Κίνδυνοι της υγείας από νερά ύδρευσης Αθηνά Μαυρίδου Καθ. Μικροβιολογίας ΤΕΙ Αθήνας
Το νερό- πηγή ζωής Η παροχή στους πολίτες ασφαλούς νερού αποτελεί ίσως την σηµαντικότερη υποχρεώση της πολιτείας αλλά και την µεγαλύτερη υποχρεώση τηςδιεθνούςκοινότηταςπροςτις φτωχότερεςπεριοχές του πλανήτη. 4δις κρούσµατα διάρροιας το χρόνο, 2.2 εκ θάνατοι, κυρίως σε παιδιά < 5 χρονών (15% παιδικής θνησιµότητας.
Προέλευση της επιβάρυνσης Ησηµαντικότερη απαίτηση για τη παροχή ασφαλούς νερού είναι η προστασία της πηγής και τηςπεριοχήςτηςαπόρύπουςανθρώπινηςή ζωικής προέλευσης, κυρίως από αστικά απόβλητα και κτηνοτροφικές δραστηριότητες. Η πρόληψη της ρύπανσης είναι ασφαλέστερη από την προσπάθεια καθαρισµού ενός νερού ήδη ρυπασµένου
Παράγοντες επιβάρυνσης Μικροβιολογικοί (βακτήρια, παράσιτα, ιοί, µύκητες): αποτελούν τις συχνότερες αιτίες επιδηµιών, 90% του συνόλου. Καταλήγουν στο νερού µε τα κόπρανα ανθρώπων, ζώων. Χηµικοί: όχι πολύ συχνοί (8%) αλλά όταν συµβούν η βλάβες στην υγεία είναι σοβαρότερες, κυρίως από φυτοφάρµακα και ζιζανιοκτόνα. Αλλοι: παραπροϊόντα της απολύµανσης (ΤΤΜs κλπ)
Υδατογενείς επιδηµίεςστιςηπα ανάλογα µε τον αιτιολογικό παράγοντα 1999-2000
Σηµεία παρακολούθησης Υδροφόρος ορίζοντας πηγή Περιοχή πηγής επεξεργασία απολύµανση ίκτυα πόλης Ενδιάµεσες υδροδοτήσεις (πηγάδια) Κτίρια (διαρροή, διάβρωση) Οικία π.χ. Χρήση οικιακών φίλτρων
Figure 2
Οδοί Μόλυνσης Κατάποση Αµεση ή µέσω των τροφίµων ή λουτρού Αποτέλεσµα Γαστρεντερίτιδα υσεντερία Εισπνοή Αποτέλεσµα Ατυπη πνευµονία
Παθογόνος δράση Παθογόνοι µικροοργανισµοί: Προκαλούν λοιµώξεις σε όλο τον πληθυσµόανβρεθούνστο νερό σε κατάλληλη συγκέντρωση- µολυσµατική δόση (Μ ) υνητικά παθογόνοι: προκαλούν λοιµώξεις στις ευαίσθητες οµάδες (παιδιά, ασθενείς, ηλικιωµένους) Μικροοργανισµοί αλλοιώσεων: επηρεάζουν τις οργανοληπτικές ιδιότητες του νερού (γεύση, οσµή, χρώµα)
Χρόνος επιβίωσης Είναι ο χρόνος αδρανοποίησης αφού αποµακρυνθεί από το σώµα του ανθρώπου Υποπίπτει σε κατάσταση αδράνειας (µη καλλιεργητικές µορφές) Θάνατος Ο χρόνος αυτός επηρεάζεται από παράγοντες όπως η ηλιοφάνεια, ηθερµοκρασία, οανταγωνισµός, τα θρεπτικά συστατικά του νερού
C F U s coliforms X ρόνος streps Rota cysts HAV enterovirus
είκτες ρύπανσης Υπάρχουν δείκτες κοπρανώδους ρύπανσης οι οποίοι υποδεικνύουν ρύπανση κοπρανώδους προέλευσης Στην πλειοψηφία τους αποτελούν φυσική χλωρίδα τουεντέρουτουανθρώπου, ζώων και ΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΑΘΟΓΟΝΟΙ Βρίσκονται στο έντερο σε µεγάλη συγκέντρωση Ανιχνεύονται µε απλές τεχνικές Χρησιµοποιούνται και µη κοπρανώδεις δείκτες
είκτες ρύπανσης Ολικά κολοβακτηριοει δή Κλωστρίδιο διαθλαστικό (επιφανειακά νερά) Ολικός αριθµός µικροοργανισµώ νστους37ºc Escherichia coli Κολοβακτηρίδιο Ψευδοµονάδα πυοκυανική ( νερά σε δοχεία) Bακτηριοφάγοι για τον έλεγχο της Eντερόκοκκοι Ολικός αριθµός µικροοργανισµώ νστους22ºc Εντεροϊοί σε ειδικές περιπτώσεις
Υδατογενείς λοιµώξεις Προκαλούν µεγάλο αριθµό κρουσµάτων Συχνά µετά την πρωτογενή υπάρχει δευτερογενής µετάδοση λόγο µεγάλης διάδοσης Προκαλούνται από «κλασσικούς» µικροοργανισµούς» «αναδυόµενους»µικροοργανισµούς
Σαλµονέλλα Σαλµονέλλες γαστρεντερίτιδων(>2000 τύποι, κυρίως Salmonella enteritidis (υψηλή Μ ) Σαλµονέλλες τυφοειδούς και παρατύφων (µικρή Μ ) Οι επιδηµίες χαρακτηρίζοντια απο εκρηκτική έναρξη και ακολουθεί δευτερογενής έξαρση από µετάδοση από άτοµοσεάτοµο Η παρουσία τους σε υπόγεια νερά δηλώνει σφάλµατα στην διαχείρηση του συστήµατος.
Σιγκέλλα Σιγκέλλες γαστρεντερίτιδων (3 τύποι) και η Shigella dysenteriae (δυσεντερία) Είναι αποκλειστικοί άποικοι του ανθρώπου Είναι ισχυρά παθογόνα µε αιµατώδη κόπρανα Η παρουσία τους υποδηλώνει πρόσφατη µόλυνση Εχουν µικρή Μ
Καµπυλοβακτηρίδιο Υπάρχουν 14 είδη, κυρίως Campylobacter jejuni Εχει σχετικά µικρή Μ Μετάδοση στο νερό κυρίως µέσω των πτηνών Επιβιώνουν για µεγάλο χρονικό διάστηµα σε µη χλωριωµένα νερά χαµηλής θερµοκρασίας
ονάκιο της χολέρας ύο τύποι, Vibrio cholerae 01 και El Tor Πρώτη φορά Αγγλία, 1832. Παράγει ισχυρή εντεροτοξίνη που προκαλεί διαταραχή των ηλεκτρολυτών. Εχει µεγάλη Μ. Εχει προκαλέσει πολλές επιδηµίες τα τελευταία 15 χρόνια( Βεγγάλη, 1992) και µία πανδηµία στην Ν. Αµερική (>1.000.000 κρούσµατα και 10.000 θάνατοι). Ευνοείται από χαµηλό επίπεδο υγιεινής Θεωρείται αναδυόµενο παθογόνο.
Επιδηµία χολέρας στην Αλβανία esults
Escherichia coli 0157:H7 Παράγει ισχυρή τοξίνη τύπου shiga και προκαλεί δυσεντερία µε αιµατώδη κόπρανα και Αιµολυτικό ουρεµικό σύνδροµο (10%) Eχει πολύ µικρή Μ. Πολλές επιδηµίες (Καµπούλ, 1990, 243 κρούσµατα, Σκωτία, 1991, 496 κρούσµατα. Οντάριο, 2.500/5000 κατοίκους!) Αποτελεί αναδυόµενο µικροοργανισµό.
Λεγιονέλλα Μεταδίδεται µε εισπνοή µολυσµένου νερού Πηγή µετάδοσης είναι το αεροζόλ από συστήµατα κλιµατισµού, ντούς, ποτιστικά, συντριβάνια Προκαλεί οξεία πνευµονία, θανατηφόρα (20%) Πάρα πολλά κρούσµατα και επιδηµίες συχνά σε συνδιασµό µε τουρισιτκές εγκαταστάσεις και κτίρια Νοσοκοµείων Στην Ευρώπη περίπου 3.000 κρούσµατα την τελευταία 15ετία.
Εντεροϊοί εν πολλαπλασιάζονται έξω από ζωντανό κύτταρο. Πολλές οµάδες (αδενοϊοί, norwalk, calici) και κυρίως οι ιοί της ηπατίτιδας Α και Ε Προκαλεί ελαφρά αλλά επίµονα συµπτώµατα Η ηπατίτιδα Α αποτελεί αναδυόµενο µικροοργανισµό 2οσεσυχνότητακρουσµάτων Η ηπατίτιδα Ε έχει κάνει µεγάλες επιδηµίες σε ορισµένες χώρες(καµπούρ, Ινδία, 1991, 79.000 κρούσµατα)
Κρυπτοσπορίδιο Πρωτόζωο υπεύθυνο για µεγάλο αριθµό επιδηµιών και κρουσµάτων Η µεγαλύτερη υδατογενής επιδηµία (Milwaukee,1993,400.000 κρούσµατα). Πολύ µικρή µολυσµατική δόση (10 κύστεις) Προκαλεί διάρροια,κυρίως σε ανοσοκατεσταλµένους Παρόµοια προβλήµατα από αµοιβάδες και γιάρδια.
Υδατογενείς επιδηµίες στην Ελλάδα εκαετία 60 Αδάµιο Σαλµονέλλα 1971 ράµα Σιγκέλλα 1980 Πύλος Σιγκέλλα 1987 Λευκάδα Σιγκέλλα 1995 Σάµος Σιγκέλλα 1998 Καστοριά Σαλµονέλλα 1998 Νάουσα Εντεροϊός
Προβλήµατα υγείας από ορισµένους χηµικούς παράγοντες Αρσενικό: όγκοι, δηλητηριάσεις, ΚΝΣ Βάριο: καρκίνος, λευκαιµία, αναιµία Κάδµιο:Βρογχίτις, αναιµία, γαστρεντερίτιδα Τριαλοµεθάνια: µεταλλάξεις, σικώτι,καρδιά Χρώµιο: Σικώτι, καρκίνος Χαλκός: γαστρεντερίτιδα, κυρίως παιδιά Mόλυβδος: ΚΝΣ, νεφρά Lindane: σικώτι, αναιµία, λευκαιµία
Προβλήµατα υγείας από ορισµένους χηµικούς παράγοντες PCP: ανορεξία, αναπνευστικά, κώµα, θάνατος PCBs: δέρµα και σικώτι, ναυτία, ίκτερος, αδυνάτισµα, κώµα, θάνατος. Σελήνιο: καρκίνοι, δερµατοπάθειες Τολουένιο:νάρκωση, ερεθισµός µατιών, αναπνευστικού. Ξυλένιο: δερµατοπάθειες, νεφρά, πνεύµονες Ψευδάργυρος: δυσκαµψία µυών, ανορεξία, ναυτία