Συναλλαγματικές ισοτιμίες και το ισοζύγιο πληρωμών

Συναλλαγματικές ισοτιμίες και το ισοζύγιο πληρωμών Πως επηρεάζει η παγκοσμιοποίηση τις συναλλαγές Τι είναι το ισοζύγιο πληρωμών και πως αντανακλά την εικόνα της αγοράς συναλλάγματος Πως η κινητικότητα των διεθνών κεφαλαίων επηρεάζει τη φύση της ισορροπίας στην αγορά συναλλάγματος Πως συνδυάζεται η αγορά αγαθών, η αγορά χρήματος και η αγορά συναλλάγματος (IS-LM-FE) ή υπόδειγμα Mundell- Fleming

Παγκοσμιοποίηση Παγκοσμιοποίηση: πολυεπίπεδη διαδικασία (οικονομία, τεχνολογία, πολιτική, πολιτισμός κτλ) - αύξηση της αλληλεπίδρασης άνοιγμα των οικονομιών πορεία προς μία τελική κατάσταση στην οποία δεν υπάρχει διάκριση ανάμεσα στο εγχώριο και το παγκόσμιο. Δεν είναι γραμμική και δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει, υπήρχε ίσως πιο έντονη από το 1860 έως τον Ά ΠΠ. «Ανοικτότητα» οικονομίας: Υπάρχουν διάφοροι δείκτες που μετρούν επί μέρους πτυχές (εμπόριο, επενδύσεις, επενδυτικό περιβάλλον, ολοκλήρωση αγορών χρήματος και κεφαλαίου κτλ) Μέτρηση εμπορικής ανοικτότητας EX, IM, EX+IM GDP GDP GDP Πίνακας 4.1 Δείκτες Ανοικτότητας, 2010 Εξαγωγές ως % του ΑΕΠ Εισαγωγές ως % του ΑΕΠ Ευρωζώνη Ιαπωνία Ηνωμένες Πολιτείες Πηγή: ECB, Statistics Pocket Book. Το άνοιγμα της ευρωζώνης σε όρους εμπορίου είναι κατά 50% μεγαλύτερο από αυτό της Ιαπωνίας και των ΗΠΑ

Αυστρία Βέλγιο Δανία Φινλανδία Γαλλία Γερμανία Ελλάδα Ιρλανδία Ιταλία Ιαπωνία Λουξεμβούργο Ολλανδία Νορβηγία Πορτογαλία Ισπανία Σουηδία Ελβετία Ην.Βασίλειο ΗΠΑ Εξαγωγές ως % του ΑΕΠ Διάγραμμα 4.1 Τα τελευταία 50 χρόνια χαρακτηρίζονται από σταθερή εντατικοποίηση των διασυνοριακών συναλλαγών. Στις χώρες που παρουσιάζονται εδώ, οι εξαγωγές ως ποσοστό του εισοδήματος σχεδόν διπλασιάστηκαν σε μια περίοδο 50 χρόνων. Η Νορβηγία αποτελεί τη μόνη εξαίρεση, όπου το ποσοστό των εξαγωγών της παρέμεινε στάσιμο. Οι λιγότερο ανοικτές χώρες σε αυτό το δείγμα, με το μέτρο που χρησιμοποιείται εδώ, είναι οι ΗΠΑ και, ίσως αναμενόμενο, η Ιαπωνία. Πηγές: OECD, ιστορικά στατιστικά-eurostat.

Η συναλλαγματική ισοτιμία και το ισοζύγιο πληρωμών Παγκοσμιοποίηση αύξηση εμπορίου, κίνησης ανθρώπων και κεφαλαίου αύξηση συναλλαγών μεταξύ διαφορετικών νομισμάτων αύξηση της ζήτησης για συνάλλαγμα. Συνάλλαγμα λέμε όλα τα άλλα νομίσματα εκτός του εγχώριου νομίσματος Το 2010 στις αγορές συναλλάγματος γινόταν μέσος ημερήσιος τζίρος 3,98 τρις $ 50 φορές υψηλότερος σε σχέση με το 1980. Στην πραγματικότητα τα περισσότερα είναι για συναλλαγές σε επενδύσεις Χαρτοφυλακίου αφού: -Το τουριστικό συνάλλαγμα φτάνει το 1τρις $ το χρόνο. -Το συνάλλαγμα για εμπορικές συναλλαγές φτάνει τα 18 τρις $ το χρόνο. -Το συνάλλαγμα για Άμεσες Ξένες επενδύσεις φτάνει τα 1,5 τρις $ το χρόνο Συναλλαγματική ισοτιμία: Η τιμή στην οποία εξισορροπείται η προσφορά και η ζήτηση συναλλάγματος.

Αγορά συναλλάγματος Κεντρικές τράπεζες Άτομα και επιχειρήσεις Τράπεζες Μεσίτες συναλλάγματος (brokers) Αγορά συναλλάγματος - Αποκεντρωμένη αγορά (Λονδίνο, Νέα Υόρκη, Φραγκφούρτη, Ζυρίχη, Σιγκαπούρη, Τόκιο, Χονγκ Κονγκ) αλλά πλήρως ενιαία (διασύνδεση κέντρων μεταξύ τους) -24ωρη λειτουργία λόγω της διαφοράς ώρας -Πλήρως ομοιογενές προϊόν. 3 βασικές λειτουργίες -Μετατρέπει νομίσματα -Εκκαθαρίζει διεθνείς συναλλαγές -Εκτελεί πράξεις αντιστάθμισης του συναλλαγματικού κινδύνου (hedging, κερδοσκοπίας (speculating) και τοποθέτησης/ επένδυσης (arbitrage)

Προσφορά και ζήτηση συναλλάγματος Ζήτηση συναλλάγματος Εισαγωγή αγαθών και υπηρεσιών (εισαγωγές προϊόντων και υπηρεσιών από τη χώρα Α στη χώρα Β) Απόκτηση περιουσιακών τίτλων στο εξωτερικό, δάνεια, κερδοσκοπία, πραγματικές επενδύσεις κτλ από τη χώρα Α στη χώρα Β Η ζήτηση συναλλάγματος είναι παράγωγη της ζήτησης εισαγωγής, αγαθών, υπηρεσιών κτλ. Dimp Ευρωζώνη D$ Αγορά συναλλάγματος Φέρνει σε επαφή αγοραστές και πωλητές συναλλάγματος (εμπορικές τράπεζες, διεθνείς επιχειρήσεις, μη τραπεζικοί χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί, κεντρικές τράπεζες) /$ E Αγορά συναλλάγματος D$ S$ Προσφορά συναλλάγματος Εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών κτλ (Από τη χώρα Β στη χώρα Α). Απόκτηση περιουσιακών τίτλων κτλ από τη χώρα Β στη χώρα Α Η προσφορά συναλλάγματος είναι ο καθρέφτης της ζήτησης ΗΠΑ D = S$ $ imp $ Q $

Ισοζύγιο πληρωμών Το ισοζύγιο πληρωμών είναι ένας λογαριασμός στον οποίο καταγράφονται όλες οι συναλλαγές μίας χώρας με τον υπόλοιπο κόσμο, μέσα σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, όπως ένα έτος ανεξάρτητα από το νόμισμα διενέργειας της συναλλαγής. Το ισοζύγιο πληρωμών δίνει μία εικόνα της αγοράς συναλλάγματος Το Ισοζύγιο Πληρωμών αποτελείται από τρεις βασικούς επί μέρους λογαριασμούς: το Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών (CA/Current Account): καταγράφει τις διασυνοριακές συναλλαγές αγαθών, υπηρεσιών, εισοδημάτων και μεταβιβάσεων το Ισοζύγιο Κεφαλαίου (CP/Capital Account or Financial Account): καταγράφει τις χρηματοοικονομικές συναλλαγές (Άμεσες επενδύσεις, επενδύσεις χαρτοφυλακίου, παράγωγα, λοιπές επενδύσεις κτλ) το Ισοζύγιο Επισήμων Συναλλαγών: καταγράφει τις μεταβολές στα συναλλαγματικά αποθεματικά της κεντρικής τράπεζας (συνάλλαγμα, χρυσό, χρεόγραφα, ΕΤΔ, κτλ) BP = CA + CP + OR = 0 (πάντα ισοσκελισμένο)

Η καταγραφή των συναλλαγών στο Ισοζύγιο Πληρωμών γίνεται με την διπλογραφική μέθοδο Κάθε συναλλαγή γράφεται σαν χρέωση ή σαν πίστωση. Το ισοζύγιο πληρωμών παρακολουθεί τις ροές χρήματος Με το πρόσημο (+), καταγράφεται οποιαδήποτε συναλλαγή καταλήγει σε είσπραξη από το εξωτερικό. π.χ. οι εξαγωγές αγαθών, οι εισπράξεις από τουριστικές υπηρεσίες, οι εισπράξεις από την ναυτιλία, τα μεταναστευτικά εμβάσματα, οι εισροές από την Ε.Ε., οι αγορές ελληνικών μετοχών, ομολόγων κτλ, από ξένους, τα δάνεια ιδιωτών ή του δημοσίου από το εξωτερικό, η εισροή άμεσων ξένων επενδύσεων στην Ελλάδα. Με το πρόσημο (-), καταγράφεται οποιαδήποτε συναλλαγή καταλήγει σε πληρωμή από το εξωτερικό π.χ. οι εισαγωγές αγαθών, οι πληρωμές για ταξίδια Ελλήνων στο εξωτερικό, οι πληρωμές για διεθνείς μεταφορές, οι πληρωμές τόκων, μερισμάτων, royalties προς το εξωτερικό, οι αποπληρωμές δανείων, οι αγορές μετοχών, ομολόγων από το ξένες αγορές, οι καταθέσεις Ελλήνων σε τράπεζες του εξωτερικού, η εκροή άμεσων επενδύσεων στο εξωτερικό. Η μείωση των συναλλαγματικών διαθεσίμων που φυλάσσονται από την Κεντρική Τράπεζα καταγράφεται ως μείωση με πρόσημο (-).

Πίστωση (+) Παράδειγμα Χρέωση (-) Παράδειγμα Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγ ών (CA) Ισοζύγιο χρηματοοι κονομικών συναλλαγ ών (CP) Συναλλαγ ματικά διαθέσιμα (OR) Τακτοποιητέα στοιχεία Εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών Δαπάνη τουριστών στη χώρα Εισόδημα ημεδαπών από εργασία και αποδόσεις επενδύσεων (άμεσες επενδύσεις, επενδύσεις χαρτοφυλακίου και λοιπές επενδύσεις) στο εξωτερικό Μονομερείς μεταβιβάσεις (πληρωμές από το εξωτερικό) Εισροή άμεσων επενδύσεων (απόκτηση 10% μετοχών επιχείρησης, επανεπένδυση κερδών) Εισροή επενδύσεων χαρτοφυλακίου (μετοχές και χρεόγραφα) Εισροή λοιπών επενδύσεων Αύξηση των συναλλαγματικών διαθεσίμων Η Ελλάδα εξάγει φέτα στην Αγγλία Ο John κάνει διακοπές στην Κρήτη - Ο Γιώργος ζει στην Ελλάδα και εργάζεται για μία αγγλική εταιρία. - Ο Γιώργος εισπράττει μέρισμα από μετοχές σε μία αγγλική εταιρία Η ΕΕ μεταβιβάζει κονδύλια για τη συγχρηματοδότηση του ΕΣΠΑ - Η Heineken εξαγοράζει την Αθηναϊκή ζυθοποιία - Η BIC δημιουργεί κέντρο έρευνας και ανάπτυξης στην Ελλάδα Ο John αγοράζει ομόλογα του ελληνικού δημοσίου Εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών Δαπάνη τουριστών στο εξωτερικό Αμοιβές αλλοδαπών από εργασία και αποδόσεις επενδύσεων (άμεσες επενδύσεις, επενδύσεις χαρτοφυλακίου και λοιπές επενδύσεις) στη χώρα Μονομερείς μεταβιβάσεις (πληρωμές προς το εξωτερικό) Εκροή άμεσων επενδύσεων (απόκτηση 10% μετοχών επιχείρησης, επανεπένδυση κερδών) Εκροή επενδύσεων χαρτοφυλακίου (μετοχές και χρεόγραφα) Εκροή λοιπών επενδύσεων Μείωση των συναλλαγματικών διαθεσίμων Η Ελλάδα εισάγει τσένταρ από την Αγγλία Ο Γιώργος κάνει διακοπές στο Λονδίνο - Ο John κάτοικος Λονδίνου απασχολείται για 6 μήνες σε μια εταιρία στην Αθήνα - Μία αγγλική εταιρία εισπράττει από το παράρτημα της στην Ελλάδα τα κέρδη της Ο Γιώργος στέλνει χρήματα στο γιο του που σπουδάζει στο Λονδίνο Η Εθνική Τράπεζα εξαγοράζει τη Finasbank στην Τουρκία Ο Γιώργος αγοράζει μετοχές της Lloyds Ο Γιώργος μεταφέρει τα χρήματά του στην Lloyds

(α) Ισοζύγιο Πληρωμών του Ην.Βασιλείου Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών Εξαγωγές CDs 30 Εισαγωγή Volvo - 30 Ισοζύγιο 0 (β) Ισοζύγιο Πληρωμών του Ην.Βασιλείου Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών Εξαγωγές CDs 0 Εισαγωγή Volvo -30 Ισοζύγιο -30 Ισοζύγιο χρηματοοικονομικών συναλλαγών Πώληση εγχώριων περιουσ.στοιχ. 30 Αγορά ξένων περιουσ. Στοιχ. Ισοζύγιο 30 (γ) Ισοζύγιο Πληρωμών του Ην.Βασιλείου Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών Εξαγωγές CDs Εισαγωγή Volvo -30 Ισοζύγιο -30 Επίσημα Αποθέματα Αγορά εγχώριου νομίσματος 30 Πώληση εγχώριου νομίσματος Ισοζύγιο 30 Παρέμβαση στην αγορά συναλλάγματος στρέβλωση της συναλλαγματικής ισοτιμίας. Οι εξαγωγές αυξάνουν το ξένο συνάλλαγμα που απαιτείται για την πληρωμή των εισαγωγών. Όλοι οι λογαριασμοί ισορροπούν. Πώληση εγχώριων περιουσιακών στοιχείων (χρεόγραφα) προς ξένους αυξάνοντας το νόμισμα που απαιτείται για εισαγωγές. Το ισοζύγιο κίνησης κεφαλαίων έχει πλεόνασμα που καλύπτει το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Η κεντρική τράπεζα πωλεί ξένο νόμισμα που απαιτείται για να πληρώσει για τις εισαγωγές Η μείωση των συναλλαγματικών αποθεμάτων καλύπτει το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Διάγραμμα4.2 Προκειμένου να πληρώσει για τις εισαγωγές από τη Σουηδία, η Βρετανία πρέπει να αποκτήσει σουηδικές κορώνες. Υπάρχουν τρεις τρόποι για να το κάνει αυτό: (α) μπορεί να εξάγει και να δεχτεί πληρωμές σε κορώνες, (β) μπορεί να ζητήσει από τους Σουηδούς να δανείσουν το απαιτούμενο ποσό σε κορώνες και να παραδώσει τίτλους χρέους ως αντάλλαγμα, (γ) μπορεί να πείσει την Τράπεζα της Αγγλίας (ή την Sveriges Riksbank) να πωλήσει κορώνες αντί για λίρες.

Νέος τρόπος κατάρτισης του ισοζυγίου πληρωμών Ισοζύγιο πληρωμών της Ευρωζώνης το 2010 (δισεκατομμύρια ευρώ)) Πηγή: ECB, Statistical Data Warehouse. Παραδοσιακή ταξινόμηση Πίστωση Χρέωση Νέα ταξινόμηση Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών: ισοζύγιο κίνησης κεφαλαίων Ισοζύγιο επίσημων αποθεματικών: Εξαγωγές αγαθών Εισαγωγές αγαθών Εξαγωγές υπηρεσιών Εισαγωγές υπηρεσιών Εισόδημα από επενδύσεις Εισόδημα πληρωτέο από επενδύσεις Πληρωμές από το εξωτερικό Πληρωμές προς το εξωτερικό Καθαρές μεταφορές πλούτου Άμεσες επενδύσεις Επενδύσεις χαρτοφυλακίου Χρηματοοικονομικά παράγωγα Λοιπές επενδύσεις Ισοζύγιο επίσημων αποθεματικών Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών ισοζύγιο κεφαλαίων Χρηματοοικονομικό Ισοζύγιο: Στατιστική διαφορά: Στατιστική διαφορά:

Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και ισοζύγιο χρηματοοικονομικών συναλλαγών Ισοζύγιο πληρωμών πάντα 0: BP = CA + CP + OR=0 Όταν η κεντρική τράπεζα δεν συμμετέχει στην αγορά συναλλάγματος, OR = 0, το ισοζύγιο χρηματοοικονομικών συναλλαγών αποτελεί μια αντανάκλαση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών (CA = -CP). Αυτό χρησιμεύει ως μια δοκιμασία σχετικά με το πόσο κοντά η πραγματική εμπειρία μιας χώρας είναι στο ιδανικό σύστημα κυμαινόμενων συναλλαγματικών ισοτιμιών.

Βέλγιο-Λουξεμβούργο (από το 2002 μόνο το Βέλγιο) Δανία Φινλανδία Γαλλία Γερμανία Ελλάδα Ιρλανδία Ιταλία Ιαπωνία Όσο μικρότερη η παρέμβαση της κεντρικής τράπεζας τόσο περισσότερο ο λογαριασμός τρεχουσών συναλλαγών θα είναι ένας καθρέφτης του ισοζυγίου χρηματοοικονομικών συναλλαγών και CA +CP - > 0 Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (ως % του ΑΕΠ) Ισοζύγιο κεφαλαιακών μεταβιβάσεων (ως % του ΑΕΠ) Διάγραμμα4.3 Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και ισοζύγιο κίνησης κεφαλαίων σε 15 βιομηχανικές χώρες, 1975-2010. Πηγή: ΔΝΤ, IFS and Eurostat.

Ολλανδία Ισπανία Σουηδία Ελβετία Ηνωμένο Βασίλειο Ηνωμένες Πολιτείες Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (ως % του ΑΕΠ) Ισοζύγιο κεφαλαιακών μεταβιβάσεων (ως % του ΑΕΠ) Διάγραμμα4.3 Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και ισοζύγιο κίνησης κεφαλαίων σε 15 βιομηχανικές χώρες, 1975-2010. (Συνέχεια) Πηγή: ΔΝΤ, IFS and Eurostat.

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Ισοζύγιο πληρωμών Ελλάδος 2002-2015* 40.000,0 30.000,0 20.000,0 10.000,0 0,0-10.000,0-20.000,0-30.000,0-40.000,0 Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών Ισοζύγιο χρηματοοικονομικών συναλλαγών *Με το νέο τρόπο κατάρτισης / οι κινήσεις της κεντρικής τράπεζας έχουν ενσωματωθεί στο λογαριασμό χρηματοοικονομικών συναλλαγών.

Ορισμός συναλλαγματικής ισοτιμίας Συναλλαγματική ισοτιμία με άμεση αναφορά (αυτή θα χρησιμοποιούμε) (Ε) είναι η τιμή μιας (1) μονάδας ξένου νομίσματος σε μονάδες εγχώριου νομίσματος. Ε= /$ πχ Ε = /$= 0,91. Αυτό σημαίνει ότι για να αγοράσουμε 1 $ πρέπει να δώσουμε 0,91. Η συναλλαγματική ισοτιμία με έμμεση αναφορά (d) μας δείχνει πόσες μονάδες ξένου νομίσματος μπορεί να αγοράσει μία (1) μονάδα εγχώριου νομίσματος. d=1/e =$/ => 1/E=1/0,91= 1,10. Αυτό σημαίνει ότι με1 αγοράζουμε 1,10 $. Όταν έχουμε αύξηση της άμεσης συναλλαγματικής ισοτιμίας (Ε) το εγχώριο νόμισμα υποτιμάται ενώ όταν έχουμε μείωση της ανατιμάται. Π.χ. αν Ε = /$= 0,91 - > 0,95 τότε θα δίνουμε περισσότερα για να αγοράσουμε 1 $. Αντίθετα όταν έχουμε αύξηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας με έμμεση αναφορά το εγχώριο νόμισμα ανατιμάται ενώ όταν έχουμε μείωση υποτιμάται. Π.χ. αν d = 1,08 - >1,10 τότε με 1 θα αγοράζουμε περισσότερα $.

Spread είναι η διαφορά μεταξύ της τιμής στην οποία είναι διατεθειμένος ένας έμπορος συναλλάγματος πχ μία τράπεζα να αγοράσει και της τιμής στην οποία είναι διατεθειμένη να πουλήσει ένα νόμισμα μια τράπεζα. Spread = τιμή πώλησης τιμή αγοράς τιμή αγοράς 100 Σταυρωτή ισοτιμία είναι η συναλλαγματική ισοτιμία μεταξύ δύο νομισμάτων η οποία υπολογίζεται βάσει της ισοτιμίας των δύο νομισμάτων με ένα τρίτο (πρωτεύων) νόμισμα. Χρησιμοποιείται συνήθως για τον υπολογισμό τη Ε μεταξύ «εξωτικών» νομισμάτων που δεν έχουν ιδιαίτερη ρευστότητα και συναλλαγές μεταξύ τους π.χ έστω Ε = Νόμισμα Α/ = 0,05 και Ε = Νόμισμα Β/ = 0,10 τότε Ε = Νόμισμα Α/ Νόμισμα Β= 0,05/0,10 = 0,5 Προθεσμιακή συναλλαγματική ισοτιμία Στην προθεσμιακή αγορά συναλλάγματος το ποσό συναλλάγματος παραδίδεται στον αγοραστή σε μελλοντική στιγμή (π.χ. 1,3,6,12 μήνες) με προσυμφωνημένη συναλλαγματική ισοτιμία (προθεσμιακή) E f. Ποσοστό ανταλλαγής SW είναι η ποσοστιαία διαφορά μεταξύ τρέχουσας και προθεσμιακής Ε. SW = Ef E E Η προθεσμιακή αγορά μας δείχνει τις προσδοκίες για τη διακύμανση της συναλλαγματικής ισοτιμίας. Αν E f > E SW > 0 πριμ δηλώνει εκτίμηση υποτίμησης του εγχώριου νομίσματος. Αντίθετα αν E f < E SW < 0 προεξόφληση δηλώνει εκτίμηση ανατίμησης του εγχώριου νομίσματος.

$ /$ E2 E1 E3 D2$ D1$ S$ D3$ Ανατίμηση - Υποτίμηση Μία αύξηση της ζήτησης για το ξένο νόμισμα (D1$ D2$) αυξάνει τη συναλλαγματική ισοτιμία (E1 E2) και υποτιμά το εγχώριο νόμισμα. Μία μείωση της ζήτησης για το ξένο νόμισμα (D1$ D3$) μειώνει τη συναλλαγματική ισοτιμία και ανατιμά το εγχώριο νόμισμα (E1 E3) /$ E3 S3$ D$ S1$ S2$ $ Μία αύξηση της προσφοράς για το ξένο νόμισμα (S1$ S2$) μειώνει τη συναλλαγματική ισοτιμία (E1 E2) και ανατιμά το εγχώριο νόμισμα. E1 E2 Μία μείωση της προσφοράς για το ξένο νόμισμα (S1$ S3$) αυξάνει τη συναλλαγματική ισοτιμία (E1 E3) και υποτιμά το εγχώριο νόμισμα.

Πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία Η πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία R λαμβάνει υπόψη της το επίπεδο των τιμών στις 2 χώρες. Υπολογίζεται από την ονομαστική ισοτιμία και το λόγο του επιπέδου τιμών στην αλλοδαπή Pw προς το επίπεδο εγχώριων τιμών P R = E PWorld P πχ R /$ = E /$ P $ P Ε R P R Pw R Επιδράσεις στην ανταγωνιστικότητα: Αν αυξηθεί η ονομαστική συναλλαγματική ισοτιμία /$ ή Αν μειωθούν οι τιμές των προϊόντων στην ευρωζώνη P ή Αν αυξηθούν οι τιμές των προϊόντων στις ΗΠΑ P $ Θα υποτιμηθεί η πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία R /$ Και θα βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα της ευρωζώνης έναντι των ΗΠΑ Όταν η πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία R /$ είναι μικρότερη από το 1, τότε λέμε ότι το είναι υπερτιμημένο έναντι του $ Όταν η πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία R /$ υπερβαίνει το 1 και οι τιμές, τότε λέμε ότι το ευρώ είναι υποτιμημένο έναντι του $

Ισοτιμία Αγοραστικής Δύναμης Η συναλλαγματική ισοτιμία που εξισώνει την εγχώρια και διεθνή αγοραστική δύναμη ενός νομίσματος λέγεται απόλυτη ισοτιμία αγοραστικής δύναμης. Βασίζεται στο νόμο της μίας τιμής βάσει του οποίου μια μονάδα οποιουδήποτε νομίσματος θα πρέπει να αγοράζει την ίδια ποσότητα αγαθών σε κάθε χώρα. Αν οι τιμές διαφέρουν θα γίνει αρμπιτράζ μέσω εμπορίου. Ουσιαστικά είναι η E (E PPP ) η οποία θέτει την R στο 1. PPP PWorld Άρα R = E P = 1. E PPP = P P World Όταν η πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία R /$ είναι μικρότερη από το 1, τότε λέμε ότι το είναι υπερτιμημένο έναντι του $ Όταν η πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία R /$ υπερβαίνει το 1, τότε λέμε ότι το ευρώ είναι υποτιμημένο έναντι του $ Μία εφαρμογή της ισοτιμίας αγοραστικής δύναμης είναι ο δείκτης Big Mac του Economist. Δεδομένου ότι υπάρχουν Mc Donald στις περισσότερες χώρες και το Big Mac φτιάχνεται παντού με τα ίδια υλικά, συγκρίνοντας την τιμή του Big Mac σε $ μπορούμε να δούμε αν τα νομίσματα είναι υπερτιμημένα ή ανατιμημένα. Σχετική ισοτιμία Αγοραστικής Δύναμης Δέχεται ότι δεν ισχύει ο νόμος της μίας τιμής (λόγω κόστους μεταφορών και άλλων τριβών στο εμπόριο) και άρα μπορεί R 1. Αξιώνει όμως ότι c.p. αν οι τιμές σε δύο χώρες αλλάξουν με διαφορετικό ρυθμό, η συναλλαγματική ισοτιμία θα ανατιμηθεί ή θα υποτιμηθεί έτσι ώστε να διατηρήσει την ισοτιμία τιμών ή αγοραστικής δύναμης μεταξύ δύο χωρών. % μεταβολη συναλλαγματικης ισοτιμιας = 1 => %μεταβολη του επιπεδουν τιμών των συναλλασσόμενων χωρών ΔΕ Ε P Δ P World P P World = 1=> ΔΕ Ε = Δ P P World P P World

Εισαγωγή της καμπύλης FE Ως τιμή ενός νομίσματος σε σχέση με ένα άλλο,η συναλλαγματική ισοτιμία καθορίζεται από την προσφορά και τη ζήτηση. Το ισοζύγιο πληρωμών μας δείχνει τους προσδιοριστικούς παράγοντες της προσφοράς και της ζήτησης για συνάλλαγμα. Όπως ξέρουμε: BP=CA+CP+OR=0 Σε μία ιδεατή κατάσταση απόλυτα κυμαινόμενων συναλλαγματικών ισοτιμιών η κεντρική τράπεζα δεν παρεμβαίνει άρα OR= 0 άρα CA + CP = 0 ή CP= -CA (Συνθήκη Ισορρoπίας στην αγορά συναλλάγματος) Ας δούμε τι συμβαίνει ξεχωριστά στα 2 ισοζύγια

Ισορροπία ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών: CA = NX = EX IM Η ζήτησή μας για εισαγωγές συναρτάται θετικά με το εισόδημά μας (Υ) και αρνητικά με την πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία (R) IM = m 1 Y - m 2 R Η ζήτηση των αλλοδαπών για τις εξαγωγές μας συναρτάται θετικά με το εισόδημά τους (Y world ) και θετικά με την πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία (R) EX = x 1 Y world + x 2 R Εάν το νόμισμά μας υποτιμηθεί έναντι των άλλων νομισμάτων (R ), αυτό καθιστά φθηνότερες τις εξαγωγές μας αλλά ακριβότερες τις εισαγωγές μας. CA = 0 : Ισορροπία ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών (εξαγωγές = εισαγωγές ) CA = EX IM = x 1 Y world + x 2 R m 1 Y + m 2 R= 0 x 1 Y world + x 2 R = m 1 Y - m 2 R Με δεδομένο το παγκόσμιο εισόδημα και την πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία, υπάρχει ένα μόνο επίπεδο εισοδήματος που ισορροπεί το ισοζύγιο τρ. συναλλαγών. Ισορροπία ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών Y = x 1 m 1 Y world + x 2 + m 2 m 1 R

Επιτόκιο i Για να έχουμε ισορροπία θα πρέπει: Y = x 1 m 1 Y world Αν R, Y world Y < x 1 m 1 Y world Αν R, Y world Y > x 1 m 1 Y world + x 2+m 2 m 1 + x 2+m 2 m 1 + x 2+m 2 m 1 R R. Για να επανέλθει η ισορροπία θα πρέπει Y R. Για να επανέλθει η ισορροπία θα πρέπει Y Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών CA Εδώ το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών είναι εξισορροπημένο CA=0 Πλεόνασμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών Έλλειμμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών Επιτόκιο i Περιοχή ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών Η γραμμή μετατοπίζεται αριστερά καθώς R Υ Κόσμου H γραμμή μετατοπίζεται δεξιά καθώς R Υ Κόσμου Εισόδημα Υ Εισόδημα Υ Διάγραμμα4.4 Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών επιδεινώνεται, καθώς η αύξηση του εισοδήματος αυξάνει τις εισαγωγές. Το επιτόκιο δεν επηρεάζει το CA. Επομένως, η τρέχουσα γραμμή ισορροπίας, εμφανίζεται ως μια κάθετη γραμμή πάνω στο γράφημα i-υ. Μια υποτίμηση της πραγματικής συναλλαγματικής ισοτιμίας (αύξηση R) ή μια αύξηση του παγκόσμιου εισοδήματος μετατοπίζει το πλαίσιο CA προς τα πάνω, μετατοπίζοντας τη γραμμή CA = 0 προς τα δεξιά (αν R, EX, άρα στο αρχικό Υ ΕΧ > ΙΜ. Οι ΙΜ μπορούν να αυξηθούν μόνο αν αυξηθεί το εγχώριο εισόδημα).

Ισορροπία ισοζυγίου χρημ/κών συναλλαγών Το ισοζύγιο χρηματοοικονομικών συναλλαγών δείχνει πως ρέει το κεφάλαιο διασυνοριακά Κερδοσκοπία μέσω αγοράς αλλοδαπών χρηματοοικονομικών προϊόντων (αρμπιτράζ επιτοκίων) Εξαρτάται από το εγχώριο επιτόκιο i, το αλλοδαπό επιτόκιο i world και τη μεταβολή της συναλλαγματικής ισοτιμίας E +1 e E E. Επένδυση μια μονάδας εγχωρίως δίνει ετήσια απόδοση ίση με το επιτόκιο i. H επένδυση του ίδιου ποσού στο εξωτερικό αποδίδει i World + E +1 e E E Η αγορά συναλλάγματος βρίσκεται σε ισορροπία όταν οι επενδυτές είναι αδιάφοροι ανάμεσα στην αγορά εγχώριων και αλλοδαπών χρηματοοικονομικών προϊόντων δηλ i i World E +1 e E E = 0 i = i World + E +1 e E E Συνθήκη ακάλυπτης ισοδυναμίας επιτοκίων (ακάλυπτη γιατί η απόδοση στα δεξιά λόγω μεταβολής Ε δεν είναι εξασφαλισμένη)

Έστω ότι οι επενδυτές αναμένουν ότι η Ε θα παραμείνει σταθερή E e +1 E = 0, τότε i = i World. Εάν i < i World τότε οι επενδυτές επιλέγουν την αγορά αλλοδαπών χρηματοοικονομικών προϊόντων, έχουμε εκροή συναλλάγματος και το ισοζύγιο κεφαλαίων οδηγείται σε έλλειμμα. Εάν i > i World τότε οι επενδυτές επιλέγουν την αγορά εγχώριων χρηματοοικονομικών προϊόντων, έχουμε εισροή συναλλάγματος και το ισοζύγιο κεφαλαίων οδηγείται σε πλεόνασμα. Έτσι, το ισοζύγιο χρηματοοικονομικών κεφαλαίων καθορίζεται από τη διαφορά επιτοκίων και ενός συντελεστή κινητικότητας του κεφαλαίου (κ): CP = κ (i i World )

Επιτόκιο i Για να έχουμε ισορροπία θα πρέπει i = i World + E +1 e E E Αν Ε, E +1 Αν Ε, E +1 e, i world i < i World + E +1 e e, i world i > i World + E +1 e E E E E. Για να επανέλθει η ισορροπία θα πρέπει i. Για να επανέλθει η ισορροπία θα πρέπει i Ισοζύγιο χρηματοοικονομικών συναλλαγών CP Περιοχή ισορροπίας ισοζυγίου χρηματοοικονομικών συναλλαγών (CΡ=0) H γραμμή μετατοπίζεται προς τα πάνω καθώς η ισοτιμία αναμένεται να υποτιμηθεί Πλεόνασμα ισοζυγίου χρηματοοικονομικών συναλλαγών Επιτόκιο i Επίπεδο ισοζυγίου χρηματοοικονομικών συναλλαγών H γραμμή μετατοπίζεται προς τα κάτω καθώς η ισοτιμία αναμένεται να ανατιμηθεί Έλλειμμα ισοζυγίου χρηματοοικονομικών συναλλαγών Εισόδημα Υ Εισόδημα Υ Διάγραμμα4.6 Το ισοζύγιο κεφαλαίων βελτιώνεται καθώς ένα αυξανόμενο επιτόκιο καθιστά πιο ελκυστικές τις εγχώριες ομολογίες. Το εισόδημα δεν έχει επίπτωση στο CP. Συνεπώς, η γραμμή ισορροπίας του λογαριασμού κίνησης κεφαλαίου, προβάλλει ως μια οριζόντια γραμμή πάνω στο χώρο i-υ. Μια αναμενόμενη υποτίμηση θα καταστήσει λιγότερο ελκυστικές τις εγχώριες ομολογίες, μετατοπίζοντας τη γραμμή CP = 0 προς τα πάνω. Εάν δεν ορίζεται διαφορετικά, υποθέτουμε ότι η αναμενόμενη υποτίμηση είναι ίση με μηδέν.

Ισορροπία στην αγορά συναλλάγματος Ισοζύγιο πληρωμών = αλληλεπίδραση ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και ισοζυγίου κίνησης κεφαλαίων. Έχουμε ισορροπία στην αγορά συναλλάγματος όταν το έλλειμμα (πλεόνασμα) του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών ισούται με το (πλεόνασμα) έλλειμμα του ισοζυγίου χρηματοοικονομικών συναλλαγών. - CA = CP Η καμπύλη FE προσδιορίζει συνδυασμούς εισοδήματος και επιτοκίου για τους οποίους η αγορά συναλλάγματος είναι σε ισορροπία. Κατά μήκος της καμπύλης FE, το ισοζύγιο χρ/κων συναλλαγών μπορεί να είναι σε ισορροπία μόνο εφόσον το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών είναι επίσης σε ισορροπία. Αν το ένα ισοζύγιο δεν είναι 0 τότε θα συνοδεύεται από ένα αντίθετο αποτέλεσμα στο άλλο. i CA=0 - CA Β FE +CP Αρχική ισορροπία Α: CA=CP=0 αν Ε τότε: CA R, ΙΜ -CA CP SW +CP Νέα ισορροπία Β: - CA = CP ή A CP=0 αν Υ ΙΜ -CA Τότε θα πρέπει i +CP Y

Επιτόκιο i CP = κ (i i World ) Όσο πιο μεγάλο το κ τόσο πιο κινητικό το κεφάλαιο στις μεταβολές του i και τόσο πιο επίπεδη γίνεται η FE. Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών CA Κεφαλαιακό ισοζύγιο CP Έλλειμμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών Πλεόνασμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών Πλεόνασμα ισοζυγίου πληρωμών Καμπύλη FE Η καμπύλη FE γίνεται επίπεδη εάν η κινητικότητα κεφαλαίων γίνει πολύ μεγάλη Καμπύλη FE Επιτόκιο Καμπύλη FE Έλλειμμα ισοζυγίου πληρωμών Εισόδημα Υ Εισόδημα Υ Διάγραμμα4.7 Στο πλαίσιο (α) η μία επιφάνεια μετρά το έλλειμμα των τρεχουσών συναλλαγών ενώ η άλλη το πλεόνασμα του ισοζυγίου κεφαλαίων. Όταν και τα δύο είναι ίσα, το ισοζύγιο πληρωμών και, ως εκ τούτου, η αγορά συναλλάγματος είναι σε ισορροπία. Η γραμμή της τομής μεταξύ δύο επιφανειών απεικονίζει τη θετική κλίση της γραμμής πάνω στην επιφάνεια i-υ. Όταν αυξάνεται η κινητικότητα του κεφαλαίου, η επιφάνεια CP καθίσταται πιο απότομη, και η καμπύλη FE περιστρέφεται για να γίνει πιο οριζόντια. Θετική κλίση: η αύξηση του Υ αυξάνει ΙΜ που επιδεινώνουν το CA. Προκειμένου αυτό να εξισορροπηθεί πρέπει να εξάγουμε περισσότερα τοκοφόρα περιουσιακά στοιχεία το οποίο επιτυγχάνεται μόνο με ένα υψηλότερο επιτόκιο.

Η άλγεβρα της καμπύλης FE BP = CA + CP = 0 Αντικαθιστώντας CA = NX = EX IM = x 1 Y world + x 2 R m 1 Y + m 2 R CP = κ (i - i world ) προκύπτει ότι x 1 Y world + x 2 R- m 1 Y + m 2 R+k(i- i world )=0 Λύνω ως προς το επιτόκιο και αναδιατάσσω, παίρνω την ισορροπία στην αγορά συναλλάγματος i = i world + m 1 k Y x 1 k Yworld m +x 2 2 R k Γενικευμένη Καμπύλη FE Η θέση της καμπύλης μετατοπίζεται αναλογικά με το παγκόσμιο επιτόκιο. Εάν το κ πολύ μεγάλο, δηλαδή οι ροές κεφαλαίων αντιδρούν έντονα στη διαφορά επιτοκίων, οι άλλοι συντελεστές γίνονται πολύ μικροί. Θέτοντας κ, i = i world

Καμπύλη IS Η καμπύλη IS περιλαμβάνει συνδυασμούς i και Y για τους οποίους η αγορά αγαθών και Διαφάνεια 4.30 υπηρεσιών βρίσκεται σε ισορροπία δηλ η συνολική δαπάνη είναι ίση με το εισόδημα. Υ=C+I+G => Y-C-G=I => - Η προσφορά δανειακών κεφαλαίων (αποταμίευση) είναι συνάρτηση του εισοδήματος (θετική) και της (Y- T-C) + (T- G) = I(-i) δημοσιονομικής πολιτικής. Δημ. Επένδυση - Η ζήτηση δανειακών κεφαλαίων (επένδυση) είναι αποταμίευση (αρνητική) συνάρτηση του επιτοκίου. Ιδ. αποταμίευση Η καμπύλη IS έχει πάντα αρνητική κλίση γιατί μία μείωση του επιτοκίου αυξάνει τη συνολική ζήτηση και την παραγωγή. Ανοικτή οικονομία: Υ=C+I+G+ΕΧ-ΙΜ C=cY, i Ι= Ι bi, EX = x 1 Y world + x 2 R, IM = m 1 Y - m 2 R i 1 IS2 IS1 -Επεκτατική δημοσιονομική πολιτική G -Υποτίμηση του εγχώριου νομίσματος R -Αύξηση του εισοδήματος των αλλοδαπών Y world Μετατοπίζουν την καμπύλη IS προς τα δεξιά Y 1 2 Y Gärtner, Macroeconomics PowerPoints on the Web, 4 th edition Manfred Gärtner 2014

Καμπύλη LM Η καμπύλη LM περιλαμβάνει συνδυασμούς επιτοκίου και εισοδήματος, για τους οποίους η αγορά χρήματος βρίσκεται σε ισορροπία. Δηλ η προσφορά χρήματος ισούται με τη ζήτηση L=M Διαφάνεια 4.31 Η ζήτηση χρήματος L είναι αρνητική συνάρτηση του i (αρνητική κλίση) καθώς όσο μικρότερο το επιτόκιο τόσο περισσότερο θα θέλουν τα άτομα να κρατούν χρήμα για συναλλαγές και όχι για αποταμίευση και θετική συνάρτηση του εισοδήματος Υ γιατί όσο μεγαλύτερο το εισόδημα τόσο μεγαλύτερη η ζήτηση για χρήμα. L=KY-hi Θεωρούμε ότι η προσφορά χρήματος είναι δεδομένη M=M και καθορίζεται από τις νομισματικές αρχές γι αυτό και δε σχετίζεται με το επιτόκιο (καμπύλη προσφοράς παράλληλη στο επιτόκιο) Ισορροπία στην αγορά χρήματος: ky-hi = Μ H καμπύλη LM έχει θετική κλίση γιατί μία αύξηση του εισοδήματος αυξάνει τη ζήτηση για χρήμα (L L ) γεγονός που θα αυξήσει την τιμή του (i 1 i 2 ) i i 2 i 1 L L M 1 Μ M 2 Μ Μ i i 2 i 1 LM Y 1 Y 2 Y LM Νομισματική πολιτική: Αν αυξηθεί η προσφορά χρήματος από τις νομισματικές αρχές (M 1 M 2 ) τότε η καμπύλη η LM μετατοπίζεται προς τα κάτω και δεξιά Gärtner, Macroeconomics PowerPoints on the Web, 4 th edition Manfred Gärtner 2014

Διαφάνεια 4.32 IS-LM Η καμπύλη IS απεικονίζει τους συνδυασμούς επιτοκίου-εισοδήματος για τους οποίους η αγορά αγαθών και υπηρεσιών βρίσκεται σε ισορροπία. Η καμπύλη LM απεικονίζει τους συνδυασμούς επιτοκίου-εισοδήματος για τους οποίους η αγορά χρήματος βρίσκεται σε ισορροπία. Συνεπώς, στο σημείο τομής τους προσδιορίζεται ένας συνδυασμός επιτοκίου και εισοδήματος για τον οποίο οι δυο αγορές (προϊόντων- υπηρεσιών και χρήματος) βρίσκονται σε ισορροπία. Πχ αν αυξηθούν οι κρατικές δαπάνες (G) (IS IS ): Υ, M D, i Πχ αν αυξηθεί η ποσότητα χρήματος (M) (LM LM ): i, οι I και το Υ i i 2 LM i LM LM i 1 i 1 IS i 2 IS IS Y 1 Y 2 Y Y 1 Y 2 Gärtner, Macroeconomics PowerPoints on the Web, 4 th edition Manfred Gärtner 2014 Y

Επιτόκιο Ισορροπία και στις 3 αγορές Επιτόκιο Περιοχή LM Η καμπύλη IS κινείται ανοδικά, καθώς υποτιμάται το νόμισμα (Πραγματική) Συναλλαγματική ισοτιμία Περιοχή FE Περιοχή IS Εισόδημα Εισόδημα Διάγραμμα4.8 Το πλαίσιο (α) απεικονίζει τρισδιάστατα (3D) ότι υπάρχει μόνο μία τριάδα ενδογενών μεταβλητών, R 0, i 0 και Y 0 που αποδίδει μια συνολική ισορροπία και στις τρεις αγορές. Το πλαίσιο (β) απεικονίζει το ίδιο αποτέλεσμα σε δύο διαστάσεις (2D). Η τομή των καμπυλών FE και LM (και οι δύο καμπύλες είναι ανεξάρτητες του R) προσδιορίζει το i 0 = i World και το Y 0. H καμπύλη IS πρέπει επίσης να διέρχεται από αυτό το σημείο. Η ζήτηση αυτή καθορίζει το R. 3 ενδογενείς μεταβλητές που πρέπει να προσδιοριστούν: i, R, Y

Διαφάνεια 4.34 Η άλγεβρα της ισορροπίας IS-LM Y= C+I+G +EX-IM C= cy, Ι= Ι bi, EX = x 1 Y world + x 2 R IM = m 1 Y - m 2 R Καμπύλη IS Υ = cy + Ι bi + G + x 1 Y world + x 2 R - m 1 Y + m 2 R Καμπύλη LM L=M L = ky-hi M=Μ ky-hi = Μ Καμπύλη FE R= 1 c+m 1 x 2 +m 2 Y - Ι+G+x 1 Yworld x 2 +m 2 + b x 2 +m 2 i Y= Μ k + h k i Επιτόκιο ισορροπίας i=i world Εισόδημα ισορροπίας Y= Μ k + h k iworld Συναλλαγματική ισοτιμία ισορροπίας R= 1 c+m 1 x 2 +m 2 ( Μ k + h k iworld ) - Ι +G+x 1 Y world x 2 +m 2 + b x 2 +m 2 i Gärtner, Macroeconomics PowerPoints on the Web, 4 th edition Manfred Gärtner 2014

Διαφάνεια 4.35 Ενδογενείς και εξωγενείς μεταβλητές Τα υποδείγματα είναι θεωρίες που συνοψίζουν τις σχέσεις μεταξύ οικονομικών μεταβλητών μέσω μαθηματικών σχέσεων. Οι μεταβλητές που περιλαμβάνονται στα (οικονομικά) υποδείγματα μπορούν να διακριθούν σε δυο κατηγορίες: - στις εξωγενείς μεταβλητές, οι οποίες ορίζονται εκτός υποδείγματος και αποτελούν τις εισροές τους, - και στις ενδογενείς μεταβλητές, των οποίων τη συμπεριφορά προσπαθεί να περιγράψει το υπόδειγμα Το υπόδειγμα IS-LM-FE έχει περιοριστεί σε 3 εξισώσεις που λαμβάνουν τη μορφή συνθηκών ισορροπίας για να εξηγήσει 3 ενδογενείς μεταβλητές Υ, Ι, Ε Υπήρχαν όμως και άλλες ενδογενείς μεταβλητές τις οποίες μέσω αντικαταστάσεων εξαλείψαμε πχ η C. Αυτές μπορούμε να τις ανακτήσουμε εισάγοντας (εξωγενώς) τις τιμές ισορροπίας για Y,I,E στις αντίστοιχες συναρτήσεις. Gärtner, Macroeconomics PowerPoints on the Web, 4 th edition Manfred Gärtner 2014

Κυμαινόμενες συναλλαγματικές ισοτιμίες. Σε σύστημα κυμαινόμενων συναλλαγματικών ισοτιμιών η ισοτιμία καθορίζεται από τις δυνάμεις της αγοράς και η προσφορά χρήματος Μ είναι εξωγενής και καθορίζεται από τις νομισματικές αρχές. Εξωγενείς μεταβλητές Ενδογενείς μεταβλητές

Σταθερές συναλλαγματικές ισοτιμίες. Σε σύστημα σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών η ισοτιμία γίνεται πλέον εξωγενής και καθορίζεται από τις νομισματικές αρχές ενώ αντίθετα η προσφορά χρήματος Μ γίνεται ενδογενής και καθορίζεται από τις δυνάμεις της αγοράς Εξωγενείς μεταβλητές Ενδογενείς μεταβλητές

Οι αναπαραστάσεις της ισορροπίας της αγοράς στο χώρο i-y. Επιτόκιο Επιτόκιο Με κυμαινόμενες συναλλαγματικές ισοτιμίες οι θέσεις των FE και LM ορίζονται εξωγενώς και η καμπύλη IS μετατοπίζεται ανάλογα με τη διακύμανση της R Με σταθερές συναλλαγματικές ισοτιμίες οι θέσεις των FE και IS ορίζονται εξωγενώς και η καμπύλη LM μετατοπίζεται ανάλογα με τη διακύμανση της Μ Η καμπύλη IS κινείται ανοδικά καθώς υποτιμάται το νόμισμα Η καμπύλη LM κινείται ανοδικά καθώς η κεντρική τράπεζα μειώνει τη την προσφορά χρήματος αγοράζοντας εγχώριο νόμισμα Κυμαινόμενες συναλλαγματικές ισοτιμίες Εισόδημα Σταθερές συναλλαγματικές ισοτιμίες Εισόδημα

Ισοτιμία Το υπόδειγμα IS-LM-FE σε μια διαφορετική μορφή Αν στο κάθετο άξονα αντί για το i βάλουμε τη συναλλαγματική ισοτιμία Ε. Η IS θα έχει θετική κλίση γιατί μία υποτίμηση θα οδηγήσει σε αύξηση των εξαγωγών και κατ επέκταση του εισοδήματος. Η LM θα είναι κάθετη παράλληλη στον άξονα της ισοτιμίας γιατί δεν επηρεάζεται από αυτή (Y= Μ k + h k i) Η FE δεν υπάρχει γιατί δεν έχουμε άξονα με επιτόκιο i=i world καμπύλη καμπύλη Οι IS* και LM* Εισόδημα σχεδιάστηκαν υπό την υπόθεση ότι i = i World Εισόδημα