Ευρωπαϊκή Διακυβέρνηση / 1 Η χρήση του όρου της Διακυβέρνησης στον κλάδο των ευρωπαϊκών σπουδών. Ο όρος της Διακυβέρνησης στην ευρωπαϊκή ενοποίηση: έννοια, χώρος και δρώντες. Φάκελος - Εμπειρικά δεδομένα (Δείκτες διακυβέρνησης, η Καλή Διακυβέρνηση στην ΕΕ, τα προβλήματα της Ευρωπαϊκής Διακυβέρνησης). 1. Bevir, M., eds. (2011) The SAGE Handbook of Governance (Section I 4, Peters, G., Institutional Theory, pp. 78-90). 2. Hooghe, L., and G. Marks (2002) Types of multi-level governance. Cahiers européens de Sciences Po, 3 June. 3. Curtin, D. M. and Wessel, R.A., eds. (2005) Good governance and the European Union: reflections on concepts, institutions and substance (Chapter 1, Dekker & Curtin, Good governance: the concept and its application by the EU, pp. 3-20). Α εξάμηνο 2014-2015 1
Η Διακυβέρνηση: η τέχνη ή ο τρόπος να κυβερνάμε (έννοια του όρου) Οι 4 έννοιες της Κυριαρχίας (Krasner:1999): Domestic Sovereignty, Interdependence Sovereignty, International Legal Sovereignty, Westphalian Sovereignty. Όρος προερχόμενος από την αγγλοσαξονική οικονομική βιβλιογραφία, {corporate governance, δεκαετία 70} και εισάγεται στην πολιτική επιστήμη και στις σπουδές δημόσιας διοίκησης (δεκαετία 90). Η κλασσική κοινωνιολογική προσέγγιση του πεδίου διακυβέρνησης: το Κράτος, οι αγορές και τα δίκτυα (δεκαετία 80). H Διακυβέρνηση είναι ένα σύνολο κανόνων που στηρίζεται τόσο στο παιχνίδι των διαπροσωπικών σχέσεων όσο και στους νόμους και στις ρητές κυρώσεις (Rosenau:1992). Η συνεισφορά της γενικής θεωρίας συστημάτων και της Κυβερνητικής στην ανάλυση περί Διακυβέρνησης H λειτουργική διαφοροποίηση της παγκόσμιας κοινωνίας (Luhmann :1997). Από την κυβέρνηση στη διακυβέρνηση. Η αποδυνάμωση/υπόσκαψη του κράτους (Rhodes : 1997). Τα κράτη ως μετα-κυβερνήτες (Jessop ::2003) Α εξάμηνο 2014-2015 2
Η διακυβέρνηση ως σύστημα κυβέρνησης GOVERNMENT Μορφή κυβέρνησης με την στενή έννοια του όρου (στατική, ως θεσμός) διαχωρισμός εξουσιών, η κεντρικότητα του Κράτους Πολιτικο-διοικητική ελίτ, ομοιογενή και συγκεντρωτική Κρατικό μονοπώλιο η κατασκευή των γνωστικών και κανονιστικών μητρών της Δημόσιας Πολιτικής Κλασσική έννομη τάξη (το ευρωπαϊκό δίκαιο, παραλλαγή του διεθνούς δημοσίου δικαίου) Συνθήκη της Λισαβόνας GOVERNANCE Τρόποι διεύθυνσης και συντονισμού - κυβέρνησης με την ευρεία έννοια του όρου (λιγότερο στατική) Μορφές πολυεπίπεδου και πολύ-δρώντων συντονισμού και διαπραγμάτευσης βασισμένες στα συμφέροντα των δρώντων Η κοινωνία των πολιτών ικανότητα των δημόσιων φορέων να καθορίσουν μια κοινή λογική, να κινητοποιήσει εμπειρογνώμονες από διαφορετικά υπόβαθρα και να αναπτύξουν μορφές της λογοδοσίας και της νομιμότητας των αποφάσεων Κυβερνητική και νέοι μέθοδοι ελέγχου: προς την ενσωμάτωση των θεωριών διακυβέρνησης (δυναμική). (Esmark:2011). Α εξάμηνο 2014-2015 3
Η ΕΕ και η δυσκολία μοντελοποίησης Ευρωπαϊκή διακυβέρνηση : μια δυναμική κατασκευή / χώρος δράσης που διέπεται από τα συμφέροντα των διαφόρων φορέων του θεσμικού παιχνιδιού. Μέσα του 1990, χρήση του όρου στις ευρωπαϊκές σπουδές (ανάλυση ευρωπαϊκών πολιτικών, στρατηγική των δρώντων, η ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή). Εγγενής δυσκολία εξήγησης και ερμηνείας του πρωτότυπου της εμπειρικής διαδικασίας της ευρ. ενοποίησης (υβρίδιο Κράτους Διεθνούς οργανισμού). Η Θεωρία της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης (Marks & Hooghe:1996 ). Κριτική (προσέγγιση, η ομιχλώδης έννοια του επιπέδου, το πρόβλημα της κυριαρχίας). Consortio/condominio, Schmitter:1996). Η Θεωρία των δικτύων (Peterson: 2004). Πολιτική χρήση του όρου από τους ευρ. Θεσμούς (Georgakakis:2008). Α εξάμηνο 2014-2015 4
Ευρωπαϊκοί τρόποι διακυβέρνησης (διαδικασίες, εργαλεία, στρατηγικές, ) Η συνήθης νομοθετική διαδικασίας διαδικασία και η συρρίκνωση της εθνικής κοινοβουλευτικής νομοπαραγωγικής διαδικασίας. Η επιτροπολογία (scientific experts, πάνω από 250 επιτροπές) Η νέα επιτροπολογία μετά την Λισαβόνα (οι κατ εξουσιοδότηση και οι εκτελεστικές πράξεις) Οι εμπειρογνώμονες των συμβουλευτικών groups ( ανεξάρτητοι εξωτερικοί experts) Η προπαρασκευαστική φάση διαβούλευσης με οικονομικούς και κοινωνικούς δρώντες. Η περιφερειακή συνεργασία : ERDF, ESF, EAGF (χρηματοδοτικά εργαλεία) New Public Management Επιτροπή των Περιφερειών, Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, Τριμερής Κοινωνική Σύνοδος κορυφής Ο Ευρωπαίος διαμεσολαβητής (κώδικας καλής διοικητικής συμπεριφοράς) Οργανισμοί της ΕΕ (Agencies) Ομάδες συμφερόντων, Lobbies Α εξάμηνο 2014-2015 5
Δείκτες διακυβέρνησης Worldwide Governance indicators (6) (Παγκόσμια Τράπεζα) : o Voice and Accountability o Political Stability and Absence of Violence o Government Effectiveness o Regulatory Quality o Rule of Law o Control of Corruption Indicators used: quality of public services, the civil service and policy formulation and implementation, degree of independence of the civil service from political pressures, credibility of government's commitment to policies Διαδραστική Διακυβέρνηση (Interactive Governance) : Input / output legitimacy Α εξάμηνο 2014-2015 6
Καλύτερη ρύθμιση και καλή διακυβέρνηση:βελτιώνοντας την ρυθμιστική αποτελεσματικότητα Ο ορισμός του ΟΟΣΑ για την καλή διακυβέρνηση (good governance): participation, transparency, accountability, rule of law, effectiveness, equity IMF, 2007, Manual on Fiscal Transparency : Good governance refers to the management of government in a manner that is essentially free of abuse and corruption, and with due regard for the rule of law. Η Λευκή βίβλος 2001 της Ευρ. Επιτροπής : openess, participation, accountability, effectiveness, coherence (ως ένα σύνολο αρχών) o κανόνες, διαδικασίες και συμπεριφορές που επηρεάζουν τον τρόπο άσκησης των εξουσιών στην ΕΕ o μια μαγική φόρμουλα της μελλοντικής ευρωπαϊκής δημοκρατίας o η μη νομική και περιορισμένη αντίληψη της έννοιας της διακυβέρνησης Η έννοια της Διακυβέρνησης ως νομική ιδιότητα, ως ποιότητα των ευρ. Θεσμών σε σχέση με τους άλλους δρώντες (νομική σύνδεση) Η Επιτροπή Juncker 2014-2019 : η νέα θεσμική αντίληψη της ευρωπαϊκής διακυβέρνησης Α εξάμηνο 2014-2015 7
Τα προβλήματα της ευρωπαϊκής διακυβέρνησης Το συνταγματικό πρόβλημα της διακυβέρνησης πολλών ταχυτήτων Το δημοκρατικό πρόβλημα της διακυβερνητικής διακυβέρνησης Το πρόβλημα της υπέρ/υπό παραγωγής της κανονιστικής / ρυθμιστικής διακυβέρνησης Το πρόβλημα των κατεστημένων συμφερόντων της διαδικτυακής διακυβέρνησης (http://corporateeurope.org/) Α εξάμηνο 2014-2015 8