ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (ΤΕΙ) ΑΘΗΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ KAI ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΟΝΟΜΙΑΣ KAI ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σχέση αυτεπάρκειας και πληροφοριακής συµπεριφοράς των χρηστών της βιβλιοθήκης του ΤΕΙ ΑΘΗΝΑΣ Μερτζανίδου, Μαρία ΑΜ 07073 Επιβλέπουσα καθηγήτρια Κορομπίλη, Στέλλα
ΣΚΟΠΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να εξετάσει την σχέση αυτεπάρκειας και πληροφοριακής συμπεριφοράς των χρηστών μιας ακαδημαϊκής βιβλιοθήκης. Συγκεκριμένα αναφέρεται στην βιβλιοθήκη του ΤΕΙ Αθήνας εξετάζοντας κατά πόσο οι χρήστες της βιβλιοθήκης από τα τμήματα της ΣΔΟ έχουν λάβει τις απαραίτητες γνώσεις και πληροφορίες προκειμένου να μπορούν να αναζητούν με επιτυχία και να αποκτούν τις πληροφορίες που χρειάζονται.
AΥΤΕΠΑΡΚΕΙΑ Η αυτεπάρκεια (self efficacy) αποτελεί το συνδετικό κρίκο μεταξύ της προσδοκίας και του αποτελέσματος που έχει το άτομο πάνω σε ένα συγκεκριμένο θέμα Η αυτεπάρκεια πιστεύεται ότι αποτελεί ένα ειδικό κομμάτι της αυτοεκτίμησης (Lunenburg, 2011). Albert Bandura (1986) αυτεπάρκεια ορίζεται ως η πίστη που έχει ένα άτομο στις ικανότητές του προκειμένου να οργανώνει και να εκτελεί επιτυχώς της δραστηριότητες του.
ΑΥΤΕΠΑΡΚΕΙΑ Σύμφωνα με το θεωρητικό πλαίσιο του Bandura η αυτεπάρκεια του ατόμου βασίζεται σε τέσσερις βασικές πηγές πληροφόρησης. Πιο αναλυτικά : προσωπικές εμπειρίες εμπειρίες μέσω προτύπου η κοινωνική πειθώ σωματική και συναισθηματική κατάσταση
Οι διαδικασίες που επηρεάζουν την αυτεπάρκεια του ατόμου Γνωστικές διαδικασίες à συνέπειες προσδοκιών αυτεπάρκειας, στόχοι ατόμου Διαδικασίες παρώθησης à πεποιθήσεις αυτεπάρκειας, αντιμετώπιση δυσκολιών Συναισθηματικές διαδικασίες à συναισθήματα του ατόμου, υψηλή αυτεπάρκεια θετικά συναισθήματα και το αντίθετο Διαδικασίες επιλογής à εμπειρίες που καθορίζουν τις επιλογές του ατόμου
Οι διαδικασίες που επηρεάζουν την αυτεπάρκεια του ατόμου - Παράδειγμα Περίπτωση αποτυχίας λόγω έλλειψης ικανότητας, η ικανότητα θεωρείται μια μεταβλητή που δεν μπορούμε να την ελέγξουμε και έτσι προκύπτει η παρακάτω αλληλουχία.
Οι διαδικασίες που επηρεάζουν την αυτεπάρκεια του ατόμου - Παράδειγμα Στη περίπτωση όμως που η αποτυχία οφείλεται στην έλλειψη προσπάθειας τότε η αλληλουχία προκύπτει ως εξης
ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΗ ΑΥΤΕΠΑΡΚΕΙΑ Στο τομέα της εκπαίδευσης η αυτεπάρκεια αποτελεί ένα βασικό παράγοντα ο οποίος επηρεάζει τη δράση και τις επιλογές των μαθητών και συμβάλλει στις επιτυχίες τους (Pajares, 2002) Η ακαδημαϊκή αυτεπάρκεια αναφέρεται στις προσδοκίες των μαθητών και στις δυνατότητες τους να φέρουν εις πέρας με επιτυχία στους ακαδημαϊκούς στόχους (Bandura, 1997,Eccles & Wigfield, 2002, Linnenbrink & Pintrich, 2002a) Ικανότητα του ατόμου να αντιλαμβάνεται μια κατάσταση και να είναι σε θέση να διαχειρίζεται τη δική του συμπεριφορά κατά τη μαθησιακή διαδικασία, ελέγχοντας τα ακαδημαϊκά αντικείμενα και εκπληρώνοντάς τους ακαδημαϊκούς στόχους (Νεοκοσμίδου, 2012)
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ Davenport (1997) κατα τον οποίο η πληροφοριακή συμπεριφορά είναι ο τρόπος με το οποίο οι άνθρωποι προσεγγίζουν και χρησιμοποιούν τις πληροφορίες. Μοντέλο Wilson (1997) η πληροφοριακή συμπεριφορά αποτελείται απο την Ø πληροφοριακή ανάγκη Ø την αναζήτηση Ø ανταλλαγή και χρήση της πληροφορίας
ΣΧΕΣΗ ΑΥΤΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ Έχουν πραγματοποιηθεί πολλές έρευνες σε διάφορους τομείς, μέσω των οποίων αποδεικνύεται η σχέση ανάμεσα στην αυτεπάρκεια και την πληροφοριακή συμπεριφορά των ατόμων. Στα ακαδημαϊκά πλαίσια όπως υποστηρίζουν οι Pintrich και Garcia (1991), η αυτεπάρκεια των φοιτητών, θα έχει καθοριστικό ρόλο στον τρόπο που αισθάνεται σκέφτεται και λειτουργεί ο φοιτητής στη διάρκεια των σπουδών του. Επιπλέον, οι φοιτητές που έχουν λάβει τις απαραίτητες γνώσεις πληροφοριακής συμπεριφοράς σύμφωνα με την έρευνα του Pajares (1997) νιώθουν σίγουροι και επιδιώκουν υψηλά ακαδημαικά αποτελέσματα
ΣΧΕΣΗ ΑΥΤΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ Η έρευνα των Tsai και Tsai (2003), οι οποίοι εξέτασαν τις στρατηγικές αναζήτησης των χρηστών σε ηλεκτρονικές βάσεις επιστημονικών περιοδικών, διαπίστωσαν ότι η υψηλή αυτεπάρκεια είχε ως αποτέλεσμα την αποτελεσματικότερη αναζήτηση και εκμάθηση του χρήστη. Ford (2001), ο οποίος μελετώντας την συμπεριφορά των χρηστών ως προς την αναζήτηση στο διαδίκτυο διαπίστωσε ότι έλλειψη πληροφοριακής συμπεριφοράς συνδεόταν με χαμηλή αυτεπάρκεια την αποτυχία ανάκτησης πληροφοριών που ήθελε ο χρήστης
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Η έρευνα πραγματοποιήθηκε μέσω ερωτηματολογίου το οποίο κλήθηκαν να απαντήσουν ηλεκτρονικά φοιτητές και απόφοιτοι της σχολής της ΣΔΟ. Ανάλυση των δεδομένων μέσω excel. 13 ερωτήσεις κλειστού τύπου.
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ 1 ο μέρος à δημογραφικές ερωτήσεις ( φύλο, η ηλικία και το επίπεδο γνώσης του χρήστη) 2 ο μέρος à ερωτήσεις πληροφοριακής συμπεριφοράς 3 ο μέρος à ερωτήσεις αυτεπάρκειας Στην έρευνα συμμετείχαν 103 άτομα εκ των οποίων 66 ( 64,1%) ήταν γυναίκες και 37 (35,9 %) άνδρες
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Το μεγαλύτερο ποσοστό 78.2 % που απάντησαν στο ερωτηματολόγιο ήταν απο το τμήμα της Βιβλιοθηκονομίας & Συστημάτων Πληροφόρησης, το 21, 8% στη Διοίκηση Επιχειρήσεων 2% στο τμήμα Εμπορίας και Διαφήμισης. Γνώσεις των χρηστών σε σχέση με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές με κλίμακα απο το 0 5 ( Καθόλου Άριστα ) το 27 (26,2% ) άτομα έχουν άριστη γνώση χρήσης Η/Υ, 50 άτομα ( 48,5%) πολύ καλή, 22 (21,4%) άτομα μέτρια, 3 άτομα (2,9% ) ενώ 1 άτομο δεν γνωρίζει καθόλου να χρησιμοποιεί ηλεκτρονικό υπολογιστή
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Για τον εντοπισμό και την απόκτηση συναφών πληροφοριών κάνετε χρήση τεχνικών αναζήτησης όπως:
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Σε σχέση με την αυτεπάρκεια και με το φύλο των ερωτηθέντων «Κατά την αναζήτηση σας στο διαδίκτυο ποιο από τα παρακάτω σας αντιπροσωπεύει και σε τι βαθμό;» 30 25 20 15 10 5 0 ΣΕ ΤΙ ΒΑΘΜΟ ΕΙΣΤΕ ΣΙΓΟΥΡΟΙ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΣΑΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ 29 28 22 15 9 0 ΠΟΛΎ ΜΕΤΡΙΑ ΛΙΓΟ ΑΝΔΡΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ 35 30 25 20 15 10 5 0 ΣΕ ΤΙ ΒΑΘΜΟ ΕΙΣΤΕ ΑΒΕΒΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΖΉΤΗΣΗ ΣΑΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ 7 7 13 25 ΠΟΛΎ ΜΕΤΡΙΑ ΛΙΓΟ 17 34 40 35 30 25 20 15 10 5 0 ΒΑΘΜΟΣ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ 23 18 18 40 ΠΟΛΎ ΜΕΤΡΙΑ ΛΙΓΟ ΑΝΔΡΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ 1 3 ΑΝΔΡΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ Συμπερασμα: Με βάση τα παραπάνω ποσοστά βλέπουμε ότι οι γυναίκες νιώθουν πιο σίγουρες, συνεπώς μεγαλύτερη αυτεπάρκεια σε σύγκριση με τους άνδρες ως προς την αναζήτηση στο διαδίκτυο.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Σε σχέση με την αυτεπάρκεια και με το τμήμα των ερωτηθέντων Αλλάζω στρατηγική ( π.χ. χρησιμοποιώ τελεστές boolean, αναζήτηση φράσης αντι λέξεων- κλειδιών κ.α) ΤΜΗΜΑ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΤΑ ΠΟΛΥ ΣΥΧΝΑ ΣΥΧΝΑ ΣΠΑΝΙΑ ΠΟΤΕ ΣΥΝΟΛΟ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ 11.39% 31.65% 32.91% 21.52% 2.53% 100.00% ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 0.00% 36.36% 36.36% 22.73% 4.55% 100.00% ΕΜΠΟΡΙΑΣ & ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ 0.00% 0.00% 50.00% 0.00% 50.00% 100.00% ΣΥΝΟΛΟ 8.74% 32.04% 33.98% 21.36% 3.88% 100.00% Συμπέρασμα: Παρατηρούμε ότι σε μεγαλύτερο βαθμό οι χρήστες που ανήκουν στο τμήμα της Βιβλιοθηκονομίας, σε περίπτωση δυσκολίας δεν εγκαταλείπουν την προσπάθεια αλλά βρίσκουν άλλους τρόπους απόκτησης των πληροφοριών
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Σε σχέση με την αυτεπάρκεια και με το εξάμηνο των ερωτηθέντων Να επιλέγω την πιο κατάλληλη πληροφορία σε σχέση με την πληροφοριακή ανάγκη 10 8 6 4 Συμπέρασμα: Οι χρήστες μεγαλύτερων εξαμήνων έχωντας αναπτύξει την πληροφοριακή τους συμπεριφορά είναι σε θέση να αξιολογούν την πληροφορία που χρειάζονται. 2 0 ΠΑΝΤΑ ΣΥΧΝΑ ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ ΣΧΕΔΟΝ ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΖΩ
ΣΥΖΗΤΗΣΗ Mέσα απο τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας κατα την οποία μελετήθηκε κυρίως η αυτεπάρκεια των χρηστών στα ακαδημαϊκά πλαίσια καταλήγουμε στο ότι η αυτεπάρκεια είναι άμεσα συνυφασμένη με την συμπεριφορά του ατόμου. Οι Relich, Debus και Walker (1986) ανέφεραν επίσης ότι η αυτεπάρκεια διαμεσολαβούσε στο ρόλο της κατάρτισης δεξιοτήτων και της απόδοσης που είχε άμεσο αντίκτυπο στην επίλυση των προβλημάτων. Ακόμη οι Pajares και Miller (1994) αναλύοντας την πορεία ενός έργου διαπίστωσαν ότι η αυτεπάρκεια λειτουργούσε περισσότερο προγνωστικά για την πορεία και την ολοκλήρωση ενός έργου απο ότι η αυτοπεποίθηση που είχαν τα άτομα απέναντι στο έργο.
ΣΥΖΗΤΗΣΗ Ο Schunk (1985) ανέλυσε την πορεία ενός στόχου μέσα απο το οποίο αποδεικνύει ότι η επιμονή και η ακρίβεια απέναντι στο πρόβλημα αυξάνει τις πεποιθήσεις αυτεπάρκειας των ατόμων οι οποίες είχαν άμεση επίδραση στην ικανότητά τους. Παρόμοια συμπεράσματα προέκυψαν και από την έρευνα που διεξήχθη στη παρούσα εργασία καθώς το μεγαλύτερο ποσοστό (48,5%), δήλωσε ότι όταν νιώθει σίγουρο για το στόχο του δεν εγκαταλείπει την προσπάθεια και βρίσκει εναλλακτικές λύσεις σε δυσκολίες που πιθανών να προκύψουν
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Επίπεδο γνώσεων à πληροφοριακή συμπεριφορά à βαθμός αυτεπάρκειας Καθοριστικός ρόλος της αυτεπάρκειας Το φύλο δεν παίζει ιδιαίτερο ρόλο στη πληροφοριακή συμπεριφορά του χρήστη ούτε στο βαθμό αυτεπάρκειας Οι χρήστες του τμήματος Βιβλιοθηκονομίας & Συστημάτων Πληροφόρησης, έχοντας αποκτήσει πιο εξειδικευμένη εκπαίδευση είναι σε θέση να πραγματοποιούν πιο περίπλοκες αναζητήσεις και να αξιολογούν με σωστό τρόπο τις πληροφορίες τους
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ!!!