Διαχείριση Καινοτομιών Δρ. Γεώργιος Θερίου
Διαχείριση Καινοτομιών Κεφάλαιο 3: Δημιουργικότητα
Μαθησιακοί στόχοι Στο τέλος αυτού του κεφαλαίου θα έχετε κατανοήσει: τη φύση της δημιουργικότητας και της δημιουργικής διαδικασίας τους πολλούς και διάφορους τρόπους με τους οποίους μπορεί να χρησιμοποιηθεί η δημιουργικότητα στην καινοτομία τις σημαντικότερες επιδράσεις πάνω στη δημιουργικότητα και στην ικανότητα να εκφραστεί τα εργαλεία που διευκολύνουν τη δημιουργικότητα και βοηθούν στην ανάπτυξη των ικανοτήτων χρήσης τους
Δημιουργικότητα Είναι αυτό; ή αυτό;
Δημιουργικότητα Παλαιότερα αν δεν μπορούσε κανείς να βρει λύση σε ένα πρόβλημα τότε δεν είχε πολλές πιθανότητες επιβίωση. Ανάπτυξη της ικανότητας για επίλυση προβλημάτων, για καινοτομία
Δημιουργικότητα: Τι είναι «Η χρήση φαντασίας ή πρωτότυπων ιδεών για να δημιουργηθεί κάτι» η σημασία των συσχετισμών- η δημιουργία νέων διασυνδέσεων (μεταξύ ασύνδετων πραγμάτων) σταδιακά επαυξητική/συνεχής και ριζική δημιουργικότητα (βελτίωση ιδεών και ριζικά νέες ιδέες) αποκλίνων και συγκλίνων τρόπος σκέψης (εξερεύνηση των ορίων ενός προβλήματος/νέοι συσχετισμοί vs εστίαση της προσοχής σε μια βέλτιστη απάντηση/βελτιστοποίηση μιας λύσης) χρησιμοποιώντας το αριστερό και το δεξί μέρος του εγκεφάλου (αριστερό ημισφαίριο/λογική vs δεξί ημισφαίριο/συναισθηματικές διασυνδέσεις & φαντασία). αναγνώριση προτύπων (αναγνώριση σχεδίων, μοτίβων) Π.χ. συσχετισμός χρήσης του σωληνάριου του κραγιόν ως ενός καινούργιου τρόπου παροχής κόλλας γέννηση του pritt stick το 1969.
Η δημιουργική διαδικασία δεν έχουμε ακόμη λύσεις ή δοκιμάζουμε κάποιες που δεν λειτουργούν. αποστασιοποιούμαστε από το πρόβλημα και μεταθέτουμε την εργασία επίλυσης του στο υποσυνείδητο μας / ανάπτυξη. στιγμή «Εύρηκα» - αίσθηση κατεύθυνσης ως προς τον τρόπο σκέψης μας. συνέχεια προσπάθειας για βελτίωση και επικύρωση
Κύκλοι απόκλισης και σύγκλισης συσχετισμοί και μοτίβα επεξεργασία δεδομένων κατά λογικό τρόπο χρειάζεται να βρούμε τρόπους να κινητοποιήσουμε και τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου (δημιουργικότητα και λογική) και να εξασκήσουμε αντίστοιχες δεξιότητες και εργαλεία.
Δημιουργική διαδικασία στην IDEO Βίντεο: Ideo, an innovative design company - 60 Minutes Jan. 06, 2013 https://www.youtube.com/watch?v=gykb6vfkmi4
Ποιος είναι δημιουργικός; Κάθε άνθρωπος έχει την ικανότητα της δημιουργικότητας (αποτελεί μέρος της ανθρώπινης φύσης αν δεν θυμάστε ρίξτε μια ματιά σε μια παιδική χαρά )
Ποιος είναι δημιουργικός; Το ερώτημα είναι πως θα ανακαλύψουμε αυτό που υπάρχει ήδη εκεί και πως θα αναπτύξουμε περαιτέρω την ικανότητα αυτή. Κάθε άνθρωπος διαφέρει ως προς το πόσο άνετα νιώθει όταν ασχολείται με νέες ιδέες ή όταν χαλαρώνει για να επιτρέψει νέους τρόπους διαμόρφωσης σκέψης. Ρόλο παίζει επίσης η εμπειρία και η εξειδίκευση (αναγνώριση μοτίβων). Κάποιοι άνθρωποι νιώθουν πιο άνετα με τον συγκλίνοντα και κάποιοι με τον αποκλίνοντα τρόπο σκέψης. Ανακάλυψη ενός περιβάλλοντος στο οποίο οι άνθρωποι αποδίδουν δημιουργικά.
Εμπόδια στη δημιουργικότητα Σχήμα 5.3 Εμπόδια στη δημιουργικότητα
Ο Ken Robinson μιλάει για τη δημιουργικότητα Βίντεο του Ken Robinson σχετικά με τους τρόπους που εμποδίζουμε την δημιουργικότητα. https://www.ted.com/talks/ken_robinson_says _schools_kill_creativity/transcript
Πώς να ενεργοποιήσετε τη δημιουργικότητα Ανάπτυξη των δεξιοτήτων σκέψης. Ανάπτυξη των προσωπικών δεξιοτήτων. Ανάπτυξη δημιουργικότητας σε επίπεδο ομάδας. Ανάπτυξη του περιβάλλοντος.
Ανάπτυξη των δεξιοτήτων σκέψης 1. Προετοιμασία / ορισμός του προβλήματος Παράδειγμα εργαλείου Πέντε γιατί και ένα πως: Προβλήματα νοσοκομείων- χρόνοι αναμονής. Ο ασθενής έφτασε αργά στο χειρουργείο, προκαλώντας καθυστέρηση. Γιατί; - Επειδή έπρεπε να περιμένουν φορείο για τη μεταφορά από την πτέρυγα στο χειρουργείο. Γιατί; - Επειδή έπρεπε να βρουν ένα αναπληρωματικό φορείο. Γιατί; - Επειδή το αρχικό φορείο είχε πρόβλημα είχε σπάσει το κάγκελο ασφαλείας. Γιατί; - Επειδή δεν είχαν γίνει τακτικοί έλεγχοι για φθορά. Γιατί; - Επειδή δεν υπήρχε οργανωμένο σύστημα ελέγχου και συντήρησης. Πως; - Καθιέρωση προγράμματος συντήρησης που εξασφαλίζει τακτικό έλεγχο. Η ρίζα του προβλήματος / το αληθινό πρόβλημα δεν ήταν το σπασμένο φορείο (δεν αρκεί η επισκευή του). Μελέτη μεθόδου SCAMPER στο σπίτι 2. Επώαση Παράδειγμα εργαλείου Ευρηματική Πλάγια Σκέψη (lateral thinking) Πώς να ενεργοποιήσετε τη δημιουργικότητα: ανάπτυξη των δεξιοτήτων σκέψης Ενδιάμεσο αδύνατο μια ιδέα που είναι αδύνατη αλλά μας βοηθά ως βάση στήριξης για μια πρακτική και καινούργια απάντηση. Π.χ. Βελτίωση φαγητού σε εστιατόριο εταιρείας (τυποποιημένο/καταψυγμένο φαγητό). Να φέρουμε αγελάδες στον χώρο εργασία! Αδύνατη ιδέα που μας βοηθά στη συλλογιστική συμφωνιών με τοπική γαλακτοπαραγωγική μονάδα για ημερήσιες παραδόσεις.
Ανάπτυξη των δεξιοτήτων σκέψης 3. Διορατικότητα Πώς να ενεργοποιήσετε τη δημιουργικότητα: ανάπτυξη των δεξιοτήτων σκέψης Εργαλεία οπτικοποίησης όπως ένα πρόχειρο σχέδιο για να γίνει πιο ξεκάθαρη η ιδέα. 4. Επικύρωση / επεξεργασία βελτίωσης Ιδέα σχεδίασης πειραμάτων πάνω σε ένα ελάχιστα βιώσιμο προϊόν (MVP / minimum viable product) / με στόχο τη συλλογή ανατροφοδότησης από πελάτες και ενδιαφερόμενα μέρη.
Ανάπτυξη των δεξιοτήτων σκέψης
Εργαλεία για την ανάπτυξη των δεξιοτήτων σκέψης Υπάρχει μια μεγάλη ποικιλία στο Creativity Toolbox στη Διαδικτυακή Πύλη Καινοτομίας, καθώς και δραστηριότητες σχεδιασμένες για εξάσκηση στη χρήση τους Παραδείγματα που συμπεριλαμβάνουν τα Πέντε Γιατί, τα διαγράμματα αιτίας και αποτελέσματος, καταγραφή χαρακτηριστικών, τη χρήση μεταφορών, την ευρηματική πλάγια σκέψη, το TRIZ, το μέλλον, τα επίπεδα αφαίρεσης, το SCAMPER, τον καταιγισμό ιδεών, τον τρόπο σκέψης για το σχεδιασμό http://www.innovation-portal.info/toolkits/innovation-fitnesstest/?sort=task&term_id=110
Ανάπτυξη προσωπικών δεξιοτήτων Το DNA του καινοτόμου: - Συσχέτιση - Αμφισβήτηση - Παρατήρηση - Πειραματισμός - Δικτύωση. Έξι καπέλα σκέψης και ευελιξία στις προσεγγίσεις σκέψης Το μαύρο καπέλο σχετίζεται με την κρίση.. Το πράσινο καπέλο έχει να κάνει με την ελεύθερη σκέψη
Ανάπτυξη δημιουργικότητας σε επίπεδο ομάδας H ομαδική εργασία μπορεί να ενισχύσει τη διαδικασία της δημιουργικότητας. - Οι άνθρωποι διαφέρουν ως προς την εμπειρία ή την προοπτική τους. Η ποικιλία αποτελεί πλούσια πηγή ιδεών. - Καταιγισμός ιδεών ως εργαλείο προστασίας ιδεών (αναβολή κριτικής) / ενισχύει την ποικιλότητα. Νέα εργαλεία αποτελούν οι κοινότητες στο διαδίκτυο. - Η συνεργασία στο πλαίσιο ομάδας δεν είναι πάντα εύκολη.
Ανάπτυξη του Περιβάλλοντος H ικανότητα να ανακαλύπτουμε νέες ιδέες επηρεάζεται από πολλές εξωτερικές πιέσεις. - Φυσικό περιβάλλον: σχεδιασμός, αποτελεσματική χωροθέτηση (δημιουργικές επαφές και συναντήσεις / π.χ. απόσταση γραφείων), παροχές, ευχάριστο περιβάλλον.
Ανάπτυξη του Περιβάλλοντος Ο χώρος εργασίας των γραφείων της Redbull στο Λονδίνο Το εργοστάσιο της Volkswagen στο Dresden, Γερμανία
Ανάπτυξη του Περιβάλλοντος H ικανότητα να ανακαλύπτουμε νέες ιδέες επηρεάζεται από πολλές εξωτερικές πιέσεις (συν). - Χώρος, χρόνος και πειραματισμός: Οι άνθρωποι χρειάζονται χώρο και χρόνο για να εξερευνήσουν νέες ιδέες (π.χ. πολιτική 15% του χρόνου για 3Μ και 20% για Google σε «επιτρεπόμενο πειραματισμό», Toyota,15 λεπτά κάθε μέρα πριν και μετά την βάρδια για επίλυση προβλημάτων και ανακάλυψη νέων ιδεών κατά τη διάρκεια της ημέρας). - Δημιουργικό κλίμα: Οι άνθρωποι μοιράζονται τις ίδιες πεποιθήσεις και αξίες και μια βασική συμφωνία πάνω «στον τρόπο που δουλεύουμε εδώ». Το κλίμα αφορά το μήνυμα που περνά η διοίκηση ότι δεν τιμωρούνται τα λάθη, ενθαρρύνεται ο πειραματισμός και λαμβάνονται υπόψη ακόμη και οι πιο μικρές ιδέες. - Ανταμοιβή και αναγνώριση: βραβεύσεις, μπόνους. - Καθιέρωση μιας διαδικασίας: λεπτομερής διαδικασία/ δομημένη προσέγγιση στον εντοπισμό και την επίλυση προβλημάτων. - Εκπαίδευση και ανάπτυξη δεξιοτήτων: υποστήριξη δημιουργικότητας με τη χρήση νέων εργαλείων - Ηγεσία: απαραίτητη ως καθοδήγηση / εξισορρόπηση πόρων.
Οι άνθρωποι αντιδρούν πολύ γρήγορα στα νέα πράγματα παραθέτοντας λόγους για τους οποίους θεωρούν ότι δεν θα πετύχουν. Έτσι κάναμε πάντα... Δεν έχουμε δοκιμάσει ποτέ κάτι τέτοιο... Δε θα αρέσει στο αφεντικό... Δεν έχουμε χρόνο για τέτοια πράγματα... Είναι πολύ ακριβό... Εδώ δεν μπορείς να το κάνεις αυτό... Δεν είμαστε τέτοιου είδους επιχείρηση Γενναία σκέψη, αλλά... Κ.τ.λ., κ.τ.λ. Φράσεις-δολοφόνοι σε ένα περιβάλλον που μπορεί να εμποδίζει την δημιουργικότητα
Ανάπτυξη του περιβάλλοντος
Ερωτήσεις για Συζήτηση «Θα πρέπει να είσαι ιδιοφυΐα σαν τον Einstein ή το Leonardo da Vinci για να είσαι δημιουργικός». Είναι αλήθεια αυτό; Έχετε οριστεί να βοηθήσετε μια επιχείρηση να αναπτύξει τη δημιουργική ικανότητα του προσωπικού της. Πώς μπορεί να γίνει αυτό; Μια φίλη σας επιχειρηματίας παραπονέθηκε ότι δεν μπορεί να βρει νέες ιδέες για να αναπτύξει την επιχείρησή της. Πώς θα μπορούσατε να χρησιμοποιήσετε ιδέες για την ενίσχυση και την ανάπτυξη της δημιουργικότητας, ώστε να τη συμβουλέψετε;
Μελέτη Καινοτομία & Επιχειρηματικότητα, 3η έκδοση, Bessant & Tidd (2017), κεφάλαιο 5.