2 Ο ΓΕΛ ΚΙΛΚΙΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ «ΕΝΕΡΓΟΣ ΠΟΛΙΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ» «ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΟΥ ΕΝΑΣ ΚΗΠΟΣ» ΥΠΕΥΘΥΝΕΣ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΕΣ: ΚΑΛΠΑΚΑ ΠΗΝΕΛΟΠΗ ΜΑΡΙΑ ΠΕ0404 ΓΑΖΕΠΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΠΕ02
ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Μαθητές από τα τμήματα Β1, Β2 και Β3 της Β τάξης 1. Αλπανίδου Ελευθερία 2. Ζηρίδης Χρήστος 3. Καουσλίδης Κων/νος 4. Καραγιαννίδης Αρτέμιος 5. Καρυπίδης Κώστας 6. Κουτσουρίδης Αντώνης 7. Κυριαζίδης Ευστράτιος 8. Ναλμπάντης Χρήστος 9. Νικολαϊδης Μιχαήλ 10. Νικολαϊδου Ελένη 11. Νικολαϊδου Κλεοπάτρα 12. Νταλαμπίρας Γεώργιος 13. Ξενιτίδης Ιωάννης 14. Παπαγεωργίου Δέσποινα 15. Παπαγεωργίου Κική 16. Παπαδόπουλος Γιώργιος 17. Παπαδόπουλος Ανδρέας 18. Παρασκευάς Κυριάκος 19. Πεντζερετζή Ελένη 20. Πουλιόπουλος Βαγγέλης 21. Πουλτσάκη Όλγα - Νικολέτα 22. Πουρσανίδου Σοφία 23. Ράδη Ευθυμία 24. Σαββίδου Άννα Μαρία
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Έρευνες που έγιναν σε κατοίκους αστικών περιοχών ( Kaplan and Kaplan 1989), έδειξαν ότι η άμεση γειτνίαση με το φυσικό περιβάλλον μέσω του αστικού πράσινου έχει θετικές συνέπειες στη ψυχική και σωματική υγεία των ανθρώπων. Λιγότερο άγχος, μεγαλύτερος βαθμός ικανοποίησης από τη ζωή γενικότερα και λιγότερες ασθένειες είναι μεταξύ των ωφελειών που προέρχονται από την επαφή αυτή. Ο άνθρωπος σύμφωνα με τον Keller ( 1993) χρειάζεται την επαφή με το φυσικό περιβάλλον με τον ίδιο τρόπο που η επαφή με άλλους ανθρώπους είναι απαραίτητη για την ανάπτυξή του. Οι Moore & Wong παρατήρησαν πως μαθητές που συμμετείχαν σε προγράμματα που σχετίζονταν με το φυσικό περιβάλλον, ανέπτυσσαν πιο θετικές και αρμονικές κοινωνικές σχέσεις. Επίσης, μέσα από τέτοιες δράσεις δημιουργούνταν ευκαιρίες για διαφορετικού τύπου μάθηση. Τελικά, η επαφή με το φυσικό περιβάλλον φαίνεται ότι επιδρά καταλυτικά στην υιοθέτηση μιας περιβαλλοντικά υπεύθυνης συμπεριφοράς μιας και συνδέονται με μετέπειτα ενεργές συμμετοχές των μαθητών στα περιβαλλοντικά ζητήματα. Γνωρίζοντας ότι τα σημερινά παιδιά έχουν ελάχιστες ευκαιρίες να βρεθούν σε φυσικό περιβάλλον, ιδιαίτερα τα παιδιά των μεγάλων αστικών κέντρων, κρίθηκε σημαντική η παρέμβαση στο σχολικό τοπίο και η μετατροπή της σχολικής αυλής σε κήποβιότοπο. Αν και η αυλή του σχολείου μας διέθετε αρκετό πράσινο, εντούτοις κρίθηκε αναγκαίο να αναπλαστεί ο χώρος με νέες παρεμβάσεις αλλά και προσθήκες νέων φυτών, καθαρισμό από παλιά ξεραμένα φυτά.
ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΝΟ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Ενημέρωση του σχολείου για τις επεμβάσεις που σκοπεύουμε να κάνουμε Δημιουργία φωτογραφικού αρχείου Χρηματοδότηση
Σχεδιασμός κάτοψης Επιλογή ειδών και μέρος για τη φύτευση Προετοιμασία εδάφους Φύτευση Συντήρηση - παρακολούθηση προγράμματος ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ Πρωταρχικά ενημερώθηκε το σχολείο για τις επεμβάσεις που επρόκειτο να γίνουν στα πλαίσια του προγράμματος της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. Στη συνέχεια υλοποιήθηκε προγραμματισμένη επίσκεψη στο ΚΠΕ Κιλκίς ( Γυναικόκαστρο ), τέλη Φλεβάρη του 2014 και οι συμμετέχοντες μαθητές παρακολούθησαν το αντίστοιχο βιωματικό πρόγραμμα «Το σχολείο μου ένας κήπος». ( εικόνες 1, 2 και 3 )
Ακόμη πραγματοποιήθηκε δειγματοληψία εδάφους για την ταυτοποίηση του είδους του εδάφους που υπάρχει στο χώρο της αυλής μιας και το έδαφος αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για τα φυτά που μπορούν να ευδοκιμήσουν. Επίσης, υπολογίστηκε το ph του εδάφους. Η διαδικασία που ακολουθήθηκε αλλά και φωτογραφικό υλικό των πειραμάτων παραθέτονται παρακάτω. ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΟΜΑΔΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Οι μαθητές οργανώθηκαν σε επιμέρους ομάδες δράσης προκειμένου να γίνουν οι δράσεις του προγράμματος ( δενδροφύτευση, δημιουργία φωτογραφικού αρχείου,
σχεδιασμός κάτοψης, προετοιμασία εδάφους, αναζήτηση πληροφοριών για τα είδη των φυτών από διαδίκτυο, πότισμα φυτών ) συντονισμένα και σε σύντομο χρονικό διάστημα. ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΤΟΨΗΣ Μαθητές πραγματοποίησαν σειρά μετρήσεων προκειμένου να σχεδιάσουν την κάτοψη της σχολικής αυλής. Πάνω σε αυτή σχεδιάσαμε όλες τις επεμβάσεις που επιθυμεί η ομάδα, χρησιμοποιώντας διάφορα χρώματα. Η προτεινόμενη κλίμακα για τη δημιουργία της κάτοψης ήταν 1/200. ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ Τα είδη των φυτών που επιλέχθηκαν από την ομάδα για φύτευση, προμηθεύτηκαν από τη δασική υπηρεσία του Δήμου Κιλκίς μετά από σχετική αίτηση του σχολείου. Η συνδρομή γονέα μαθήτριας του σχολείου ήταν σημαντική στη διεκπεραίωση της δράσης, μιας και προσέφερε λίπασμα, κόμποστ, και φυλλόχωμα.. Ο γονέας με την ιδιότητα του γεωπόνου, ενημέρωσε την ομάδα σχετικά με τη διαδικασία φύτευσης αλλά και τα είδη που επιλέχθηκαν για να φυτευθούν. ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ Μετά την προγραμματισμένη επίσκεψη στο ΚΠΕ Κιλκίς και την παρακολούθηση του αντίστοιχου προγράμματος, οι μαθητές κατανόησαν τη σημασία της σωστής επιλογής φυτών για την ανάπτυξη του αστικού πράσινου και ειδικά του πράσινου στο σχολείο. Η πρόταση που υιοθετήθηκε από την ομάδα ήταν τα είδη να ναι ίδια ή συγγενικά με τα φυτά που κυριαρχούν στο γύρω περιβάλλον και κυρίως να είναι ενδημικά. Για το λόγο αυτό κάναμε επίσκεψη στους χώρους γύρω και κοντά στο σχολείο. Ακολούθησε καταγραφή των φυτών που ήδη υπάρχουν στον αύλειο χώρο και κλήθηκαν οι μαθητές να κάνουν ποιοτική αξιολόγηση του χώρου ως προς την κατάσταση ( καχεκτικά ή καλά ανεπτυγμένα, απότιστα ή όχι, ακλάδευτα κλπ ) καθώς και τα είδη των φυτών που υπάρχουν. Ακολούθησε η αναζήτηση νέων ειδών προς φύτευση και η σύνταξη λίστας προτεινόμενη προς τους προμηθευτές ( Δασαρχείο ). Επόμενο βήμα ήταν η αναζήτηση διαθέσιμου χώρου. Η ομάδα αποφάσισε να φυτέψει αναρριχητικά φυτά( κισσός ) στην πέργκολα της αυλής, θάμνους, ποώδη κατά μήκος παρτεριών και αρωματικά ( λεβάντες, λεβαντίνες, θυμάρι ) στο χώρο δίπλα στην είσοδο του σχολείου καθώς και τρία δέντρα ( σφένδαμοι και φράξος ). Τα φυτά που είχαμε στη διάθεσή μας προς φύτευση ήταν τα ακόλουθα : ΘΑΜΝΟΙ ΠΟΩΔΗ Lavandula stoechus ( λεβάντα ) Coridothymus capitatus ( θυμάρι ) Nerium pleander ( πικροδάφνη ) Rosmarinus officinalis ( δενδρολίβανο ) Λεμονοκυπάρισσα ( γένος Cupressus macrocarpa) Pittosporum tobira ( Αγγελικές ) Ligustrum ( λιγούστρο ) ΔΕΝΔΡΑ
Acer ( Σφένδαμο ) Fraxinus ( φράξος ) ΑΝΑΡΡΙΧΩΜΕΝΑ Hedera helix ( κισσός ) Jasminum ( γιασεμί )
ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΕΔΑΦΟΥΣ Το έδαφος που είναι στην ουσία ένα ζωντανό σύστημα στα όρια του αβιοτικού ( γεωλογικού υποστρώματος ) και του οργανικού κόσμου ( βλάστηση ) ήταν σημαντικό να εξεταστεί ως προς το τύπο και την ποιότητά του. Πραγματοποιώντας ένα μικρό πείραμα, διαπιστώσαμε πως το είδος του εδάφους είναι αργιλώδες- πηλώδες ( εικόνα 4 ). Επίσης μετρήθηκε το ph του εδάφους μιας και αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την αύξηση και επιβίωση των φυτών. Η μέτρηση έγινε σε διάλυμα από δείγμα χώματος με τη βοήθεια πεχαμετρικού χαρτιού και υπολογίστηκε κοντά στο 7, δηλαδή ουδέτερο ( εικόνα 5 ). Στην προσπάθεια βελτίωσης της ποιότητας του χώματος χρησιμοποιήσαμε κόμποστ, λίπασμα.
ΦΥΤΕΥΣΗ Η καταλληλότερη εποχή για τη φύτευση κρίθηκε η εβδομάδα πριν το Πάσχα ( αρχές Απρίλη ) καθώς οι συνθήκες υγρασίας και θερμοκρασίας ήταν ιδανικές για τη φύτευση. Οι μαθητές οργανώθηκαν σε επιμέρους ομάδες αναλαμβάνοντας μια από τις ακόλουθες δραστηριότητες : άνοιγμα λάκκων, μεταφορά φυτών και εργαλείων, ποτίσματα, προετοιμασία εδάφους για τη μεταφορά των φυτών, καθαρισμός του χώρου αλλά και των εργαλείων. Η διαδικασία της φύτευσης και οι δράσεις των μαθητών φαίνονταν στις παρακάτω εικόνες.
Τα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν ( φτυάρια, ποτιστήρια, τσουγκράνες, τσάπες και γάντια μιας χρήσεως ) τα προμηθεύτηκε η ομάδα μας από το σχολείο αλλά και το Δήμο Κιλκίς. Παράμετροι που ελήφθησαν υπόψη είναι η απόσταση μεταξύ των φυτών αλλά και η σωστή τοποθέτησή τους καθώς και η σωστή χρήση του λιπάσματος ( χρήση επιφανειακού λιπάσματος ) ώστε να μην «καούν» οι ρίζες των φυτών. ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ Η ομάδα παρακολουθεί την πορεία εξέλιξης των φυτών. Μετά το Πάσχα, διαπιστώθηκε κλοπή πολλών φυτών ενώ κάποια καταστράφηκαν από την ανεξέλεγκτη παρουσία σκύλων στο χώρο της αυλής. Τα υπόλοιπα που διασώθηκαν ποτίστηκαν συστηματικά από όλα τα μέλη της ομάδας ( μαθητές καθηγητές ) ενώ παράλληλα με τη συνδρομή του κηπουρού του Δήμου Κιλκίς, έγινε ξεβοτάνισμα και κούρεμα των υπόλοιπων φυτών της αυλής.
Ευχαριστίες Για την υλοποίηση του προγραμμάτος στηριχθήκαμε στην συνδρομή και την προμήθεια υλικών ( κόμποστ, λίπασμα και φυλλόχωμα ) από τον κύριο Λαμπριανίδη Πέτρο, πατέρα μαθήτριας του σχολείου μας. Στην όλη προσπάθεια συνέβαλλε και ο κηπουρός του Δήμου Κιλκίς, κύριος Ηλίας με τις καθοριστικές συμβουλές του ως προς το πρακτικό μέρος της δράσης.