Π.3.2.1 Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες, σύμφωνα με συγκεκριμένες προδιαγραφές, που αντιστοιχούν σε 30 διδακτικές ώρες ανά τάξη Νεοελληνική Γλώσσα Β Γυμνασίου Τίτλος: «Ταξίδια νοερά» Κατερίνα Τρίμη-Κύρου ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Θεσσαλονίκη 2014
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ ΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» MIS 296579 (κωδ. 5.175), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας 1-2-3 του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι.Ν. ΚΑΖΑΖΗΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π.3.2.1. Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες, σύμφωνα με συγκεκριμένες προδιαγραφές, που αντιστοιχούν σε 30 διδακτικές ώρες ανά τάξη. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ Υπεύθυνος υπο-ομάδας εργασίας γλώσσας δευτεροβάθμιας: Δημήτρης Κουτσογιάννης ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: http://www.greeklanguage.gr Καραμαούνα 1 Πλατεία Σκρα Τ.Κ. 55 132 Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 459101, Φαξ: 2310 459107, e-mail: centre@komvos.edu.gr Σελίδα 2 από 38
Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ Τίτλος Ταξίδια νοερά Δημιουργός Κατερίνα Τρίμη-Κύρου Διδακτικό αντικείμενο Νεοελληνική Γλώσσα (Προτεινόμενη) Τάξη Β Γυμνασίου Χρονολογία Απρίλιος 2014 Διδακτική/Θεματική Ενότητα Νεοελληνική Γλώσσα Β Γυμνασίου, 1η Ενότητα: Από τον τόπο μου σε όλη την Ελλάδα (Ταξίδια, περιηγήσεις, γνωριμία με ανθρώπους, έθιμα-πολιτισμό), η οποία επεκτείνεται και εκτός ελλαδικών συνόρων Διαθεματικό Ναι Εμπλεκόμενα διδακτικά αντικείμενα Γεωγραφία, Πληροφορική Χρονική διάρκεια 12 διδακτικές ώρες, 4 για καθένα από τα εμπλεκόμενα μαθήματα. Χώρος Ι. Φυσικός χώρος: Εντός σχολείου: Αίθουσα διδασκαλίας με διαδραστικό πίνακα ή βιντεοπροβολέα και ηχεία, εργαστήριο πληροφορικής. Σελίδα 3 από 38
ΙΙ. Εικονικός χώρος: μια εκπαιδευτική πλατφόρμα wiki που να έχει δημιουργηθεί για το τμήμα. Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή Όσον αφορά την τεχνολογική υποδομή, για την εφαρμογή του σεναρίου απαιτούνται α) αίθουσα με διαδραστικό πίνακα (ή Η/Υ και βιντεοπροβολέα) και με ηχεία, β) επαρκείς σταθμοί εργασίας στο εργαστήριο πληροφορικής με σύγχρονο επεξεργαστή κειμένου, λογισμικό παρουσίασης ή/και κάποιο λογισμικό για δημιουργία ταινίας (Movie Maker, Camtasia κ.λπ.) και σύνδεση στο διαδίκτυο, γ) μια εκπαιδευτική πλατφόρμα wiki που να έχει δημιουργηθεί για το τμήμα. Επίσης σημαντική προϋπόθεση είναι η επαρκής εξοικείωση πρωτίστως του/της εκπαιδευτικού και δευτερευόντως των μαθητών/τριών: α) με την ομαδοσυνεργατική μέθοδο, β) με την πλοήγηση στο διαδίκτυο, τα λογισμικά που προαναφέρθηκαν και με την εκπαιδευτική πλατφόρμα wiki. Εφαρμογή στην τάξη Το συγκεκριμένο σενάριο είναι πρόταση διδασκαλίας. Το σενάριο στηρίζεται Το σενάριο αντλεί Από το σενάριο της Εύας Ζαρκογιάννη, «Η Ελλάδα μέσα από λέξεις και εικόνες» (2012). Β. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ/ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η αποστολή των ομάδων είναι να ετοιμάσουν μια καμπάνια διαφημιστική για κάποια χώρα της Ευρώπης. Κίνητρο για το τμήμα θα είναι να παρουσιαστεί η όλη δουλειά σε κάποια εκδήλωση, π.χ. στη λήξη του σχολικού έτους. Στο πλαίσιο της Νεοελληνικής Γλώσσας, οι μαθητές/τριες θα αποδομήσουν αφίσες και σποτάκια του ΕΟΤ ή άλλων φορέων που σχετίζονται με τον τουρισμό στην Ελλάδα, ώστε να διερευνήσουν τα Σελίδα 4 από 38
δομικά στοιχεία καθενός από αυτά τα κειμενικά είδη και τον τρόπο με τον οποίο συσχετίζονται, για να είναι σε θέση να δημιουργήσουν τις δικές τους αφίσες και τα δικά τους σποτ. Θα διερευνήσουν επίσης την ιδιαιτερότητα του μηνύματος κάθε αφίσας ή σποτ σε σχέση με τον υποτιθέμενο δέκτη, δηλαδή την κατηγορία του πληθυσμού στην οποία απευθύνεται. Τέλος, αναζητώντας τι αποκρύπτεται από τις μελετώμενες αφίσες και σποτ, θα συζητηθεί η σχέση μεταξύ των εννοιών διαφήμιση και εξιδανίκευση/ωραιοποίηση. Στο πλαίσιο της Γεωγραφίας, οι μαθητές/τριες θα επιλέξουν ποια χώρα της Ευρώπης θα αναλάβουν, θα αναζητήσουν χωρισμένοι/ες σε ομάδες πληροφορίες καθώς και εικονικό και ηχητικό υλικό για την εν λόγω χώρα και θα ενημερώσουν την ολομέλεια για τη χώρα που μελέτησαν, αφού δημιουργήσουν μια ψηφιακή παρουσίαση. Παράλληλα, το υλικό που συνέλεξαν θα αξιοποιηθεί για τη δημιουργία αφίσας και σποτ που θα διαφημίζει τη συγκεκριμένη χώρα. Στο πλαίσιο της Πληροφορικής θα δημιουργήσουν την αφίσα τους, αφού επιλέξουν το κοινό στο οποίο θα απευθύνουν την αφίσα (νεολαία, οικογένειες, αθλητικοί τύποι, «κουλτουριάρηδες» κτλ.) και συνεπώς ποια χαρακτηριστικά στοιχεία της χώρας θα προβάλουν. Οι αφίσες θα αναρτηθούν στο wiki του τμήματος, θα σχολιαστούν από τα μέλη του (ετεροαξιολόγηση) και οι ομάδες θα αναστοχαστούν μετά την ανάρτηση των σχολίων και θα προχωρήσουν στις απαραίτητες αλλαγές (αυτοαξιολόγησηαυτοβελτίωση). Επίσης, στο πλαίσιο της Πληροφορικής οι ομάδες θα εξοικειωθούν με το λογισμικό που θα χρησιμοποιήσουν για το σποτ τους και θα το δημιουργήσουν. Αυτά τα σποτ καθώς και οι αφίσες θα παρουσιαστούν σε εκδήλωση στο τέλος της σχολικής χρονιάς. Γ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο Το θεωρητικό πλαίσιο του σεναρίου αυτού, που εστιάζει σε κείμενα πολυτροπικά, ορίζεται καταρχάς από το κίνημα των πολυγραμματισμών (mulltiliteracies), το οποίο Σελίδα 5 από 38
προέκυψε στο πλαίσιο της νέας πραγματικότητας που διαμόρφωσε η διαδεδομένη χρήση των νέων τεχνολογιών: ουσιαστικά σήμερα ερχόμαστε όλο και λιγότερο σε επαφή με κείμενα που είναι μονοτροπικά (Χοντολίδου 1999), το νόημα πλέον παράγεται κυρίως πολυτροπικά, δηλαδή με την αξιοποίηση όλο και περισσότερων σημειωτικών τρόπων. Ιδιαίτερα η εικόνα είναι στοιχείο κυρίαρχο στο νέο σημειολογικό περιβάλλον. Συνεπώς, καθίσταται αναγκαίο το σχολείο να βοηθήσει τους/τις μαθητές/τριες να αναπτύξουν δεξιότητες κατανόησης των μηνυμάτων που μεταδίδονται πολυτροπικά και των διαδικασιών μέσω των οποίων παράγονται (Χατζησαββίδης 2011), ώστε να γίνουν κριτικοί καταναλωτές αυτού του είδους των κειμένων αλλά και να είναι σε θέση να παραγάγουν τέτοια κείμενα, αξιοποιώντας διάφορους σημειωτικούς τρόπους. Κατά δεύτερον το σενάριο στηρίζεται στο μοντέλο του ρόμβου της γλωσσικής εκπαίδευσης (Κουτσογιάννης & Αλεξίου 2012), το οποίο προτείνει τον συνειδητό συνδυασμό των γνώσεων για τον κόσμο, των γνώσεων για τη γλώσσα, των γραμματισμών (κλασσικός, νέος και κριτικός γραμματισμός) και των διδακτικών πρακτικών καθώς και στο μοντέλο των τριών κύκλων όσον αφορά τους πολυγραμματισμούς (Κουτσογιάννης, Παυλίδου & Χαλισιάνη 2011), που υπογραμμίζει τη σημασία του κριτικού γραμματισμού. Επιπλέον, το σενάριο στηρίζεται στις γνωστικές θεωρίες του κονστρουκτιβισμού (εποικοδομητισμού) και της κοινωνικής μάθησης. Ο σχεδιασμός του δίνει την ευκαιρία στους/στις μαθητές/τριες να οικοδομήσουν τη γνώση τους ενεργά και συνεργαζόμενοι/ες με τα μέλη της ομάδας τους. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι να στήσει τη σκαλωσιά, το λεγόμενο scaffolding (Northern Illinois University, Faculty Development and Instructional Design Center 2008), που θα βοηθήσει τους/τις μαθητές/τριες να οικοδομήσουν οι ίδιοι/ες σταδιακά τη νέα γνώση, αποδομώντας τα πρότυπα των κειμενικών ειδών και να την αναπλαισιώσουν, δημιουργώντας τα δικά τους αντίστοιχα πολυτροπικά κείμενα. Στην απόδοση ενεργού Σελίδα 6 από 38
ρόλου στους/στις μαθητές/τριες συμβάλλει η μέθοδος project με στόχο την επίλυση ενός προβλήματος, την προετοιμασία μιας καμπάνιας. Ταυτόχρονα, η ενεργή μάθηση συνάδει με τη διαδικασία αναστοχασμού, που καλλιεργεί μεταγνωστικές δεξιότητες και σε αυτή αποσκοπεί η διαδικασία ετεροαξιολόγησης και τελικά αυτοαξιολόγησηςαυτοβελτίωσης μέσω του wiki του τμήματος. Τέλος, το σενάριο εμπνέεται από την πεποίθηση ότι η ύπαρξη διακριτών γνωστικών αντικειμένων διευκολύνει σε ένα βαθμό την οργάνωση της γνώσης αλλά τα όρια μεταξύ αυτών των αντικειμένων είναι συχνά δυσδιάκριτα και μάλιστα συχνά είναι τεχνητά, απλώς υιοθετούνται για μεθοδολογικούς λόγους. Γι αυτό το σενάριο ακολουθεί μια διαθεματική προσέγγιση (Ματσαγγούρας 2004). Δ. ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ Είναι προφανές ότι τα μαθησιακά αποτελέσματα εξαρτώνται από τον βαθμό κινητοποίησης του ενδιαφέροντος και ενεργής εμπλοκής των μαθητών/τριών. Με στόχο, λοιπόν, την κινητοποίηση του ενδιαφέροντος των μαθητών/τριών τους δίδεται ένα πρόβλημα προς επίλυση: Η προετοιμασία μιας διαφημιστικής καμπάνιας που θα λάβει «δημοσιότητα» μέσω του wiki του τμήματος (οι αφίσες) και στη συνέχεια μέσω μιας ανοικτής εκδήλωσης στο σχολείο (τα σποτ). Η επικοινωνιακή περίσταση φαντάζει αυθεντική και προσδίδει πραγματικό νόημα στις δραστηριότητες. Θεωρώντας οι μαθητές/τριες ότι η αποστολή τους θα διευκολυνθεί από τη μελέτη υπαρχόντων αφισών και διαφημιστικών σποτ, κινητοποιούνται και συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία αποδόμησης, με στόχο να ανιχνεύσουν στα πολυτροπικά αυτά κείμενα τη συσχέτιση των διάφορων σημειωτικών τρόπων και να κατανοήσουν τον ρόλο που παίζει στην επιλογή των σημειωτικών τρόπων ο στόχος του μηνύματος, η θεματική εστίαση, η ιδιαίτερη κατηγορία των δεκτών στους οποίους απευθύνεται κτλ. Έχοντας συνειδητοποιήσει πώς λειτουργούν επικοινωνιακά τα συγκεκριμένα Σελίδα 7 από 38
κειμενικά είδη, θα προχωρήσουν με επίγνωση στις απαραίτητες επιλογές, για να σχεδιάσουν τη δική τους καμπάνια. Γνώσεις για τον κόσμο, αξίες, πεποιθήσεις, πρότυπα, στάσεις ζωής Αναμένεται οι μαθητές/τριες: να συνειδητοποιήσουν τα πλεονεκτήματα που παρουσιάζει η Ελλάδα ως τόπος προορισμού ξένων τουριστών καθώς και τα μειονεκτήματά της, να γνωρίσουν καλύτερα τόπους και πολιτισμούς της Ευρώπης, να αντιληφθούν το διαφημιστικό μήνυμα ως ένα μήνυμα που διατυπώνεται από συγκεκριμένη οπτική γωνία, αυτή του πομπού της αφίσας ή του σποτ, να κατανοήσουν ότι κάθε διαφημιστικό μήνυμα, τουριστικό ή μη και όποιας μορφής (είτε αφίσα, είτε σποτ), για να πείσει τον πελάτη αναδεικνύει, ωραιοποιεί τα καλύτερα και αποσιωπά τα χειρότερα στοιχεία του προϊόντος ή της υπηρεσίας που προωθεί, να συνειδητοποιήσουν ότι το διαφημιστικό μήνυμα δεν απευθύνεται πάντα σε όλους τους πιθανούς αναγνώστες ή θεατές ή ακροατές, αλλά συνήθως εστιάζει σε συγκεκριμένο κοινό και προσαρμόζει τα επιχειρήματά του (διατυπωμένα με λόγο, εικόνα ή ήχο) στους υποψήφιους δέκτες, να αναπτύξουν κριτική στάση απέναντι σε κάθε είδους διαφημιστικό μήνυμα, έχοντας κατά νου τα παραπάνω. Γνώσεις για τη γλώσσα Αναμένεται οι μαθητές/τριες: να αντιληφθούν ότι οι διάφοροι σημειωτικοί τρόποι (λόγος, εικόνα, καθώς και ήχος στην περίπτωση των σποτ) λειτουργούν συνδυαστικά στα πολυτροπικά κείμενα και πιο συγκεκριμένα άλλοτε εκπέμπουν παράλληλα και αλληλοσυμπληρωνόμενα επιμέρους μηνύματα και άλλοτε βρίσκονται σε αντίφαση, για να προσελκύσουν την προσοχή, Σελίδα 8 από 38
να αντιληφθούν πόση σημασία έχει η επιλογή των κατάλληλων λέξεων, εικόνων, ήχων, χρωμάτων κτλ. στην επικοινωνιακή αποτελεσματικότητα του μηνύματος και ότι η επιλογή των σημειωτικών τρόπων πραγματοποιείται λαμβάνοντας υπόψη το νόημα που αποκτά κάθε σημειωτικός τρόπος, όταν συνδυάζεται με τους υπόλοιπους, να αποδομούν πολυτροπικά κείμενα ως αναγνώστες/θεατές και να γνωρίζουν τι πρέπει να λάβουν υπόψη, για να δομήσουν δικά τους πολυτροπικά κείμενα ως δημιουργοί (στόχος μηνύματος, πομπός, δέκτες και μέσο). Γραμματισμοί Γλωσσικός-Κλασικός γραμματισμός Οι μαθητές/τριες αναμένεται να αρχίσουν: να αξιοποιούν λογοπαίγνια, μεταφορικό λόγο και λέξεις (επίθετα, ουσιαστικά, ρήματα, επιρρήματα,) με θετικό νοηματικό «πρόσημο», για να πείσουν τους αποδέκτες του μηνύματος, να συνδυάζουν κατάλληλα τον λόγο με τους υπόλοιπους σημειωτικούς τρόπους, ώστε να είναι επικοινωνιακά αποτελεσματικό το μήνυμα για τους δέκτες στους οποίους προορίζεται. Νέοι γραμματισμοί Αναμένεται οι μαθητές/τριες: να ασκηθούν στην αναζήτηση πληροφοριών και κατάλληλων εικόνων και μουσικών κομματιών στο διαδίκτυο για τη δημιουργία των πολυτροπικών τους κειμένων, να αποκτήσουν δεξιότητες οπτικο-ακουστικού γραμματισμού, να χρησιμοποιήσουν τα κατάλληλα λογισμικά ως εργαλεία παραγωγής πολυτροπικών κειμένων και ως μέσα για τη δημοσιοποίησή τους καθώς και Σελίδα 9 από 38
για την ανάπτυξη μεταγνωστικών δεξιοτήτων (ετεροαξιολόγηση και αυτοαξιολόγηση-αυτοβελτίωση των ομάδων). Κριτικός γραμματισμός Πρωταρχικός στόχος του σεναρίου είναι οι μαθητές/τριες να γίνουν σταδιακά επαρκείς αναγνώστες/θεατές των πολυτροπικών κειμένων, ιδίως των διαφημιστικών, να είναι σε θέση να διακρίνουν την πρόθεση του πομπού, τους σημειωτικούς τρόπους που επιστρατεύει και πώς τους συνδυάζει, ώστε να πείσει κτλ. Δίνεται έμφαση στην οπτική γωνία του πομπού και στη στρατηγική εξιδανίκευσης των θετικών και απόκρυψης των αρνητικών στοιχείων του «προϊόντος». Διδακτικές πρακτικές Το σενάριο αξιοποιεί τον κατευθυνόμενο διάλογο στη φάση της αποδόμησης των νέων κειμενικών ειδών (αφίσα και διαφημιστικό σποτ), ώστε να εξοικονομηθεί χρόνος, προς όφελος της επόμενης φάσης, της παραγωγής λόγου. Εξάλλου, τα παραδείγματα των σποτ δε θα μπορούσαν παρά να προβληθούν κεντρικά, εφόσον θα ήταν αδύνατο να συγχρονισθούν οι υπολογιστές ενός εργαστηρίου για την αναπαραγωγή των σποτ και, συνεπώς, θα δημιουργούταν ένα ηχητικό χάος. Στη φάση της παραγωγής λόγου αξιοποιείται η ομαδοσυνεργατική μέθοδος. Ο/Η εκπαιδευτικός υιοθετεί τον ρόλο του διακριτικού καθοδηγητή και «διευκολυντή», ενθαρρύνοντας τις ομάδες να αυτενεργήσουν αλλά παραμένοντας στη διάθεσή τους, όποτε χρειάζονται τη βοήθειά του/της. Ε. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Αφετηρία Το νέο επικοινωνιακό πλαίσιο καθιστά επιτακτική την ανάγκη το σχολείο να προετοιμάσει «υποψιασμένους» αυριανούς πολίτες, πολίτες που θα είναι σε θέση να διαβάζουν «πίσω από τις γραμμές» αλλά πια με την ευρύτερη έννοια των πολλαπλών Σελίδα 10 από 38
σημειωτικών τρόπων: όχι μόνο πίσω από τα όμορφα λόγια, αλλά και πίσω από μια ελκυστική εικόνα, πίσω από τα χαρούμενα ή τα κατευναστικά χρώματα, πίσω από τις μουσικές που ανεβάζουν τη διάθεση ή μεταδίδουν μια χαλαρωτική ευφορία, αναλόγως την πρόθεση του πομπού. Αυτός ο στόχος δεν μπορεί να επιτευχθεί με διάλεξη, πρέπει οι μαθητές/τριες να «συνομιλήσουν» οι ίδιοι/ες με αυτά τα κειμενικά είδη ως δέκτες, ακολουθώντας τη σκαλωσιά που θα προετοιμάσει ο/η εκπαιδευτικός καθώς και να μπουν στη θέση του πομπού που προσπαθεί συνειδητά να πείσει για κάτι, ώστε να δουν τη διαδικασία από την πλευρά των ανώνυμων δημιουργών των διαφημιστικών μηνυμάτων που εξυπηρετούν συγκεκριμένες επιδιώξεις. Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο Το σενάριο συνδέεται με το θέμα «ταξίδια-περιηγήσεις, γνωριμία με ανθρώπους, έθιμα-πολιτισμό» της 1ης ενότητας του σχολικού εγχειριδίου της Β Γυμνασίου, επεκτείνοντάς το και εκτός ελλαδικών συνόρων, ώστε να υπάρχει σύνδεση με την ύλη του διδακτικού αντικειμένου της Γεωγραφίας σε αυτή την τάξη, που αφορά την ευρωπαϊκή ήπειρο. Επίσης, συνδέεται με τη διδασκαλία των πολυμέσων που προβλέπεται στο διδακτικό αντικείμενο της Πληροφορικής. Τέλος, χρησιμοποιεί την ομαδοσυνεργατική μέθοδο, εφαρμόζει τη μέθοδο project και αξιοποιεί τις ΤΠΕ ως μέσα πρακτικής γραμματισμού, όπως προτείνει το Νέο Πρόγραμμα Σπουδών για το Γυμνάσιο (2011). Αξιοποίηση των ΤΠΕ Οι ΤΠΕ αξιοποιούνται για α) τη μελέτη των πολυτροπικών κειμενικών ειδών (προβολή στην ολομέλεια) με στόχο την αποδόμησή τους, β) τη διευκόλυνση της επικοινωνίας και συνεργασίας των μελών των ομάδων μεταξύ τους αλλά και με τους/τις εκπαιδευτικούς των εμπλεκόμενων γνωστικών αντικειμένων, γ) τη δημιουργία των αφισών και των σποτ και δ) τη δημοσίευση των αφισών που θα Σελίδα 11 από 38
δημιουργήσουν οι ομάδες. Αξιοποιούνται λοιπόν ως μέσα πρακτικής γραμματισμού και ως περιβάλλοντα που προσφέρουν αυθεντικές περιστάσεις επικοινωνίας. Κείμενα Aφίσες του ΕΟΤ που βρίσκονται συγκεντρωμένες σε ένα φιλμάκι με τίτλο «Διαφημιστικές καμπάνιες του ΕΟΤ». Διαφημιστικές ταινίες μικρού μήκους του ΕΟΤ (http://www.visitgreece.gr/el/home: επίσημη ιστοσελίδα του ΕΟΤ). Διαφημιστικό φιλμάκι με τίτλο Greek tourism, an eternal journey το οποίο υπάρχει σε δύο εκδοχές, μία στην οποία τα λόγια εμφανίζονται ως υπότιτλοι και μία στην οποία τα λόγια κυρίως ακούγονται από κάποιον αόρατο αφηγητή. Διαφημιστικό φιλμάκι της Περιφέρειας Κρήτης, ή το Crete: Incredible hospitality ή το Crete: See for yourself. Ερασιτεχνικό φιλμάκι Greek islands and byzantine meditation. Διδακτική πορεία/στάδια/φάσεις Διευκρινίζεται ότι οι παρακάτω φάσεις δεν είναι αναγκαίο να ακολουθηθούν με αυστηρή σειρά, μπορούν να εξελίσσονται παράλληλα. Για παράδειγμα, θα μπορούσε η εκκίνηση να γίνει από το μάθημα της Γεωγραφίας, από τη φάση που εμφανίζεται εδώ ως δεύτερη (χωρισμός σε ομάδες ανά χώρα και συλλογή πληροφοριακού και οπτικοακουστικού υλικού για κάθε χώρα). Ή θα μπορούσε η 3η και η 4η φάση να εξελίσσονται παράλληλα κτλ. 1η φάση στο πλαίσιο της Νεοελληνικής Γλώσσας, 2 διδακτικές ώρες: αποδόμηση αφισών και ενημέρωση για το project Ενώ ο/η εκπαιδευτικός υποδέχεται το τμήμα, στην οθόνη προβάλλεται μια αφίσα του ΕΟΤ, που προφανώς θα προσελκύσει το βλέμμα των μαθητών/τριών. Ο/Η Σελίδα 12 από 38
εκπαιδευτικός δεν απαντά σε τυχόν ερωτήσεις, παρακαλεί να περιμένουν να συγκεντρωθούν όλοι/ες οι συμμαθητές/τριες, επιδιώκοντας να ενισχύσει την περιέργεια του τμήματος. Όταν όλοι/ες τακτοποιηθούν στις καρέκλες, ο/η εκπαιδευτικός ρωτά τι είδους κείμενο είναι αυτό που προβάλλεται στην οθόνη. Προφανώς με ευκολία αναγνωρίζεται το κειμενικό είδος της αφίσας. Ο/Η εκπαιδευτικός ρωτά ποιο είναι το μήνυμα που εκπέμπεται με αυτό το μέσο, την αφίσα. Αν και το σλόγκαν είναι γραμμένο στα αγγλικά, επειδή είναι πολύ απλό, αναμένεται να είναι άμεσα κατανοητό από όλους/ες, αν όχι, δίνονται βέβαια διευκρινίσεις. Στη συνέχεια, ο/η εκπαιδευτικός ρωτά αν γνωρίζουν ποιος φορέας δημιουργεί αφίσες σαν κι αυτήν. Αν δε γνωρίζουν, ο/η εκπαιδευτικός ρωτά τα παιδιά αν μπορούν να υποθέσουν ποιος θα είχε λόγο να δημοσιεύσει αυτή την αφίσα, δηλαδή να αναλογιστούν σε τι αποσκοπεί το μήνυμα και ποιος θα είχε λόγο να το εκπέμψει. Αναμένεται οι μαθητές/τριες να εντοπίσουν ότι το μήνυμα απευθύνεται σε ανθρώπους που αναζητούν τόπο διακοπών, έχει σκοπό να τους πείσει ότι η Ελλάδα είναι ένας ξεχωριστός προορισμός και τελικά να συμπεράνουν ότι κάποιος φορέας του ελληνικού κράτους εκπέμπει το μήνυμα. Ο/Η εκπαιδευτικός ενημερώνει ότι Σελίδα 13 από 38
πρόκειται για τον ΕΟΤ και ζητά από το τμήμα να φανταστεί το έργο του. Αναμένεται οι μαθητές/τριες να αναφέρουν πέρα από τις αφίσες και τη δημιουργία διαφημιστικών σποτ, ιστοσελίδας και φυλλαδίων. Ακούγονται οι υποθέσεις των μαθητών/τριών και ο/η εκπαιδευτικός συμπληρώνει, αν χρειαστεί. Έπειτα τίθεται το ερώτημα με ποιο τρόπο προσπαθεί να πείσει τους δέκτες ο ΕΟΤ και, αν χρειαστεί, το τμήμα καθοδηγείται δια της μαιευτικής να εντοπίσει ότι στην αφίσα επιστρατεύονται εικόνα και λέξεις, δηλαδή αξιοποιείται ένα πολυτροπικό κείμενο. Στην περίπτωση που κάποιο μέλος του τμήματος γνωρίζει εξαρχής ποιος είναι ο φορέας-πομπός, τότε εξηγούνται τα αρχικά του ΕΟΤ και ο ρόλος του και αναζητούνται οι δέκτες, ο σκοπός του μηνύματος και οι τρόποι με τους οποίους επιτυγχάνεται ο σκοπός. Σε αυτό το σημείο διανέμεται το φύλλο εργασίας 1 σε κάθε θρανίο, το οποίο θα συμπληρώσουν σε συνεργασία οι δυάδες των θρανίων. Αν ο αριθμός των μελών του τμήματος είναι μονός, δημιουργείται μια τριάδα με μετακίνηση καρεκλών. Οι δυάδες εργάζονται πάνω στο πρώτο ερώτημα, που αφορά την παρουσία του λόγου στην αφίσα και τη μορφή με την οποία αυτός εμφανίζεται. Δίνονται δύο-τρία λεπτά στις δυάδες και ακολουθούν οι απαντήσεις. Απαντά μια ομάδα κάθε ερώτηση και οι υπόλοιπες συμπληρώνουν ή διαφοροποιούν. (Εναλλακτικά, για εξοικονόμηση χρόνου, ιδίως αν το τμήμα δεν είναι εξοικειωμένο με αυτή τη διαδικασία, δε διανέμεται φύλλο εργασίας προς συμπλήρωση από τις δυάδες, απλώς ο/η εκπαιδευτικός απευθύνει τα ερωτήματα του φύλλου εργασίας στην ολομέλεια, χωρίς να αφιερωθεί χρόνος στη γραπτή προετοιμασία τους.) Αναμένεται οι μαθητές/τριες να απαντήσουν ότι: α) υπάρχουν κάποια λόγια σε μη κεντρικό σημείο της αφίσας που εμφανίζονται με μικρά γράμματα, τα οποία μπορούν να διαβαστούν από όποιον/α έχει τη δυνατότητα να σταθεί μπροστά στην αφίσα για περισσότερο χρόνο και προφανώς ενισχύουν το κεντρικό μήνυμα με κάποιες λεπτομέρειες, με ιδέες που προτείνονται στους τουρίστες κτλ., β) σε κεντρική Σελίδα 14 από 38
θέση εμφανίζεται το σλόγκαν με μεγάλα γράμματα και πολύχρωμο φόντο, για να ξεχωρίζει, ώστε ακόμα και όσοι/ες κοιτούν φευγαλέα ή από μακριά την αφίσα να εστιάζουν εκεί την προσοχή τους. Οι ομάδες προχωρούν στο δεύτερο ερώτημα του φύλλου εργασίας, που αφορά τον βαθμό πολυτροπικότητας της συγκεκριμένης αφίσας (Χατζησαββίδης 2011), δηλαδή τον βαθμό συσχετισμού της εικόνας (φωτογραφία επεξεργασμένη) με τον λόγο και πιο συγκεκριμένα με το κεντρικό σλόγκαν. Δίνεται λίγος χρόνος στις δυάδες και, ενώ εργάζονται, ο/η εκπαιδευτικός μετακινείται μέσα στην αίθουσα, παρακολουθώντας τη δουλειά των μαθητών/τριών και βοηθά όποια δυάδα το ζητήσει. (Στην περίπτωση που δεν διανεμηθεί φύλλο εργασίας, όταν τεθεί το συγκεκριμένο ερώτημα, ο/η εκπαιδευτικός προβάλει στην οθόνη τον πίνακα που αφορά τον βαθμό πολυτροπικότητας.) Όταν έχει ολοκληρωθεί η δουλειά, κάποια δυάδα παρουσιάζει την απάντηση και την αιτιολόγησή της και οι υπόλοιπες συμπληρώνουν ή διαφωνούν καταθέτοντας άλλη άποψη και ο/η εκπαιδευτικός παρεμβαίνει αν χρειαστεί, ώστε να γίνει αντιληπτό ότι η αφίσα παρουσιάζει πολύ υψηλό βαθμό πολυτροπικότητας: η κατανόηση του νοήματος της εικόνας απαιτεί την ύπαρξη του σλόγκαν και τανάπαλιν, καθώς: α) η γοργόνα της εικόνας είναι μυθικό πλάσμα και η ύπαρξή της μέσα στην εικόνα εξηγείται από το σλόγκαν που περιέχει τη λέξη μύθος, β) η εικόνα δίνει την εντύπωση ότι ο αρχαίος ναός είναι βυθισμένος στη θάλασσα, κάτι που παραπέμπει στον μύθο της Ατλαντίδας. Οι μαθητές/τριες ίσως παρατηρήσουν και μια διάσταση ακόμα της συσχέτισης εικόνας και σλόγκαν: ο αρχαίος ναός παραπέμπει στη λέξη Ελλάδα, καθώς είναι παγκόσμια γνωστός ο αρχαιοελληνικός πολιτισμός και αποτελεί σημαντικό κίνητρο, τουλάχιστον για κάποια κατηγορία τουριστών, ώστε να επισκεφτούν την Ελλάδα. Στη συνέχεια, ο/η εκπαιδευτικός ρωτά τους/τις μαθητές/τριες αν πιστεύουν ότι οι τουρίστες που έρχονται στην Ελλάδα βιώνουν πράγματι έναν ζωντανό μύθο. Αν όλες δηλαδή οι στιγμές που ζουν στην Ελλάδα είναι «παραμυθένιες». Αναμένεται οι Σελίδα 15 από 38
μαθητές/τριες να ανακαλέσουν στη μνήμη τους ειδήσεις για την ταλαιπωρία τουριστών στην Ακρόπολη ή στα λιμάνια κτλ. για τις υψηλές τιμές στις τουριστικές περιοχές, ή να σκεφτούν δρόμους, πάρκα, παραλίες με σκουπίδια κτλ. Τότε ο/η εκπαιδευτικός ρωτά τι σκέψεις κάνουν οι μαθητές/τριες μετά από αυτή τη συζήτηση. Ο/Η εκπαιδευτικός δια της μαιευτικής βοηθά τους μαθητές/τριες να συνειδητοποιήσουν ότι η αφίσα, για να πείσει, αποκρύπτει κάποια στοιχεία (κακή οργάνωση, ελλιπές προσωπικό, ελλιπής καθαριότητα, φουσκωμένες τιμές ) και ότι ωραιοποιεί, εξιδανικεύει άλλα (τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, τον λαμπερό ήλιο, τον γαλάζιο ουρανό και τη γαλάζια θάλασσα). Σχολιάζεται λοιπόν η υποκειμενική διάσταση του μηνύματος της συγκεκριμένης αλλά και κάθε διαφημιστικής αφίσας. Ο/Η εκπαιδευτικός εξηγεί ότι υπάρχει κι άλλος ένας παράγοντας που θα πρέπει να εξεταστεί όσον αφορά το κειμενικό αυτό είδος, γι αυτό παρακαλεί το τμήμα να παρατηρήσει κάποιες ακόμα αφίσες του ΕΟΤ. Θα προβάλλει ένα φιλμάκι με τίτλο «Διαφημιστικές καμπάνιες του ΕΟΤ». Πρόκειται για μια χρονολογική παράθεση αφισών του ΕΟΤ, που ξεκινά από τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια και φτάνει έως τα πρόσφατα χρόνια. Ζητά από το τμήμα καταρχάς να παρατηρήσει σε τι διαφέρουν οι παλιότερες από τις νεότερες αφίσες αφενός ως προς τα δομικά στοιχεία τους αφετέρου ως προς τη θεματολογία τους. Καθώς προβάλλεται το φιλμάκι, ο/η εκπαιδευτικός πατά παύση όπου νομίζει ότι χρειάζεται ή, εναλλακτικά, μπορεί να το προβάλει δύο φορές. Μετά την προβολή δίνονται λίγα λεπτά, ώστε οι δυάδες των θρανίων να συνεργαστούν πάνω στο επόμενο ερώτημα του φύλλου εργασίας και να καταλήξουν στις απαντήσεις τους. Αναμένεται οι μαθητές/τριες να εντοπίσουν: α) ότι στις παλιότερες αφίσες συχνά η εικόνα είναι ζωγραφικός πίνακας και όχι φωτογραφία, β) ότι οι παλιότερες αφίσες δεν έχουν κάποιο σλόγκαν απλά μόνο τη λέξη Ελλάδα, γ) ότι στις παλιότερες αφίσες προβάλλεται το φυσικό και ανθρωπογενές τοπίο (θάλασσα, γραφικά χωριά) και ο ελληνικός πολιτισμός (ο αρχαιοελληνικός κυρίως και δευτερευόντως ο νεότερος λαϊκός), ενώ στις πρόσφατες Σελίδα 16 από 38
αφίσες προβάλλονται και άλλα στοιχεία όπως η διασκέδαση, οι πολυτελείς ξενοδοχειακές μονάδες, η ελληνική κουζίνα, δ) ότι στις πρόσφατες χρονολογίες δημιουργούνται κάθε χρόνο μια σειρά από αφίσες που έχουν το ίδιο σλόγκαν αλλά διαφορετικούς υπότιτλους και διαφορετικές εικόνες. Αφού καταγραφούν στον πίνακα οι παραπάνω διαφορές, ξεκινά η συζήτηση επ αυτών. Καταρχάς ο/η εκπαιδευτικός δίνει την πληροφορία ότι σημαντικοί Έλληνες ζωγράφοι έχουν προσφέρει εκείνη την εποχή έργα τους για αφίσες του ΕΟΤ και καλεί το τμήμα να σκεφτεί αν ήταν απλά μια αισθητική επιλογή εκείνης της εποχής ή αν υπήρχε και κάποιος τεχνικός λόγος που οδηγούσε σε αυτή την επιλογή. Παρακινεί τους/τις μαθητές/τριες να σκεφτούν τα παλιά οικογενειακά λευκώματα ή τις παλιές ταινίες, για να συνειδητοποιήσουν ότι δεν υπήρχε τότε έγχρωμο φωτογραφικό φιλμ, άρα η ασπρόμαυρη φωτογραφία ίσως δεν ήταν τόσο ελκυστική για τους υποψήφιους τουρίστες. Ύστερα ο/η εκπαιδευτικός ρωτά το τμήμα αν έχει κάποιες ιδέες για το πώς ερμηνεύεται η έλλειψη σλόγκαν στις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες. Αν δεν υπάρχουν προτάσεις ερμηνείας, ο/η εκπαιδευτικός εξηγεί ότι η διαφήμιση δεν είχε γενικά εξελιχθεί τα παλιότερα χρόνια, ήταν αρκετά απλή. Αργότερα μελετήθηκε πολύ η επικοινωνιακή αποτελεσματικότητα του διαφημιστικού μηνύματος και σήμερα η διαφήμιση είναι πια «επιστήμη». Στη συνέχεια ο/η εκπαιδευτικός ρωτά τα παιδιά πώς ερμηνεύουν τη διαφορά στη θεματολογία. Πιθανότατα από μόνα τους να σκεφτούν ότι το κοινό στο οποίο απευθύνονται οι αφίσες είναι διαφορετικό, όμως θα είναι πιο δύσκολο να εξηγήσουν γιατί είναι διαφορετικό. Πιθανώς να αποδώσουν τη διαφορετική θεματολογία στο γεγονός ότι οι σύγχρονες κοινωνίες είναι περισσότερο καταναλωτικές, ότι ενδιαφέρονται περισσότερο για υλικά αγαθά από ό,τι για τον πολιτισμό. Ο/Η εκπαιδευτικός μπορεί να τους οδηγήσει σε λίγο πιο σύνθετους συλλογισμούς, καλώντας τους να σκεφτούν αν το βιοτικό επίπεδο των αναπτυγμένων χωρών τα Σελίδα 17 από 38
πρώτα μεταπολεμικά χρόνια ήταν το ίδιο με αυτό του τέλους του 20ού και των αρχών του 21ου αιώνα καθώς κι αν το κόστος των ταξιδιών ήταν τότε ίδιο. Έτσι θα οδηγηθούν στη σκέψη ότι την οικονομική δυνατότητα για διακοπές σε ξένη χώρα την είχαν παλιότερα λιγότεροι άνθρωποι, οι οποίοι ασκούσαν προσοδοφόρα επαγγέλματα και, κατά τεκμήριο, ήταν μορφωμένοι, άρα εκτιμούσαν τους αρχαιολογικούς χώρους, τα μουσεία, την ιδιαίτερη τοπική αρχιτεκτονική. Τις τελευταίες δεκαετίες πολύ περισσότεροι άνθρωποι έχουν τη δυνατότητα να σχεδιάσουν κάποιες διακοπές εκτός της χώρας τους, συνεπώς μεταξύ των υποψήφιων τουριστών υπάρχουν και άνθρωποι που δεν είχαν την ευκαιρία για πολύχρονες σπουδές. Ο ελληνικός πολιτισμός δεν αποτελεί γι αυτούς σημαντικό δέλεαρ, αντίθετα αποτελούν δέλεαρ η διασκέδαση, η ελληνική κουζίνα, οι αθλητικές δραστηριότητες. Τέλος, καθώς οι τουρίστες δεν προέρχονται πλέον μόνο από τις ευκατάστατες κοινωνικές τάξεις, οι εύποροι τουρίστες αναζητούν ιδιαίτερους χώρους, πολυτελείς τουριστικές μονάδες, όπου θα συνυπάρχουν μόνο με τουρίστες που ανήκουν στη δική τους κοινωνική τάξη. Η αλλαγή των κοινωνικών δεδομένων είναι λοιπόν η εξήγηση της διαφορετικής θεματολογίας. Στο σημείο αυτό η συζήτηση στρέφεται στις σειρές αφισών που έχουν το ίδιο σλόγκαν και ο/η εκπαιδευτικός καλεί το τμήμα να αναζητήσει τον λόγο για τον οποίο έχουν δημιουργηθεί. Θα πρέπει να σκεφτούν αν είναι τυχαίες οι επιλογές των εικόνων και των υπότιτλων των σλόγκαν, ποια είναι η ιδιαιτερότητα του μηνύματος κάθε αφίσας και να αντιληφθούν ότι οι αφίσες απευθύνονται σε διαφορετικών ενδιαφερόντων ή προσδοκιών υποψήφιους τουρίστες. Η ποικιλία αυτή των αφισών κάθε χρονιάς επιχειρεί να καλύψει μια μεγάλη γκάμα διαφορετικών προτιμήσεων, ώστε να προβάλει ένα κίνητρο κατάλληλο για κάθε δέκτη και να τον προσελκύσει στην Ελλάδα. Συνεπώς, για τη δημιουργία κάθε αφίσας, ο πομπός έχει κατά νου συγκεκριμένη κατηγορία υποψήφιων τουριστών. Ας σημειωθεί εδώ ότι το θέμα της διαφοροποίησης των αφισών ανάλογα με τους δέκτες είναι πολύ σημαντικό να Σελίδα 18 από 38
συζητηθεί, καθώς η παράμετρος αυτή αποτελεί ένα από τα κριτήρια αξιολόγησης για τις αφίσες που θα δημιουργήσουν οι ομάδες. Συνεπώς, αν το τμήμα δεν ανταποκρίνεται γρήγορα στη διερεύνηση-ερμηνεία των προηγούμενων διαφορών μεταξύ παλιότερων και πρόσφατων αφισών, τότε ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να παραλείψει, για εξοικονόμηση χρόνου, την εμβάθυνση σε κάποιες από τις παραμέτρους της σύγκρισης αλλά θα εστιάσει οπωσδήποτε στην παράμετρο μήνυμα προσαρμοσμένο στις διαφορετικές κατηγορίες τουριστών. Πριν τελειώσει η διδακτική ώρα, ο/η εκπαιδευτικός ρωτά αν το τμήμα έχει κάποια ιδέα για ποιο λόγο αφιέρωσαν αυτό το δίωρο στις αφίσες του ΕΟΤ. Πιθανά κάποιος/α να μαντέψει ότι πρόκειται να τους ανατεθεί η αποστολή να δημιουργήσουν μια δική τους αφίσα. Ο/Η εκπαιδευτικός επιβεβαιώνει και εξηγεί ότι αυτό θα γίνει στο πλαίσιο ενός project διαθεματικού Γλώσσας-Γεωγραφίας-Πληροφορικής και ότι, εφόσον το αντικείμενο της Γεωγραφίας της Β Γυμνασίου είναι η ευρωπαϊκή ήπειρος, το τμήμα θα χωριστεί σε ομάδες που θα αναλάβουν τη διαφημιστική καμπάνια μιας άλλης ευρωπαϊκής χώρας στην Ελλάδα. Η διαφημιστική καμπάνια θα περιλαμβάνει και αφίσα και διαφημιστικό σποτ. Διευκρινίζεται ότι διαφημιστικά σποτ θα μελετηθούν σε επόμενο δίωρο και στο μάθημα της Πληροφορικής θα έχουν την ευκαιρία να εξοικειωθούν με λογισμικά με τα οποία θα δημιουργήσουν τα δικά τους σποτ. Για την επόμενη φάση, που είναι η συλλογή σχετικού πληροφοριακού και οπτικοακουστικού υλικού, το τμήμα θα συνεννοηθεί με τον/την εκπαιδευτικό της Γεωγραφίας. Τονίζεται μόνο ότι για να διευκολυνθούν στη μεθεπόμενη φάση, που είναι η δημιουργία της αφίσας, θα πρέπει καθώς μελετούν τη χώρα που ανέλαβαν να επιλέξουν ποιο στοιχείο της χώρας θα προβάλουν, σε σχέση όμως με συγκεκριμένη κατηγορία υποψήφιων τουριστών που θα πρέπει να προσελκύσουν. Σελίδα 19 από 38
2η φάση στο πλαίσιο της Γεωγραφίας, 3-4 διδακτικές ώρες: χωρισμός σε ομάδες και συλλογή πληροφοριακού και οπτικοακουστικού υλικού για κάθε χώρα Ο/Η εκπαιδευτικός ζητά από τα μέλη του τμήματος να δηλώσουν το καθένα με ποια χώρα ενδιαφέρεται να ασχοληθεί. Μπορεί έτσι να προκύψουν από μόνες τους κάποιες ομάδες. Τα παιδιά που έχουν δηλώσει χώρες που δε συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον κι άλλων παιδιών, καλούνται να σκεφτούν ποια από τις χώρες που δεν έχουν συμπληρωμένη ομάδα τα ενδιαφέρει περισσότερο και ίσως με αυτό τον τρόπο τελικά κατανεμηθούν όλοι/ες σε ομάδες. Διαφορετικά παρεμβαίνει αναλόγως ο/η εκπαιδευτικός. Μετά τη δημιουργία των ομάδων, καθεμία εγκαθίσταται σε έναν σταθμό εργασίας και ξεκινά την αναζήτηση πληροφοριών για τη χώρα που έχει αναλάβει. Στόχος της να εντοπίσει τα βασικά χαρακτηριστικά της χώρας και ιδίως τα «δυνατά σημεία» της, αυτά δηλαδή που θα μπορούσε να αναδείξει στην καμπάνια που έχει αναλάβει (φυσικό περιβάλλον, αρχιτεκτονική, μουσεία-μνημεία, ήθη και έθιμα, ιδιαίτερα ποτά και φαγητά, μουσική, χορός ). Δημιουργεί: α) ένα αρχείο κειμενογράφου, για να αντιγράφει και να επικολλά εκεί πρόχειρα όποιες ενδιαφέρουσες πληροφορίες βρίσκει, β) έναν νέο φάκελο σε USB μέλους της ομάδας όπου αποθηκεύει το οπτικοακουστικό υλικό που της φαίνεται ενδιαφέρον. Το υλικό αυτό αποθηκεύεται στα ατομικά USB δύο τουλάχιστον μελών κάθε ομάδας, ώστε να είναι εύκαιρο στην επόμενη συνάντηση της ομάδας. Ο/Η εκπαιδευτικός προσφέρει βοήθεια σε όποια ομάδα του το ζητήσει και σε όποια ομάδα παρουσιάζει προβλήματα συνεργασίας, προσπαθώντας να διευκολύνει την ανεύρεση λύσεων από τα ίδια τα μέλη των ομάδων. Η φάση αυτή θα ολοκληρωθεί με την προετοιμασία μιας παρουσίασης από κάθε ομάδα που θα καταγράφει τα βασικά χαρακτηριστικά της χώρας που έχουν μελετήσει. Οι ομάδες μπορούν να δημιουργήσουν για αυτόν τον σκοπό ένα power point ή να αξιοποιήσουν το πρόγραμμα Thinglink στήνοντας την παρουσίαση τους Σελίδα 20 από 38
τοποθετώντας υπερσυνδέσμους πάνω στον χάρτη της χώρας (βλέπε ενδεικτικά: http://www.thinglink.com/scene/421276515901112320). Κάθε ομάδα θα έχει στη διάθεσή της 5-6 λεπτά, για να ενημερώσει την ολομέλεια για τη χώρα που έχει αναλάβει. 3η φάση στο πλαίσιο της Πληροφορικής, στο εργαστήριο Πληροφορικής 2 ώρες: δημιουργία αφίσας Κάθε ομάδα εγκαθίσταται σε έναν σταθμό εργασίας όπου έχει ήδη αποθηκευτεί από τον/την εκπαιδευτικό το φύλλο εργασίας 2. Η ομάδα αξιοποιεί το υλικό που έχει συγκεντρώσει στη δεύτερη φάση, ακολουθώντας τις οδηγίες του φύλλου εργασίας, για να δημιουργήσει την αφίσα της και να την αναρτήσει στο wiki του τμήματος. Λαμβάνει, βεβαίως, υπόψη τα κριτήρια της αξιολόγησης των αφισών που θα ανατεθεί ως ατομική εργασία για το σπίτι. Αν το ωρολόγιο πρόγραμμα του σχολείου το επιτρέπει, είναι παρών/ούσα και ο/η φιλόλογος της τάξης, ώστε να βοηθήσει σε προβλήματα που πιθανά δεν είναι τεχνικής φύσης. Ο/Η καθηγητής/τρια της Πληροφορικής και ο/η φιλόλογος παρακολουθούν τη διαδικασία μετακινούμενοι/ες από ομάδα σε ομάδα και βοηθώντας τις όποτε χρειάζεται. Στο σπίτι πρέπει κάθε μέλος του τμήματος να συμμετέχει ατομικά στη διαδικασία ετεροαξιολόγησης για την οποία δίνει οδηγίες το εν λόγω φύλλο εργασίας. 4η φάση στο πλαίσιο της Νεοελληνικής Γλώσσας, στην αίθουσα διδασκαλίας 2 ώρες: αποδόμηση του κειμενικού είδους διαφημιστικό σποτ, διαφορετικά παραδείγματα προς αξιοποίηση από τις ομάδες Ο/Η φιλόλογος εξηγεί ότι στόχος του συγκεκριμένου δίωρου είναι να μελετηθεί το κειμενικό είδος διαφημιστικό σποτ και δη με παραδείγματα σχετικά με τον τουρισμό, ώστε οι ομάδες να μπορέσουν στη συνέχεια να δημιουργήσουν τα δικά τους σποτάκια. Διανέμεται σε κάθε θρανίο το φύλλο εργασίας 3 και οι μαθητές/τριες θα εργαστούν σε δυάδες. (Ισχύει και σε αυτή τη φάση ό,τι και στην πρώτη, δηλαδή τις Σελίδα 21 από 38
ερωτήσεις του φύλλου εργασίας, που καθοδηγούν στην αποδόμηση του κειμενικού είδους, ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να τις απευθύνει στην ολομέλεια και να μην αφιερωθεί χρόνος στη γραπτή προετοιμασία τους από τις δυάδες.) Προβάλλεται ένα φιλμάκι του ΕΟΤ με τίτλο Greek tourism, an eternal journey, το οποίο υπάρχει σε δύο εκδοχές, μία στην οποία τα λόγια κυρίως ακούγονται από κάποιον αόρατο αφηγητή και σπάνια εμφανίζονται ως υπότιτλοι και μία στην οποία τα λόγια εμφανίζονται μονάχα ως υπότιτλοι. Πρώτα προβάλλεται το φιλμάκι με την προφορική αφήγηση, ενώ ο/η εκπαιδευτικός διαβάζει παράλληλα την ελληνική μετάφραση του κειμένου που ακούγεται, την οποία θα έχει προετοιμάσει νωρίτερα, ίσως και σε συνεργασία με κάποιο/α συνάδελφο της Αγγλικής γλώσσας. Δίνεται κάποιος χρόνος στις δυάδες, ώστε να καταγράψουν τους τρόπους που αξιοποιεί το πολυτροπικό αυτό κείμενο, δηλαδή: α) τον λόγο που εμφανίζεται ως γραπτός αλλά κυρίως ως προφορικός (οπότε αξιοποιούνται και τα παραγλωσσικά στοιχεία του επιτονισμού και των παύσεων), β) την εικόνα, γ) τη μουσική υπόκρουση. Στη συνέχεια θα συζητηθεί με ποιον τρόπο επιδιώκει το σποτ να πείσει τον θεατή να επισκεφτεί την Ελλάδα. Αφού συσκεφτούν οι δυάδες, ακολουθεί καταιγισμός ιδεών, ώστε να καταγραφεί το βασικό επιχείρημα, ότι δηλαδή ο τουρισμός είναι κατεξοχήν ελληνικό προϊόν και τα διάφορα επιχειρήματα που παρατίθενται (η πανάρχαια σχέση των Ελλήνων με τα ταξίδια, ο πανάρχαιος ελληνικός πολιτισμός, τα μνημεία του, τα τοπία στη στεριά και στη θάλασσα, το ελληνικό φως, η γραφικότητα των ελληνικών οικισμών, η φιλοξενία, η χαρούμενη ατμόσφαιρα, η πολλών δεκαετιών πείρα στην υποδοχή τουριστών, οι εντυπώσεις γνωστών ανθρώπων των γραμμάτων, ξένων και Ελλήνων, για την Ελλάδα). Ύστερα προβάλλεται η δεύτερη εκδοχή. Θα συζητηθεί τότε η ιδιαιτερότητα των δύο εκδοχών, τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα καθεμιάς. Αναμένεται οι μαθητές/τριες να αντιληφθούν ότι στην περίπτωση του σποτ όπου τα λόγια Σελίδα 22 από 38
εμφανίζονται γραπτά, δίνεται η δυνατότητα στον θεατή να απολαύσει τη μελωδία, που υποβάλλει ένα ύφος, αλλά ίσως, εστιάζοντας στα γράμματα, δε δίνει την αντίστοιχη προσοχή στην εικόνα. Αντίθετα, στην περίπτωση του σποτ που αξιοποιεί τον προφορικό λόγο, η απόλαυση της εικόνας δεν παρεμποδίζεται από την ύπαρξη γραμμάτων πάνω στην οθόνη, αλλά παρεμποδίζεται η απόλαυση της μελωδίας, η οποία μόλις που ακούγεται και διασπάται από την αφήγηση. Ένα στοιχείο που ίσως δεν εντοπίσουν οι μαθητές/τριες είναι ότι θεατές με πρόβλημα ακοής ή θεατές που είναι «οπτικοί τύποι» θα κατανοήσουν ευκολότερα το μήνυμα, αν παρακολουθήσουν το σποτ που αξιοποιεί τον γραπτό λόγο, ενώ το άλλο σποτ ευνοεί τους «ακουστικούς τύπους». Το επόμενο σποτ που προβάλλεται είναι ένα διαφημιστικό της Περιφέρειας Κρήτης το οποίο προβάλλει την κρητική φιλοξενία, το Crete: Incredible hospitality. (Αν υπάρχει χρόνος, μπορεί να προβληθεί και το Crete: See for yourself. Οι μαθητές/τριες καλούνται να απαντήσουν αν οι τρόποι που αξιοποιεί το συγκεκριμένο πολυτροπικό κείμενο διαφέρουν από εκείνους του προηγούμενου. Προφανώς θα διαπιστώσουν ότι επιστρατεύονται πάλι ο λόγος (κυρίως ο προφορικός, ελάχιστα ο γραπτός), η εικόνα και η μουσική αλλά σε μεγάλο βαθμό και τα εξωγλωσσικά στοιχεία, δηλαδή η γλώσσα του σώματος, νεύματα, εκφράσεις προσώπου, στοιχεία που δεν παίζουν τόσο σημαντικό ρόλο στο προηγούμενο σποτ. Το επόμενο ερώτημα του φύλλου εργασίας αφορά τη λογική με την οποία έχει στηθεί το σποτ για την κρητική φιλοξενία και σε τι διαφέρει από τη λογική του προηγούμενου σποτ. Οι μαθητές/τριες θα παρατηρήσουν ότι το δεύτερο σποτ μεταδίδει το μήνυμά του αφηγούμενο μια ιστορία (για την οποία μπορούν να δημιουργήσουν ένα αφηγηματικό διάγραμμα: τόπος, χρόνος, πρόσωπα, πρόβλημα, δράση, αποτέλεσμα, λύση), ενώ το πρώτο σποτ παρουσιάζει μια σειρά επιχειρημάτων, ιστορικών και άλλων. Σελίδα 23 από 38
Ύστερα θα επιχειρηθεί μια κριτική προσέγγιση του σποτ για τη φιλοξενία, επαναφέροντας ζητήματα που είχαν συζητηθεί στην περίπτωση της αφίσας, δηλαδή η απόκρυψη στοιχείων και η εξιδανίκευση άλλων, πάντα με στόχο να ικανοποιηθεί ο συγκεκριμένος σκοπός του πομπού του μηνύματος. Η τελευταία προβολή αφορά ένα ερασιτεχνικό φιλμάκι με τίτλο Greek islands and byzantine meditation. Θα εντοπιστούν ξανά οι τρόποι που αξιοποιούνται (εικόνα, μουσική), καθώς και εκείνοι που θα μπορούσαν να έχουν αξιοποιηθεί (γραπτός ή προφορικός λόγος). Ύστερα οι μαθητές/τριες θα ερωτηθούν για ποιο λόγο επέλεξε ο/η εκπαιδευτικός να προβάλει αυτό το ερασιτεχνικό φιλμάκι. Αναμένεται να μαντέψουν ότι είναι μια πιο απλή εκδοχή, την οποία μπορούν να μιμηθούν εύκολα, καθώς στηρίζεται σε φωτογραφίες και μουσική και μπορεί εύκολα να εμπλουτισθεί με λόγο. Ο/Η εκπαιδευτικός εξηγεί στο τμήμα ότι στο επόμενο μάθημα Πληροφορικής θα παρακολουθήσουν μια επίδειξη λογισμικών με τα οποία θα μπορούσαν να δημιουργήσουν το σποτ τους. Συνεπώς θα πρέπει τα μέλη των ομάδων να έχουν μαζί τους σε USB οπτικοακουστικό υλικό και να έχουν ήδη σκεφτεί κάποιες ιδέες για τα λόγια του σποτ, γιατί θα τους δοθούν μόνο δύο ώρες στο εργαστήριο πληροφορικής για τη δημιουργία του. 5η φάση στο πλαίσιο της Πληροφορικής, στο εργαστήριο Πληροφορικής 2 ώρες: εξοικείωση με τα κατάλληλα λογισμικά και δημιουργία σποτ Ο/Η καθηγητής/τρια της Πληροφορικής, αφού κάνει μια επίδειξη των βημάτων που πρέπει να ακολουθηθούν για τη δημιουργία μιας ταινίας, είτε αξιοποιώντας το power point (με χρονισμό), είτε το Movie Maker, καλεί τις ομάδες να εργαστούν σύμφωνα με τις οδηγίες του φύλλου εργασίας 4. Εκείνος/η περιφέρεται ανάμεσα στις ομάδες και παρέχει βοήθεια σε όποια ομάδα τον/την καλεί, παρακολουθώντας παράλληλα και την ποιότητα της συνεργασίας, παρεμβαίνοντας όποτε χρειάζεται. Αν το ωρολόγιο πρόγραμμα του σχολείου το επιτρέπει, είναι παρών/ούσα και ο/η φιλόλογος Σελίδα 24 από 38
του τμήματος, ώστε να συνδράμει τις ομάδες σε ζητήματα περιεχομένου. Σε περίπτωση που οι ομάδες δεν καταφέρουν να ολοκληρώσουν το έργο τους στις δύο ώρες, θα πρέπει να το κάνουν συνεργαζόμενοι/ες εκτός σχολείου, είτε δια ζώσης, είτε μέσω του wiki ή του Skype. 6η φάση στο πλαίσιο της Νεοελληνικής Γλώσσας, 1 ώρα: προβολή και σχολιασμός των σποτ που δημιούργησαν οι ομάδες Τα σποτ δεν μπορούν να αναρτηθούν στο wiki (τουλάχιστον στην εκδοχή της δωρεάν πλατφόρμας), επειδή είναι «βαριά» αρχεία, συνεπώς θα προβληθούν και θα σχολιαστούν στην ολομέλεια. Οι ομάδες θα λάβουν υπόψη τους την ανατροφοδότηση που θα λάβουν, ώστε να βελτιώσουν το σποτ τους πριν την επίσημη προβολή του στη σχετική εκδήλωση. 7η φάση: Προβολή των αφισών και των σποτ (εκτός διδακτικών ωρών) Στην εκδήλωση λήξης του σχολικού έτους παρουσιάζονται στους γονείς και στους συμμαθητές/τριες των άλλων τμημάτων του σχολείου οι αφίσες και τα σποτ που δημιούργησαν οι ομάδες. Κάθε ομάδα, ενώ προβάλλεται στην οθόνη η αφίσα της και ύστερα πριν προβληθεί το σποτάκι της, εξηγεί την επιλογή του κεντρικού σλόγκαν και τις υπόλοιπες επιλογές των διαφημιστικών πολυτροπικών κειμένων της σε σχέση με το κοινό στο οποίο απευθύνεται το μήνυμά της. Σελίδα 25 από 38
ΣΤ. ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Φύλλο εργασίας 1 Η αποστολή μας Θα μελετήσουμε ένα πολυτροπικό είδος κειμένου, την αφίσα. Η διαδικασία 1. Παρατηρήστε την αφίσα του ΕΟΤ που προβάλλεται στην οθόνη και εντοπίστε την παρουσία του λόγου στην αφίσα. α) Πού εντοπίζεται ο λόγος; β) Πόσο εκτενής είναι ο λόγος σε κάθε σημείο; γ) Ποιες διαφορές στη μορφή έχει ο λόγος (μέγεθος γραμματοσειράς, χρώμα ) σε κάθε σημείο; Προσπαθήσετε να αιτιολογήσετε αυτές τις διαφορές. 2. Σε ποια από τις παρακάτω κατηγορίες πολυτροπικότητας κατατάσσετε αυτή την αφίσα και γιατί; Βαθμός πολυτροπικότητας Προϋπόθεση Πολύ υψηλός Μέτριος Απόλυτη συμπληρωματικότητα. Δεν μπορεί η εικόνα να γίνει κατανοητή χωρίς τον λόγο (το σλόγκαν) ή ο λόγος να γίνει κατανοητός χωρίς την εικόνα. Μέτρια συμπληρωματικότητα. Το νόημα της εικόνας Σελίδα 26 από 38
και αυτό του λόγου συνδέονται στενά αλλά ούτε η εικόνα ούτε ο λόγος είναι ακατανόητοι αν υπάρξουν ανεξάρτητα ( αν δεν συνυπάρχουν). Μικρός Ελάχιστος Η εικόνα απλά σχολιάζει τον λόγο ή το ανάποδο. Καμιά σχέση μεταξύ εικόνας και λόγου. Αιτιολογήστε την επιλογή σας, εξηγώντας με ποιο τρόπο σχετίζονται η εικόνα και ο λόγος στη συγκεκριμένη αφίσα:.. 3. Παρατηρήστε τις αφίσες του ΕΟΤ που θα προβληθούν με χρονολογική σειρά και προσπαθήστε να εντοπίσετε όσες περισσότερες διαφορές μπορείτε ανάμεσα στις παλιότερες και στις πιο πρόσφατες αφίσες αφενός ως προς τα δομικά στοιχεία τους, αφετέρου ως προς τη θεματολογία τους... Φύλλο εργασίας 2 Η αποστολή μας Να δημιουργήσουμε τη δική μας διαφημιστική αφίσα. Η διαδικασία 1. Πριν ξεκινήσουμε, διαβάζουμε στο τέλος του φύλλου εργασίας («Ατομική εργασία για το σπίτι») με ποια κριτήρια θα αξιολογηθούν οι αφίσες μας, ώστε να τα γνωρίζουμε εξαρχής. Σελίδα 27 από 38
2. Θα λάβουμε υπόψη όλα όσα συζητήσαμε, όταν μελετήσαμε το κειμενικό αυτό είδος: εξιδανίκευση των θετικών στοιχείων και απόκρυψη των αρνητικών, εστίαση σε συγκεκριμένη κατηγορία δεκτών, συσχέτιση εικόνας και λόγου. 3. Θα χρησιμοποιήσουμε ένα εξειδικευμένο δωρεάν πρόγραμμα, που απλώς προϋποθέτει την εγγραφή των χρηστών, το Glogster (http://edu.glogster.com/), χωρίς όμως να αξιοποιήσουμε τη δυνατότητα εισαγωγής υπερσυνδέσμων, γιατί η ψηφιακή μας αφίσα πρέπει να ακολουθεί τη λογική των έντυπων αφισών που μελετήσαμε. (Εναλλακτικά, μπορούν να χρησιμοποιηθούν ο επεξεργαστής κειμένου ή το power point, που στη «Σχεδίαση» παρέχει τη δυνατότητα και για κάθετες διαφάνειες). 4. Θα επιλέξουμε ποιο/α στοιχείο/α της χώρας που αναλάβαμε θα προβάλει η αφίσα μας, απευθυνόμενη σε ποιους δέκτες. 5. Θα αποφασίσουμε πώς θα το επιτύχουμε, ποιες εικόνες και ποιες λέξεις/φράσεις θα χρησιμοποιήσουμε, ποια χρώματα, ποια γραμματοσειρά κτλ. 6. Όταν ολοκληρώσουμε τις αφίσες μας, θα τις αναρτήσουμε στο wiki του τμήματος (upload files> edit στη σχετική σελίδα με τίτλο «Οι αφίσες μας», τοποθέτηση του κέρσορα κάτω από την τελευταία ανάρτηση>insert file> επιλογή του αρχείου που ανεβάσαμε, ώστε να εισαχθεί σε αυτό το σημείο) και θα συμπληρώσουμε κάτω από τον υπερσύνδεσμο σε ποια κατηγορία υποψήφιων τουριστών εστιάζει η αφίσα καθώς και τα ονόματα που συμμετείχαν στη δημιουργία της. Ατομική εργασία για το σπίτι: Μέχρι την επόμενη συνάντηση σε ολομέλεια, κάθε μαθητής/τρια θα σχολιάσει τουλάχιστον δύο από τις αφίσες των άλλων ομάδων. Θα αξιολογήσει αιτιολογημένα: α) σε ποιο βαθμό σχετίζεται νοηματικά ο λόγος με την εικόνα, Σελίδα 28 από 38
β) σε ποιο βαθμό η αφίσα είναι πρωτότυπη και ευρηματική (ιδίως όσον αφορά το σλόγκαν της), γ) σε ποιο βαθμό κερδίζει την προσοχή του κοινού και αναδεικνύει το σλόγκαν της, δ) κατά πόσο η αφίσα επιτυγχάνει να πείσει το ιδιαίτερο κοινό στο οποίο απευθύνεται. Φύλλο εργασίας 3 Η αποστολή μας Θα μελετήσουμε το κειμενικό είδος διαφημιστικό σποτ, ώστε να είμαστε σε θέση να δημιουργήσουμε στη συνέχεια το δικό μας σποτ. Η διαδικασία 1. Παρακολουθούμε με προσοχή την πρώτη εκδοχή του διαφημιστικού σποτ του ΕΟΤ με τίτλο Greek tourism, an eternal journey, ώστε να εντοπίσουμε α) ποιους σημειωτικούς τρόπους1 αξιοποιεί το συγκεκριμένο πολυτροπικό κείμενο.. β) ποιο είναι το κεντρικό μήνυμα του σποτ και ποια επιμέρους λεκτικά επιχειρήματα επιστρατεύονται, για να πεισθεί ο θεατής να επισκεφτεί την Ελλάδα 1 Υπενθυμίζεται ότι οι σημειωτικοί τρόποι που μπορούν να συνδυάζονται σε ένα κείμενο είναι ο λόγος (γραπτός και προφορικός), η μουσική και κάθε ήχος, η εικόνα (φωτογραφία, κινούμενη εικόνα, εικαστικό έργο, σχέδιο, σχεδιάγραμμα,), το χρώμα, η γραμματοσειρά, οι χειρονομίες, ο ρυθμός (Χατζησαββίδης & Γαζάνη 2005). Σελίδα 29 από 38
... γ) πώς οι υπόλοιποι σημειωτικοί τρόποι υποστηρίζουν τα επιχειρήματα που διατυπώνονται λεκτικά... 2. Παρακολουθούμε με προσοχή τη δεύτερη εκδοχή του διαφημιστικού σποτ του ΕΟΤ με τίτλο Greek tourism, an eternal journey, ώστε να εντοπίσουμε ποια είναι η διαφορά μεταξύ των δύο εκδοχών του σποτ και ποια είναι τα πλεονεκτήματα ή τα μειονεκτήματα κάθε εκδοχής.. 3. Παρακολουθούμε το διαφημιστικό σποτ για την κρητική φιλοξενία με στόχο να διαπιστώσουμε ποιους τρόπους αξιοποιεί το συγκεκριμένο πολυτροπικό κείμενο κι αν διαφέρουν από εκείνους του προηγούμενου σποτ. 4. Ποια είναι η λογική με την οποία έχει στηθεί το σποτ για την Κρήτη και σε τι διαφέρει από τη λογική του προηγούμενου σποτ; Σκεφτείτε ποια αφηγηματική τεχνική κυριαρχεί σε καθένα από τα σποτ, η περιγραφή ή η αφήγηση ή μήπως Σελίδα 30 από 38
πρόκειται για επιχειρηματολογία; Σκεφτείτε επίσης αν θα βόλευε να αξιοποιήσετε ένα αφηγηματικό διάγραμμα (τόπος, χρόνος, πρόσωπα, πρόβλημα, δράση, αποτέλεσμα, λύση) στην περίπτωση που σας ζητούσαν να παρουσιάσετε συνοπτικά το περιεχόμενο καθενός από τα σποτ. 5. Αναλογιζόμαστε αν η εικόνα που προβάλλει το σποτ ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. 6. Παρακολουθούμε το ερασιτεχνικό βιντεάκι με τίτλο Greek islands and byzantine meditation, για να εντοπίσουμε: α) ποιοι τρόποι συνεργάζονται για τη μετάδοση του μηνύματος και β) ποιοι απουσιάζουν κι αν θα μπορούσαν να είχαν επίσης αξιοποιηθεί και πώς. 7. Τι ενδιαφέρον μπορεί να έχει για το project μας αυτό το ερασιτεχνικό φιλμάκι; Σελίδα 31 από 38
8. Εργασία για το σπίτι: Μελετάμε τα σχόλια που έλαβε από τους/τις συμμαθητές/τριές μας και από τους/τις εκπαιδευτικούς η αφίσα μας, συνεργαζόμαστε μέσω wiki ή Skype, ώστε να κάνουμε τις απαραίτητες βελτιώσεις και αναρτάμε την τελική εκδοχή της αφίσας στο wiki έγκαιρα, ώστε να περιληφθεί στον φάκελο των αφισών που θα προβληθούν στη σχετική εκδήλωση. Φύλλο εργασίας 4 Η αποστολή μας Θα δημιουργήσουμε το δικό μας σποτ. Η διαδικασία 1. Τα κριτήρια με τα οποία θα αξιολογηθούν τα σποτ μας είναι τα εξής: α) ο βαθμός συσχέτισης των τριών σημειωτικών τρόπων που θα επιστρατεύσουμε (λόγος, εικόνα, μουσική), β) η επικοινωνιακή αποτελεσματικότητα (πειστικότητα) του μηνύματος, γ) η πρωτοτυπία του. 2. Λαμβάνουμε υπόψη όλα όσα συζητήσαμε, όταν μελετήσαμε το κειμενικό αυτό είδος, για να επιλέξουμε το οπτικοακουστικό υλικό μας και να συντάξουμε τα λόγια. Επίσης, έχουμε κατά νου ότι το κοινό στο οποίο απευθυνόμαστε είναι ευρύ, όχι όπως στην περίπτωση της αφίσας, συνεπώς μπορούμε να καλύψουμε μεγαλύτερη γκάμα ενδιαφερόντων. Τέλος, φροντίζουμε η διάρκεια των σποτ μας να μην ξεπερνά τα 2-3 λεπτά. 3. Αποφασίζουμε αν θα αξιοποιήσουμε ένα λογισμικό ψηφιακής παρουσίασης (δημιουργώντας ένα αρχείο με χρονισμό) ή κάποιο λογισμικό για δημιουργία ταινίας (Movie Maker ή άλλο) 4. Επιλέγουμε ποια μουσική, ποιες εικόνες και ποιες λέξεις/φράσεις θα χρησιμοποιήσουμε και με ποια σειρά. Σελίδα 32 από 38
5. Στο επόμενο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας τα σποτ όλων των ομάδων θα προβληθούν και θα σχολιαστούν στην ολομέλεια. Εμείς θα λάβουμε υπόψη τα σχόλια που θα ακουστούν για το δικό μας σποτ και θα προχωρήσουμε στη βελτίωσή του. Σελίδα 33 από 38
Ζ. ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ Στο project αυτό είναι δυνατόν να συνεργαστούν και οι καθηγητές/τριες Αγγλικής Φιλολογίας, καθώς οι αφίσες και τα διαφημιστικά σποτ του ΕΟΤ και της Περιφέρειας Κρήτης χρησιμοποιούν την αγγλική γλώσσα. Θα μπορούσε η ενασχόληση του τμήματος να ξεκινήσει από το μάθημα των Αγγλικών, όπου ο στόχος θα ήταν να κατανοηθεί το κείμενο των αφισών και των σποτ, ίσως να γίνει και η μετάφραση ορισμένων από αυτά. Επίσης στο γνωστικό αντικείμενο των Αγγλικών οι μαθητές/τριες θα μπορούσαν να εμπλακούν και στην παραγωγή λόγου: οι αφίσες, τουλάχιστον, αν όχι και τα σποτ των ομάδων, θα μπορούσαν να έχουν και την αγγλική ή/και τη γαλλική ή γερμανική εκδοχή τους. Σε περίπτωση που δεν σταθεί εφικτό να υπάρξει συνεργασία μεταξύ των εκπαιδευτικών που διδάσκουν Νεοελληνική Γλώσσα και Γεωγραφία, τότε δεν υπάρχει λόγος οι αφίσες και τα σποτ να αφορούν χώρες της Ευρώπης, δηλαδή της ηπείρου η οποία αποτελεί το αντικείμενο της Γεωγραφίας στη Β Γυμνασίου. Μπορούν είτε να αφορούν τόπους της Ελλάδας (η οποία αποτελεί και το κυρίως θέμα της Ενότητας 1 του σχολικού εγχειριδίου της Νεοελληνικής Γλώσσας), είτε και χώρα ή πόλη οποιασδήποτε ηπείρου. Σε αυτή την περίπτωση, για να εξοικονομηθούν κάποιες διδακτικές ώρες, η δεύτερη φάση μπορεί να ανατεθεί ως εργασία για το σπίτι και οι μαθητές/τριες να συγκεντρώσουν το υλικό τους εκτός σχολείου και να το φέρουν αποθηκευμένο σε USB, ώστε να εργαστούν κατευθείαν για τη δημιουργία αφίσας στο εργαστήρι Πληροφορικής. Επίσης, η καμπάνια διαφήμισης χωρών της Ευρώπης είναι δυνατόν να αποτελεί ένα εκτενές project ενός πολιτιστικού προγράμματος (άτυπη εκπαίδευση). Σε αυτή την περίπτωση θα μπορούσαν οι ομάδες να έρθουν σε επαφή με τις πρεσβείες των αντίστοιχων χωρών, είτε για να αντλήσουν δυσεύρετο υλικό, είτε για να τους κοινοποιήσουν τις αφίσες και τα σποτάκια τους. Το συνολικό έργο του πολιτιστικού προγράμματος θα μπορούσε να παρουσιαστεί σε ειδική εκδήλωση ή σε Σελίδα 34 από 38