ΜΑΘΗΜΑ 8 Ο Η Λειτουργία της Διεύθυνσης Ηγεσία α. Θεωρία ηγέτη βάσει των χαρακτηριστικών γνωρισµάτων του δυναµικός Εµπνέει ευφυής εµπιστοσύνη σίγουρος ενθουσιώδης δηµιουργικός καινοτόµος πειστικός αντικειµενικός αποφασιστικός νεωτεριστής Οργάνωση & Διοίκηση Επιχειρήσεων Ι 2 1
Διευθυντής Διαφορές Μεταξύ Διευθυντή και Ηγέτη Διορίζεται και του χορηγείται εξουσία να ανταµείβει και να τιµωρεί. Η ικανότητα επηρεασµού των άλλων πηγάζει από την τυπική εξουσία της θέσης του. Ηγέτης Είτε διορίζεται είτε αναδύεται µέσα από µια οµάδα Η ικανότητα επηρεασµού των άλλων γίνεται και χωρίς τη χρήση της τυπικής εξουσίας που του παρέχει η θέση του. Ηγεσία είναι η ικανότητα, η τέχνη, η διαδικασία επηρεασµού των άλλων για παραγωγή έργου µέσω της πρόθυµης κινητοποίησής τους για την υλοποίηση του κοινού στόχου. 3 Α. ΗΓΕΣΙΑ & ΚΑΘΟΔΗΓΗΣΗ α. Γιατί ενδιαφέρει το µάνατζµεντ; Σηµασία αποτελεσµατικής ηγεσίας για τη λειτουργία του οργανισµού και την επίτευξη των στόχων του β. Διαφορά µεταξύ επιτυχούς & αποτελεσµατικής ηγεσίας γ. Τι είναι αυτό που κάνει έναν ηγέτη αποτελεσµατικό µε βάση: i. Γενετική θεωρία ii. Θεωρία των Χαρακτηριστικών Γνωρισµάτων iii. Τις Προσεγγίσεις της Συµπεριφοράς iv. Τις Προσεγγίσεις της Εξάρτησης 2
α. Θεωρία που βασίζεται στα χαρακτηριστικά του ηγέτη Η θεωρία βασίστηκε σε έρευνες που έγιναν προκειµένου να εντοπιστούν τα χαρακτηριστικά που διέθεταν ιστορικές ηγετικές φυσιογνωµίες. Σύµφωνα µε αυτή την θεωρία Ο Ηγέτης γεννιέται, δεν γίνεται Είναι προικισµένος µε ένα σύνολο συγκεκριµένων χαρακτηριστικών Η θεωρία δεν είναι πλήρως αποδεκτή σήµερα. Χρησιµοποιείται όµως σε διάφορα συστήµατα αξιολόγησης των εργαζοµένων. 5 β. Θεωρία που βασίζεται στη Συµπεριφορά του ηγέτη Αναλύει τη συµπεριφορά του και όχι τα χαρακτηριστικά του Σύµφωνα µε την θεωρία ο ηγέτης χρησιµοποιεί έναν συγκεκριµένο τύπο συµπεριφοράς που κάνει τους άλλους να τον ακολουθούν Η θεωρία δέχεται την ύπαρξη δύο βασικών τύπων ηγεσίας - την ηγεσία που είναι προσανατολισµένη στο καθήκον - την ηγεσία που είναι προσανατολισµένη προς τα άτοµα 6 3
Η Διοικητική Σχάρα Οργάνωση & Διοίκηση Επιχειρήσεων Ι 7 α. Ηγετική συµπεριφορά του διοικητικού στελέχους 1.1: Η Διοικητική Σχάρα Δείχνει ελάχιστο ενδιαφέρον τόσο για την παραγωγή όσο και για τους υφισταµένους («Αποδυναµωµένη Διοίκηση») Εγκατάλειψη εργασίας από πλευράς στελέχους Δρα µόνο ως σύνδεσµος µεταφοράς πληροφοριών β. Ηγετική συµπεριφορά του διοικητικού στελέχους 1.9: Μεγάλο ενδιαφέρον για τους υφισταµένους, και ελάχιστο για την παραγωγή («Διοίκηση της Λέσχης») Δηµιουργία φιλικού περιβάλλοντος Δεν γίνεται συντονισµένη προσπάθεια επίτευξης στόχων Το στελέχους πιστεύει ότι η επίτευξη στόχων θα προέλθει µέσω αρµονικότητας σχέσεων 8 4
γ. Ηγετική συµπεριφορά του διοικητικού στελέχους 9.9: Η Διοικητική Σχάρα Επιδεικνύει ενδιαφέρον στο µέγιστο βαθµό και για την παραγωγή και για τους υφισταµένους («Συνεργατική Διοίκηση») Ιδανική συµπεριφορά του Διοικητικού στελέχους δ. Ηγετική συµπεριφορά του διοικητικού στελέχους 9.1: Ενδιαφέρον αποκλειστικά για επίτευξη στόχων («Αυταρχική Διοίκηση») Ελάχιστο ενδιαφέρον για τους υφισταµένους και τις ανάγκες τους ε. Ηγετική συµπεριφορά του διοικητικού στελέχους 5.5: Μέτριο ενδιαφέρον και για υφισταµένους και για επίτευξη στόχων («Διοίκηση Ισορροπιών») Εξισορρόπηση/ προσανατολισµός µεταξύ καθήκοντος και αναγκών υφισταµένων Είναι στελέχη του «καθήκοντος» αλλά γνωρίζουν ότι η επίτευξη των στόχων 9 περνά µέσω των ανθρώπων γ. Η Προσέγγιση της Εξάρτησης Ένα ηγέτης µπορεί να είναι αποτελεσµατικός σε µια περίπτωση και αναποτελεσµατικός σε µία άλλη Δεν υπάρχει µια αποτελεσµατική ηγετική συµπεριφορά το είδος της ηγεσία που είναι αποτελεσµατική εξαρτάται από τις εκάστοτε συνθήκες Έτσι, π.χ. υπό συνθήκες µπορεί να είναι αποτελεσµατικός ο συµµετοχικός ή ο απολυταρχικός τρόπος ηγεσίας Οργάνωση & Διοίκηση Επιχειρήσεων Ι 10 5
Προσέγγιση της Εξάρτησης: Θεωρία Διαδροµής - Στόχου Ο τύπος της ηγεσίας που είναι αποτελεσµατικός για µια επιχείρηση εξαρτάται από τις εκάστοτε συνθήκες που διέπουν την επιχείρηση τη συγκεκριµένη περίοδο Δεν πρέπει να υπάρχει ένα αρχικός & αµετάβλητος προσανατολισµός του ηγέτη Ρόλος του ηγέτη: να επηρεάσει τη συµπεριφορά των εργαζοµένων και να τους εξασφαλίσει την κατάλληλη διαδροµή (τρόπο) για να επιτύχουν τον επιθυµητό στόχο. 11 Προσέγγιση της Εξάρτησης: Θεωρία Διαδροµής Στόχου (συν.) Πώς µπορεί ο ηγέτης να διαµορφώσει τη διαδροµή ; Αποσαφήνιση στόχων οδηγίες, καθοδήγηση Παροχή υποστήριξης και απαιτούµενης εκπαίδευσης Αποµάκρυνση τυχόν εµποδίων Παροχή δυνατοτήτων προσωπικής ικανοποίησης κατά τη διάρκεια της διαδροµής αυτής Παροχή ανταµοιβών κίνητρα για εργαζόµενους 12 6
(συν.) α. Συµβουλευτικός Τρόπος: Ο ηγέτης πληροφορεί για το προσοκώµενο αποτέλεσµα Δίνει κατευθύνσεις και οδηγίες για την επίτευξή του β. Υποστήριξη: Χαρακτηρίζει τον προσιτό & φιλικό ηγέτη Ενδιαφέρεται για τις ανάγκες των εργαζοµένων γ. Συµµετοχικός Τρόπος: Ο ηγέτης συµουλεύεται τους υφισταµένους του Λαµβάνει υπόψη τις απόψεις τους πριν αποφασίσει δ. Μέσω της επίτευξης των στόχων: Ο ηγέτης θέτει προκλητικούς στόχους για τους εργαζόµενους Επιδιώκει τη µέγιστη προσπάθεια από αυτούς Δείχνει την εµπιστοσύνη του προς αυτούς 13 Προσαρµογή της Διοικητικής Συµπεριφοράς Η αποτελεσµατικότητα της ηγεσίας επηρεάζεται από: Οργάνωση & Διοίκηση Επιχειρήσεων Ι 14 7