαθηµάτων, που υποστηρίζονται από ΤΠΕ, υποστηρίζονται σε ένα ενοποιηµένο χώρο πληροφόρησης, το οποίο οι σπουδαστές µπορούν να χρησιµοποιούν συνεχώς ενώ αναπτύσσουν τις εκθέσεις τους σχετικά µε τα ολοκληρωµένα προγράµµατα, την ανάθεση εργασιών, τον προγραµµατισµό της εργασίας και άλλες πληροφορίες. Κατά συνέπεια, µπορεί να υποστηριχτεί όσον αφορά στις υποδοµές οι απαραίτητες προϋποθέσεις για τους εκπαιδευόµενους για να ολοκληρώσουν επιτυχώς αυτούς τους κύκλους µαθηµάτων είναι η πρόσβαση σε έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή και σε συγκεκριµένο λογισµικό επίσης, η προθυµία για µάθηση είναι ένας βασικός παράγοντας που δεν πρέπει να υποτιµηθεί. Καινούργιες έρευνες πρέπει να δώσουν προσοχή στην επιτυχή παράδοση των προγραµµάτων κατάρτισης που υποστηρίζονται από ΤΠΕ. Θα πρέπει επίσης να εξεταστούν οι νέες δεξιότητες και ικανότητες του ακαδηµαϊκού προσωπικού και των διευθυντών όσον αφορά στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Επιπλέον, οι εκπαιδευτικοί φορείς πρέπει να είναι ενήµεροι για τις πρόσφατες τεχνολογικές εξελίξεις (δηλ. υποδοµές). Από την πλευρά των εκπαιδευοµένων, το ευέλικτο χρονοδιάγραµµα των κύκλων µαθηµάτων που υποστηρίζονται από ΤΠΕ είναι ο βασικός παράγοντας που τους παρακινεί να παρακολουθήσουν τέτοια προγράµµατα. Σύµφωνα µε τα παραπάνω δεν θα ήταν άδικο να δηλωθεί ότι το κύριο πρόβληµα που συνδέεται µε τη δια βίου µάθηση που υποστηρίζεται από ΤΠΕ στις αγροτικές περιοχές είναι η έλλειψη σχετικών υποδοµών. Μια ατζέντα για την διαµόρφωση πολιτικής στον τοµέα των εκπαιδευτικών καινοτοµιών που υποστηρίζονται από ΤΠΕ θα πρέπει να εστιάσει στους τοµείς της ίσης πρόσβασης στις εκπαιδευτικές ευκαιρίες, την συνεργασία µεταξύ εκπαιδευτικών ιδρυµάτων, τις θεσµικές µεταβολές, την ανάπτυξη, την κοινοποίηση και τη διάδοση της γνώσης, την παροχή µάθησης κατ απαίτηση (learning on demand) και τις πολιτικές της δια βίου µάθησης. Αυτές είναι οι βασικές παράµετροι που πρέπει να ληφθούν υπόψη από όλους τους εµπλεκόµενους παράγοντες προκειµένου όλοι να συνειδητοποιήσουν τα πιθανά οφέλη και να διαδοθεί η δια βίου µάθηση που υποστηρίζεται από ΤΠΕ ευρύτερα και αποτελεσµατικότερα, ειδικά στις αγροτικές περιοχές. 6. ΠΕΡΙΛΗΨΗ. Τα κύρια κριτήρια για τη διάδοση της εκπαίδευσης και της κατάρτισης που υποστηρίζονται από ΤΠΕ βρίσκονται ακόµα στο στάδιο της έρευνας, και δεν έχουν ακόµα προωθηθεί στο στάδιο της διδασκαλίας, της καινοτοµίας και της εφαρµογής των νέων τεχνολογιών. Οι παραδοσιακοί και µοντέρνοι εκπαιδευτικοί φορείς ανταγωνίζονται σε παγκόσµιο επίπεδο για την αγορά της εκπαίδευσης και της κατάρτισης. Παρατηρείται συχνά σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, µία δια-οργανική, δια-τοµεακή (στον ιδιωτικό και τον δηµόσιο τοµέα) και διεθνή συνεργασία. Ακόµα, το επίπεδο συµµετοχής στους κύκλους µαθηµάτων που υποστηρίζονται από ΤΠΕ και η συστηµατική χρήση των ΤΠΕ στον εργασιακό χώρο παρουσιάζουν διακυµάνσεις και µεταβολές από περιοχή σε περιοχή. Στις περισσότερες χώρες, η Κυβέρνηση βοηθάει στην ανάπτυξη σχετικών υποδοµών και διευκολύνει καινοτόµες δραστηριότητες και συνεργασίες. Εντούτοις, η ανάγκη για την διασφάλιση της ποιότητας της δια βίου µάθησης που υποστηρίζεται από ΤΠΕ είναι σταθερά επιβεβαιωµένη, ενώ οι φορείς εκπαίδευσης πρέπει να ανταποκριθούν στο αίτηµα για εκπαίδευση και κατάρτιση υποστηριζόµενη από ΤΠΕ. 11
Επιτόπια Έρευνα σε Φορείς Εκπαίδευσης Παραδείγµατα Καλής Πρακτικής Περιπτωσιολογική Μελέτη 3: New Horizons 3 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Υπάρχει µια πάγια ανάγκη για την εις βάθος µελέτη των στρατηγικών αναζήτησης πληροφοριών σε καταστάσεις µάθησης που βασίζονται στις ΤΠΕ και τη σχέση τους µε την οικοδόµηση της γνώσης. Κατά συνέπεια, σε στρατηγικό επίπεδο, θα πρέπει να υπάρξουν υποστηρικτικές µελέτες για να ερευνηθεί η βιωσιµότητα των καινοτοµιών µάθησης που έχουν εισαχθεί πρόσφατα, όπως τα αποτελέσµατα της µάθησης που προκύπτουν από την εκπαίδευση µε ΤΠΕ, οι αλλαγές των συνηθειών της µελέτης, τα νέα επιµέρους στοιχεία της αξιολόγησης και τα µακροπρόθεσµα αποτελέσµατα της διδασκαλίας. 2. Η ΑΓΟΡΑ. 2.1. Οι Πελάτες. Η χρήση των ΤΠΕ, εάν έχει προγραµµατιστεί και εφαρµοσθεί καλά, µπορεί να ασκήσει σηµαντική επίδραση στην αυτοπεποίθηση, τον αυτοσεβασµό και την επαγγελµατική γνώση και των εκπαιδευτών και των εκπαιδευόµενων. Η δια βίου µάθηση που υποστηρίζεται από ΤΠΕ προσφέρει τη δυνατότητα να επαναπροσδιοριστεί και να ενισχυθεί η θέση των δασκάλων και των σπουδαστών εντός των κοινοτήτων τους. Από το 1982, τα New Horizons Computer Learning Centres έχουν επιτύχει να γίνουν ο µεγαλύτερος ανεξάρτητος φορέας παροχής υπηρεσιών κατάρτισης, που υποστηρίζεται από ΤΠΕ, παγκοσµίως. Η επιχείρηση προσφέρει περισσότερους κύκλους µαθηµάτων, σε περισσότερο χρόνο και σε περισσότερους χώρους από οποιαδήποτε άλλη επιχείρηση στον κλάδο κατάρτισης πληροφορικής. Στην Ελλάδα, η εταιρεία New Horizons προσφέρει µία σειρά µαθηµάτων που υποστηρίζονται από ΤΠΕ. Το κόστος αυτών των µαθηµάτων είτε καλύπτεται από τους εργοδότες είτε τους εκπαιδευόµενους. Ο φορέας απευθύνεται µόνο στις αστικές περιοχές, ειδικότερα στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας και την ευρύτερη περιοχή Θεσσαλονίκης. Η µεγάλη πλειοψηφία των εκπαιδευόµενων που συµµετέχουν σε προγράµµατα εκπαίδευσης και κατάρτισης, που προσφέρονται από την εταιρεία New Horizons και υποστηρίζονται από ΤΠΕ, είναι άνδρες (75%) και συνήθως εργάζονται για µεγάλες επιχειρήσεις (80%). Εντούτοις, κατά τη διάρκεια των προηγούµενων 12 µηνών η εταιρεία New Horizons παρείχε περισσότερους από 1000 κύκλους µαθηµάτων, που υποστηρίζονται από ΤΠΕ, σε άνεργους σε όλη την Ελληνική περιφέρεια. Η εταιρεία New Horizons παρέχει πλήρη και αποδοτική από πλευράς κόστους κατάρτιση για άτοµα που θέλουν να επεκτείνουν τις γνώσεις τους στις ΤΠΕ στα επαγγέλµατά τους ή ψάχνουν να κάνουν το πρώτο βήµα προς νέα επαγγελµατική σταδιοδροµία. Με µαθήµατα που είναι διαθέσιµα µέσω του ιαδικτύου αλλά και σε παραδοσιακούς χώρους διδασκαλίας, η εταιρεία New Horizons έχει µία ευέλικτη εκπαιδευτική λύση που ταιριάζει το στυλ και το πρόγραµµα µάθησης των σπουδαστών. Η ποικιλία των επιλογών µάθησης που παρέχονται από 3 Ιδιαίτερες ευχαριστίες οφείλονται στον κ. ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗ Αντώνη για την συνεργασία του. New Horizons Computer Learning Centres, www.newhorizons.gr 12
την εταιρεία New Horizons επιτρέπει στους σπουδαστές να εκπαιδευτούν µε τον τρόπο που ταιριάζει καλύτερα στο πρόγραµµα, τον προϋπολογισµό, το στυλ µάθησης και την πείρα τους. 2.2. Το Περιεχόµενο. Η εταιρεία New Horizons παρέχει επιχειρηµατικές λύσεις που δίνουν στους διευθυντές επιµόρφωσης προσωπικού τη δυνατότητα να διαχειριστούν εύκολα τα προγράµµατα εκπαίδευσης και να παρακολουθήσουν την πρόοδο όλων των υπαλλήλων που συµµετέχουν. Η εταιρεία New Horizons ειδικεύεται στον τοµέα των υπηρεσιών και βοηθά κάθε πελάτη να έχει την µέγιστη δυνατή απόδοση από την επένδυση στην κατάρτιση, η οποία είναι σηµαντική για όλες τις επιχειρήσεις. Κατά συνέπεια, η αυξανόµενη ζήτηση στην αγορά για εκπαίδευση και κατάρτιση, µε υποστήριξη ΤΠΕ - ειδικά από τις µεγάλες και τις µικροµεσαίες επιχειρήσεις - ήταν η βάση πάνω στην οποία στηρίχθηκε και αναπτύχθηκε η επιχείρηση. Οι περισσότεροι φορείς εκπαίδευσης και κατάρτισης µε υποστήριξη ΤΠΕ προσφέρουν είτε διδασκαλία σε τάξη είτε εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Η εταιρεία New Horizons παρέχει λύσεις που συνδυάζουν τα καλύτερα χαρακτηριστικά γνωρίσµατα και τα δύο. Τα προγράµµατα κατάρτισης της εταιρείας New Horizons αποτελούνται όλα από κύκλους µαθηµάτων υποστηρίζονται από ΤΠΕ. Οι εκπαιδευόµενοι λαµβάνουν περιεκτική και εγκεκριµένη κατάρτιση από τους ιδιαίτερα καταρτισµένους εκπαιδευτικούς και έχουν την δυνατότητα να σχεδιάσουν το πρόγραµµα µαθηµάτων τους οπουδήποτε και οποτεδήποτε. Πιο συγκεκριµένα: - ιδασκαλία στην τάξη. Μέσω του προγράµµατος αυτού, η New Horizons προσφέρει τον µεγαλύτερο αριθµό µαθηµάτων τεχνικής κατάρτισης και εφαρµογών του κλάδου. Σύγχρονη ΖΩΝΤΑΝΗ εξ αποστάσεως διδασκαλία (αίθουσες διδασκαλίας στο ιαδίκτυο). Το πρόγραµµα συνδυάζει τα οφέλη της διαδραστικότητας της διδασκαλίας στην τάξη µε την ευκολία του Ίντερνετ. Το αποτέλεσµα είναι µία περιεκτική εµπειρία µάθησης που δεν απαιτεί από τον εκπαιδευόµενο να αφήσει τον χώρο εργασίας ή το σπίτι του αφού πιστοποιηµένοι διδάσκοντες διεξάγουν τα µαθήµατα µέσω Ίντερνετ. Κάθε κύκλος µαθηµάτων περιλαµβάνει επικοινωνία σε πραγµατικό χρόνο µεταξύ του διδάσκοντα και των σπουδαστών. Σύγχρονη εξ αποστάσεως διδασκαλία ΣΤΟ ΙΚΟ ΣΑΣ ΧΡΟΝΟ. Με αυτό το πρόγραµµα, οι σπουδαστές που προτιµούν µια πιο ανεξάρτητη προσέγγιση στην µάθηση µπορούν να ολοκληρώσουν τους κύκλους µαθηµάτων στο δικό τους χρόνο/ρυθµό, στον εργασιακό χώρο ή το σπίτι. Ολοκληρωµένες Λύσεις. Συνδυάζοντας πολλαπλές µεθόδους διδασκαλίας και άλλα µέσα σε ένα πρόγραµµα για να βοηθηθεί ο κάθε εκπαιδευόµενος και να ανταποκριθεί πιο αποτελεσµατικά στους στόχους της µάθησης. 2.3. Τάσεις και Προοπτικές. Με την τεχνολογία της πληροφορίας να διαδραµατίζει βασικό ρόλο σε κάθε επιχείρηση, η ζήτηση για ειδικευµένους υπαλλήλους αυξάνεται καθηµερινά. Οι επιχειρήσεις θέλουν να 13
βεβαιωθούν ότι οι επαγγελµατίες που προσλαµβάνουν µπορούν να αντιµετωπίσουν τις πραγµατικές περίπλοκες καταστάσεις που λαµβάνουν χώρα σε παγκόσµιο επίπεδο, τις ευθύνες που απορρέουν από την τεχνολογία, ενώ οι υπάλληλοι χρειάζονται τους τίτλους που πιστοποιούν και καταδεικνύουν αυτές τις γνώσεις και ικανότητες. Η κατάρτιση παρέχει ένα σχεδιάγραµµα για τους επαγγελµατίες για να προγραµµατίσουν, να εφαρµόσουν, να διαχειριστούν και να χρησιµοποιήσουν τις ΤΠΕ. Η κατάρτιση και η πιστοποίηση µπορούν να βοηθήσουν τους σπουδαστές στην ενίσχυση της απόδοσης και της παραγωγικότητας στην εργασία τους, τη βελτίωση της αποδοτικότητας µε την µάθηση των βέλτιστων µεθόδων επίλυσης τεχνολογικών θεµάτων, τη λήψη προηγµένων τεχνικών γνώσεων, συµβαδίζοντας µε τις αλλαγές στην τεχνολογία και αποκτώντας πλεονεκτήµατα στην επαγγελµατική ανέλιξη. Η Ολοκληρωµένη Μάθηση της Εταιρείας New Horizons είναι µία περιεκτική προσέγγιση στην κατάρτιση που καθοδηγεί κάθε εκπαιδευόµενο µέσω όλων των σταδίων του κύκλου µάθησής τους. Αποτελείται από διαφορετικά στοιχεία και συνδυάζει τα προϊόντα και τις υπηρεσίες από την εκπαίδευση στην και την εξ αποστάσεως κατάρτιση, για να δηµιουργήσει µια αποτελεσµατική εµπειρία µάθησης. Οι σπουδαστές µπορούν να επιλέξουν από µια ευρεία επιλογή τεχνικών µαθηµάτων και πακέτων πιστοποίησης ενώ η εταιρεία New Horizons διατηρεί το µεγαλύτερο παγκόσµιο δίκτυο ως Χρυσοί Πιστοποιηµένοι Συνεργάτες Εκπαιδευτικών Λύσεων της Microsoft και Πιστοποιηµένοι Συνεργάτες Εκπαιδευτικών Λύσεων της Microsoft. 3. ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΥ ΦΟΡΕΑ. Καθώς η οικονοµία της πληροφορίας απαιτεί όλο και περισσότερο από τους ανθρώπους αποκτούν καινούργιες γνώσεις, το αποκαλούµενο χάσµα δεξιοτήτων στις ΤΠΕ απειλεί να γίνει ευρύτερο και βαθύτερο. Οι µεγάλες επιχειρήσεις και οι ΜΜΕ µπορούν να διασφαλίσουν την καλύτερη δυνατή απόδοση από τους υπαλλήλους τους παρέχοντάς τους καλύτερη δυνατή κατάρτιση. Η εταιρεία New Horizons είναι ένας ιδιωτικός οργανισµός του εµπορικού δικαίου, ο οποίος συνδέεται µε οργανισµούς πιστοποίησης και αναγνώρισης προσόντων. Σε παγκόσµιο επίπεδο, ο όµιλος New Horizons έχει 270 εκπαιδευτικά κέντρα σε περισσότερες από 54 χώρες ενώ περισσότεροι από 3 εκατοµµύρια σπουδαστές είναι εγγεγραµµένοι σε έναν από τους κύκλους σπουδών της κάθε χρόνο. Επιπλέον, η εταιρεία i-learn είναι κύριος δικαιοδόχος της εταιρείας New Horizons στην Ελλάδα και την Κύπρο. Η εταιρεία i-learn, ο κύριος δικαιοδόχος της εταιρείας New Horizons στην Ελλάδα και την Κύπρο, έχει ιδρύσει ήδη δύο εκπαιδευτικά κέντρα στην Αθήνα και Θεσσαλονίκη, το 1999 και το 2000 αντίστοιχα. Επίσης, έχει δηµιουργήσει ένα ίκτυο Πιστοποιηµένων Συνεργατών i- Learn Alliance Centres σε πολλές πόλεις της Ελλάδας και παρέχει διάφορους κύκλους σπουδών, σε εθνικό επίπεδο, που υποστηρίζονται από ΤΠΕ, π.χ. CompTIA, Microsoft (CTEC), Cisco Systems (CLP), Oracle (OCP) κ.λπ. Αυτήν την περίοδο, η εταιρεία New Horizons απασχολεί περισσότερα από 100 άτοµα, από τους οποίους 80 περίπου είναι δάσκαλοι ή/και εκπαιδευτές. Ο βασικός στόχος της δικαιοδόχου εταιρείας i-learn είναι η επέκταση και η ανάπτυξη των εκπαιδευτικών κέντρων της εταιρείας New Horizons στις περισσότερες από τις µεγάλες πόλεις της Ελλάδας (π.χ. το Ηράκλειο, την Λάρισα, κ.λπ.), και η αύξηση i-learn Alliance 14
Centres σε επιλεγµένες περιοχές (δηλ. στις Σέρρες, την Βέροια, την Λέσβο κ.λπ.). Η εταιρεία New Horizons Ελλάς συνεργάζεται µε την New Horizons Inc. Αυτή η συνεργασία λαµβάνει τη µορφή µεταφοράς γνώσης (τεχνογνωσία), παροχής συµβουλών, βιβλιοθηκών υποστήριξης, δικτύωσης, πρόσβασης σε όλα τα εκπαιδευτικά προϊόντα και υπηρεσίες. Η δηµιουργία δικαιοδόχου εταιρειών στοχεύει στην ανάπτυξη των προϊόντων και των υπηρεσιών, στην κάλυψη περισσότερων γεωγραφικών περιοχών και τη βελτίωση του τρέχοντος δικτύου των δικαιοδόχων (δηλ. υπεργολαβία). 4. ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ. Ήδη έχει αναφερθεί ότι η εταιρεία New Horizons Ελλάς προσφέρει εκπαίδευση εξ αποστάσεως (αυτο-διαχειριζόµενη από τους σπουδαστές ή/και µε την βοήθεια εκπαιδευτή) και συνδυασµό εκπαίδευσης (εξ αποστάσεως και στην τάξη), δηλ. ιδασκαλία στην τάξη, Σύγχρονη ΖΩΝΤΑΝΗ εξ αποστάσεως διδασκαλία, Σύγχρονη εξ αποστάσεως διδασκαλία ΣΤΟ ΙΚΟ ΣΑΣ ΧΡΟΝΟ και Ολοκληρωµένες Λύσεις. Επίσης έχει αναφερθεί ότι τα εκπαιδευτικά κέντρα της εταιρείας New Horizons στην Αθήνα και Θεσσαλονίκη παρέχουν κύκλους σπουδών µε χρήση ΤΠΕ για περισσότερο από 7 χρόνια τώρα. Η εταιρεία New Horizons χρησιµοποιεί συγκεκριµένες µεθόδους και εργαλεία προκειµένου να παράσχει κύκλους µαθηµάτων µε χρήση ΤΠΕ που περιλαµβάνουν τα ιαδικτυακά περιβάλλοντα (Moodle), το intranet, τις ιαδικτυακές συζητήσεις, συζητήσεις σε forum, το ηλεκτρονικό ταχυδροµείο και τα CD-ROMs. Οι σπουδαστές έχουν πρόσβαση σε έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή στους χώρους της εταιρείας, αλλά οι εκπαιδευτές τους αναµένουν από αυτούς να έχουν πρόσβαση σε έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή στο σπίτι και τον εργασιακό τους χώρο επίσης. Τα προσόντα που αποκτούν οι εκπαιδευόµενοι που ολοκληρώνουν τα εκπαιδευτικά προγράµµατα είναι συνήθως διεθνώς αναγνωρισµένα. Επίσης, η εταιρεία New Horizons εφαρµόζει ένα σύστηµα πιστοποίησης ποιότητας, ήτοι το ISO 9001:2000. Η Ολοκληρωµένη Μάθηση είναι µια αποτελεσµατική εκπαιδευτική λύση επειδή επιτρέπει στους µεµονωµένους εκπαιδευόµενους και τους υπεύθυνους κατάρτισης να συνδέσουν τις επιλογές που προσφέρονται µε τους επιχειρηµατικούς στόχους και έχει τη δυνατότητα να αξιολογήσει τις ικανότητες των ατόµων, να παρακολουθήσει την πρόοδο, να αυξήσει τη απορρόφηση, και να διαχειριστεί την κατάρτιση σε ολόκληρη την επιχείρηση, προσφέροντας µε αυτόν τον τρόπο µια καλύτερη απόδοση στην επένδυση του χρόνου και των χρηµάτων. Η Ολοκληρωµένη Μάθηση της New Horizons αποτελείται από πέντε στοιχεία: - ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ. Κινεί τη διαδικασία µάθησης βοηθώντας τους σπουδαστές και τις επιχειρήσεις να προσδιοριστούν τους στόχους τους, να καθορίσουν ποιος τύπος κατάρτισης απαιτείται για να εκπληρώσουν τους στόχους αυτούς, και να επιλέξουν τις σωστές λύσεις για επιτύχουν την µέγιστη δυνατή απόδοσης της επένδυσης στην κατάρτισή τους. ΜΑΘΗΣΗ. Προσφέρει λύσεις που συνδυάζουν και την εκπαίδευση στην τάξη και την εξ αποστάσεως εκπαίδευση π.χ. ιδασκαλία στην τάξη, Σύγχρονη ΖΩΝΤΑΝΗ εξ αποστάσεως διδασκαλία, κτλ. 15
ΕΝ ΥΝΑΜΩΣΗ. Παρέχει τα εργαλεία ενδυνάµωσης και βελτίωσης για να αυξήσει την αφοµοίωση του υλικού των κύκλων σπουδών και να προωθήσει τη διαδικασία µάθησης, π.χ. οδηγοί µάθησης, ηλεκτρονικό εκπαιδευτικό λογισµικό, εκπαιδευτικός εξοπλισµός, online βιβλία ερευνών, προετοιµασία εξετάσεων, εικονικά εργαστήρια και εργαστήρια µάθησης. ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ. Παρέχει υπηρεσίες υποστήριξης που είναι κατά τέτοιο τρόπο σχεδιασµένες ώστε να δίνουν προσωπική προσοχή σε κάθε πελάτη, π.χ. συνεχής παροχή συµβουλών προς τους πελάτες, γραφείο τεχνικής υποστήριξης και διαχείριση εκπαίδευσης. ΕΠΙΚΥΡΩΣΗ. Παρέχει στους εκπαιδευόµενους την ευκαιρία παρακολούθησης της προόδου τους κατά την διαδικασία επίτευξης των στόχων, π.χ. αξιολογήσεις κύκλων σπουδών, ερωτηµατολόγια αξιολόγησης µαθήµατος, εξετάσεις πιστοποίησης και κατάσταση αναλυτικής βαθµολογίας µαθηµάτων. Ήδη έχει αναφερθεί ότι η εταιρεία New Horizons προσφέρει διάφορους κύκλους µαθηµάτων µε χρήση ΤΠΕ που καλύπτουν έναν ευρύ τοµέα ενδιαφερόντων. Εντούτοις, οι τέσσερις κύκλοι µαθηµάτων µε χρήση ΤΠΕ που αντιπροσωπεύουν την «βέλτιστη πρακτική» των µεθόδων της εταιρείας είναι οι ακόλουθοι: - ECDL/ICDL Έννοιες της Τεχνολογίας των Πληροφοριών. Αυτός ο κύκλος σπουδών περιγράφει τις βασικές έννοιες της Τεχνολογίας των Πληροφοριών. Είναι σχεδιασµένος για επαγγελµατίες που επιζητούν την πιστοποίηση στο ECDL. Με την επιτυχή ολοκλήρωση αυτού του κύκλου σπουδών, οι σπουδαστές πρέπει να είναι σε θέση να χρησιµοποιήσουν έναν υπολογιστή, να εξερευνήσουν τα εξαρτήµατα και το λογισµικό του, να περιγράψουν τα δίκτυα υπολογιστών και τις χρήσεις της Τεχνολογίας των Πληροφοριών στην καθηµερινή ζωή, να διασφαλίσουν την πληροφόρηση, να προστατεύσουν τα πνευµατικά δικαιώµατα και τα προσωπικά δεδοµένα. Cisco. Αυτός ο κύκλος σπουδών καθορίζει τα πρότυπα για το υλικό διαδικτύωσης. Οι σπουδαστές εξοικειώνονται µε την υποδοµή Cisco που κάνει τη σύνδεση µε ιαδίκτυο και τα ίκτυα Ευρείας Περιοχής (WAN) πιθανή. Οι πιστοποιήσεις που προσφέρονται περιλαµβάνουν το CCNA (δηλ. γνώση δικτύωσης IP, το πρωτόκολλο IGRP, το Frame Relay, το Πρωτόκολλο ροµολόγησης Πληροφοριών-RIP, το δίκτυο Ethernet και τους Καταλόγους Πρόσβασης ), το CCNP (δηλ. προηγµένη γνώση δικτύωσης - εγκατάσταση, διάταξη, ανίχνευση και αντιµετώπιση λαθών δικτύων τοπικής και ευρείας περιοχής) και το CCSP (δηλ. υποδοµή δικτύων περιοχή ελέγχου, ιδεατά ιδιωτικά δίκτυα, προστασία παρείσδυσης). Microsoft Technical. Οι Πιστοποιηµένοι Επαγγελµατίες της Microsoft (MCPs) θεωρούνται εξαιρετικά χρήσιµοι και ικανοί στην εργασία τους. Οι πιστοποιήσεις που προσφέρονται περιλαµβάνουν, µεταξύ άλλων, τα IT Professional, Professional Developer, Technology Specialist, Systems Administrator on Microsoft Windows, Application Developer, Database Administrator και Desktop Support Technician. Oracle Certified Professional. Αυτός ο κύκλος σπουδών εισάγει το Oracle, πώς οι επιχειρήσεις το χρησιµοποιούν, τους ρόλους και τις ευθύνες των ατόµων που 16
δηµιουργούν και διαχειρίζονται συστήµατα Oracle, και τους ουσιαστικούς στόχους που απαιτούνται για την διαχείριση των εγκαταστάσεων βάσεων δεδοµένων. 5. ΒΑΣΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ, ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ. Ένα εξαιρετικά σηµαντικό θέµα, που χρίζει συζήτησης, σχετικά µε την επαγγελµατική εκπαίδευση και κατάρτιση είναι αυτό της ανάπτυξης των κοινών προγραµµάτων, τα οποία παραδίδονται µέσω των ΤΠΕ. ιάφοροι παράγοντες διαδραµατίζουν έναν καταλυτικό ρόλο προς αυτήν την τάση, π.χ. οι πολιτικές µεταρρυθµίσεις, οι δίαυλοι συνεργασίας, τα υπάρχοντα δίκτυα των εκπαιδευτικών ιδρυµάτων που προωθούν τα σχέδια κινητικότητας των σπουδαστών και του προσωπικού (π.χ. Προγράµµατα Socrates και Leonardo), η πιο ώριµη τεχνολογία, και οι νέες αγορές για ανώτερη εκπαίδευση. Η εταιρεία New Horizons θεωρεί ότι οι απαραίτητες προϋποθέσεις (δηλ. οι υποδοµές) για τους εκπαιδευόµενους για να ολοκληρώσουν επιτυχώς έναν δεδοµένο κύκλο µαθηµάτων µε χρήση ΤΠΕ είναι η πρόσβαση στους Προσωπικούς Ηλεκτρονικούς Υπολογιστές, η πρόσβαση στην πιο σύγχρονη τεχνολογία (π.χ. PC και DSL) και πρόσβαση σε συγκεκριµένο λογισµικό. Επιπλέον, η αυτοπειθαρχία, η προθυµία µάθησης και η κριτική σκέψη είναι µερικά από τα βασικά προσωπικά γνωρίσµατα που µπορούν να βοηθήσουν τους εκπαιδευόµενους να σκεφτούν τους στόχους τους και να τους ολοκληρώσουν. Σύµφωνα µε τα προηγούµενα σηµεία και από την πλευρά του εκπαιδευτικού φορέα, η διαθεσιµότητα σύγχρονων υποδοµών, το καταρτισµένο προσωπικό, η σωστή διαχείριση, η επαρκής χρηµατοδότηση, τα αποδοτικά προγράµµατα µάρκετινγκ και οι µακροπρόθεσµες στρατηγικές είναι οι απαραίτητες συνθήκες για την επιτυχηµένη υλοποίηση του εκπαιδευτικού προγράµµατος που υποστηρίζεται από ΤΠΕ, ειδικά στις αγροτικές περιοχές. Οι ΤΠΕ µπορούν να βοηθήσουν τους εργοδότες και τους εργαζοµένους να µορφοποιήσουν την ένταση στον χώρο εργασίας και την πορεία τους προς την συνταξιοδότηση κατά ευέλικτο τρόπο, επιτρέποντας µια καλύτερη ανταπόκριση προς τις καταστάσεις, τις ανάγκες και τις προτιµήσεις της προσωπικής τους και επαγγελµατικής τους ζωής. Κατά συνέπεια, τα κύρια κίνητρα των εκπαιδευόµενων για την εγγραφή σε µια κύκλο µαθηµάτων µε χρήση ΤΠΕ εκτός από τις σηµαντικές αλλαγές στο εργασιακό περιβάλλον όπως η ένταση εργασίας, ο χρόνος απασχόλησης και η οργάνωση εργασίας είναι το γεγονός ότι τέτοιοι κύκλοι µαθηµάτων δεν είναι πάντα διαθέσιµοι από τους παραδοσιακούς εκπαιδευτικούς φορείς. Το ευρύ φάσµα των κύκλων µαθηµάτων µε χρήση ΤΠΕ καθώς επίσης και η ευελιξία του συνδυασµού εκπαίδευσης µπορούν επίσης να βοηθήσουν την οµαλή µετάβαση των σπουδαστών από τις παραδοσιακές µεθόδους στις µεθόδους της εξ αποστάσεως µάθησης. Προς το παρόν η περιορισµένη επιτυχία των εκπαιδευτικών πρωτοβουλιών/προγραµµάτων που υποστηρίζονται από ΤΠΕ και η έλλειψης στήριξής τους, ειδικά στις αγροτικές περιοχές, είναι κατανοητή λόγω της έλλειψης διαθέσιµης χρηµατοδότησης και της άρνησης των κατοίκων των αγροτικών περιοχών να καταλάβει τα βραχυπρόθεσµα και τα µακροπρόθεσµα οφέλη της δια βίου µάθησης µε χρήση ΤΠΕ. Προκειµένου να φτάσουµε σε ένα σηµείο όπου µπορούν να γίνουν χρήσιµες και αισιόδοξες παρατηρήσεις σχετικά µε την ευρεία διάδοση της δια βίου µάθησης που υποστηρίζεται από ΤΠΕ στις αγροτικές περιοχές, οι εµπλεκόµενοι παράγοντες πρέπει να αντιµετωπίσουν τα προβλήµατα της χρηµατοδότησης, της υποδοµής 17
και της αλλαγής της εκπαιδευτικής κουλτούρας. Στην Ελλάδα, υπάρχουν µερικά περιορισµένα σηµάδια χρησιµοποίησης υπηρεσιών, που υποστηρίζονται από ΤΠΕ, και στοχεύουν στην γεφύρωση του ψηφιακού χάσµατος µεταξύ των αστικών και των αγροτικών περιοχών. 6. ΠΕΡΙΛΗΨΗ. Οι παράγοντες που µετέχουν στον τοµέα της δια βίου µάθησης που υποστηρίζεται από ΤΠΕ πρέπει να αναγνωρίσουν τον ενδεχοµένως βασικό ρόλο των ΤΠΕ στην αύξηση της πρόσβασης στην µάθηση και τη βελτίωση της ποιότητας µάθησης, να εξασφαλίσουν την εξέλιξη του προσωπικού, να αναγνωρίσουν ότι η πολιτική και η πρακτική των ΤΠΕ πρέπει να αντιστοιχηθούν στενά µε το τοπικό πλαίσιο και τις τοπικές ανάγκες, να διαθέσουν αποτελεσµατικά τα κεφάλαια, να αντιληφθούν την έλλειψη υποδοµής και προσωπικού ειδικά στις αγροτικές περιοχές και να ενθαρρύνουν την ανάπτυξη των τοπικών και διεθνών επαγγελµατικών ηλεκτρονικών δικτύων έτσι ώστε οι ακαδηµαϊκές κοινότητες να µπορούν να ανταλλάσσουν εµπειρίες. 18
Επιτόπια Έρευνα σε Φορείς Εκπαίδευσης Παραδείγµατα Καλής Πρακτικής Περιπτωσιολογική Μελέτη 4: ΚΕΕΕΝΑΠ Ι ΕΚΕ 4 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Οι ΤΠΕ συµπεριλαµβάνουν την αποτελεσµατική χρήση του εξοπλισµού και των προγραµµάτων για την πρόσβαση, ανάκτηση, οργάνωση και παρουσίαση δεδοµένων. Αυτήν την περίοδο, οι ειδικές γνώσεις στις ΤΠΕ παρουσιάζουν µεγάλο ενδιαφέρον για τις κυβερνήσεις, τις επιχειρήσεις και τα ίδια τα άτοµα. Η βιοµηχανία και το εµπόριο εξαρτώνται επίσης από την διαχείριση της γνώσης και τις ειδικές δεξιότητες στις ΤΠΕ, γεγονός που έχει αναγκάσει τις επιχειρήσεις να ψάχνουν για τέτοιες δεξιότητες και γνώσεις. Για αυτόν τον λόγο, φαίνεται να υπάρχει κάποια ευνοϊκή στάση απέναντι στη χρήση των ΤΠΕ ως βοηθητικό συµπλήρωµα, σε αντιδιαστολή µε τη χρησιµοποίηση των ΤΠΕ ή της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ως αντικατάσταση των παραδοσιακών δραστηριοτήτων διδασκαλίας. 2. Η ΑΓΟΡΑ. 2.1. Οι Πελάτες. Για περισσότερο από µια δεκαετία τώρα, ο κυρίαρχος στόχος της ΕΕ υπήρξε η βελτίωση της ικανότητας επαγγελµατικής ένταξης στην αγορά εργασίας, η ανταγωνιστικότητα, η αυξηµένη συµµετοχή στη λήψη των αποφάσεων και η κοινωνική συνοχή. Επίσης, µεγάλη έµφαση έχει δοθεί στην ανάπτυξη των µεθόδων ενεργούς διδασκαλίας και µάθησης, των δεξιοτήτων επικοινωνίας και της δυνατότητας µάθησης. Στην Ελλάδα, τα προγράµµατα επιµόρφωσης έχουν αυξηθεί εντυπωσιακά, κυρίως λόγω της σηµαντικής χρηµατοδότησης της ΕΕ. Έχουν γίνει κάποια σηµαντικά βήµατα προς τον εκσυγχρονισµό του τοµέα αλλά το θεµελιώδες ζήτηµα που παραµένει ακόµα το ίδιο είναι η ποιότητα και η οργάνωση αυτών των προγραµµάτων επιµόρφωσης. Η Γενική Γραµµατεία Εκπαίδευσης Ενηλίκων (ΓΓΕΕ), η οποία είναι κάτω από τη εποπτεία του Ελληνικού Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων, είναι επιτελικός δηµόσιος φορέας στον τοµέα εκπαίδευσης και κατάρτισης ενηλίκων. Αποστολή της είναι ο σχεδιασµός, ο συντονισµός και η υποστήριξη ενεργειών που αφορούν στην ανάπτυξη της δια βίου εκπαίδευσης και κατάρτισης, τόσο για το ενήλικο δυναµικό της χώρας όσο και για άτοµα που απειλούνται από κοινωνικό αποκλεισµό. Το Ινστιτούτο ιαρκούς Εκπαίδευσης Ενηλίκων (Ι ΕΚΕ) της ΓΓΕΕ διαδραµατίζει έναν βασικό ρόλο σε αυτήν την διαδικασία καθώς ο κύριος τοµέας δράσης του αφορά στα εκπαιδευτικά προγράµµατα συνεχιζόµενης επαγγελµατικής κατάρτισης. Προφανώς, οι τεράστιες κοινωνικοοικονοµικές και κοινωνικοπολιτιστικές αλλαγές των τελευταίων δεκαετιών οδήγησαν στην εµφάνιση αυτής της πολυδιάστατης ανάπτυξης της εκπαίδευσης ενηλίκων. Η αυξανόµενη χρήση των ΤΠΕ από τις επιχειρήσεις και τα άτοµα είναι ένας σηµαντικός παράγοντας που υποδεικνύει το µέγεθος της τεχνολογικής ανάπτυξης. Αυτή η ανάπτυξη έχει έντονα επηρεαστεί από την καθιέρωση της επίσηµης και άτυπης κατάρτισης στις ΤΠΕ, είτε 4 Ιδιαίτερες ευχαριστίες οφείλονται στον κ. ΚΑΚΑΛΗ Λεωνίδα για την ενθουσιώδη αντιµετώπιση της έρευνας. ΚΕΕΕΝΑΠ Ι ΕΚΕ, keeenap-ideke@ideke.edu.gr 19